Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zod/Sotk (erm. Սոթք) — Ermənistanın Geğarkunik mərzində, Məsrik düzənliyində kənd. Tarixi Qərbi Azərbaycanın Göyçə mahalında yerləşən kəndin adı 1995-ci ildən Sotk adlandırılmışdır.
| Zod | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Ermənistan |
| Region | Geğarkunik mərzi |
| Rayon | Vardenis |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 2.032 ± 1 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi dili | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Bəzi açıqlamalara əsasən "Zod" qədim türk dillərində "sərt, keçilməz uca dağlıq yerdə məskunlaşmış el, oba yurd yeri" deməkdir. Bir digər açıqlamaya əsasən, Alban tarixçisi Musa Kalankatlı eranın birinci əsrinin ortalarından danışarkən Albaniyada yaşayan tayfalar içərisində ermənicə yazılışda Savdey / Tsavdey, V əsr erməni müəllifi Moisey Xorenasi Sod tayfasının adını çəkir və onun Alban çarı Ərənin nəslindən olduğunu qeyd edirlər. Bu etnonim/tayfa adı Göyçə mahalındakı Zod toponimində öz əksini tapmışdır. Yeri gəlmişkən, Kəlbəcər rayonu yaxınlığında, Dağlıq Qarabağın şimalından keçən silsilələrdən biri ermənicə Tsavdey silsiləsi adlanır.
Kənd 1921-ci ildə Sovet rəhbərliyi tərəfindən tarixən ancaq azərbaycanlıların məskunlaşdığı bütöv Göyçə mahalı ilə birlikdə Ermənistana verilib. Kəndin ilk adı yarandığı ilk gündən 1988-ci ilə qədər 3 dəfə dəyişdirilmişdir.
XX əsrin ortalarına kimi Zod kəndinin əhalisi əsasən ibarət olmuşdur. XX əsrin ortalarından 1988-ci ilə qədər SSRİ-nin və Ermənistanın apardıqları məqsədyönlü siyasət nəticəsində ərazidən bütün azərbaycanlılar məcburi köçürülmüşürlər. 1988-ci ildə beş minə yaxın azərbaycanlının yaşadığı kənddə bir ümumtəhsil, iki ibtidai məktəb, bir texniki peşə məktəbi, bir yüngül metallurgiya müəssisəsi, bir xəstəxana və digər sosial-iqtisadi müəssisələr fəaliyyət göstərirdi. Ümumittifaq əhəmyyətli Zod Dağ-Mədən Kombinatı burada yerləşirdi. Dəmir yolu və digər mühüm nəqliyyat və infrastruktura malik kənd ötən əsrin 80-ci illərində yüksək inkişaf səviyyəsinə çatmışdı. 1948-ci ildə kənd əhalisinin əsasən ziyalılardan ibarət olan əhəmiyyətli bir qisminin Azərbaycana deportasiya edilməsi kəndin inkişafına, təhsil və mədəniyyətinə ciddi zərbə vurmuşdur.
İlk adı III–V əsrlərdən — XIV əsrin sonları (1387–1388), XV əsrin əvvəlinə (1400) qədər Başkalafa olmuşdur. Vəliağa köçüb gələnə qədər həmin yerlərdə III–V əsrlərdə albanların yaşamasını təsdiq edən böyük kalafalıqlardan ibarət olduğuna görə kəndin adı Başkalafa adlandırılmışdır. Kəndin ikinci adı 1813–1814-cü illərə qədər Vəliağa olmuşdur. Bu adın mənası kəndin himini salan, Qazax mahalının Qıraq Kəsəmən kəndindən Göyçə mahalına gələn Vəliağanın adı ilə bağlıdır. Kəndin üçüncü adı 1813–1814-cü illərdən 1988-ci ilin dekabrına qədər Zod olmuşdur. Bu adın mənası Söd sözündən götürülmüşdür. Vaxtı ilə orada alban dövründə şəhər tipli böyük yaşayış məskəni olmuşdur. Kəndin keçmiş yeri kənd yaxınlığındakı kiçik dağların ətəyində yerləşdiyinə görə Söt adlandırılmışdır.
Kənd əhalisinin 1988-ci ildə tam deportasiyasında Ermənistan SSR rəhbərliyi və Sovet Ordusunun birləşmələri yaxından iştirak etmişlər. Azərbaycan SSR-inin o vaxtkı rəhbərliyinin qətiyyətsizliyi də kənd əhalisinin kütləvi köçürülməsinə şərait yaratmışdır.
