Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İllüstrasiya (lat. illustratio) — təsviri incəsənət, işıqlandırma, əyani təsvir.
- kitab, jurnal, dissertasya və i.a. bu kimi olan nəşrlərdə mətnlə bağlı şəkillər;
- bir kitabın mətni ilə əlaqədar olan və bu mətnin izahına kömək edən şəkil;
- mətni müşayiət edən və onu tamamlayan təsvir (rəsm, qravür, fotoşəkil, reproduksiya, xəritə, sxem və s.);
- bədii və elmi əsərləri obrazlı şərh edən təsviri sənət sahəsi. Kitab, qəzet və jurnallarda verilən illüstrasiyalar mətnin obrazlı şərhinə yardım edən tərtibatın digər elementləri (frontispis, vinetka, kitabın başlıq və sonluq şəkilləri, başlanğıc hərflər) ilə tamamlanır
- mətni izah edən şəkil və ya başqa təsvir olub bədii əsərin emosianal atmosferinin ötürülməsi üçün istifadə olunur. İllüstrasiya rəssam tərəfindən yaradılan çizmə, eskiz(cızmaqara), rəngləmə, fotoqrafiya və yaxud da başqa növ şəkillərin qrafiki təsviridir. Mənşəyi latın dilindən gəlib illustratio, illustro kimi ifadə olunaraq maarifləndirmək, şüalandırmaq mənalarını kəsb edir.
İllüstrasiyalara sənətkaranə təsvirlər məsələn: mətn, şeir, moda, jurnallar, markalar və həmçinin tez-tez uşaq kitabları üçün hazırlanan illüstrasiyalar da aid edilir.
Hal-hazırda kitablarda, jurnallarda və posterlərdə istifadə edilmiş orjinal illüstrasiyaların toplanmasına maraq artır. Bir çox muzey sərgiləri, jurnallar, incəsənət qalereyaları öz nümayişlərində keçmiş dövrün illüstratorları üçün yerlər ayırır.
Vizual sənətləri və illüstratorları bədii tənqidin dünyasında qiymətləndirirlər, ancaq kompüter oyunlarına və prikollara marağın artması nəticəsində, illüstrasiyalar vizual sənətin olduqca məşhur və gəlirli növünə çevrilib. İllüstrasiya jurnal, reklam və kitablar üçün geniş tətbiq olunmağa başladı. Kiçik təsvirlər oxucuya mətnin əsas ideyasını tez çatdırmaq bacarığındadır və vizual metafor rolunda çıxış edirlər. İllüstrasiyanın yaradılması üçün akademik şəkillərə malik olmaq və ya bir texnikaya tərəfdar olmaq vacib deyil.
İllüstrasiya üslubları
Müasir illüstrasiya fırça ilə rəsm, rəsm, çap, kollaj, montaj, rəqəmsal dizayn, multimedia, 3D modelləşdirmə daxil olmaqla, geniş üslub və texnikalardan istifadə edir. Mütəxəssis sahələrə aşağıdakılar daxildir:
Texniki və elmi illüstrasiya
Texniki və elmi illüstrasiya— texniki və ya elmi xarakterli məlumatları çatdırır. Bunlar bölmələr, aralıqlar, yenidənqurmalar, təlim şəkilləri, komponent təsvirləri, sxemlər ola bilər. Məqsəd "insan müşahidəçisinə vizual kanal vasitəsilə müəyyən məlumatları effektiv şəkildə çatdıran ifadəli təsvirlər yaratmaqdır".
Texniki və elmi illüstrasiya adətən qeyri-texniki auditoriyaya subyektləri təsvir etmək və ya izah etmək üçün nəzərdə tutulub, ona görə də o, "izləyicinin marağını və anlayışını artırmaq üçün obyektin nə olduğu və ya nə etdiyi barədə ümumi təəssürat yaratmalıdır".
Müasir illüstrasiya praktikasında 2D və 3D proqram təminatı tez-tez müxtəlif kontekstlərdə asanlıqla yenilənə və təkrar istifadə edilə bilən dəqiq təsvirlər yaratmaq üçün istifadə olunur.
Tibbi İllüstratorlar Assosiasiyası bildirir ki, orta əmək haqqı 70,650 dollar, elm illüstratorları üçün isə 72,277 dollardır. İş növləri tədqiqat institutlarından muzeylərə və animasiyaya qədər dəyişir.
