Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Tomas Mor (ing. Sir Thomas More; ehtimal ki, 7 fevral 1478, ehtimal ki, London – 6 iyul 1535) — dahi ingilis humanisti, filosof və dövlət xadimi həmçinin möhtəşəm şair, 280 latın dilli epiqrammın və bir çox poemanın müəllifi.
| Tomas Mor | |
|---|---|
| ing. Thomas More | |
 | |
| Doğum adı | Thomas More |
| Doğum tarixi | ehtimal ki, 7 fevral 1478 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 6 iyul 1535(57 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | baş kəsmə |
| Fəaliyyəti | filosof, tarixçi, ilahiyyatçı, siyasətçi, şair, dövlət xadimi, roman yazıçısı, şair-vəkil[d], hakim, diplomat, yazıçı |
| Əsərlərinin dili | ingilis dili, latın dili |
| Janr | satira |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyat və fəaliyyəti
Mor dövrünə görə təhsil almaq çətin olmasına baxmayaraq qədim latın və yunan dillərini mükəmməl bilirdi. Artıq 1505-ci ildə Mor Roterdamlı Erazmla birlikdə Lukiandan ilk tərcüməsini edir hansı ki, bu əsər bir ildən sonra Parisdə çapdan çıxır. Mor bu dövrlərdə həmçinin yunan dilini və poetikasını dərindən öyrənməyə maraq göstərir hətta özəl müəllimlə də çalışır. Mor Lili ilə birlikdə "Progimnasmata" əsərində etdiyi yunan epiqrammlarının tərcüməsində bu haqda qeyd etmişdir. Onun bu tərcüməçilik fəaliyyəti çox güman ki, 1503–1504-cü illərə aid edilir. Mor mənbə kimi Yunan antologiyasından yararlanmışdır.
Morda antik dövrə qarşı məhəbbətin oyanmasında oksfordlu müəllimlər Uilyam Qrocin və Tomas Linakr bir növ muza rolunu oynamışlar. Lakin bu dövrdə nəinki Oksford və Kembric universitetlərində, alim-humanistlərin toplaşdığı şəhərin istənilən küncündə ümumilikdə qədim poeziyanı və məhz latın poeziyasını təkcə sevmir, hətta qədim şairləri təqlid edərək şeirlər belə bəstələyirdilər.
Mor epiqrammlarının tarixi dəqiq məlum deyildir. Lakin onun Ulrix fon Güttenə yazdığı məktubundakı fikirlər Morun əsərlərini cavanlığında yazdığını göstərir. Mor poeziyasının tətqiqatçılarından Bredner və Linç haqlı olaraq məktubda çoxlu sayda ümumi mövzulara toxunulduğunu və tarixi aydınlaşdırmaq üçün dəqiq hadisə və tarixi şəraitdən bəhs edilmədiyini qeyd edirlər. Lakin bununla bərabər "Progimnasmata"dan olan bəzi nümunələrdə 1509-cu ildən sonrakı dövrün izlərini aşkar etmişlər.
Çox güman ki, antologiyadan tərcümə edilmiş epiqrammların çoxu "Progimnasmata"nın yazıldığı dövrlə səsləşir amma orijinal şeirlərin əksəriyyəti 1509–1516-cı illəri əhatə edir.
T. Mor özü epiqrammları haqqında ilk dəfə Erazma 1516-cı ildə "Utopiya"əsərinin əlyazması ilə göndərdiyi məktubunda qeyd etmişdir. Morun 1497-ci ildə ölmüş Henrix Abinqdona yazdığı epitafiyasını onun ilk epiqramması saymaq olar.
XV-XVI-cı əsrlərdə latın epiqrammları poeziyanın bir növü olaraq inanılmaz dərəcədə yayılmışdı. Bu sahədə daha çox italyan humanistləri Covanni Covanio Pontano, Mixail Marul, Tarxaniota və Ancelo Policiano məşhurlaşmışdılar. Həmin neolatın şairlərin əksəriyyəti məhəbbət epiqrammları yazsalar da Policiano onlardan fərqli olaraq həm də incə mədhiyyə şeirləri də yazırdı. Lakin Mor şair-epiqrammatist kimi yaradıcılığında kifayət qədər sərbəst və təkrarolunmazdır. Onun latın epiqrammları tərkib etibarilə inanılmaz dərəcədə zəngindir. Renan əsl epiqramlarda olması vacib olan bütün keyfiyyətləri Morun epiqrammlarında aşkara çıxartmışdır. Ona görə Morun epiqrammlarında dərrakə, uzunçuluqdan kənar olan yığcamlıq və zəriflik vardır. Onun sözlərinə görə bu xüsusiyyət daha çox Morun öz şeirlərinə aiddir. Lakin bununla bərabər onun şeirləri tərcümələrindən heç də geri qalmır. Renan həm şair, həm də tərcüməçi kimi Moru həqiqətən inanılmaz şəxsiyyət adlandırır. O, deyir: "Sanki Muzalar ona zarafat, zəriflik və incə zövqə aid nə varsa onu da vermişdir."