Ermənistanı 1988-ci ildə tərk edərək və Göygöl rayonuna pənah gətirmiş, milliyyətcə rus olan L. V. Tolstyak Azərbaycan Qaçqınlar Cəmiyyətinə yazdığı öz izahatında göstərmişdir: "1988-ci ilin noyabrın 27-də Ermənistan SSR Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini (daha sonralar Ermənistan KP MK-nın birinci katibi) V. Movsesyan Vardenis rayonunun Zod kəndinə gəlib əhalinin kəndi tərk etməsi üçün üç gün vaxt veridiyini bəyan etdi və əlavə etdi ki, bu müddətdə kəndi tərk etməsələr, onların təhlükəsizliyinə təminat verilməyəcək".
Zodlular hazırda əsasən Göygöl rayonunda, xüsusən həmin rayonun Yeni Zod kəndində və respublikanın bütün bölgələrində məskunlaşmışlar. Ermənistan hökumətinin səylərinə baxmayaraq strateji əhəmiyyətə malik Zod kəndini yalnız qismən məskunlaşdırmaq müyəssər olmuşdur.
Kəndxudarı
- Vəli ağa 1804
İqtisadiyyatı
1988-ci ilə qədər Zod kəndinin əsas iqtisadi fəaliyyət sahələri mədən sənayesi, metallurgiya, əkinçilik və maldarlıqdan ibarət olmuşdur. Kənd əhalisinin 1988-ci ildə deportasiyasından sonra kənddə iqtisadi fəaliyyət tamamilə tənəzzül etmişdir.
1960–1970-ci illərdə əsası qoyulmuş Zod qızıl mədəni Sovet İttifaqının dağılmasından sonra tam gücü ilə istifadə edilmir. Azərbaycanla cəmi 5 km sərhəddə yerləşən qızıl mədəni əksər hissəsi Kəlbəcər rayonunun Söyüdlü zonasında yerləşən qızıl yataqlarının işlənməsi ilə məşğuldur.
Qızıl mədəninə xidmət məqsədilə 1960–1970-ci illərdə çəkilmiş Ağstafa-İcevan, İcevan-Razdan, Sevan-Şorca, Şorca-Zod elektrikləşdirilimiş dəmiryol xətti ümumilikdə Ermənistanın iqtisadiyyatının dirçəlməsinə xeyli təkan vermişdir.
Əhalisi
Zodda 1919-cu ildə 2000 nəfər yaşamışdır. Kənd dagıdılıb yandırılmış, 270 nəfər dinc əhali böyük işgəncələrlə qətlə yetirilmişdir.
Zod kəndi Azərbaycan elmi, iqtisadiyyatı və ictimaiyyəti üçün görkəmli xadimlər bəxş etmişdir. Zodlular Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda aparılan döyüşlərdə yaxından iştirak etmiş və 50 nəfərə yaxın şəhid vermişdir. 1992-ci ildə keçmiş Şaumyan kənd rayonunun azad olunmasında qəhrəmancasına həlak olmuş Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Etibar Hacıyev Zod kəndinin şəhidləri sırasındadır. Şəhid , da bu kənddə doğulub.
Texniki problemlərə görə qrafiklər müvəqqəti olaraq söndürülüb. |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ərazisi
Kənd rayon mərkəzindən 9 km şərq tərəfdə yerləşmişdir. Kənd şimal tərəfdən 3 km Zərzibil və 2 km Ağkilsə kəndləri ilə, Basarkeçər yolunun şimal tərəfindən 3 km İnəkdağı kəndi ilə, eləcə də Azərbaycan Kəlbəcər rayonu ilə şərq tərəfdən 25–30 km həmsərhəddir. Kəndin eni 2 km, uzunluğu isə 5 km-dir. Kəndin 6000 hektar torpağı olmuşdur. Ondan 3000 hektarı otaraq və biçənək, 3000 hektarı isə əkinə yararlı torpaq sahələridir. Kəndin mərkəzində III–V əsrlərə aid olan, üzərində "Qrabar" əlifbası ilə yazılan albanların tarixindən bəhs edən xaç daşlarını tarixi abidələr, kəndin və eləcə də mahalın tanınmış ziyarətgah yeri olan, Seyidlər tayfasının banisi Qara seyidin ocağını da dini abidələrə misal göstərmək olar.