İllüstrasiya təsviri sənət kimi
İncəsənət dünyasında illüstrasiya bəzən qrafik dizayn və təsviri sənətdən daha az əhəmiyyət kəsb edir.
Bununla belə, bu gün qismən qrafik roman və video oyun sənayesinin böyüməsi, eləcə də jurnallarda və digər nəşrlərdə illüstrasiyadan istifadənin artması ilə əlaqədar olaraq illüstrasiya qlobal bazara çıxmaq potensialı olan qiymətli sənət növünə çevrilir.
Orjinal illüstrasiyaların hərraclarda yüksək qiymətlər cəlb etdiyi məlumdur. Amerikalı rəssam Norman Rokvel lin "Ailə bağlarının qırılması" tablosu 2006-cı ildə Sotheby's-də 15,4 milyon ABŞ dollarına satılıb. Bir çox digər illüstrasiya janrlarıda eyni dərəcədə qiymətləndirilir, məsələn, Gil Elvgren və Alberto Vargas kimi pin-up rəssamları da yüksək qiymətləri cəlb edir.
Tarixi
Tarixən illüstrasiya sənəti çap və nəşriyyatın sənaye prosesləri ilə sıx bağlıdır.
Erkən tarix
Orta əsr təsvirləri illüminasiya kimi tanınırdı və fərdi şəkildə çəkilir və əl ilə rənglənirdi. XV əsrdə çap maşınının ixtirası ilə kitablar daha geniş yayılmağa başladı və tez-tez ağac kəsmələri ilə təsvir edildi.
Ən qədim illüstrasiyalardan bəziləri Qədim Misirdən (Hemet) gəlir, çox vaxt heroqliflər şəklindədir. Klassik illüstrasiya nümunəsi eramızdan əvvəl 1294-cü ilə aid Firon I Seti məzarı zamanı mövcuddur. 1279-cu ilə qədər, eramızdan əvvəl 1303-cü ildə anadan olan II Ramzesin atası idi.1600-cü illərdə ukiyo-e Yaponiyada, mürəkkəb ağac bloklarının çapı texnikasından irəli gələn ifadəli xətlər, parlaq rənglər və incə tonlarla səciyyələnən təsirli illüstrasiya üslubu olaraq doğuldu. Mövzulara ənənəvi xalq nağılları, məşhur fiqurlar və gündəlik həyat daxildir. Hokusainin "Kanaqavadan kənarda böyük dalğa" əsəri dövrün məşhur obrazıdır.
XVI–XVII əsrlərdə Avropada illüstrasiyaların reproduksiyası üçün əsas proseslər qravüra və oyma olmuşdur. XVIII əsrdə İngiltərədə görkəmli bir illüstrator, relyef oymalarından istifadə edən Viliam Bleyk (1757–1827) idi. XIX əsrin əvvəllərində litoqrafiyanın tətbiqi çoxalmanın keyfiyyətini xeyli yaxşılaşdırdı.
XIX əsr
Avropada XIX əsrin əvvəllərinin məşhur simaları Con Liç, Corc Crukşank, Dikensin illüstratoru Hablo Knayt Braun və Fransada Onor Daumir idi. Hamısı həm satirik, həm də "ciddi" nəşrlərdə iştirak edirdi. Bu dövrdə sosial adət-ənənələri, növləri və təbəqələri əks etdirən karikatura rəsmlərinə tələbat böyük idi.
İngilis yumor jurnalı "Punch" (1841–2002) komik almanax Cruikshank-ın (1827–1840) uğuru əsasında quruldu və Ser Con Tenniel, Dalziel qardaşları və Georges du Maurier də daxil olmaqla bir çox hörmətli illüstratorları işə götürdü. Onların hamısı təsviri sənətdə təhsil almış olsalar da, ilk növ
bədə illüstrator kimi şöhrət qazanmışdılar.
Tarixən, Punch 1840 və 1850-ci illərdə ən təsirli idi. Jurnal yumoristik illüstrasiyanı təsvir etmək üçün "cizgi filmi" terminini ilk dəfə istifadə edən oldu və onun geniş yayılması Con Liçin dünyanın ilk "karikaturaçı rəssamı" kimi tanınmasına səbəb oldu. Parisli "Le Voleur" kimi oxşar jurnallar kimi, Punch yaxşı
illüstrasiyaların yaxşı mətn kimi satıldığını başa düşdü. Nəşr XXI əsrə qədər davam edir. Punch, məşhur illüstrasiyanın cizgi filmlərinə etibar etməkdən mürəkkəb tematik müşahidələrə tədricən keçidini təsvir edir.