Mor hansı yunan şair-epiqrammatistlərinin yaradıcılığını tərcümə etmişdir?Bura "Progimnasmata" və Planudun antologiyasından alınmış 100 epiqramma aiddir. Yeri gəlmişkən onu da demək yerinə düşərdi ki, Mor ilk dəfə onları elm adamlarının beynəlxalq dilinə ___ latın dilinə tərcümə etmişdir. Yalnız XVII-ci əsrdə holland humanisti Hüqo Qrecii bu antologiyanı latın dilinə çevirmişdir. Mor antologiyanın ilk iki kitabındakı epiqrammlara daha çox meyl göstərmişdir ki, bunlar da satirik epiqrammlardan ibarət idi. Bu və digər mövzu Morda 40 dəfə, "qəbirüstü"10 dəfə, təsvirlər isə 3 dəfə işlədilmişdir. Antologiyanın digər 3 kitabına aid epiqrammları isə yalnız bir dəfə işləmişdir. Ehtimal olunur ki, bu tərcümələr zamanı Mor nəinki nəşr olunmuş kitabdan həmçinin əlyazmadan da istifadə etmişdir. Onun digər tərcümələrinə yunan mənbələrindən Aristotelin "Poetika"sı, Loertli Diogenin və prozaik yaradıcılıqla məşğul olan qədim dövr yazıçıları aiddir. Onun 63–64-cü epiqrammları ingilis dini nəğmələrinin tərcüməsi hesab olunur. Sonuncusu "Tyudorlu mahnıların toplusu"əlyazmasında toplanmışdır. Tomas Mor tərəfindən daha çox sevilən antologiyanın şair-epiqrammatistlərinə fikir verək. Birinci növbədə onu "Volterin antikliyi" özündən sonra 50 satirik epiqramm qoyub gedən möhtəşəm yazıçı satirik və epiqrammatist Lukian maraqlandırırdı. Həmçinin yalnız epiqrammatist-satirik kimi məşhurlaşan 130-dan çox epiqrammın müəllifi və Marsialın müasiri Lukiliy də bu sıraya daxil idi. Nəhayət sonuncu bütpərəst şair-epiqrammatist Palladın adını çəkə bilərik. Epiqrammın tarixində o, bu janrın gecikmiş oyanışını özündə əks etdirir. Onun sonuncu sıçrayışı ellin mədəniyyətinin tənəzzülü dövrünə təsadüf edir. Ellin mədəniyyətinin tərəfdarı və xristian intibahının əleyhdarı olan Pallad öz ideyalarının məhdudluğunu görür: "Xoşbəxtlik gətirən tale bədbəxt olmuşdur". Pallad dövrünün mükəmməl epiqrammçısıdır. Müasirləri onun xatirəsini əziz tutaraq ona "Meteor"təxəllüsü vermişdilər.
Morun digərlərindən çox qiymətləndirdiyi antik dövr epiqrammatistləri bunlar idi. O, Mirinodan, Nikarhadan Aqofiya Sxolastikanın, Simonidin, Platonun, Anitanın, Iskəndəriyyəli Leonidin, Anakreontun, Menandrın, Mimnermin, Misirli Yulianınsa ayrıca epiqrammlarını tərcümə etmişdir. Adını çəkdiyimiz bu epiqrammatistlər qismən tanınmış və ya tanınmamışlar idi.
