Varlıq (ərəb qrafikası ilə: وارلیق) — İranda 1979-cu ildən 3 ayda bir dəfə dərc edilən jurnal. Azərbaycan və fars dillərində çıxır. "Varlıq" jurnalının fəaliyyəti bütöv bir ədəbiyyatşünas, folklorşünas, tarixçi, dilçi nəslinin formalaşmasına şərait yaratmışdır. Otuz ildən artıqdır ki, "Varlıq" jurnalı yorulmaq bilmədən xalqına xidmət edir.
Varlıq | |
---|---|
Baş redaktor | Cavad Heyət |
Təsisçi | Cavad Heyət |
Təsis tarixi | 1979 |
Ölkə | |
Qərargah | Tehran, Şimali Filistin, 151 bina, birinci mərtəbə, T:021-66466366 |
Dil | azərbaycan dili, fars dili |
Haqqında
1979- ci ildən sonra Azərbaycan mətbuatında "Ülkər", "Yoldaş", "Dədə Qorqud", "Koroğlu", "Günəş", "İnqilab yolunda", "Odlar yurdu", "Dirlik", "Yol","Çənlibel", mətbu orqanları fəaliyyət göstərmiş, milli fikrimizin inkşafına öz töhfəsini vermişlər. Lakin bunlar arasında otuz ilə yaxın bir müddətdə öz varlığını qoruyub saxlayan "Varlıq" jurnalıdır. İnqilabdan əvvəl Tehranda Azərbaycan dərnəyi fəaliyyət göstərirdi. 1979- cu il inqilabdan sonra Azərbaycan dərnəyinin üzvlərindən Cavad Heyət, Həmid Nitqi, Məhəmmədəli Fərzanə, H.M. Savalan, Bulud Qaraçorlu Səhənd, Gəncəli Sabahi, Əziz Möhsüni, Ə. Təbrizi, Katibi, H. Əğnami bu cəmiyyətin bir orqanı olan məcəllə nəşr etmək qərarına gəlirlər. Cavad Heyət 12 il "Daneşe-pezeşqi" (Tibb elmi)adlı tibb jurnalı nəşr etdiyindən bu sahədə təcrübəsi böyük idi və belə bir məcəllənin nəşrini də öz boynuna çəkdi. Jurnalın işıq üzü görməsində xüsusilə Cavad Heyətin böyük rolu olmuşdur. Cavad Heyət bütün ömrü boyu jurnalı şəxsi vəsaiti hesabına nəşr etdirib. Həmid Nitqi jurnala "Varlıq" adının qoyulmasını təklif etdi. Jurnalın ilk sayı nəşrə hazırlanarkən 1979-cu il aprel ayının 11-də Azərbaycan xalqının böyük şairi Bulud Qaracorlu Səhənd dünyasını dəyişdi. Jurnalın ilk sayının 16-cı səhifəsi bu hədisəyə həsr olunaraq Səhəndin xatirəsinə əbədilləşdirdi. Əvvəlcə Azərbaycan dərnəyinin mətbu orqanı kimi nəşrə başlayan "Varlıq" ikinci sayından etibarən müstəqil bir jurnal kimi öz nəşrini davam etdirdi. "Varlığ"-ın qarşıya qoyub həll etmək istədiyi problemlər arasında ikisi xüsusi ilə seçilir. Xalqın mənşəyi və varlığı,ana dili uğrunda mübarizə. Yazıların 80%-i Azərbaycan dilində, 20%-i isə fars dilindədir. Bütün İran cəmiyyətinə hesablanan məqalələr fars dilində verilir. Dərgidə Azərbaycanın müdafiəsi, Qarabağ problemi ilə bağlı məqalələr də yer alır. "Varlıq" jurnalı İranda tanınan və ciddi oxunan nəşrlərdəndir. Jurnalın redaksiya heyətində Cənubi Azərbaycan poeziyası və ədəbiyyatının görkəmli nümayənədlərindən sayılan professor Həmid Nitqi, Məmmədəli Fərzanə, Kərim Sönməz, Həsən Məcidzadə Savalan, Mənzuri Xamneyi, Səməd Sərdariniya, və Qulamhüseyn Beqdeli kimi tanınmış qələm sahibləri təmsil olunurdular.