Qızıl dövr 1800-cü illərin əvvəllərindən qəzetlər, jurnallar və şəkilli kitablar Avropada və Yeni Dünyada dominant istehlakçı mediasına çevrildi. XIX əsrə qədər çap texnologiyasındakı irəliləyişlər illüstratorlara rəng texnikaları ilə təcrübə keçirməyə imkan verdi. Çapdakı bu inkişaflar yemək kitablarından, fotoşəkillərdən və səyahət bələdçilərindən uşaq kitablarına qədər ədəbiyyatın bütün sahələrinə təsir etdi. Bundan əlavə, çap sahəsindəki irəliləyişlər kitablarda və digər media vasitələrində rəngli fotoşəkillər istehsal etməyi daha əlverişli etmişdir. 1900-cü ilə qədər kağızın təxminən 100 faizi maşınla istehsal olunurdu və bir əl işçisi gündə 60–100 pud kağız istehsal edə bildiyi halda, mexanizasiya gündə təxminən 1000 pud istehsal edirdi. Bundan əlavə, 1846–1916-cı illər arasındakı 50 illik dövrdə kitab istehsalı 400% artdı və kitab qiymətləri iki dəfə azaldı.
Amerikada bu, 1880-ci illərdən XX əsrin əvvəllərinə qədər "illüstrasiyanın qızıl dövrünə" gətirib çıxardı. Kiçik bir illüstrator qrupu böyük uğur qazandı və onların yaratdığı obrazlar o dövrün amerikalılarının arzularının portreti hesab olunurdu. Dövrün ən tanınmış illüstratorları arasında Brendiwayn məktəbindən N. C. Vyes və Howard Pil, Ceyms Montqomeri Fleq, Yelizabet Şippen Qrin, J. C. Leyendeker, Violet Oukley, Maksfild Periş, Cessi Vilkoks Smit və Con Ria Nil var idi.
1905-ci ildə Fransada Müasir Kitab Cəmiyyəti Paul Jouve-ə Redyard Kiplinqin "Cəngəllik Kitabı"nı təsvir etmək üçün tapşırıq verdi. Paul Jouve bibliofiliyanın şah əsərlərindən biri olaraq qalacaq bu kitabın 130 illüstrasiyasına on ilini həsr edəcək.
Həmçinin bax
Association of Illustrators Association of Medical Illustrators Comic book illustration Communication design Graphic design Illustrators Institute of Medical Illustrators Posters Society of Illustrators
Ədəbiyyat
- Əliquliyev R.. Şükürlü S., Kazımova S. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan terminlər. Bakı, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Illustrasiya lat illustratio tesviri incesenet isiqlandirma eyani tesvir kitab jurnal dissertasya ve i a bu kimi olan nesrlerde metnle bagli sekiller bir kitabin metni ile elaqedar olan ve bu metnin izahina komek eden sekil metni musayiet eden ve onu tamamlayan tesvir resm qravur fotosekil reproduksiya xerite sxem ve s bedii ve elmi eserleri obrazli serh eden tesviri senet sahesi Kitab qezet ve jurnallarda verilen illustrasiyalar metnin obrazli serhine yardim eden tertibatin diger elementleri frontispis vinetka kitabin basliq ve sonluq sekilleri baslangic herfler ile tamamlanir metni izah eden sekil ve ya basqa tesvir olub bedii eserin emosianal atmosferinin oturulmesi ucun istifade olunur Illustrasiya ressam terefinden yaradilan cizme eskiz cizmaqara rengleme fotoqrafiya ve yaxud da basqa nov sekillerin qrafiki tesviridir Menseyi latin dilinden gelib illustratio illustro kimi ifade olunaraq maariflendirmek sualandirmaq menalarini kesb edir Illustrasiyalara senetkarane tesvirler meselen metn seir moda jurnallar markalar ve hemcinin tez tez usaq kitablari ucun hazirlanan illustrasiyalar da aid edilir Hal hazirda kitablarda jurnallarda ve posterlerde istifade edilmis orjinal illustrasiyalarin toplanmasina maraq artir Bir cox muzey sergileri jurnallar incesenet qalereyalari oz numayislerinde kecmis dovrun illustratorlari ucun yerler ayirir Vizual senetleri ve illustratorlari bedii tenqidin dunyasinda qiymetlendirirler ancaq komputer oyunlarina ve prikollara maragin