Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
| ||||||
| Ümumi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ad, İşarə, Nömrə | vanadium, V, 23 | |||||
| Qrup, Dövr, Blok | 5, 4, d | |||||
| Xarici görünüşü |  | |||||
| Atom kütləsi | 50.9415 q/mol | |||||
| Elektron formulu | [Ar] 3d3 4s2 | |||||
| Fiziki xassələr | ||||||
| Halı | ||||||
| Sıxlığı | (0 °C, 101.325 kPa) q/L | |||||
| Ərimə temperaturu | 1910 °C (2183 K, 3470 °F) | |||||
| Qaynama temperaturu | 3407 °C (3680 K, 6165 °F) | |||||
| Elektromənfiliyi | ||||||
| Oksidləşmə dərəcəsi | ||||||
| Spektr = | ||||||
| İonlaşma enerjisi | kCmol-1 | |||||
Vanadium (V) – D. İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 23-cü element.
Paslanmayan polad istehsalında əhəmiyyətli bir qatqı maddəsidir. Polad səthlərinin titan örtülməsi əməliyyatında da, bağlayıcı element olaraq istifadə edilir. Vanadium pentoksit tərkibli, keramika istehsalında katalizator və boya sabitləşdirici olaraq istifadə edilir. Bundan əlavə, süperiletken maqnitlərin istehsalında, çox dayanıqlı və uzun ömürlü ərintiləri əldə etməkdən ötəri də istifadə edilir. Yer qabığında vanadium 1,5·10–2% (kütlə ilə) miqdarındadır. Bitkilər onu torpaqdan udur. Bitkilərdə vanadiumun miqdarı orta hesabla 0,001% (kütlə ilə) təşkil edir. Vanadium hüceyrədə maddələr mübadiləsində iştirak edir. Vanadiumun "yığıcılarından" biri hamıya yaxşı tanış olan zəhərli solğun poqanka göbələyidir. Kif göbələyi olan qara aspargill isə yalnız vanadium duzlarının iştirakı ilə inkişaf edir.
Heyvanların orqanizmində orta hesabla 0,0001% (kütlə ilə) vanadium olur. Dənizlərin və okeanların bəzi canlılarının – dəniz kirpisinin və qoloturun qanında vanadiumun miqdarı kütlə ilə 10%-ə çatır. Ehtimal olunur ki, vanadium bu canlılarda dəmirin hemoqlobində və ya maqneziumun xlorofilldə oynadığı rolu oynayır. Vanadium hər şeydən əvvəl qidalanma proseslərində iştirak edir.
Argentinada öküzlərin və donuzların qidalarına vanadium birləşmələri qatılmaqla təcrübələr aparılmışdır. Bu zaman heyvanların iştahı yaxşılaşmış, onların çəkiləri sürətlə artmışdır.
Yaşlı adamın orqanizmində 100 m/kq-a yaxın vanadium olur. Qida məhsulları ilə vanadiumun orqanizmə sutka ərzində qəbulu 2 mq olur. Vanadium orqanizmin müdafiə funksiyasının yüksəlməsində əhəmiyyətli rol oynayır. O, faqositlərin – xəstəlik törədici mikrobları udan və orqanizmin infeksiyalı xəstəliklərə tutulmağa dözümlülüyünü artıran hüceyrələrin hərəkətini stimullaşdırır. Biokimyəvi tədqiqatlar sübut etmişdir ki, digər mineral maddələrlə birlikdə vanadium qocalma prosesini ləngidir. Vanadium toxumaların oksigen udmasını gücləndirir, ürək əzələsinin funksiyasına, əsəb sisteminə, böyrəklərə, qara ciyərə, qanda şəkərin miqdarına təsir edir.
Vanadiumun daha geniş məlum olan və insan tərəfindən daha geniş istifadə edilən birləşmələri aşağıdakılardır:
V(OH)2 – vanadium (II) hidroksid
VO – vanadium (II) oksid
VCl2 – vanadium (II) xlorid
VBr2 – vanadium (II) bromid
VJ2 – vanadium (II) yodid
VF2 – vanadium (II) flüorid
Pb5(VO4)3Cl – vanadinit
Vanadium 1830-cu ildə isveç kimyaçı – mineraloqu N. Sefstrem tərəfindən dəmir filizlərinin tədqiqi zamanı kəşf olunmuşdur və qədim skandinaviya ilahəsi Vanadisin şərəfinə vanadium adlandırılmışdır.
Insan orqanizmində vanadium atomlarının sayı 2,4·1020, bir insane hüceyrəsində isə 2,4·106 ədəddir.
Qida məhsulları ilə vanadiumun orqanizmə sutka ərzində daxil olan miqdarı 2 mq olur. Təbabətdə vanadium anemiyanın, vərəmin, revmatizmin, siflisin müalicəsində istifadə olunur.