Kəndin çoxlu mənzərəli və gəzməli yerləri vardır. Onlardan Hənifə bulağı, Murtuz bulağı, Turş su, Gödək bulaq, Qoşa bulaq, Dənizin bulağı, mənbəsi qızıl mədənindən başlayan və kəndin mərkəzindən keçən Böyük çay, Ellərin komu, Calalların komu, Sarının dərəsinin komu, Qatarın komu, Raza oğlu örüşü, Qararın örüşü, Sarının dərəsi, Şahqulunun dərəsi, Ardıclı dərəsi, Aşırımın dərəsi, Aşırrımın komu, və başqa yerləri göstərmək olardı. Kəndin 8 un dəyirmanı olmuşdur. Onlardan 6-sı su ilə işləyən ,2-si isə xod, yəndi elektrik enerjisi ilə işləyən dəyirmanlardır.
Su dəyirmanları 1973–1974 illərə, 1983–1984-cü illərdə tikilən xod dəyirmanları isə 1988-ci ilin dekabrına qədər fəaliyyətdə olmuşdur. Həmin dəyirmanlardan qonşu kəndlərin də əhalisi istifadə edərdi.
Qaçqınlıq
1905–1907-ci illərdəki I qaçqınlıq zamanı kənd əhalisi erməni daşnaqları tərəfindən çıxarılaraq doğma yurdlarından qaçqın düşmüşlər. Kənd əhalisi Kəlbəcər, Goranboy, Tərtər, Qazax və başqa yerlərdə məskunlaşmışlar. Kənd əhalisi 1907-ci ilin yazında yenidən doğma yurdlarına qayıtmış, az bir hissəsi məskunlaşdıqları yerdə qalmışdır. Kəndin təxminən 100 evi, 300–350-ə yaxın əhalisi olmuşdur. 1918–1920-ci illərdəki II qaçqınlıq zamanı kənd əhalisi doğma yurdlarından qaçqın düşmüş, Goranboy, Qazax, Tovuz və başqa yerlərdə məskunlaşmışdılar. Kənd əhalisi 1921-ci ilin yazında yenidən doğma yurdlarına qayıtmışlar. Az bir hissəsi məskunlaşdıqları yerlərdə qalmışlar. Kəndin təxminən 200–230 evi, 800–1000 nəfərə yaxın əhalisi olmuşdur. 1948–1953-cü illərdəki deportasiya, III qaçqınlıq zamanı kəndin 125 evi, 500 nəfərə yaxın əhalisi Azərbaycanın Xanlar rayonunda məskunlaşmışdır. Kənd əhalisi bu günə qədər məskunlaşdıqları yerdə yaşayırlar. Kəndin 400–450 evi, 1600–2000 nəfərə yaxın əhalisi olmuşdur. 1988–1991-ci illərdəki IV qaçqınlıq zamanı kənd əhalisi tamamilə doğma yurdlarından çıxarılaraq, qaçqın düşmüşlər. Kənd əhalisi Bakı, Gəncə, Xanlar, Samux və başqa yerlərdə məskunlaşmışlar. Kənd əhalisi bu günə qədər məskunlaşdıqları ərazilərdə yaşayırlar. Kəndin 650–700 evi, 4700 nəfərə yaxın əhalisi olmuşdur.
Elm və din
Kənddə 1912–1913-cü illərdən 1917-ci ilə qədər dövlət tərəfindən açılmış dini məktəb 3 il fəaliyyət göstərmişdir. Məktəbi açan Molla Tağılar olmuşdur. Məktəbin təxminən 2 buraxılışı olmuşdur.
Mədəniyyəti
Göyçədə də ictimai-mədəni irsimizin inkişafında İslam dininin mütərəqqi əhəmiyyəti olmuşdur. Kənd ziyalıları arasında ərəb, fars və rus dillərini kamil bilən Zod kəndindən Mirzə Bəylər, Hacı Əliş Ağa, Molla Tağı oğlu Məhəmməd, Məşədi Molla Həşim, Mirzə Əsgər, Hüseynquluağalı kəndindən Molla Nəcəf, Molla Əli, Molla Nəbi, Qaraqoyunludan Kalavayı Cəfər və bir çox başqaları islam dininin mütərəqqiliyini, elimliyini camaata çatdırır və onu xurafatdan, mövhumatdan uzaq olduğunu tutarlı dəlillərlə sübuta yetirirdilər və adamları halallığa, ədalətə dəvət edirdilər. Zod kəndində Seyid Əli, Seyid Oruc və Qara Seyid Həsənin sınaqlı ocaqlarının möcüzələri göyçəlilərin çoxlarına məlumdur.