Mövzular
Bu jurnal mədəniyyət və elmi-tarixi mövzularda çıxır, Azərbaycan dilinin və ədəbiyyatının problemləri mövzusunda maraqlı yazılar çap edirdi. Şəhriyar, Şikar Məstəli, Əli Əbdi, R.A. Qartal, Şahmar Əkbərzadə, Nəriman Həsənzadə, Bəxtiyar Vahabzadə, Məhəmməd Müsəddiq və başqaları jurnala şeirlər həsr edərək onun fəaliyyətini bədii-estetik dəyərini verməyə çalışmışlar. Şikar Məstəlinin "Ana" bayatısı şeirində deyilir:
Elimin obamın həyatıdır o,
Atamın babamın Qıratıdır o,
Qoruyaq "Varlığı" canımız kimi
Anamız söyləyən bayatıdır o.
"Varlıq" mövcud olduğu dövrdə həm də mədəni mərkəz funksiyasını daşımışdır. Bu baxımdan ərəb qrafikasının və fars əlifbasının azərbaycan türkcəsinə uyğunlaşdırılması məsələləri haqqında "Varlığın" təşəbbüsü ilə təşkil edilən seminarlar və bu seminarlarda qəbul edilən yazı qaydaları diqqəti çəkir. Yazı qaydalarının dəqiqləşdirilməsi mühüm mədəni hadisə olmaqdan başqa, həm də İranda türkcə yazıların fars qəlibindən qurtarılması kimi qiymətlədirilməlidir. Varlıq jurnalı türk varlığını fars irqçiliyinin hücumlarından qorumaq üçün yarandı. Bununla işi bitmədi. O, milli ideologiyanın formalaşmasında mühüm rol oynadı. Varlıq dərgisi türk ziyalıları üçün məktəb oldu. Dr.Həmid Nitqi, Dr.Cavad Heyət, Dr.Məhəmməd Əli Fərzanə, Dr.Məmmədtağı Zehtabi, Prof.Qulamhüseyn Beqdeli, Prof.Həmid Məmmədzadə, Mir Hidayət Hesari, Dr.Səməd Sərdariniya, Əli Kamali kimi ustad və ağsaqqalların yanında yeni aydın nəsil yetişdi. Varlıq məktəbinin ən önəmli xidməti isə minlərlə gənc insana milli şüur gətirməsi oldu.
Cavad Heyət
Doktor Cavad Heyət "Varlıq" jurnal yaradıcısıdır. Cavad Heyət 1925-ci il may ayının 24-də Təbrizdə İranın yüksək ziyalı ailələrinin birində anadan olmuşdur. İlk təhsilini teoloq və filosof, İranın ədliyyə naziri və Ali məhkəməsini sədri vəzifəsində çalışan atası Mirzə Əli Heyətdən almışdır. O, orta məktəbi bitirdikdən sonra Tehran universitetinin tibb fakültəsinə daxil olur. II kursda oxuyarkən Türkiyə hökümətinin dəvəti ilə 1943-cü ildən İstanbulda oxumuş sonra isə Parisdə ali tibbi təhsili almışdır. İlk cərrahiyyə əməliyyatını 1946-cı ildə aparır. Cavad Heyət cərrahiyyə əməliyyatları aparmaqla yanaşı cərrahlığa dair nəzəri araşdırmalar üzərində çalışırdı. 1956-cı ildə damarlarda qan laxtalanması haqqında bir kitab yazır, 1963-cü ildə isə 12 il davam edən "Daneşe pezeşki" adlı aylıq tibb jurnalını nəşr etdirir. 1965-ci ildə İranda cərrahlığa dair Ümumi cərrahlıq adlı tədris kitabı yazır. O, Azərbaycan dili, ədəbiyyatı, tarixi və mədəniyyətinin öyrənilməsinə xeyli əmək sərf etmiş, ümumiyyətlə turkdilli xalqların mənəvi mədəniyyətini dərindən öyrənərək əldə etdiyi nəticələri bir neçə monoqrafiyada nəşr etmişdir. Dok. Cavad Heyət İranda türkologiyanın banisi, türkologiya, din və ictimai mövzulara aid 300-dən artıq məqalənin, 7 cildlik türk dili, ədəbiyyatı və tarixinə aid monoqrafiyanın müəllifidir. 2014-cü ildə Cavad Heyət dünyasını dəyişdikdən sonra vəsiyyətinə əsasən jurnala onun mənəvi varisi, Ankara Universitetinin müəllimi, türkoloq başçılıq edir.
