Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Burundi Respublikası (kir. Republika y'u Burundi, fr. République du Burundi) — Mərkəzi Afrikada və dənizə sahili olmayan dövlətdir. Ölkənin sərhəd qonşuları şimalda Ruanda, şərqdə və cənubda Tanzaniya və qərbdə böyük bir qismi ilə olmaqla Konqo Demokratik Respublikasıdır. Paytaxtı Bujumbura şəhəridir.
| Burundi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Republika y'u Burundi République du Burundi | |||||
| |||||
| "Ubumwe, Ibikorwa, Iterambere" () "Unité, Travail, Progrès" (Fransızca) "Birlik, Əmək, İnkişaf" 1 | |||||
| Himn: (Sevgili Burundduya) | |||||
 | |||||
| Tarixi | |||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Bujumbura | ||||
| İdarəetmə forması | Respublika | ||||
| Baş Nazir Evarist Ndayişimiye | Alen-Giyom Bunyoni | ||||
| Sahəsi | |||||
| • Su sahəsi (%) | 7,8 | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 10,7 milyon nəfər (86-cı) | ||||
| • Siyahıyaalma (16.8.2008) | 8 053 574 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 385 nəf./km² | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 8,4 milyard dollar (162-ci) | ||||
| • Adambaşına | 900 dollar () | ||||
| Valyuta | Burundi frankı | ||||
| İnternet domeni | .bi | ||||
| BI | |||||
| BOK kodu | BDI | ||||
| Telefon kodu | +257 | ||||
| Saat qurşaqları | | ||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Adın etimologiyası
Ölkə adı Bantu dilində Rundilerin yaşadığı ölkə mənasını verir. Sözönü olan bu- (bu — Rundi = Rundilerin yaşadığı ölkə = Burundi) şəkilçi fellərin önünə əlavə edilib , bu ön əlavə ölkə adlarında ku, ru hecalarının yanında u təyin halı olaraq əlavə edilir. Rundilerin istifadə dil olan Kirundi də eyni quruluşdan əmələ gəlib ki qarşıya şəkilçi istifadə dil mənasında istifadə olunub, Rundilerin istifadə dil mənasını verir.
Coğrafiya
Ölkənin cəmdə sahib olduğu 1.140 km sərhədin 315 km-i Ruanda , 589 km-i Tanzaniya və 236 km-i Demokratik Konqo Respublikası ilədir. Ölkə ümumiyyətlə dağlıq və yaylalık bir ölkədir. Burundidə yüksək yaylalar təqribi 1.400–1.800 m yüksəklikdə yerləşir və bu yüksək yaylalar ölkənin ən yüksək nöqtəsinə qədər gedib çatır. Ölkənin ən yüksək nöqtəsini 2.684 m olan və paytaxt Bujumburanın 30 km cənub-şərqində yerləşən və Burundi yüksək yaylasının bir hissəsi olan .
Əhali
Burundidə son olaraq 2008-ci ildə həyata keçirilən rəsmi siyahıyaalma nəticələrinə görə 8,053,574 əhali təsbit edilmişdir. Bu aktual olaraq son rəsmi siyahıyaalmaya əsaslanaraq 2014 təxmini sayma nəticələrinə görə 10,395,931 əhali olduğu müəyyən olunmuşdur. Əhali sıxlığının 379 adam/km² olmasına görə Burundi Afrika qitəsində əhali sıxlığının böyük oldüğü olkələrdən biridir. Ölkə əhalisinin əksəriyyəti paytaxt Bujumburada yaşayır.
Burundi gənc əhaliyə sahib olub, 2014-cü ilin təxmini məlumatlarına görə əhalinin 65%-i 0–24 yaş aralığındadır. Ölkənin yalnız 2,5%-i 65 yaş və yuxarı olanlardır.
0–14 yaş : 45,7% (kişi 2,385,571 / qadın 2,361,367)
15–24 Yaş : 19,3% (kişi 1,001,486 / qadın 1,005,617)
25–54 Yaş : 28,6% (kişi 1,483,936 / qadın 1,491,401)
55–64 Yaş : 3,9% (kişi 190,707 / qadın 216,983)
65 Yaş və daha yaşlı : 2,5% (kişi 109,434 / qadın 149,429)
Etnik qruplar
Burundidə eyni dilə, əkinə sahib olan və Rundi olaraq adlandırılan bir xalq yaşayır. Rundi xalqı özü də üç boydan — Tutsi , Hutu və boylarından ibarətdir.
İndiki vaxtda Hutu boyu ölkədə əksəriyyəti təşkil edir. Əhalinin 85%-i bu boydandır. Tutsi əhalisi ümumi əhalinin 15%-ni təşkil etdiyi halda, tva boyu 1% ilə ölkə əhalisinin ən az hisəsini təşkil edir.