artmasi neticesinde illustrasiyalar vizual senetin olduqca meshur ve gelirli novune cevrilib Illustrasiya jurnal reklam ve kitablar ucun genis tetbiq olunmaga basladi Kicik tesvirler oxucuya metnin esas ideyasini tez catdirmaq bacarigindadir ve vizual metafor rolunda cixis edirler Illustrasiyanin yaradilmasi ucun akademik sekillere malik olmaq ve ya bir texnikaya terefdar olmaq vacib deyil Illustrasiya uslublariMuasir illustrasiya firca ile resm resm cap kollaj montaj reqemsal dizayn multimedia 3D modellesdirme daxil olmaqla genis uslub ve texnikalardan istifade edir Mutexessis sahelere asagidakilar daxildir Memarliq illustrasiya Arxeoloji illustrasiya Alisa Mocuzeler Diyarindaki ag dovsan Kitab illustrasiya Botanika illustrasiyaModa illustrasiya Melumat qrafikasi Texniki illustrasiya Tibbi illustrasiya Hekaye illustrasiya Sekilli kitablar Elmi illustrasiyaTexniki ve elmi illustrasiyaTexniki ve elmi illustrasiya texniki ve ya elmi xarakterli melumatlari catdirir Bunlar bolmeler araliqlar yenidenqurmalar telim sekilleri komponent tesvirleri sxemler ola biler Meqsed insan musahidecisine vizual kanal vasitesile mueyyen melumatlari effektiv sekilde catdiran ifadeli tesvirler yaratmaqdir Texniki ve elmi illustrasiya adeten qeyri texniki auditoriyaya subyektleri tesvir etmek ve ya izah etmek ucun nezerde tutulub ona gore de o izleyicinin maragini ve anlayisini artirmaq ucun obyektin ne oldugu ve ya ne etdiyi barede umumi teessurat yaratmalidir Muasir illustrasiya praktikasinda 2D ve 3D proqram teminati tez tez muxtelif kontekstlerde asanliqla yenilene ve tekrar istifade edile bilen deqiq tesvirler yaratmaq ucun istifade olunur Tibbi Illustratorlar Assosiasiyasi bildirir ki orta emek haqqi 70 650 dollar elm illustratorlari ucun ise 72 277 dollardir Is novleri tedqiqat institutlarindan muzeylere ve animasiyaya qeder deyisir Illustrasiya tesviri senet kimiIncesenet dunyasinda illustrasiya bezen qrafik dizayn ve tesviri senetden daha az ehemiyyet kesb edir Bununla bele bu gun qismen qrafik roman ve video oyun senayesinin boyumesi elece de jurnallarda ve diger nesrlerde illustrasiyadan istifadenin artmasi ile elaqedar olaraq illustrasiya qlobal bazara cixmaq potensiali olan qiymetli senet novune cevrilir Orjinal illustrasiyalarin herraclarda yuksek qiymetler celb etdiyi melumdur Amerikali ressam Norman Rokvel lin Aile baglarinin qirilmasi tablosu 2006 ci ilde Sotheby s de 15 4 milyon ABS dollarina satilib Bir cox diger illustrasiya janrlarida eyni derecede qiymetlendirilir meselen Gil Elvgren ve Alberto Vargas kimi pin up ressamlari da yuksek qiymetleri celb edir TarixiTarixen illustrasiya seneti cap ve nesriyyatin senaye prosesleri ile six baglidir Erken tarix Orta esr tesvirleri illuminasiya kimi taninirdi ve ferdi sekilde cekilir ve el ile renglenirdi XV esrde cap masininin ixtirasi ile kitablar daha genis yayilmaga basladi ve tez tez agac kesmeleri ile tesvir edildi En qedim illustrasiyalardan bezileri Qedim Misirden Hemet gelir cox vaxt heroqlifler seklindedir Klassik illustrasiya numunesi eramizdan evvel 1294 cu ile aid Firon I Seti mezari zamani movcuddur 1279 cu ile qeder eramizdan evvel 1303 cu ilde anadan olan II Ramzesin atasi idi 1600 cu illerde ukiyo e Yaponiyada murekkeb agac bloklarinin capi texnikasindan ireli gelen ifadeli xetler parlaq rengler ve ince tonlarla seciyyelenen tesirli illustrasiya uslubu olaraq doguldu Movzulara enenevi xalq nagillari meshur fiqurlar ve gundelik heyat daxildir Hokusainin Kanaqavadan