Mükafatları
Doktor Cavad Heyət 2 cilidlik "Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinə bir baxış " adlı əsərinə görə Mirzə Fətəli Axundov adına mükafata layiq görülmüşdür.1986-cı ildə farsca "Tarixi zəban və ləhcəhaye Türki" (Türk dili və ləhcələrinin tarixi), 1984-cü ildə "Müqayisətül-lüğəteyn" adlı əsəri Tehranda, sonra isə 1991-ci ildə Bakıda "İki dilin müqayisəsi" adlı ilə nəşr olunmuşdur. 1982-ci ildən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu Elmi şurasının fəxri üzvü, 1992-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Üzvü həm də Mirzə Fətəli Axundov adına mükafatı laureatıdır. 1994-cü ildə "Dədə Qorqud" Assosiyasının təsis etdiyi "Məmməd Araz" mükafatına da layiq görülmüşdür və bu mükafatlardan aldığı pulu qaçqınlara paylamışdır. Bundan başqa Azərbaycan elm və mədəniyyətinin inkişafındakı xidmətlərinə, İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrin möhkəmlənməsindəki səmərəli fəaliyyətinə görə dok. Cavad Heyət Azərbaycan Milli Yaradıcılıq Akademiyasının fəxri akademiki (1991), Bakı Dövlət Universitetinin fəxri doktoru (1992), Nəsrəddin Tusi adına Azərbaycan Pedaqoji Universitetinin (1993), Nəriman Nərimanov adına Tibb Universitetinin (1994), Yusif Məmmədəliyev adına Naxçıvan Dövlət Universitetinin (1993), Bakı Xəzər Universitetinin (1995) fəxri proffessorudur. Azərbaycan Cərrahlıq Elmi Cəmiyyətinin fəxri üzvü (1989) seçilmişdir.
Tumurcuq jurnalının nəşri
2016-cı ildən etibarən başçılığı ilə çıxan üçüncü Varlıq dərgisi ilə bərabər uşaqlar üçün 3 aydan bir "" (tumurcuq) adlı əlavə jurnal nəşr edilir. Jurnalın nəşri ilə bağlı Rza Heyətin dedikləri:
İran məktəblərində Azərbaycan türkcəsində təhsil hüququndan məhrum olan türk uşaqlarının ehtiyaclarını nəzərə almışıq. “Varlıq” jurnalının ikinci dövrünün 3-cü sayından etibarən uşaqlar üçün 3 aydan bir “Tomurcuq” adlı əlavə jurnal nəşr edəcəyik. “Tomurcuq” jurnalının İrandakı uşaqlarımıza ana dili olan Azərbaycan türkcəsini öyrənməkdə və savadlandırmaqda faydası olacağını düşünürəm. |
İstinadlar
- [. 2019-04-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-09-08. ""Varlıqfars. ]
- Nailə Əskər,, Qumru Şəhriyar. xx əsr Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatında demokratik ideyalar (azərbaycan). 1990. 202.
- Əsrin Azərbaycanlısı[ölü keçid]
- "Özünü millətinə həsr edən vətən sevdalısı – Doktor Cavad Heyət". 2019-09-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-30.
- Cavad, Həyət. Azərnəşr (Azərbaycan). 1995. s 184.
- Varlıq məktəbi[ölü keçid]
- Salammulla, C. Dostlar görüşü (fars). Tehran. 1359. s 150.