Lakin Morun əsas poetik irsini onun şeirləri təşkil edir. Burada Morun şair və insan kimi bütün cizgiləri üzə çıxır. Bredner və Linç tərəfindən Morun epiqrammlarının yenidən çapdan çıxmışları 4 qrupa bölünürː
- Progimnasmata (18 şeir)
- Şəxsi epiqramlar (253)
- əlavə I (2)
- əlavə II (7)
100-dən artıq tərcümə olunmuş epiqrammın tərkibi yunan epiqrammının əsli hesab olunur və onlar olduqca rəngarəngdir. Morun özünün 160-dan çox epiqrammları tematikanın rəngarəngliyi baxımından heç də geri qalmır. XVI-cı əsrin əvvəli İngiltərə üçün onlar sözün əsl mənasında olduqca aktualdır. Burada şair-Mor bizi süjetlərin çoxluğu ilə heyrətə gətirir. Qədim epiqrammların ənənəvi motivləri əsasında ömrün qısalığı haqqında düşüncələr, pis həkim və qadınlarlara qarşı satiralar, cahil və acizləri məzəmmət, kasıb və varlıların həyatının müqayisəsi haqqında mövzular dayanır. Morun poeziyasında idarəetməyə və idarəçiliyə həsr olunmuş 23 epiqramm əsas yer tutur. Çünki, bu mövzu Mor və onun dostları ____ humanistlər üçün önəmli bir məsələ idi. Səbəbsə onların mükəmməl kökmdar görmək istəmələrindən irəli gəlirdi. Aydındır ki, Mor, Erazm və onların həmfikirləri bu baxımdan VIII Henrixə böyük ümidlər bəsləyirdilər. O, epiqrammlarının birində VIII Henrixin taxta çıxması münasibətilə onu həmin epiqrammda mədh etməkdən çəkinməmiş, Henrixin hakimiyyətə gəlişini "köləliyin sonu" və "azadlığın başlanğıcı" adlandırmış, VII Henrixin dövrünü çəkinmədən qanunsuzluq və terrorun baş alıb getdiyi dövr kimi qeyd etmişdir.
Ədalətli hökmdar sualı Erazmın traktatlarında da əsas mövzulardandır. Bura "Xristian hökmdar","Dünyanın şikayəti" və "Səfehliyin tərifi" əsərlərini aid edə bilərik. Mor epiqrammlardan əlavə "Utopiya"əsərində də bu problemə toxunmuşdur. Mor epiqrammatist kimi epiqrammlarında daha çox radikal mövqe tutur, nəinki "Utopiya" əsərində. Həm Morun, Həm də Erazmın fikrinə görə ədalətli hökmdar qanunla sülh və müharibələri idarə etməli, ya da Mora görə xalq öz iradəsiylə hakimiyyəti hökmdara verməli, ya da ondan azad etməlidir. Xalqın iradəsiylə hökmdarın seçilməsi məsələsini Mor VII Henrixin dövründə parlamentdə fəaliyyəti zamanı reallaşdırmağa çalışmışdır.
Mor da Erazm kimi ortodoksal xristian dindarlığından uzaq idi. Onun poeziyasında monarxlara rişxənd, yepiskopların tamahkarlıq və ədalətsizliyini bağışlamamaq kimi motivlər yoxdur. Onun yalnız 6 epiqrammında mədhiyyəçilik izləri vardır və bunlar da əbəs yerə yazılmayıb. Həm də bu mövzuda yazılan epiqrammlar belə yüksək qiymətə malikdir. Bu epiqrammlarda gözümüzün qabağından Morun müasirlərinin qalereyası keçir; boşboğaz qalloman Lal, sadəlövh Sabin, "Antimo" pamfletinin müəllifi Brikskiy, dostlar və həmfikirlər ____ Erazm, Busleyden, Petr Egidey, Uilyam Uorhem, şairin əzizləri və yaxınları. Dostlara və yaxınlara müraciətlə yazılmış epiqrammlarda Mor sədaqətli dost, övladlarına yaxşı təhsil tərbiyə verən, qızlarını oğlanlarından ayırmayan qayğıkeş ailə başçısı və ata təəssüratı bağışlayır.
Morun tərcümələrinin böyük əksəriyyəti original əsərlərə çox yaxındır. Yunan epiqrammlarından edilmiş tərcümələrdə o, hətta şeir ölçülərinə də riayət edir. Lakin fərqlərə də təsadüf edilir. Məsələn, Anekreontun 71-ci epiqrammında Mor yamb şeir tərzi əvəzinə xoriyamb işlətmişdir. Morun öz epiqrammlarının ilk nəşri də diqqəti cəlb edir. Onun ilk epiqrammı 1518-ci ilin martında Bazeldə Roterdamlı Erazmın dostu mətbəəçi İohann Frobenin məətbəsində nəşr olunmuşdur.
Tomas Mor poeziyası XVI əsr latın dilli humanist poeziyanın başlanğıcını qoydu. Morun "Utopiya" əsəri ilə Erazmın "Sadə danışıq" əsəri ideya cəhətdən olduqca yaxındır. Onlar cəmiyyətdə reformasiya dövründə yüksək humanist ideyaları tərənnüm edirdilər.