Hazırda tibdə vanadium duzlarının şəkərli diabetin müalicəsində istifadəsinin perspektivliyi məsələsi yoxlanılır, çünki, vanadatlar insulinə bənzər effektə malikdirlər.
Vanadium gözəl rəngli birləşmələr əmələ gətirdiyindən ona skandinaviya gözəllik ilahəsinin adı verilmişdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu adin diger istifade formalari ucun bax V deqiqlesdirme 23 titan vanadium xrom V Nb dovri cedvelUmumiAd Isare Nomre vanadium V 23Qrup Dovr Blok 5 4 dXarici gorunusuAtom kutlesi 50 9415 q molElektron formulu Ar 3d3 4s2Fiziki xasselerHaliSixligi 0 C 101 325 kPa q LErime temperaturu 1910 C 2183 K 3470 F Qaynama temperaturu 3407 C 3680 K 6165 F ElektromenfiliyiOksidlesme derecesiSpektr Ionlasma enerjisi kCmol 1 Vanadium V D I Mendeleyevin elementlerin dovri sisteminde 23 cu element Paslanmayan polad istehsalinda ehemiyyetli bir qatqi maddesidir Polad sethlerinin titan ortulmesi emeliyyatinda da baglayici element olaraq istifade edilir Vanadium pentoksit terkibli keramika istehsalinda katalizator ve boya sabitlesdirici olaraq istifade edilir Bundan elave superiletken maqnitlerin istehsalinda cox dayaniqli ve uzun omurlu erintileri elde etmekden oteri de istifade edilir Yer qabiginda vanadium 1 5 10 2 kutle ile miqdarindadir Bitkiler onu torpaqdan udur Bitkilerde vanadiumun miqdari orta hesabla 0 001 kutle ile teskil edir Vanadium huceyrede maddeler mubadilesinde istirak edir Vanadiumun yigicilarindan biri hamiya yaxsi tanis olan zeherli solgun poqanka gobeleyidir Kif gobeleyi olan qara aspargill ise yalniz vanadium duzlarinin istiraki ile inkisaf edir Heyvanlarin orqanizminde orta hesabla 0 0001 kutle ile vanadium olur Denizlerin ve okeanlarin bezi canlilarinin deniz kirpisinin ve qoloturun qaninda vanadiumun miqdari kutle ile 10 e catir Ehtimal olunur ki vanadium bu canlilarda demirin hemoqlobinde ve ya maqneziumun xlorofillde oynadigi rolu oynayir Vanadium her seyden evvel qidalanma proseslerinde istirak edir Argentinada okuzlerin ve donuzlarin qidalarina vanadium birlesmeleri qatilmaqla tecrubeler aparilmisdir Bu zaman heyvanlarin istahi yaxsilasmis onlarin cekileri suretle artmisdir Yasli adamin orqanizminde 100 m kq a yaxin vanadium olur Qida mehsullari ile vanadiumun orqanizme sutka erzinde qebulu 2 mq olur Vanadium orqanizmin mudafie funksiyasinin yukselmesinde ehemiyyetli rol oynayir O faqositlerin xestelik toredici mikroblari udan ve orqanizmin infeksiyali xesteliklere tutulmaga dozumluluyunu artiran huceyrelerin hereketini stimullasdirir Biokimyevi tedqiqatlar subut etmisdir ki diger mineral maddelerle birlikde vanadium qocalma prosesini lengidir Vanadium toxumalarin oksigen udmasini guclendirir urek ezelesinin funksiyasina eseb sistemine boyreklere qara ciyere qanda sekerin miqdarina tesir edir Vanadiumun daha genis melum olan ve insan terefinden daha genis istifade edilen birlesmeleri asagidakilardir V OH 2 vanadium II hidroksid VO vanadium II oksid VCl2 vanadium II xlorid VBr2 vanadium II bromid VJ2 vanadium II yodid VF2 vanadium II fluorid Pb5 VO4 3Cl vanadinit Vanadium 1830 cu ilde isvec kimyaci mineraloqu N Sefstrem terefinden demir filizlerinin tedqiqi zamani kesf olunmusdur ve qedim skandinaviya ilahesi Vanadisin serefine vanadium adlandirilmisdir Insan orqanizminde vanadium atomlarinin sayi 2 4 1020 bir insane huceyresinde ise 2 4 106 ededdir Qida mehsullari ile vanadiumun orqanizme sutka erzinde daxil olan miqdari 2 mq olur Tebabetde vanadium anemiyanin veremin revmatizmin siflisin mualicesinde istifade olunur Hazirda tibde vanadium duzlarinin sekerli diabetin mualicesinde istifadesinin perspektivliyi meselesi yoxlanilir cunki vanadatlar insuline benzer effekte malikdirler Vanadium gozel rengli birlesmeler emele getirdiyinden ona skandinaviya gozellik ilahesinin adi verilmisdir Hemcinin baxVanadium III oksid Vanadium II sulfat Vanadium III sulfat Vanadium IV xloridIstinadlarXarici kecidler