- Heyət, Cavad. Türklərin tarix və mədəniyyətinə bir baxış (Azərbaycan). Bakı,Azərnəşr. 1993. s 3.
- S., Qulam Hüseyn. Müasir mətbuat şəxsiyyətləri Tehran Preseqent. 1351. s 48.
- Dok. Cavad Heyət İranda cərrahlıq zirvəsini fəth etdi (Salnamə 1338). Tehran Gilannəşr. 1338. s 12. (#first_missing_last)
- "Varlıq" dərgisini Cavad Heyətin istədiyi səviyyədə çıxaracağıq"
- (#empty_citation)
- İranda uşaqlar üçün “Varlıq” jurnalı
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Varliq deqiqlesdirme Varliq ereb qrafikasi ile وارلیق Iranda 1979 cu ilden 3 ayda bir defe derc edilen jurnal Azerbaycan ve fars dillerinde cixir Varliq jurnalinin fealiyyeti butov bir edebiyyatsunas folklorsunas tarixci dilci neslinin formalasmasina serait yaratmisdir Otuz ilden artiqdir ki Varliq jurnali yorulmaq bilmeden xalqina xidmet edir VarliqBas redaktor Cavad HeyetTesisci Cavad HeyetTesis tarixi 1979Olke IranQerargah Tehran Simali Filistin 151 bina birinci mertebe T 021 66466366Dil azerbaycan dili fars diliHaqqinda1979 ci ilden sonra Azerbaycan metbuatinda Ulker Yoldas Dede Qorqud Koroglu Gunes Inqilab yolunda Odlar yurdu Dirlik Yol Cenlibel metbu orqanlari fealiyyet gostermis milli fikrimizin inksafina oz tohfesini vermisler Lakin bunlar arasinda otuz ile yaxin bir muddetde oz varligini qoruyub saxlayan Varliq jurnalidir Inqilabdan evvel Tehranda Azerbaycan derneyi fealiyyet gosterirdi 1979 cu il inqilabdan sonra Azerbaycan derneyinin uzvlerinden Cavad Heyet Hemid Nitqi Mehemmedeli Ferzane H M Savalan Bulud Qaracorlu Sehend Genceli Sabahi Eziz Mohsuni E Tebrizi Katibi H Egnami bu cemiyyetin bir orqani olan mecelle nesr etmek qerarina gelirler Cavad Heyet 12 il Danese pezesqi Tibb elmi adli tibb jurnali nesr etdiyinden bu sahede tecrubesi boyuk idi ve bele bir mecellenin nesrini de oz boynuna cekdi Jurnalin isiq uzu gormesinde xususile Cavad Heyetin boyuk rolu olmusdur Cavad Heyet butun omru boyu jurnali sexsi vesaiti hesabina nesr etdirib Hemid Nitqi jurnala Varliq adinin qoyulmasini teklif etdi Jurnalin ilk sayi nesre hazirlanarken 1979 cu il aprel ayinin 11 de Azerbaycan xalqinin boyuk sairi Bulud Qaracorlu Sehend dunyasini deyisdi Jurnalin ilk sayinin 16 ci sehifesi bu hediseye hesr olunaraq Sehendin xatiresine ebedillesdirdi Evvelce Azerbaycan derneyinin metbu orqani kimi nesre baslayan Varliq ikinci sayindan etibaren musteqil bir jurnal kimi oz nesrini davam etdirdi Varlig in qarsiya qoyub hell etmek istediyi problemler arasinda ikisi xususi ile secilir Xalqin menseyi ve varligi ana dili ugrunda mubarize Yazilarin 80 i Azerbaycan dilinde 20 i ise fars dilindedir Butun Iran cemiyyetine hesablanan meqaleler fars dilinde verilir Dergide Azerbaycanin mudafiesi Qarabag problemi ile bagli meqaleler de yer alir Varliq jurnali Iranda taninan ve ciddi oxunan nesrlerdendir Jurnalin redaksiya heyetinde Cenubi Azerbaycan poeziyasi ve edebiyyatinin gorkemli numayenedlerinden sayilan professor Hemid Nitqi Memmedeli Ferzane Kerim Sonmez