Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xalidə Ədib Adıvar (osman. خالده اديب اديوار; 11 iyun 1884[…], Konstantinopol – 9 yanvar 1964[…], İstanbul) — Türk yazıçı, siyasətçi, alim, müəllim. Xalidə Onbaşı olaraq da tanınır. "Atəşdən köynək", "Sinəkli baqqal", "Tatarcıq", "Zeynonun oğlu" kimi romanların müəllifi kimi tanınır.
| Xalidə Ədib Adıvar | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 11 iyun 1884[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 9 yanvar 1964[…](79 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | böyrək çatışmazlığı[d] |
| Dəfn yeri |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, roman yazıçısı, yazıçı, universitet müəllimi[d], hərbi qulluqçu, jurnalist |
| Fəaliyyət illəri | 1909–1963 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Xalidə Ədib 1919-cu ildə İstanbul xalqını ölkənin işğalına qarşı səfərbər etmək üçün etdiyi çıxışlarla yadda qalan bir natiqdir. Qurtuluş savaşında cəbhədə Mustafa Kamalla bərabər xidmət etmiş sıravi vətəndaş olsa da, rütbə alaraq müharibə qəhrəmanı sayıldı. Müharibə illərində Anadolu Agentliyinin yaradılmasında iştirak edərək jurnalist kimi də fəaliyyət göstərib.
İkinci Məşrutiyyətin elanı ilə yazmağa başlayan Xalidə Ədib, yazdığı iyirmi bir romanı, dörd hekayə kitabı, iki səhnə əsəri və müxtəlif araşdırmaları ilə Məşrutiyyət və Cümhuriyyət dövründə türk ədəbiyyatında ən çox əsər yaradan yazarlardan biridir. Onun "Sinekli Bakkal" romanı onun ən məşhur əsəridir. O, əsərlərində qadınların təhsilinə, cəmiyyətdəki mövqeyinə xüsusi yer vermiş, yazıları ilə qadın hüquqlarını müdafiə etmişdir. Onun bir çox kitablarına filmlər və televiziya serialları çəkilmişdir.
O, 1926-cı ildən xaricdə yaşadığı 14 il ərzində verdiyi mühazirələr və ingilis dilində yazdığı əsərlər sayəsində dövrünün xarici ölkələrdə ən tanınmış türk yazıçısı olub.
İstanbul Universitetinin ədəbiyyat professoru Halide Edib, İngilis filologiyası kafedrasının müdiri vəzifəsində çalışmış akademikdir; 1950-ci ildə daxil olduğu Türkiyə Böyük Millət Məclisində millət vəkili olmuş siyasətçidir. I TBMM hökumətində səhiyyə naziri olmuş Adnan Adıvarın həyat yoldaşıdır.
Həyatı
Uşaqlıq və tələbəlik illəri
1884-cü ildə İstanbulun Beşiktaş şəhərində anadan olub. Atası II Əbdülhəmid dövründə Ceyb-i Hümayun (Sultan Xəzinəsi) katibliyi, Yanina və Bursa reji (təkəl) müdiri olan Mehmet Edip bəy, anası Bədirfəm xanımdır. O, anasını kişik yaşlarında vərəmdən itirib. İbtidai təhsilini evdə fərdi dərslər alaraq başa vurub. Yeddi yaşında ikən yaşını artıraraq daxil olduğu Üsküdar Amerikan Qızlar Kollecindən tələbənin jurnalına əsaslanaraq Sultan II Əbdülhəmidin istəyi ilə uzaqlaşdırılıb və evdə fərdi dərslər almağa başlayıb. İngilis dilini öyrənərkən tərcümə etdiyi kitab 1897-ci ildə çap edildi. Bu, amerikalı uşaq kitabları yazıçısı Ceykob Abbotun “Ana” əsəri idi. 1899-cu ildə bu tərcüməyə görə II Əbdülhəmid tərəfindən “Şəfqət” ordeni ilə təltif edilib. Daha sonra kollecin yüksək sinfinə qayıdan, ingilis və fransız dillərini öyrənməyə başlayan Xalidə Ədib , Üsküdar Amerikan Qızlar Kollecində bakalavr dərəcəsi alan ilk müsəlman qadın oldu.
İlk evliliyi və uşaqları
Xalidə Ədib, universitetin son kursunda oxuyarkən riyaziyyat onun müəllimi olan Salih Zeki bəylə, məktəbi bitirdiyi il ailə həyatı qurub. Həyat yoldaşı rəsədxananın müdiri olduğu üçün onların evi həmişə rəsədxana içində olub və bu həyat onun üçün darıxdırıcı gəlir. Evliliyinin ilk illərində yoldaşına “Kamus-ı Riyaziyat” əsərini yazmağa kömək etmiş, məşhur ingilis riyaziyyatçılarının həyat hekayələrini türk dilinə çevirmişdir. O, həmçinin bir neçə Şerlok Holmsun hekayəsini tərcümə edib. Fransız yazıçısı Emil Zolyanın əsərləri ilə çox maraqlanırdı. Daha sonra onun marağı Şekspirə yönəldi və o, Hamleti tərcümə etdi. 1903-cü ildə ilk oğlu Ayətullah, on altı aydan sonra ikinci oğlu Həsən Hikmətullah dünyaya gəldi.
Yazıya başlaması
İkinci Məşrutiyyət elan edildiyi 1908-ci il Xalidə Ədibin həyatında dönüş nöqtəsi oldu. 1908-ci ildə qəzetlərdə qadın hüquqları ilə bağlı məqalələr yazmağa başladı. İlk məqaləsi Tofiq Fikrətin “Tanin” qəzetində dərc olunub. O, ilkin olaraq yazılarında ərinin adına görə Halide Salih imzasından istifadə edib. Onun yazıları Osmanlıda mühafizəkar dairələrin reaksiyasına səbəb olub. 31 mart hadisəsi zamanı öldürüləcəyindən narahat olaraq iki oğlu ilə qısa müddətə Misirə getdi. Oradan İngiltərəyə getdi və onu qadın hüquqları ilə bağlı yazılarına görə tanıyan britaniyalı jurnalist İzabel Frayın evində qonaq oldu. İngiltərəyə səfəri ona o dövrdə gender bərabərliyi ilə bağlı davam edən müzakirələrə şahid olmaq və Bertran Rassel kimi ziyalılarla görüşmək imkanı verdi.
1909-cu ildə İstanbula qayıdıb siyasi məqalələrlə yanaşı ədəbi məqalələr də dərc etdirməyə başlayır. “Heyyula” və “Reykin anası” romanları çap olunub. Bu arada qız müəllim məktəblərində müəllim, vəqf məktəblərində müfəttiş vəzifələrində işləmişdir. Gələcəkdə qələmə alacağı məşhur "Sinekli Bakkal" romanı bu vəzifələrdə çalışarkən, İstanbulun köhnə və arxa məhəllələrini tanıması sayəsində meydana gəlib.
Həyat yoldaşı Saleh Zəki bəy ikinci qadınla evlənmək istədiyi üçün, 1910-cu ildə ondan boşandı və yazılarında Xalidə Saleh əvəzinə Xalidə Ədib adını istifadə etməyə başladı. Elə həmin il “Seviyyə Talip” romanını çap etdirdi. Bu roman qadının ərini tərk edərək sevdiyi kişi ilə yaşamasından bəhs edir və feminist əsər hesab olunur. Nəşr olunduğu zaman çoxlu tənqidlərə məruz qalmışdı. Xalidə Ədib 1911-ci ildə ikinci dəfə İngiltərəyə getdi və qısa müddət orada qaldı. Vətəninə qayıdanda Balkan müharibəsi başlamışdı.
Balkan müharibəsi illəri
Balkan müharibəsi illərində qadınlar ictimai həyatda daha fəal rol almağa başladılar. Xalidə Ədib də bu illərdə Teali-i Nisvan Cəmiyyətinin (Qadınları Yetişdirmə Dərnəyi) qurucuları arasında olub və xeyriyyə işlərində çalışıb. Bu dövrdə gənc yaşlarında dünyasını dəyişən rəfiqəsi, rəssam Müfide Kadrinin həyatından ilhamlanaraq, "Son Əsər" adlı sevgi romanını yazıb. Müəllimlik peşəsində olduğu üçün təhsil haqqında kitab yazmağa üz tutdu və amerikalı filosof və pedaqoq Herman Harrell Hornenin “Təhsilin psixoloji prinsipi” əsəri əsasında “Təhsil və ədəbiyyat” adlı kitabı yazdı. Həmin dövrdə Türk Ocağında Ziya Göyalp, Yusif Akçura, Əhməd bəy Ağaoğlu, Həmdullah Sübhi Tanrıövər kimi yazarlarla tanış olur. Bu insanlarla dostluğu nəticəsində turançılıq ideyasını mənimsəmiş Xalidə Ədib “Yeni Turan” adlı əsərini də bu düşüncənin təsiri ilə qələmə alır. 1911-ci ildə “Xarab olmuş məbədlər” və “Handan” romanları nəşr olunub.
Birinci Dünya müharibəsi illəri
Balkan müharibələri 1913-cü ildə başa çatdı. Müəllimlikdən istefa verən Xalidə Ədib Qız məktəblərinin baş müfəttişi təyin edilib. Birinci Dünya Müharibəsi başlayanda o, bu vəzifədə idi. 1916-cı ildə Camal Paşanın dəvəti ilə məktəb açmaq üçün Livan və Suriyaya getdi. Ərəb dövlətlərində iki qız məktəbi və uşaq evi açıb. Orada olduğu müddətdə atasına verdiyi etibarnamə ilə Bursada onların ailə həkimi Adnan Adıvarla nigahları kəsildi. Livanda olarkən o, “Kənan çobanları” adlı üç pərdəli operanın librettosunu nəşr etdirdi və əsəri Vedi Sebra bəstələdi.Yusif peyğəmbər və qardaşlarından bəhs edən bu əsər o illərdəki müharibə şəraitinə baxmayaraq, uşaq evinin şagirdləri tərəfindən 13 dəfə səhnələşdirilib. Türk orduları Livan və Suriyanı boşaltdığına görə, 4 mart 1918-ci ildə İstanbula qayıtdı. Müəllif həyatının bu nöqtəyə qədər olan hissəsini "Mor salkımlı ev" kitabında təsvir etmişdir.