İqtisadiyyat
Burundi dünya aclıq indeksinə görə son 25 ilin məlumatlarına görə dünyanın ən kasıb ölkəsidir. Dünya aclıq indeksinin 2014-cü il məlumatlarına görə Burundi bütün ölkələr içərisində sahib olduğu 35,6 indeks nisbəti ilə sonuncu yerdə dayanır.
Ölkə iqtisadiyyatının ən əhəmiyyətli hissəsini kənd təsərrüfatı fəaliyyətlər təşkil edir. Ölkə əhalisinin təxminən olaraq 85%-i birbaşa və ya dolayı olaraq əkinçilik fəaliyyəti ilə məşğuldur. Burundidə həyata keçirilən kənd təsərrüfatı fəaliyyətinin böyük əksəriyyəti fərdi istehlakı qarşılamaq üçün nəzərdə tutulub. Qəhvə, , banan, qarğıdalı, və tərəvəz əkilən və yetişdirilən ən əhəmiyyətli əkinçilik məhsullarını təşkil edir.
Kənd fəaliyyətlərindən başqa heyvandarlıqda əhali arasinda geni yayilib. Ölkə daxilində heyvan sayı çox olsa da, buradan əldə edilən səmərə və istifadə aşağı səviyyədədir. Bu sahədə iribuynuzlu heyvanların südündən və ətindən istifadə edilir.
Mədən
Ölkə müəyyən yer altı mədənlərinə də sahibdir. Burundi daxilində nikel , kobalt , uran , mis , platin , vanadium , qızıl , qalay , , , tantal , volfram və əhəng mədənləri mövcuddur. Burundi dənizə sahili olmayan bir ölkə olduğuna görə bu məhsulları dünya bazarlarına çıxartmaqda çətinlik çəkir, həm də bu proses böyük xərcli tələb edir.
İxracat
Ölkə iqtisadiyyatının ən əhəmiyyətli ixracat məhsullarını qəhvə , çay , şəkər , pambıq və dəri təşkil edir. Ölkənin 2013-cü ilin məlumatlarına görə ixracat etdiyi ilk altı ölkə bu şəkildədir :
Almaniya 11,4%
Pakistan 9,3%
Konqo Demokratik Respublikası 9,2%
İsveç 8,2%
Çin 5,8%
Uqanda 7%
İdxal
Ölkə iqtisadiyyatının ən vacib idxal məhsullarını maşın və avadanlıq, neft məhsulları , qida məhsulları və tikinti materialları təşkil edir. Ölkənin 2013-cü ilin məlumatlarına görə idxal etdiyi ilk səkkiz ölkə bu şəkildədir :
İstinadlar
- http://www.iwacu-burundi.org/blogs/english/english-is-now-official-language-of-burundi/.
 | Burundi ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Afrika ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Burundi Respublikasi kir Republika y u Burundi fr Republique du Burundi Merkezi Afrikada ve denize sahili olmayan dovletdir Olkenin serhed qonsulari simalda Ruanda serqde ve cenubda Tanzaniya ve qerbde boyuk bir qismi ile olmaqla Konqo Demokratik Respublikasidir Paytaxti Bujumbura seheridir BurundiRepublika y u Burundi Republique du BurundiBayraq Gerb d Ubumwe Ibikorwa Iterambere Unite Travail Progres Fransizca Birlik Emek Inkisaf 1Himn Sevgili Burundduya TarixiResmi dilleri Kirundi fransiz dili ingilis diliPaytaxt BujumburaIdareetme formasi RespublikaBas Nazir Evarist Ndayisimiye Alen Giyom BunyoniSahesi Su sahesi 7 8Ehalisi Ehali 10 7 milyon nefer 86 ci Siyahiyaalma 16 8 2008 8 053 574 nef Sixliq 385 nef km UDM AQP Umumi 8 4 milyard dollar 162 ci Adambasina 900 dollar Valyuta Burundi frankiInternet domeni biBIBOK kodu BDITelefon kodu 257Saat qursaqlari UTC 02 00Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllarBurundi Burundi vilayetleriAdin etimologiyasiOlke adi Bantu dilinde Rundilerin yasadigi olke menasini verir Sozonu olan bu bu Rundi Rundilerin yasadigi olke Burundi sekilci fellerin onune elave edilib bu on elave olke adlarinda ku ru hecalarinin yaninda u teyin hali olaraq elave edilir Rundilerin istifade dil olan Kirundi de eyni qurulusdan emele gelib ki qarsiya sekilci istifade dil menasinda istifade olunub Rundilerin istifade dil menasini verir CografiyaOlkenin cemde sahib oldugu 1 140 km serhedin 315 km i Ruanda 589 km i Tanzaniya ve 236 km i Demokratik Konqo Respublikasi iledir Olke