Hesen Mecidzade Savalan Menzuri Xamneyi Semed Serdariniya ve Qulamhuseyn Beqdeli kimi taninmis qelem sahibleri temsil olunurdular MovzularBu jurnal medeniyyet ve elmi tarixi movzularda cixir Azerbaycan dilinin ve edebiyyatinin problemleri movzusunda maraqli yazilar cap edirdi Sehriyar Sikar Mesteli Eli Ebdi R A Qartal Sahmar Ekberzade Neriman Hesenzade Bextiyar Vahabzade Mehemmed Museddiq ve basqalari jurnala seirler hesr ederek onun fealiyyetini bedii estetik deyerini vermeye calismislar Sikar Mestelinin Ana bayatisi seirinde deyilir Elimin obamin heyatidir o Atamin babamin Qiratidir o Qoruyaq Varligi canimiz kimi Anamiz soyleyen bayatidir o Varliq movcud oldugu dovrde hem de medeni merkez funksiyasini dasimisdir Bu baximdan ereb qrafikasinin ve fars elifbasinin azerbaycan turkcesine uygunlasdirilmasi meseleleri haqqinda Varligin tesebbusu ile teskil edilen seminarlar ve bu seminarlarda qebul edilen yazi qaydalari diqqeti cekir Yazi qaydalarinin deqiqlesdirilmesi muhum medeni hadise olmaqdan basqa hem de Iranda turkce yazilarin fars qelibinden qurtarilmasi kimi qiymetledirilmelidir Varliq jurnali turk varligini fars irqciliyinin hucumlarindan qorumaq ucun yarandi Bununla isi bitmedi O milli ideologiyanin formalasmasinda muhum rol oynadi Varliq dergisi turk ziyalilari ucun mekteb oldu Dr Hemid Nitqi Dr Cavad Heyet Dr Mehemmed Eli Ferzane Dr Memmedtagi Zehtabi Prof Qulamhuseyn Beqdeli Prof Hemid Memmedzade Mir Hidayet Hesari Dr Semed Serdariniya Eli Kamali kimi ustad ve agsaqqallarin yaninda yeni aydin nesil yetisdi Varliq mektebinin en onemli xidmeti ise minlerle genc insana milli suur getirmesi oldu Cavad HeyetDoktor Cavad Heyet Varliq jurnal yaradicisidir Cavad Heyet 1925 ci il may ayinin 24 de Tebrizde Iranin yuksek ziyali ailelerinin birinde anadan olmusdur Ilk tehsilini teoloq ve filosof Iranin edliyye naziri ve Ali mehkemesini sedri vezifesinde calisan atasi Mirze Eli Heyetden almisdir O orta mektebi bitirdikden sonra Tehran universitetinin tibb fakultesine daxil olur II kursda oxuyarken Turkiye hokumetinin deveti ile 1943 cu ilden Istanbulda oxumus sonra ise Parisde ali tibbi tehsili almisdir Ilk cerrahiyye emeliyyatini 1946 ci ilde aparir Cavad Heyet cerrahiyye emeliyyatlari aparmaqla yanasi cerrahliga dair nezeri arasdirmalar uzerinde calisirdi 1956 ci ilde damarlarda qan laxtalanmasi haqqinda bir kitab yazir 1963 cu ilde ise 12 il davam eden Danese pezeski adli ayliq tibb jurnalini nesr etdirir 1965 ci ilde Iranda cerrahliga dair Umumi cerrahliq adli tedris kitabi yazir O Azerbaycan dili edebiyyati tarixi ve medeniyyetinin oyrenilmesine xeyli emek serf etmis umumiyyetle turkdilli xalqlarin menevi medeniyyetini derinden oyrenerek elde etdiyi neticeleri bir nece monoqrafiyada nesr etmisdir Dok Cavad Heyet Iranda turkologiyanin banisi turkologiya din ve ictimai movzulara aid 300 den artiq meqalenin 7 cildlik turk dili edebiyyati ve tarixine aid monoqrafiyanin muellifidir 2014 cu ilde Cavad Heyet dunyasini