Bu sınaqlı ocaqlara düz niyyətlə gələnlərin hamısı diləklərinə çatıblar. Bu ocaqlara şəkk edənlər isə öz cəzalarını alıblar.
Bundan əlavə Zod kəndinin ərazisində qədim müsəlman qəbiristanlıqları, sərdabələri, tarixi abidələrdən bir çoxu, müqəddəs sayılan bulaqaları və toponimləri var. Məsələn: Söyüdlüdə Seyid Əsədullah qəbri, Zod kəndindən səkkiz kilometr aralı Məçidyeri, Böyük Taxta deyilən yerdə XIII–XIV əsrlərə aid oğuz qəbiristanlığı var idi. Burada olan, üstündə "Həsən İbn Şirin" yazılmış gözəl memarlıq nümunəsi baş daşını camaat ziyarət edər, kəndin 3 km-də Ocaq Təpə deyilən bina qalığı da ziyarətgah idi.
Ermənilər torpaqlarımızı mərhələ-mərhələ işğal etdikləri kimi, mədəniyyətimizi, incəsənətimizi, tarixi abidələrimiz və müqəddəs ziyarətgahlarımızı da qarət etməkdən çəkinmədilər. Həyasızlığa bir baxın, erməni musiqişünası N. Təhməzyan qədim musiqi qaynaqlarımıza da sahib çıxır, ozan varsaq varlıqlarımızı da özününküləşdirməyə çalışırdı. Ermənilər minlərlə sənət incilərimizi, tarixi abidələrinimizi özününküləşdiriblər, özününküləşdirə bilmədiklərini isə məhv ediblər.
Zod kəndinin sənət adamlarının qoyub getdikləri kitabələr, oymalar və sair memarlıq nümunələri dövrümüzə qədər gəlib çatmışdı.
Belə sənət əsərlərindən Vəli ağanın və Məşədi Ağakişinin qranitdən işlənmiş iki metr hündürlüyündə olan baş daşındakı oymalar, yazılar və naxışlar incəsənət nümunələri idi.
Zod ustad şairlərin, sözü keçən ağır ləngərli adlı-sanlı adamların doğulub boya-başa çatdığı bir kənddir. XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində el şairlərindən Molla Tağı oğlu Məhəmməd (1830–1910), Qasım, Ağayar, Hacı Əliş ağa (1872–1922), nəhayət, Usta Abdulla kimi söz sərraflarının göz açdığı qədim ənənələrimizi yaşadan tarixi bir diyarıdır. Lirik şerləri elin dillər əzbəri olan XX əsr aşıq poeziyasının ecazkar nümunələrini yaradan şair Əbülfət də məhz bu kənddə göz açıb, yazıb-yaradıbdır.
Göyçə mahalında ozan-aşıqlarımızın və ümumiyyətlə, şifahi xalq ədəbiyyatı qaynaqlarımızın keçdiyi tarixi zəngin yolun başında Ələsgər məktəbinin ən parlaq səhifələri Ağkilsə, Daşkənd və Zod kəndləri ilə bağlıdır.
1884-cü ildə Zod kəndində birinci olaraq real məktəb açılmışdır.
Görkəmli şəxsiyyətləri
- Səməd Ağa
- Tapdıq Əmiraslanov
- Aşıq Ağayar — aşıq.
- Əhliman Əmiraslanov (Əhliman Tapdıq oğlu Əmiraslanov) — Millət vəkili, Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru, tibb elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının akademiki, AMEA-nın bologiya elmləri bölməsinin akademik-katibi, cərrah- onkoloq, əməkdar elm xadimi.
- Nağı Əbdüləzimov (Nağı Kərim oğlu Əbdüləzimov)— Millət vəkili.
- Hacı Əliş ağa Əmiraslan oğlu Kəsəmənli — Azərbaycan şairi.
- Bünyadzadə Könül Yusif qızı — şərqşünas alim, fəlsəfə elmləri doktoru (2008).
- Təmkin (əsl adı Böyükkişi Abbas oğlu Mirzəzadə) — Azərbaycan şairi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü.