Müasir ingilis drammaturqu Robert Bolt öz pyesini Mora həsr edərək onu "Hər dövrün adamı" adlandırmışdır.
İstinadlar
- http://www.luminarium.org/renlit/morebio.htm.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Tomas Mor ing Sir Thomas More ehtimal ki 7 fevral 1478 ehtimal ki London 6 iyul 1535 dahi ingilis humanisti filosof ve dovlet xadimi hemcinin mohtesem sair 280 latin dilli epiqrammin ve bir cox poemanin muellifi Tomas Moring Thomas MoreDogum adi Thomas MoreDogum tarixi ehtimal ki 7 fevral 1478Dogum yeri ehtimal ki London Ingiltere kralligiVefat tarixi 6 iyul 1535 57 yasinda Vefat sebebi bas kesmeFealiyyeti filosof tarixci ilahiyyatci siyasetci sair dovlet xadimi roman yazicisi sair vekil d hakim diplomat yaziciEserlerinin dili ingilis dili latin diliJanr satira Vikianbarda elaqeli mediafayllarKommunizmKonsepsiyalarSosializm Sinfi mubarizeIdeologiyaMarksizm Leninizm Marksizm Leninizm Trotskizm Titoizm Cucxe ideyalari Maoizm Enver Xoca ideyalari Anarxo kommunizmSexsiyyetlerTomas Mor Henri Sen Simon Sarl Furye Robert Ouen Karl Marks Fridrix Engels Roza Luksemburq Vladimir Lenin Lev Trotski Iosif Stalin Mao TsedunSimvollarBas movzuAnarxizm Antikommunizm Proletariat diktaturasi Sosializm StalinizmHeyat ve fealiyyetiMor dovrune gore tehsil almaq cetin olmasina baxmayaraq qedim latin ve yunan dillerini mukemmel bilirdi Artiq 1505 ci ilde Mor Roterdamli Erazmla birlikde Lukiandan ilk tercumesini edir hansi ki bu eser bir ilden sonra Parisde capdan cixir Mor bu dovrlerde hemcinin yunan dilini ve poetikasini derinden oyrenmeye maraq gosterir hetta ozel muellimle de calisir Mor Lili ile birlikde Progimnasmata eserinde etdiyi yunan epiqrammlarinin tercumesinde bu haqda qeyd etmisdir Onun bu tercumecilik fealiyyeti cox guman ki 1503 1504 cu illere aid edilir Mor menbe kimi Yunan antologiyasindan yararlanmisdir Morda antik dovre qarsi mehebbetin oyanmasinda oksfordlu muellimler Uilyam Qrocin ve Tomas Linakr bir nov muza rolunu oynamislar Lakin bu dovrde neinki Oksford ve Kembric universitetlerinde alim humanistlerin toplasdigi seherin istenilen kuncunde umumilikde qedim poeziyani ve mehz latin poeziyasini tekce sevmir hetta qedim sairleri teqlid ederek seirler bele besteleyirdiler Mor epiqrammlarinin tarixi deqiq melum deyildir Lakin onun Ulrix fon Guttene yazdigi mektubundaki fikirler Morun eserlerini cavanliginda yazdigini gosterir Mor poeziyasinin tetqiqatcilarindan Bredner ve Linc haqli olaraq mektubda coxlu sayda umumi movzulara toxunuldugunu ve tarixi aydinlasdirmaq ucun deqiq hadise ve tarixi seraitden behs edilmediyini qeyd edirler Lakin bununla beraber Progimnasmata dan olan bezi numunelerde 1509 cu ilden sonraki dovrun izlerini askar etmisler Cox guman ki antologiyadan tercume edilmis epiqrammlarin coxu Progimnasmata nin yazildigi dovrle seslesir amma orijinal seirlerin ekseriyyeti 1509 1516 ci illeri ehate edir T Mor ozu epiqrammlari haqqinda ilk defe Erazma 1516 ci ilde Utopiya eserinin elyazmasi ile gonderdiyi mektubunda qeyd etmisdir Morun 1497 ci ilde olmus Henrix Abinqdona yazdigi epitafiyasini onun ilk epiqrammasi saymaq olar XV XVI ci esrlerde latin epiqrammlari poeziyanin bir novu olaraq inanilmaz derecede yayilmisdi Bu sahede daha cox italyan humanistleri Covanni Covanio Pontano Mixail Marul Tarxaniota ve Ancelo Policiano meshurlasmisdilar Hemin neolatin sairlerin ekseriyyeti mehebbet epiqrammlari