deyisdikden sonra vesiyyetine esasen jurnala onun menevi varisi Ankara Universitetinin muellimi turkoloq basciliq edir Mukafatlari Doktor Cavad Heyet 2 cilidlik Azerbaycan edebiyyati tarixine bir baxis adli eserine gore Mirze Feteli Axundov adina mukafata layiq gorulmusdur 1986 ci ilde farsca Tarixi zeban ve lehcehaye Turki Turk dili ve lehcelerinin tarixi 1984 cu ilde Muqayisetul lugeteyn adli eseri Tehranda sonra ise 1991 ci ilde Bakida Iki dilin muqayisesi adli ile nesr olunmusdur 1982 ci ilden Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Nizami Gencevi adina Edebiyyat Institutu Elmi surasinin fexri uzvu 1992 ci ilden Azerbaycan Yazicilar Birliyinin Uzvu hem de Mirze Feteli Axundov adina mukafati laureatidir 1994 cu ilde Dede Qorqud Assosiyasinin tesis etdiyi Memmed Araz mukafatina da layiq gorulmusdur ve bu mukafatlardan aldigi pulu qacqinlara paylamisdir Bundan basqa Azerbaycan elm ve medeniyyetinin inkisafindaki xidmetlerine Iran Azerbaycan edebi medeni elaqelerin mohkemlenmesindeki semereli fealiyyetine gore dok Cavad Heyet Azerbaycan Milli Yaradiciliq Akademiyasinin fexri akademiki 1991 Baki Dovlet Universitetinin fexri doktoru 1992 Nesreddin Tusi adina Azerbaycan Pedaqoji Universitetinin 1993 Neriman Nerimanov adina Tibb Universitetinin 1994 Yusif Memmedeliyev adina Naxcivan Dovlet Universitetinin 1993 Baki Xezer Universitetinin 1995 fexri proffessorudur Azerbaycan Cerrahliq Elmi Cemiyyetinin fexri uzvu 1989 secilmisdir Tumurcuq jurnalinin nesri 2016 ci ilden etibaren basciligi ile cixan ucuncu Varliq dergisi ile beraber usaqlar ucun 3 aydan bir tumurcuq adli elave jurnal nesr edilir Jurnalin nesri ile bagli Rza Heyetin dedikleri Iran mekteblerinde Azerbaycan turkcesinde tehsil huququndan mehrum olan turk usaqlarinin ehtiyaclarini nezere almisiq Varliq jurnalinin ikinci dovrunun 3 cu sayindan etibaren usaqlar ucun 3 aydan bir Tomurcuq adli elave jurnal nesr edeceyik Tomurcuq jurnalinin Irandaki usaqlarimiza ana dili olan Azerbaycan turkcesini oyrenmekde ve savadlandirmaqda faydasi olacagini dusunurem Istinadlar 2019 04 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 09 08 Varliqfars Naile Esker Qumru Sehriyar xx esr Cenubi Azerbaycan edebiyyatinda demokratik ideyalar azerbaycan 1990 202 Esrin Azerbaycanlisi olu kecid Ozunu milletine hesr eden veten sevdalisi Doktor Cavad Heyet 2019 09 13 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 30 Cavad Heyet Azernesr Azerbaycan 1995 s 184 Varliq mektebi olu kecid Salammulla C Dostlar gorusu fars Tehran 1359 s 150 Heyet Cavad Turklerin tarix ve medeniyyetine bir baxis Azerbaycan Baki Azernesr 1993 s 3 S Qulam Huseyn Muasir metbuat sexsiyyetleri Tehran Preseqent 1351 s 48 Dok Cavad Heyet Iranda cerrahliq zirvesini feth etdi Salname 1338 Tehran Gilannesr 1338 s 12 first missing last Varliq dergisini Cavad Heyetin istediyi seviyyede cixaracagiq empty citation Iranda usaqlar ucun Varliq jurnaliHemcinin baxCavad Heyet Rza Beraheni Hemid Nitqi