- Aydın Mirzəzadə (Təmkin-Böyükkişi Mirzəzadənin oğlu) — Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı.
- Zodlu usta Abdulla — ustad el şairi.
- Hafiz Hacıyev — siyasətçi, Müasir Müsavat Partiyasının sədri.
- Elməddin Cəfərov — aktyor.
Mənbə
- Kalvalı Həsənov. "And Yerimiz", " Əbilov, Zeynalov və oğulları", Bakı, 2001.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).
- "Arxivlənmiş surət". 2022-03-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-11-01.
- Eldar İsmayıl. "Zavallı ermənilər, yoxsa zalım ermənilər…", Bakı, 2014.
- (erm.). Երևան: 2008. S. 181. 184 s.
- Կորկոտյան Զ. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931) (erm.). Երևան: 1932. 185 s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Zod deqiqlesdirme Zod Sotk erm Սոթք Ermenistanin Gegarkunik merzinde Mesrik duzenliyinde kend Tarixi Qerbi Azerbaycanin Goyce mahalinda yerlesen kendin adi 1995 ci ilden Sotk adlandirilmisdir Zod40 12 11 sm e 45 51 53 s u Olke ErmenistanRegion Gegarkunik merziRayon VardenisTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 2 032 1 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 824 nef 2011 Resmi dili ermeni diliZod Zod Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiBezi aciqlamalara esasen Zod qedim turk dillerinde sert kecilmez uca dagliq yerde meskunlasmis el oba yurd yeri demekdir Bir diger aciqlamaya esasen Alban tarixcisi Musa Kalankatli eranin birinci esrinin ortalarindan danisarken Albaniyada yasayan tayfalar icerisinde ermenice yazilisda Savdey Tsavdey V esr ermeni muellifi Moisey Xorenasi Sod tayfasinin adini cekir ve onun Alban cari Erenin neslinden oldugunu qeyd edirler Bu etnonim tayfa adi Goyce mahalindaki Zod toponiminde oz eksini tapmisdir Yeri gelmisken Kelbecer rayonu yaxinliginda Dagliq Qarabagin simalindan kecen silsilelerden biri ermenice Tsavdey silsilesi adlanir Kend 1921 ci ilde Sovet rehberliyi terefinden tarixen ancaq azerbaycanlilarin meskunlasdigi butov Goyce mahali ile birlikde Ermenistana verilib Kendin ilk adi yarandigi ilk gunden 1988 ci ile qeder 3 defe deyisdirilmisdir XX esrin ortalarina kimi Zod kendinin ehalisi esasen ibaret olmusdur XX esrin ortalarindan 1988 ci ile qeder SSRI nin ve Ermenistanin apardiqlari meqsedyonlu siyaset neticesinde eraziden butun azerbaycanlilar mecburi kocurulmusurler 1988 ci ilde bes mine yaxin azerbaycanlinin yasadigi kendde bir umumtehsil iki ibtidai mekteb bir texniki pese mektebi bir yungul metallurgiya muessisesi bir xestexana ve diger sosial iqtisadi muessiseler fealiyyet gosterirdi Umumittifaq ehemyyetli Zod Dag Meden Kombinati burada yerlesirdi Demir yolu ve diger muhum neqliyyat ve infrastruktura malik kend oten esrin 80 ci illerinde yuksek inkisaf seviyyesine catmisdi 1948 ci ilde kend ehalisinin esasen ziyalilardan ibaret olan ehemiyyetli bir qisminin Azerbaycana deportasiya edilmesi kendin inkisafina tehsil ve medeniyyetine ciddi zerbe vurmusdur Ilk adi III V esrlerden XIV esrin sonlari 1387 1388 XV esrin evveline 1400 qeder Baskalafa olmusdur Veliaga kocub gelene qeder hemin yerlerde III V esrlerde albanlarin yasamasini tesdiq eden boyuk kalafaliqlardan ibaret olduguna gore kendin adi Baskalafa adlandirilmisdir Kendin ikinci adi 1813 1814 cu illere qeder Veliaga olmusdur Bu adin menasi kendin himini salan Qazax mahalinin Qiraq Kesemen kendinden