yazsalar da Policiano onlardan ferqli olaraq hem de ince medhiyye seirleri de yazirdi Lakin Mor sair epiqrammatist kimi yaradiciliginda kifayet qeder serbest ve tekrarolunmazdir Onun latin epiqrammlari terkib etibarile inanilmaz derecede zengindir Renan esl epiqramlarda olmasi vacib olan butun keyfiyyetleri Morun epiqrammlarinda askara cixartmisdir Ona gore Morun epiqrammlarinda derrake uzunculuqdan kenar olan yigcamliq ve zeriflik vardir Onun sozlerine gore bu xususiyyet daha cox Morun oz seirlerine aiddir Lakin bununla beraber onun seirleri tercumelerinden hec de geri qalmir Renan hem sair hem de tercumeci kimi Moru heqiqeten inanilmaz sexsiyyet adlandirir O deyir Sanki Muzalar ona zarafat zeriflik ve ince zovqe aid ne varsa onu da vermisdir Mor hansi yunan sair epiqrammatistlerinin yaradiciligini tercume etmisdir Bura Progimnasmata ve Planudun antologiyasindan alinmis 100 epiqramma aiddir Yeri gelmisken onu da demek yerine duserdi ki Mor ilk defe onlari elm adamlarinin beynelxalq diline latin diline tercume etmisdir Yalniz XVII ci esrde holland humanisti Huqo Qrecii bu antologiyani latin diline cevirmisdir Mor antologiyanin ilk iki kitabindaki epiqrammlara daha cox meyl gostermisdir ki bunlar da satirik epiqrammlardan ibaret idi Bu ve diger movzu Morda 40 defe qebirustu 10 defe tesvirler ise 3 defe isledilmisdir Antologiyanin diger 3 kitabina aid epiqrammlari ise yalniz bir defe islemisdir Ehtimal olunur ki bu tercumeler zamani Mor neinki nesr olunmus kitabdan hemcinin elyazmadan da istifade etmisdir Onun diger tercumelerine yunan menbelerinden Aristotelin Poetika si Loertli Diogenin ve prozaik yaradiciliqla mesgul olan qedim dovr yazicilari aiddir Onun 63 64 cu epiqrammlari ingilis dini negmelerinin tercumesi hesab olunur Sonuncusu Tyudorlu mahnilarin toplusu elyazmasinda toplanmisdir Tomas Mor terefinden daha cox sevilen antologiyanin sair epiqrammatistlerine fikir verek Birinci novbede onu Volterin antikliyi ozunden sonra 50 satirik epiqramm qoyub geden mohtesem yazici satirik ve epiqrammatist Lukian maraqlandirirdi Hemcinin yalniz epiqrammatist satirik kimi meshurlasan 130 dan cox epiqrammin muellifi ve Marsialin muasiri Lukiliy de bu siraya daxil idi Nehayet sonuncu butperest sair epiqrammatist Palladin adini ceke bilerik Epiqrammin tarixinde o bu janrin gecikmis oyanisini ozunde eks etdirir Onun sonuncu sicrayisi ellin medeniyyetinin tenezzulu dovrune tesaduf edir Ellin medeniyyetinin terefdari ve xristian intibahinin eleyhdari olan Pallad oz ideyalarinin mehdudlugunu gorur Xosbextlik getiren tale bedbext olmusdur Pallad dovrunun mukemmel epiqrammcisidir Muasirleri onun xatiresini eziz tutaraq ona Meteor texellusu vermisdiler Morun digerlerinden cox qiymetlendirdiyi antik dovr epiqrammatistleri bunlar idi O Mirinodan Nikarhadan Aqofiya Sxolastikanin Simonidin Platonun Anitanin Iskenderiyyeli Leonidin Anakreontun Menandrin Mimnermin Misirli Yulianinsa ayrica epiqrammlarini tercume etmisdir Adini cekdiyimiz bu epiqrammatistler qismen taninmis ve ya taninmamislar idi Lakin Morun esas poetik irsini onun seirleri teskil edir Burada Morun sair ve insan kimi butun cizgileri uze cixir Bredner ve Linc terefinden Morun epiqrammlarinin yeniden capdan cixmislari 4 qrupa bolunurː Progimnasmata 18 seir Sexsi epiqramlar 253 elave I 2 elave II 7 100 den artiq tercume olunmus epiqrammin terkibi yunan epiqramminin esli hesab