umumiyyetle dagliq ve yaylalik bir olkedir Burundide yuksek yaylalar teqribi 1 400 1 800 m yukseklikde yerlesir ve bu yuksek yaylalar olkenin en yuksek noqtesine qeder gedib catir Olkenin en yuksek noqtesini 2 684 m olan ve paytaxt Bujumburanin 30 km cenub serqinde yerlesen ve Burundi yuksek yaylasinin bir hissesi olan EhaliBurundide son olaraq 2008 ci ilde heyata kecirilen resmi siyahiyaalma neticelerine gore 8 053 574 ehali tesbit edilmisdir Bu aktual olaraq son resmi siyahiyaalmaya esaslanaraq 2014 texmini sayma neticelerine gore 10 395 931 ehali oldugu mueyyen olunmusdur Ehali sixliginin 379 adam km olmasina gore Burundi Afrika qitesinde ehali sixliginin boyuk oldugu olkelerden biridir Olke ehalisinin ekseriyyeti paytaxt Bujumburada yasayir Burundi genc ehaliye sahib olub 2014 cu ilin texmini melumatlarina gore ehalinin 65 i 0 24 yas araligindadir Olkenin yalniz 2 5 i 65 yas ve yuxari olanlardir 0 14 yas 45 7 kisi 2 385 571 qadin 2 361 367 15 24 Yas 19 3 kisi 1 001 486 qadin 1 005 617 25 54 Yas 28 6 kisi 1 483 936 qadin 1 491 401 55 64 Yas 3 9 kisi 190 707 qadin 216 983 65 Yas ve daha yasli 2 5 kisi 109 434 qadin 149 429 Etnik qruplar Burundide eyni dile ekine sahib olan ve Rundi olaraq adlandirilan bir xalq yasayir Rundi xalqi ozu de uc boydan Tutsi Hutu ve boylarindan ibaretdir Indiki vaxtda Hutu boyu olkede ekseriyyeti teskil edir Ehalinin 85 i bu boydandir Tutsi ehalisi umumi ehalinin 15 ni teskil etdiyi halda tva boyu 1 ile olke ehalisinin en az hisesini teskil edir IqtisadiyyatBurundi dunya acliq indeksine gore son 25 ilin melumatlarina gore dunyanin en kasib olkesidir Dunya acliq indeksinin 2014 cu il melumatlarina gore Burundi butun olkeler icerisinde sahib oldugu 35 6 indeks nisbeti ile sonuncu yerde dayanir Olke iqtisadiyyatinin en ehemiyyetli hissesini kend teserrufati fealiyyetler teskil edir Olke ehalisinin texminen olaraq 85 i birbasa ve ya dolayi olaraq ekincilik fealiyyeti ile mesguldur Burundide heyata kecirilen kend teserrufati fealiyyetinin boyuk ekseriyyeti ferdi istehlaki qarsilamaq ucun nezerde tutulub Qehve banan qargidali ve terevez ekilen ve yetisdirilen en ehemiyyetli ekincilik mehsullarini teskil edir Kend fealiyyetlerinden basqa heyvandarliqda ehali arasinda geni yayilib Olke daxilinde heyvan sayi cox olsa da buradan elde edilen semere ve istifade asagi seviyyededir Bu sahede iribuynuzlu heyvanlarin sudunden ve etinden istifade edilir Meden Olke mueyyen yer alti medenlerine de sahibdir Burundi daxilinde nikel kobalt uran mis platin vanadium qizil qalay tantal volfram ve eheng medenleri movcuddur Burundi denize sahili olmayan bir olke olduguna gore bu mehsullari dunya bazarlarina cixartmaqda cetinlik cekir hem de bu proses boyuk xercli teleb edir Ixracat Olke iqtisadiyyatinin en ehemiyyetli ixracat mehsullarini qehve cay seker pambiq ve deri teskil edir Olkenin 2013 cu ilin melumatlarina gore ixracat etdiyi ilk alti olke bu sekildedir Almaniya 11 4 Pakistan 9 3 Konqo Demokratik Respublikasi 9 2 Isvec 8 2 Cin 5 8 Uqanda 7 Idxal Olke iqtisadiyyatinin en vacib idxal mehsullarini masin ve avadanliq neft mehsullari qida mehsullari ve tikinti materiallari teskil edir Olkenin 2013 cu ilin melumatlarina gore idxal etdiyi ilk sekkiz olke bu sekildedir Seudiyye Erebistani 13 3 Cin 8 7 Tanzaniya 8 Belcika 7 6 Keniya 7 5 Uqanda 7 Zambiya 5 6 Hindistan 5 2 Istinadlarhttp www iwacu burundi org blogs english english is now official language of burundi Burundi ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Afrika ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin