Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Həmid Nitqi (2 sentyabr 1920, Təbriz – 16 iyul 1999, Birləşmiş Krallıq) — azərbaycanlı professor, hüquqşünas, pedaqoq, şair, dilçi və ədəbiyyatşünas alim. İranda müasir ictimaiyyətlə əlaqələr elminin banisi
| Həmid Nitqi | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 2 sentyabr 1920 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 16 iyul 1999 (78 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Təhsili | |
Həyatı
Həmid Nitqi 1920-ci ildə Güney Azərbaycanda Təbrizin məşhur Surxab məhəlləsində anadan olub. İlk təhsilini mədrəsəsi səviyyəsində bilik verən məhəllə məktəbində almışdır. Daha sonra ibtidai təhsilini İranda ilk dünyəvi təhsil sistemini yaratmış məşhur maarifçi Mirzə Həsən Rüşdiyyənin Təbrizdə açdığı məktəbdə almışdı. Həmin məktəbdə müəllim olan şair Həbib Sahirin Həmid Nitqinin gələcək həyatında böyük rolu olmuşdur. 15 yaşlı Həmidin ilk şeirinin "Şahin"qəzetində çap olunmasına kömək etmişdir. Liseyi bitirən Həmid Nitqi Tehranda hüquq təhsili alıb. 1943-cü ildə İran hökuməti 100-ə yaxın gənci Türkiyəyə oxumağa göndərir. Onların sırasında Tehran Universitetinin hüquq fakültəsinin məzunu Həmid Nitqidə vardı. O, universiteti bitirib doktorantlığı müdafiə etdikdən sonra İrana qayıdır. 1979-cu il İran İslam İnqilabından sonra Məhəmmədəli Fərzanə, Həsən Məcidzadə Savalan, Mənzuri Xamneyi, Səməd Sərdarniya, Qulamhüseyn Beqdeli, Kərim Məşrutəçi (Sönməz) ilə birlikdə Tehranda nəşr olunan Varlıq (jurnal)ının təsisçisi Cavad Heyətlə birlikdə həmin jurnalın işıq üzü görməsində böyük rolu olmuşdur.
İrana qayıdandan sonra Abadandakı neft şirkətində yeni açılan ictimaiyyətlə əlaqələr və jurnalistika idarəsində çalışmağa başlayır. "Xəbərhaye-ruz" qəzetinin müdiri və baş yazarı təyin olunur. Tədqiqat aparmaq üçün İngiltərə və Amerikaya göndərilir. 1962-ci ildə Həmid Nitqi yenidən Tehrana qayıdıb və Neft konsorsiumunda ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin rəisi vəzifəsini tutur. Tehran Universitetində yeni açılan "İctimaiyyətlə Əlaqələr" fakültəsində dərs demək üçün dəvət olunur və həmin universitetdə 2 il dekan vəzifəsində işləmişdir. 1994-cü ildə çalışdığı Əllamə Təbatəbai Universiteti tərəfindən 25 illik xidmətlərinə görə ona "yeni ictimaiyyətlə əlaqələr elminin atası" rəsmi titulu verilmişdir. Həmid Nitqi Tehranda nəşr olunan "Varlıq"ın baş yazarı olmuş, dərgidə Türkologiya, Ədəbiyyatşünaslıq, publisistika sahəsində yazılar və şeirlər ilə çıxış etmişdir. Azərbaycan dili yaşaması və dövlət səviyyəsində işlənməsi uğrunda mübarizə aparan ziyallılardan biri də Həmid Nitqi olur. O,"Zəngin yoxsullar" adlı məqaləsində azərbaycan dilinin işlənməsi və onun tarixinin, lüğət tərkibini və qrammatik qanunlarının dərindən öyrənilməsi irəli sürülür. Daha sonra doktor Həmid Nitqi "İmla qaydaları" adlı məqaləsini "Varlıq"ın əlavəsi kimi nəşr etdirir. O, Quzeydə artıq sınaqdan çıxmış imla prinsiplərinə istinad etməklə ərəb əlifbasına özünəməxsusluğu əsasında Azərbaycan dilini fonetik quruluşuna uyğunlaşdırılmış vahid bir sistem yaratmağa nail olmuşdur. Jurnalistika ilə yanaşı Türklogiya, Ədəbiyyat və Tarixlə də yaxından maraqlanan Həmid Nitqi "Yönətiçilik və xalqla ilişkilər", "Dünyanın ən güclü 25 qəzet", "Sosial ilişkilər üzərinə", "İnandırma, təbliğat və reklamçılıq" və başqa dərs vəsaitlərini, elmi əsərləri ərsəyə gətirmişdir. "Kitabi-Dədə Qorqud"dan gələn sərbəst vəzn və simvolik üslüb onun şerini səciyyəvi xüsusiyyətlərindən olub. Həmid Nitqinin doğum günü Azərbaycan milli istiqlal mübarizəsinin liderlərdən biri — Şeyx Məhəmməd Xiyabaninin ölüm gününə təsəddüf etmişdir. İlk dəfə Bakıya səfər edən şair, "keçmişin gələcək çağlarla xəlvəti qovşağında"kı bu görüş təəssüratlarını aşağdakı sətirlərdə bölüşür:
Zamanın amansız seyrinə
Əsrlik əsirlik dövrünə
"Yetər artıq dayan" deyilən meydanından
yol aldıq.
Ağaran təzə bir səhərin
Sehrinə tutulduq qaldıq…..
Bir quşun uçuşu oyandırdı bizi,
Fəcr ilə doldurdu qədəhlərimizi.
Könlümüzdə cücərən umuda
Tapşırdıq qədərlərimizi.
Və qara gecənin ən son dəmlərində
Röyalarda dolu bir dərin baxışda,
Əritdik kədərlərimizi.
Həmid Nitqi 1989-cu ildən Böyük Britaniyanın Edinburq Universitetinin "İslam və Orta Şərq Araşdırmaları" bölümündə çalışmışdır. Doktor Həmid Nitqi Böyük Britaniyada çap etdirdiyi və Azərbaycan Türkcəsinin inkişaf məsələlərinə həsr edilmiş məqaləsində əsrin əvvəllərindən bu günə qədər İranda Azərbaycan Türklərinə, onların dil və mədəniyyətlərinə olan təzyiqlərdən bəhs edir.
Ölümü
Həmid Nitqi 1999-cu ildə uzun sürən xəstəlikdən sonra Böyük Britaniyada vəfat etmiş, İstanbulun Zəncirliquyu qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.
Dr. Həmid Nitqi mükafatı
İranın Beynəlxalq İctimaiyyətlə Əlaqələr Konfransının, təsis etdiyi Dr. Nitqi elmi mükafatı, inkişaf və inkişafda təsirli olan insanların, elmi, tədqiqat və yenilikçi səylərini qiymətləndirmək məqsədilə iki səviyyədə, yəni milli və beynəlxalq səviyyədə verilir. Milli səviyyədə Nitqi mükafatını alanlar arasında Abdullah Jasbi, Məhəmməd Bağır Qalibaf və İran İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsinin rəhbəri və İranın İctimaiyyətlə Əlaqələr Birliyinin İdarə Heyətinin üzvü Mirzə Baba Mütəhərinejadı göstərmək olar. Həmçinin beynəlxalq səviyyədə bu mükafata layiq görülən alimlərdən, İranda müasir əlaqələndirmə elminin banisi Kazım Mötəmednejad, İranda İnformasiya Texnologiyaları banisi Əli Əkbər Cəlali və Merilend Universitetinin imtiyazlı professoru Ceyms Qruniqin adını göstərmək olar.
Nəşrləri
İranda çıxan "Şahin","Azərbaycan Daməvənd","İqdam","Qanun","Mərdanekar","Keyhan" kimi müxtəlif qəzetlərdə sosial-tarixi, ədəbi-fəlsəfi mövzulu yazı və şeirlərlə çıxış etmişdir. Onun "Hər rəngdən","Dünəndən bu günə","Gənclik günahları","Min ilin sonu" və başqa kitabları Tehranda, Bakıda, Ankarada və İslamabadda çap olunmuşdur. Həmid Nitqi,"Günəş" şeirində yüzillər boyunca ağır işkəncələr görmüş yurdunun "güvəndiği dağlara qar yağdığını", başının üstündən həmişə qara yellər əsdiyini vurğulayırdı."Dastan Ölməz" əsəri H. Nitqinin Afrika xalqlarının azadlıq uğrunda mübarizəsini göstərmişdi. Əsərdə Cənubi Amerikada, qaradərililərin ilk azadlıq üsyanının vətəni olan Haitidə çevrilişin qələbəsindən bəhs edilir. Bir vaxtlar Azərbaycanın paytaxtı olan Təbrizə həsr olunmuş "Təbriz" şeiri əhəmiyyətli yer tutur. "Təbriz" şeirində Azərbaycanın keçmiş mədəniyyət mərkəzi olan Təbrizin xronolojik olaraq zəngin keçmişi ve şanlı qəhramanlıqları ədəbî dillə təsvir olunub.
İstinadlar
- "زندگینامه: حمید نطقی (۱۲۸۹- ۱۳۷۸)". 2018-09-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-28.
- Pərvanə Məmmədli. Cәnubi Azәrbaycan: әdәbi şәxsiyyәtlәr, portretlәr (PDF). Bakı: Sabah. 2015. səh. 76. 2023-04-06 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-04-06.
- . 2013-09-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-09-28.
Mənbə
- Pərvanə Məmmədli, "Tanınmış türkoloq Həmid Nitqi", "Ədəbiyyat qəzeti" 12 iyul, 1996
- Pərvanə Məmmədli. "Şeirləri sirr dolu örtüyə bürünmüş şair" "21 Azər" dərgisi, (Dortmund) 2000, 18-ci sayı
- Pərvanə Məmmədli. "Cənubi Azərbaycan: ədəbi şəxsiyyətlər, portretlər". Bakı, "Sabah", 2015. 76–86.s
- EYNULLA, M. (2010). Poetry of Azerbaijan. A drop in the Ocean, Leaf publication
- FARZANEH, D. (2000), Hamid Nutki’nin Hayatı ve Şiirleri Üzerinde Bir İnceleme. Ege Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Xarici keçidlər
- "Zəncirdə əsir ikən, yenə də hürr ola bildik…"
- Seçilmiş əsərlərini oxumaq üçün keçid.
- Həmid Nitqinin sözlərinə yazılmış "Gözəlimsən" mahnısı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hemid Nitqi 2 sentyabr 1920 Tebriz 16 iyul 1999 Birlesmis Kralliq azerbaycanli professor huquqsunas pedaqoq sair dilci ve edebiyyatsunas alim Iranda muasir ictimaiyyetle elaqeler elminin banisiHemid NitqiDogum tarixi 2 sentyabr 1920 1920 09 02 Dogum yeri Tebriz Tebriz sehristani Serqi Azerbaycan ostani IranVefat tarixi 16 iyul 1999 1999 07 16 78 yasinda Vefat yeri Birlesmis KralliqDefn yeri Zencirliquyu qebiristanligiTehsili Tehran Universiteti Istanbul Universitetinin Huquq bolmesiHeyatiHemid Nitqi 1920 ci ilde Guney Azerbaycanda Tebrizin meshur Surxab mehellesinde anadan olub Ilk tehsilini medresesi seviyyesinde bilik veren mehelle mektebinde almisdir Daha sonra ibtidai tehsilini Iranda ilk dunyevi tehsil sistemini yaratmis meshur maarifci Mirze Hesen Rusdiyyenin Tebrizde acdigi mektebde almisdi Hemin mektebde muellim olan sair Hebib Sahirin Hemid Nitqinin gelecek heyatinda boyuk rolu olmusdur 15 yasli Hemidin ilk seirinin Sahin qezetinde cap olunmasina komek etmisdir Liseyi bitiren Hemid Nitqi Tehranda huquq tehsili alib 1943 cu ilde Iran hokumeti 100 e yaxin genci Turkiyeye oxumaga gonderir Onlarin sirasinda Tehran Universitetinin huquq fakultesinin mezunu Hemid Nitqide vardi O universiteti bitirib doktorantligi mudafie etdikden sonra Irana qayidir 1979 cu il Iran Islam Inqilabindan sonra Mehemmedeli Ferzane Hesen Mecidzade Savalan Menzuri Xamneyi Semed Serdarniya Qulamhuseyn Beqdeli Kerim Mesruteci Sonmez ile birlikde Tehranda nesr olunan Varliq jurnal inin tesiscisi Cavad Heyetle birlikde hemin jurnalin isiq uzu gormesinde boyuk rolu olmusdur Irana qayidandan sonra Abadandaki neft sirketinde yeni acilan ictimaiyyetle elaqeler ve jurnalistika idaresinde calismaga baslayir Xeberhaye ruz qezetinin mudiri ve bas yazari teyin olunur Tedqiqat aparmaq ucun Ingiltere ve Amerikaya gonderilir 1962 ci ilde Hemid Nitqi yeniden Tehrana qayidib ve Neft konsorsiumunda ictimaiyyetle elaqeler sobesinin reisi vezifesini tutur Tehran Universitetinde yeni acilan Ictimaiyyetle Elaqeler fakultesinde ders demek ucun devet olunur ve hemin universitetde 2 il dekan vezifesinde islemisdir 1994 cu ilde calisdigi Ellame Tebatebai Universiteti terefinden 25 illik xidmetlerine gore ona yeni ictimaiyyetle elaqeler elminin atasi resmi titulu verilmisdir Hemid Nitqi Tehranda nesr olunan Varliq in bas yazari olmus dergide Turkologiya Edebiyyatsunasliq publisistika sahesinde yazilar ve seirler ile cixis etmisdir Azerbaycan dili yasamasi ve dovlet seviyyesinde islenmesi ugrunda mubarize aparan ziyallilardan biri de Hemid Nitqi olur O Zengin yoxsullar adli meqalesinde azerbaycan dilinin islenmesi ve onun tarixinin luget terkibini ve qrammatik qanunlarinin derinden oyrenilmesi ireli surulur Daha sonra doktor Hemid Nitqi Imla qaydalari adli meqalesini Varliq in elavesi kimi nesr etdirir O Quzeyde artiq sinaqdan cixmis imla prinsiplerine istinad etmekle ereb elifbasina ozunemexsuslugu esasinda Azerbaycan dilini fonetik qurulusuna uygunlasdirilmis vahid bir sistem yaratmaga nail olmusdur Jurnalistika ile yanasi Turklogiya Edebiyyat ve Tarixle de yaxindan maraqlanan Hemid Nitqi Yoneticilik ve xalqla iliskiler Dunyanin en guclu 25 qezet Sosial iliskiler uzerine Inandirma tebligat ve reklamciliq ve basqa ders vesaitlerini elmi eserleri erseye getirmisdir Kitabi Dede Qorqud dan gelen serbest vezn ve simvolik uslub onun serini seciyyevi xususiyyetlerinden olub Hemid Nitqinin dogum gunu Azerbaycan milli istiqlal mubarizesinin liderlerden biri Seyx Mehemmed Xiyabaninin olum gunune tesedduf etmisdir Ilk defe Bakiya sefer eden sair kecmisin gelecek caglarla xelveti qovsaginda ki bu gorus teessuratlarini asagdaki setirlerde bolusur Zamanin amansiz seyrine Esrlik esirlik dovrune Yeter artiq dayan deyilen meydanindan yol aldiq Agaran teze bir seherin Sehrine tutulduq qaldiq Bir qusun ucusu oyandirdi bizi Fecr ile doldurdu qedehlerimizi Konlumuzde cuceren umuda Tapsirdiq qederlerimizi Ve qara gecenin en son demlerinde Royalarda dolu bir derin baxisda Eritdik kederlerimizi Hemid Nitqi 1989 cu ilden Boyuk Britaniyanin Edinburq Universitetinin Islam ve Orta Serq Arasdirmalari bolumunde calismisdir Doktor Hemid Nitqi Boyuk Britaniyada cap etdirdiyi ve Azerbaycan Turkcesinin inkisaf meselelerine hesr edilmis meqalesinde esrin evvellerinden bu gune qeder Iranda Azerbaycan Turklerine onlarin dil ve medeniyyetlerine olan tezyiqlerden behs edir OlumuIstanbuldaki mezari Hemid Nitqi 1999 cu ilde uzun suren xestelikden sonra Boyuk Britaniyada vefat etmis Istanbulun Zencirliquyu qebiristanliginda defn edilmisdir Dr Hemid Nitqi mukafatiIranin Beynelxalq Ictimaiyyetle Elaqeler Konfransinin tesis etdiyi Dr Nitqi elmi mukafati inkisaf ve inkisafda tesirli olan insanlarin elmi tedqiqat ve yenilikci seylerini qiymetlendirmek meqsedile iki seviyyede yeni milli ve beynelxalq seviyyede verilir Milli seviyyede Nitqi mukafatini alanlar arasinda Abdullah Jasbi Mehemmed Bagir Qalibaf ve Iran Ictimaiyyetle Elaqeler sobesinin rehberi ve Iranin Ictimaiyyetle Elaqeler Birliyinin Idare Heyetinin uzvu Mirze Baba Muteherinejadi gostermek olar Hemcinin beynelxalq seviyyede bu mukafata layiq gorulen alimlerden Iranda muasir elaqelendirme elminin banisi Kazim Motemednejad Iranda Informasiya Texnologiyalari banisi Eli Ekber Celali ve Merilend Universitetinin imtiyazli professoru Ceyms Qruniqin adini gostermek olar NesrleriIranda cixan Sahin Azerbaycan Damevend Iqdam Qanun Merdanekar Keyhan kimi muxtelif qezetlerde sosial tarixi edebi felsefi movzulu yazi ve seirlerle cixis etmisdir Onun Her rengden Dunenden bu gune Genclik gunahlari Min ilin sonu ve basqa kitablari Tehranda Bakida Ankarada ve Islamabadda cap olunmusdur Hemid Nitqi Gunes seirinde yuziller boyunca agir iskenceler gormus yurdunun guvendigi daglara qar yagdigini basinin ustunden hemise qara yeller esdiyini vurgulayirdi Dastan Olmez eseri H Nitqinin Afrika xalqlarinin azadliq ugrunda mubarizesini gostermisdi Eserde Cenubi Amerikada qaraderililerin ilk azadliq usyaninin veteni olan Haitide cevrilisin qelebesinden behs edilir Bir vaxtlar Azerbaycanin paytaxti olan Tebrize hesr olunmus Tebriz seiri ehemiyyetli yer tutur Tebriz seirinde Azerbaycanin kecmis medeniyyet merkezi olan Tebrizin xronolojik olaraq zengin kecmisi ve sanli qehramanliqlari edebi dille tesvir olunub Istinadlar زندگینامه حمید نطقی ۱۲۸۹ ۱۳۷۸ 2018 09 13 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 28 Pervane Memmedli Cәnubi Azәrbaycan әdәbi sәxsiyyәtlәr portretlәr PDF Baki Sabah 2015 seh 76 2023 04 06 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 04 06 2013 09 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 09 28 MenbePervane Memmedli Taninmis turkoloq Hemid Nitqi Edebiyyat qezeti 12 iyul 1996 Pervane Memmedli Seirleri sirr dolu ortuye burunmus sair 21 Azer dergisi Dortmund 2000 18 ci sayi Pervane Memmedli Cenubi Azerbaycan edebi sexsiyyetler portretler Baki Sabah 2015 76 86 s EYNULLA M 2010 Poetry of Azerbaijan A drop in the Ocean Leaf publication FARZANEH D 2000 Hamid Nutki nin Hayati ve Siirleri Uzerinde Bir Inceleme Ege Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Izmir Xarici kecidler Zencirde esir iken yene de hurr ola bildik Secilmis eserlerini oxumaq ucun kecid Hemid Nitqinin sozlerine yazilmis Gozelimsen mahnisi