Goyce mahalina gelen Veliaganin adi ile baglidir Kendin ucuncu adi 1813 1814 cu illerden 1988 ci ilin dekabrina qeder Zod olmusdur Bu adin menasi Sod sozunden goturulmusdur Vaxti ile orada alban dovrunde seher tipli boyuk yasayis meskeni olmusdur Kendin kecmis yeri kend yaxinligindaki kicik daglarin eteyinde yerlesdiyine gore Sot adlandirilmisdir Kend ehalisinin 1988 ci ilde tam deportasiyasinda Ermenistan SSR rehberliyi ve Sovet Ordusunun birlesmeleri yaxindan istirak etmisler Azerbaycan SSR inin o vaxtki rehberliyinin qetiyyetsizliyi de kend ehalisinin kutlevi kocurulmesine serait yaratmisdir Ermenistani 1988 ci ilde terk ederek ve Goygol rayonuna penah getirmis milliyyetce rus olan L V Tolstyak Azerbaycan Qacqinlar Cemiyyetine yazdigi oz izahatinda gostermisdir 1988 ci ilin noyabrin 27 de Ermenistan SSR Nazirler Soveti sedrinin birinci muavini daha sonralar Ermenistan KP MK nin birinci katibi V Movsesyan Vardenis rayonunun Zod kendine gelib ehalinin kendi terk etmesi ucun uc gun vaxt veridiyini beyan etdi ve elave etdi ki bu muddetde kendi terk etmeseler onlarin tehlukesizliyine teminat verilmeyecek Zodlular hazirda esasen Goygol rayonunda xususen hemin rayonun Yeni Zod kendinde ve respublikanin butun bolgelerinde meskunlasmislar Ermenistan hokumetinin seylerine baxmayaraq strateji ehemiyyete malik Zod kendini yalniz qismen meskunlasdirmaq muyesser olmusdur KendxudariVeli aga 1804Iqtisadiyyati1988 ci ile qeder Zod kendinin esas iqtisadi fealiyyet saheleri meden senayesi metallurgiya ekincilik ve maldarliqdan ibaret olmusdur Kend ehalisinin 1988 ci ilde deportasiyasindan sonra kendde iqtisadi fealiyyet tamamile tenezzul etmisdir 1960 1970 ci illerde esasi qoyulmus Zod qizil medeni Sovet Ittifaqinin dagilmasindan sonra tam gucu ile istifade edilmir Azerbaycanla cemi 5 km serhedde yerlesen qizil medeni ekser hissesi Kelbecer rayonunun Soyudlu zonasinda yerlesen qizil yataqlarinin islenmesi ile mesguldur Qizil medenine xidmet meqsedile 1960 1970 ci illerde cekilmis Agstafa Icevan Icevan Razdan Sevan Sorca Sorca Zod elektriklesdirilimis demiryol xetti umumilikde Ermenistanin iqtisadiyyatinin dircelmesine xeyli tekan vermisdir Goyce mahali ve Kelbecer rayonunu birlesdiren Zod asirimiEhalisiZodda 1919 cu ilde 2000 nefer yasamisdir Kend dagidilib yandirilmis 270 nefer dinc ehali boyuk isgencelerle qetle yetirilmisdir Zod kendi Azerbaycan elmi iqtisadiyyati ve ictimaiyyeti ucun gorkemli xadimler bexs etmisdir Zodlular Azerbaycanin erazi butovluyu ugrunda aparilan doyuslerde yaxindan istirak etmis ve 50 nefere yaxin sehid vermisdir 1992 ci ilde kecmis Saumyan kend rayonunun azad olunmasinda qehremancasina helak olmus Azerbaycanin Milli Qehremani Etibar Haciyev Zod kendinin sehidleri sirasindadir Sehid da bu kendde dogulub Texniki problemlere gore qrafikler muveqqeti olaraq sondurulub Il Sayi1831 2451873 9051897 1 584 Il Sayi1926 1 3361939 1 9461959 1 290 Il Sayi1979 2 9841989 2 7902001 1 118 Il Sayi2011 824ErazisiKend rayon merkezinden 9 km serq terefde yerlesmisdir Kend simal terefden 3 km Zerzibil ve 2 km Agkilse kendleri ile Basarkecer yolunun simal terefinden 3 km Inekdagi kendi ile elece de Azerbaycan Kelbecer rayonu ile serq terefden 25 30 km hemserheddir Kendin eni 2 km uzunlugu ise 5 km dir Kendin 6000 hektar torpagi olmusdur Ondan 3000 hektari otaraq ve bicenek 3000 hektari ise ekine yararli torpaq saheleridir Kendin merkezinde III V esrlere aid olan uzerinde Qrabar elifbasi ile yazilan albanlarin tarixinden behs eden xac daslarini tarixi abideler kendin ve elece de mahalin taninmis ziyaretgah yeri olan Seyidler tayfasinin banisi Qara seyidin ocagini da dini abidelere misal gostermek olar Kendin coxlu menzereli ve gezmeli yerleri vardir Onlardan Henife bulagi Murtuz bulagi Turs su Godek bulaq Qosa bulaq Denizin bulagi menbesi qizil medeninden baslayan ve kendin merkezinden kecen Boyuk cay Ellerin komu Calallarin komu Sarinin deresinin komu Qatarin komu Raza oglu orusu Qararin orusu Sarinin deresi Sahqulunun deresi Ardicli deresi Asirimin deresi Asirrimin komu ve basqa yerleri gostermek olardi Kendin 8 un deyirmani olmusdur Onlardan 6 si su ile isleyen 2 si ise xod yendi elektrik enerjisi ile isleyen deyirmanlardir Su deyirmanlari 1973 1974 illere 1983 1984 cu illerde tikilen xod deyirmanlari ise 1988 ci ilin dekabrina qeder fealiyyetde olmusdur Hemin deyirmanlardan qonsu kendlerin de ehalisi istifade ederdi Qacqinliq1905 1907 ci illerdeki I qacqinliq zamani kend ehalisi ermeni dasnaqlari terefinden cixarilaraq dogma yurdlarindan qacqin dusmusler Kend ehalisi Kelbecer Goranboy Terter Qazax ve basqa yerlerde meskunlasmislar Kend ehalisi 1907 ci ilin yazinda yeniden dogma yurdlarina qayitmis az bir hissesi meskunlasdiqlari yerde qalmisdir Kendin texminen 100 evi 300 350 e yaxin ehalisi olmusdur 1918 1920 ci illerdeki II qacqinliq zamani kend ehalisi dogma yurdlarindan qacqin dusmus Goranboy Qazax Tovuz ve basqa yerlerde meskunlasmisdilar Kend ehalisi 1921 ci ilin yazinda yeniden dogma yurdlarina qayitmislar Az bir hissesi meskunlasdiqlari yerlerde qalmislar Kendin texminen 200 230 evi 800 1000 nefere yaxin ehalisi olmusdur 1948 1953 cu illerdeki deportasiya III qacqinliq zamani kendin 125 evi 500 nefere yaxin ehalisi Azerbaycanin Xanlar rayonunda meskunlasmisdir Kend ehalisi bu gune qeder meskunlasdiqlari yerde yasayirlar Kendin 400 450 evi 1600 2000 nefere yaxin ehalisi olmusdur 1988 1991 ci illerdeki IV qacqinliq zamani kend ehalisi tamamile dogma yurdlarindan cixarilaraq qacqin dusmusler Kend ehalisi Baki Gence Xanlar Samux ve basqa yerlerde meskunlasmislar Kend ehalisi bu gune qeder meskunlasdiqlari erazilerde yasayirlar Kendin 650 700 evi 4700 nefere yaxin ehalisi olmusdur Elm ve dinKendde 1912 1913 cu illerden 1917 ci ile qeder dovlet terefinden acilmis dini mekteb 3 il fealiyyet gostermisdir Mektebi acan Molla Tagilar olmusdur Mektebin texminen 2 buraxilisi olmusdur MedeniyyetiGoycede de ictimai medeni irsimizin inkisafinda Islam dininin mutereqqi ehemiyyeti olmusdur Kend ziyalilari arasinda ereb fars ve rus dillerini kamil bilen Zod kendinden Mirze Beyler Haci Elis Aga Molla Tagi oglu Mehemmed Mesedi Molla Hesim Mirze Esger Huseynquluagali kendinden Molla Necef Molla Eli Molla Nebi Qaraqoyunludan Kalavayi Cefer ve bir cox basqalari islam dininin mutereqqiliyini elimliyini camaata catdirir ve onu xurafatdan movhumatdan uzaq oldugunu tutarli delillerle subuta yetirirdiler ve adamlari halalliga edalete devet edirdiler Zod kendinde Seyid Eli Seyid Oruc ve Qara Seyid Hesenin sinaqli ocaqlarinin mocuzeleri goycelilerin coxlarina melumdur Bu sinaqli ocaqlara duz niyyetle gelenlerin hamisi dileklerine catiblar Bu