olunur ve onlar olduqca rengarengdir Morun ozunun 160 dan cox epiqrammlari tematikanin rengarengliyi baximindan hec de geri qalmir XVI ci esrin evveli Ingiltere ucun onlar sozun esl menasinda olduqca aktualdir Burada sair Mor bizi sujetlerin coxlugu ile heyrete getirir Qedim epiqrammlarin enenevi motivleri esasinda omrun qisaligi haqqinda dusunceler pis hekim ve qadinlarlara qarsi satiralar cahil ve acizleri mezemmet kasib ve varlilarin heyatinin muqayisesi haqqinda movzular dayanir Morun poeziyasinda idareetmeye ve idareciliye hesr olunmus 23 epiqramm esas yer tutur Cunki bu movzu Mor ve onun dostlari humanistler ucun onemli bir mesele idi Sebebse onlarin mukemmel kokmdar gormek istemelerinden ireli gelirdi Aydindir ki Mor Erazm ve onlarin hemfikirleri bu baximdan VIII Henrixe boyuk umidler besleyirdiler O epiqrammlarinin birinde VIII Henrixin taxta cixmasi munasibetile onu hemin epiqrammda medh etmekden cekinmemis Henrixin hakimiyyete gelisini koleliyin sonu ve azadligin baslangici adlandirmis VII Henrixin dovrunu cekinmeden qanunsuzluq ve terrorun bas alib getdiyi dovr kimi qeyd etmisdir Edaletli hokmdar suali Erazmin traktatlarinda da esas movzulardandir Bura Xristian hokmdar Dunyanin sikayeti ve Sefehliyin terifi eserlerini aid ede bilerik Mor epiqrammlardan elave Utopiya eserinde de bu probleme toxunmusdur Mor epiqrammatist kimi epiqrammlarinda daha cox radikal movqe tutur neinki Utopiya eserinde Hem Morun Hem de Erazmin fikrine gore edaletli hokmdar qanunla sulh ve muharibeleri idare etmeli ya da Mora gore xalq oz iradesiyle hakimiyyeti hokmdara vermeli ya da ondan azad etmelidir Xalqin iradesiyle hokmdarin secilmesi meselesini Mor VII Henrixin dovrunde parlamentde fealiyyeti zamani reallasdirmaga calismisdir Mor da Erazm kimi ortodoksal xristian dindarligindan uzaq idi Onun poeziyasinda monarxlara risxend yepiskoplarin tamahkarliq ve edaletsizliyini bagislamamaq kimi motivler yoxdur Onun yalniz 6 epiqramminda medhiyyecilik izleri vardir ve bunlar da ebes yere yazilmayib Hem de bu movzuda yazilan epiqrammlar bele yuksek qiymete malikdir Bu epiqrammlarda gozumuzun qabagindan Morun muasirlerinin qalereyasi kecir bosbogaz qalloman Lal sadelovh Sabin Antimo pamfletinin muellifi Brikskiy dostlar ve hemfikirler Erazm Busleyden Petr Egidey Uilyam Uorhem sairin ezizleri ve yaxinlari Dostlara ve yaxinlara muracietle yazilmis epiqrammlarda Mor sedaqetli dost ovladlarina yaxsi tehsil terbiye veren qizlarini oglanlarindan ayirmayan qaygikes aile bascisi ve ata teessurati bagislayir Morun tercumelerinin boyuk ekseriyyeti original eserlere cox yaxindir Yunan epiqrammlarindan edilmis tercumelerde o hetta seir olculerine de riayet edir Lakin ferqlere de tesaduf edilir Meselen Anekreontun 71 ci epiqramminda Mor yamb seir terzi evezine xoriyamb isletmisdir Morun oz epiqrammlarinin ilk nesri de diqqeti celb edir Onun ilk epiqrammi 1518 ci ilin martinda Bazelde Roterdamli Erazmin dostu metbeeci Iohann Frobenin meetbesinde nesr olunmusdur Tomas Mor poeziyasi XVI esr latin dilli humanist poeziyanin baslangicini qoydu Morun Utopiya eseri ile Erazmin Sade danisiq eseri ideya cehetden olduqca yaxindir Onlar cemiyyetde reformasiya dovrunde yuksek humanist ideyalari terennum edirdiler Muasir ingilis drammaturqu Robert Bolt oz pyesini Mora hesr ederek onu Her dovrun adami adlandirmisdir Istinadlarhttp www luminarium org renlit morebio htm