kenarda boyuk dalga eseri dovrun meshur obrazidir XVI XVII esrlerde Avropada illustrasiyalarin reproduksiyasi ucun esas prosesler qravura ve oyma olmusdur XVIII esrde Ingilterede gorkemli bir illustrator relyef oymalarindan istifade eden Viliam Bleyk 1757 1827 idi XIX esrin evvellerinde litoqrafiyanin tetbiqi coxalmanin keyfiyyetini xeyli yaxsilasdirdi XIX esr Avropada XIX esrin evvellerinin meshur simalari Con Lic Corc Cruksank Dikensin illustratoru Hablo Knayt Braun ve Fransada Onor Daumir idi Hamisi hem satirik hem de ciddi nesrlerde istirak edirdi Bu dovrde sosial adet eneneleri novleri ve tebeqeleri eks etdiren karikatura resmlerine telebat boyuk idi Ingilis yumor jurnali Punch 1841 2002 komik almanax Cruikshank in 1827 1840 uguru esasinda quruldu ve Ser Con Tenniel Dalziel qardaslari ve Georges du Maurier de daxil olmaqla bir cox hormetli illustratorlari ise goturdu Onlarin hamisi tesviri senetde tehsil almis olsalar da ilk nov bede illustrator kimi sohret qazanmisdilar Tarixen Punch 1840 ve 1850 ci illerde en tesirli idi Jurnal yumoristik illustrasiyani tesvir etmek ucun cizgi filmi terminini ilk defe istifade eden oldu ve onun genis yayilmasi Con Licin dunyanin ilk karikaturaci ressami kimi taninmasina sebeb oldu Parisli Le Voleur kimi oxsar jurnallar kimi Punch yaxsi illustrasiyalarin yaxsi metn kimi satildigini basa dusdu Nesr XXI esre qeder davam edir Punch meshur illustrasiyanin cizgi filmlerine etibar etmekden murekkeb tematik musahidelere tedricen kecidini tesvir edir Qizil dovr 1800 cu illerin evvellerinden qezetler jurnallar ve sekilli kitablar Avropada ve Yeni Dunyada dominant istehlakci mediasina cevrildi XIX esre qeder cap texnologiyasindaki irelileyisler illustratorlara reng texnikalari ile tecrube kecirmeye imkan verdi Capdaki bu inkisaflar yemek kitablarindan fotosekillerden ve seyahet beledcilerinden usaq kitablarina qeder edebiyyatin butun sahelerine tesir etdi Bundan elave cap sahesindeki irelileyisler kitablarda ve diger media vasitelerinde rengli fotosekiller istehsal etmeyi daha elverisli etmisdir 1900 cu ile qeder kagizin texminen 100 faizi masinla istehsal olunurdu ve bir el iscisi gunde 60 100 pud kagiz istehsal ede bildiyi halda mexanizasiya gunde texminen 1000 pud istehsal edirdi Bundan elave 1846 1916 ci iller arasindaki 50 illik dovrde kitab istehsali 400 artdi ve kitab qiymetleri iki defe azaldi Amerikada bu 1880 ci illerden XX esrin evvellerine qeder illustrasiyanin qizil dovrune getirib cixardi Kicik bir illustrator qrupu boyuk ugur qazandi ve onlarin yaratdigi obrazlar o dovrun amerikalilarinin arzularinin portreti hesab olunurdu Dovrun en taninmis illustratorlari arasinda Brendiwayn mektebinden N C Vyes ve Howard Pil Ceyms Montqomeri Fleq Yelizabet Sippen Qrin J C Leyendeker Violet Oukley Maksfild Peris Cessi Vilkoks Smit ve Con Ria Nil var idi 1905 ci ilde Fransada Muasir Kitab Cemiyyeti Paul Jouve e Redyard Kiplinqin Cengellik Kitabi ni tesvir etmek ucun tapsiriq verdi Paul Jouve bibliofiliyanin sah eserlerinden biri olaraq qalacaq bu kitabin 130 illustrasiyasina on ilini hesr edecek Hemcinin baxAssociation of Illustrators Association of Medical Illustrators Comic book illustration Communication design Graphic design Illustrators Institute of Medical Illustrators Posters Society of IllustratorsEdebiyyatEliquliyev R Sukurlu S Kazimova S Elmi fealiyyetde istifade olunan terminler Baki Informasiya Texnologiyalari 2009 201 s IstinadlarVikianbarda Illustrasiya ile elaqeli mediafayllar var