ocaqlara sekk edenler ise oz cezalarini aliblar Bundan elave Zod kendinin erazisinde qedim muselman qebiristanliqlari serdabeleri tarixi abidelerden bir coxu muqeddes sayilan bulaqalari ve toponimleri var Meselen Soyudlude Seyid Esedullah qebri Zod kendinden sekkiz kilometr arali Mecidyeri Boyuk Taxta deyilen yerde XIII XIV esrlere aid oguz qebiristanligi var idi Burada olan ustunde Hesen Ibn Sirin yazilmis gozel memarliq numunesi bas dasini camaat ziyaret eder kendin 3 km de Ocaq Tepe deyilen bina qaligi da ziyaretgah idi Ermeniler torpaqlarimizi merhele merhele isgal etdikleri kimi medeniyyetimizi incesenetimizi tarixi abidelerimiz ve muqeddes ziyaretgahlarimizi da qaret etmekden cekinmediler Heyasizliga bir baxin ermeni musiqisunasi N Tehmezyan qedim musiqi qaynaqlarimiza da sahib cixir ozan varsaq varliqlarimizi da ozununkulesdirmeye calisirdi Ermeniler minlerle senet incilerimizi tarixi abidelerinimizi ozununkulesdiribler ozununkulesdire bilmediklerini ise mehv edibler Zod kendinin senet adamlarinin qoyub getdikleri kitabeler oymalar ve sair memarliq numuneleri dovrumuze qeder gelib catmisdi Bele senet eserlerinden Veli aganin ve Mesedi Agakisinin qranitden islenmis iki metr hundurluyunde olan bas dasindaki oymalar yazilar ve naxislar incesenet numuneleri idi Zod ustad sairlerin sozu kecen agir lengerli adli sanli adamlarin dogulub boya basa catdigi bir kenddir XIX esrin sonu XX esrin evvellerinde el sairlerinden Molla Tagi oglu Mehemmed 1830 1910 Qasim Agayar Haci Elis aga 1872 1922 nehayet Usta Abdulla kimi soz serraflarinin goz acdigi qedim enenelerimizi yasadan tarixi bir diyaridir Lirik serleri elin diller ezberi olan XX esr asiq poeziyasinin ecazkar numunelerini yaradan sair Ebulfet de mehz bu kendde goz acib yazib yaradibdir Goyce mahalinda ozan asiqlarimizin ve umumiyyetle sifahi xalq edebiyyati qaynaqlarimizin kecdiyi tarixi zengin yolun basinda Elesger mektebinin en parlaq sehifeleri Agkilse Daskend ve Zod kendleri ile baglidir 1884 cu ilde Zod kendinde birinci olaraq real mekteb acilmisdir Gorkemli sexsiyyetleriSemed Aga Tapdiq Emiraslanov Asiq Agayar asiq Ehliman Emiraslanov Ehliman Tapdiq oglu Emiraslanov Millet vekili Azerbaycan Tibb Universitetinin rektoru tibb elmleri doktoru professor Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin akademiki AMEA nin bologiya elmleri bolmesinin akademik katibi cerrah onkoloq emekdar elm xadimi Nagi Ebdulezimov Nagi Kerim oglu Ebdulezimov Millet vekili Haci Elis aga Emiraslan oglu Kesemenli Azerbaycan sairi Bunyadzade Konul Yusif qizi serqsunas alim felsefe elmleri doktoru 2008 Temkin esl adi Boyukkisi Abbas oglu Mirzezade Azerbaycan sairi Azerbaycan Yazicilar Birliyinin uzvu Aydin Mirzezade Temkin Boyukkisi Mirzezadenin oglu Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin deputati Zodlu usta Abdulla ustad el sairi Hafiz Haciyev siyasetci Muasir Musavat Partiyasinin sedri Elmeddin Ceferov aktyor MenbeKalvali Hesenov And Yerimiz Ebilov Zeynalov ve ogullari Baki 2001 Hemcinin baxGoyce Yeni ZodIstinadlarՀայաստանի 2011 թ մարդահամարի արդյունքները erm Arxivlenmis suret 2022 03 31 tarixinde Istifade tarixi 2020 11 01 Eldar Ismayil Zavalli ermeniler yoxsa zalim ermeniler Baki 2014 erm Երևան 2008 S 181 184 s Կորկոտյան Զ Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում 1831 1931 erm Երևան 1932 185 s