Milli Mübarizə illəri və ABŞ-ın mandat tezisi
Xalidə Ədib İstanbula qayıtdıqdan sonra Darülfünunda Qərb ədəbiyyatından dərs deməyə başladı. Türk Ocaqlarında işləməyə başladı. O, Rusiyadakı Narodniklər (Xalqa doğru) hərəkatından ilhamlanaraq Anadoluya sivilizasiya gətirmək üçün Türk Ocaqları daxilində kiçik bir qrup tərəfindən qurulan Kəndlilər Dərnəyinin rəhbəri oldu. İzmirin işğalından sonra “milli mübarizə” onun ən mühüm işi oldu. Karakol adlı gizli təşkilata qoşularaq Anadoluya silah qaçaqmalçılığında iştirak edib. O, “Vakit” qəzetinin daimi yazarı, M.Zəkəriyyə və həyat yoldaşı Səbihə xanımın nəşr etdirdiyi “ Büyük Mecmua”nın baş redaktoru olub.
Milli Mübarizəyə dəstək verən bəzi ziyalılar işğalçılara qarşı ABŞ ilə əməkdaşlıq etməyi düşünürdülər. Xalidə Ədib, Rəfik Xalit, Əhmət Emin Yalman, Yunus Nadi Abalıoğlu, Əli Kamal, Cəlal Nuri kimi ziyalılarla 14 yanvar 1919-cu ildə Wilson Prinsipləri Cəmiyyətinin qurucuları arasında yer aldı. Cəmiyyət iki ay sonra bağlandı. Xalidə Xanım, Sivas Konqresinin hazırlıqlarını davam etdirən Milli Mübarizənin lideri Mustafa Kamala yazdığı 10 avqust 1919-cu il tarixli məktubunda Mandat sistemi tezisini izah edir. Lakin bu tezis qurultayda geniş müzakirə olunacaq və rədd ediləcəkdi. İllər sonra Mustafa Kamal Nitq adlı kitabında “Amerika mandatı üçün təbliğatlar”, Arif bəy, Səlahəddin bəy, Əli Fuat Paşa ilə teleqraf danışıqları ilə bərabər Xalidə Ədibin məktubunada yer vermiş və mandatı müzakirə etmişdir. İllər sonra Xalidə Ədib Türkiyəyə qayıdanda verdiyi müsahibədə Milli Mübarizə üçün "Mustafa Kamal Paşa haqlı idi!" söyləmişdi.
Bioqrafiyası
1884-cü ildə İstanbulda Beşikdaşda doğuldu. Atası II Abdulhəmid dövründə Ceyb-i Hümayun (Padşah Xəzinəsi) katibliyi, İoniya və Bursa Reji Müdirliyi edən Mehmet Ədib Bəy, anası Fatma Berifem Xanımdır.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Beynəlxalq standart ad identifikatoru. 2012.
- http://www.turkishculture.org/literature/literature/turkish-authors/halide-edip-adivar-246.htm?type=1.
- Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (fr.). 2 Éditions Robert Laffont, 1994. Vol. 1. P. 18.
- http://connection.ebscohost.com/c/articles/87977037/inside-india-outside-kemalism-analysis-halide-edibs-writings-anti-colonialism.
- Халидә Әдиб // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. I ҹилд: А—Балзак. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1976. С. 120.
- "Arxivlənmiş surət". serdarsuvari.com. 2011-09-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-08-20.
- (PDF) https://acikerisim.tbmm.gov.tr/bitstream/handle/11543/1497/200205783-c7.pdf?sequence=7&isAllowed=y (#bare_url_missing_title).[ölü keçid]
- "Arxivlənmiş surət". edebiyet.tc. 2010-10-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-21.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). ktp.isam.org.tr. 2016-06-30 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-07-21. (#first_missing_last)
- "Arxivlənmiş surət". absoluteastronomy.com (İngilizce). 2017-09-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-21.
- "Arxivlənmiş surət". tarihduragi.com. 2016-12-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-21.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2016-03-28 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-07-21.
- "Arxivlənmiş surət". 2020-03-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-09-01. (#first_missing_last)
- . 2011-09-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-20.
- "Arxivlənmiş surət". edebiyatekibi.com. 2016-03-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-09-01.
- Derindusunce.org, 08 Eylül 2008, Tuncay Yılmazer, Bir Milliyetçinin Otobiyografisi - Mor salkimli Ev
- "Arxivlənmiş surət". 2013-09-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-09-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2015-12-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-09-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2012-04-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-09-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2015-03-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-09-04.
- [1] 2012-01-20 at the Wayback Machine Cumhuriyet, Turgut Özakman'ın kaleminden 'Mustafa'/ 9, 29 Aralık 2008
- Britannica, Istanbul 2007-12-18 at the Wayback Machine:When the Republic of Turkey was founded in 1923, the capital was moved to Ankara, and Constantinople was officially renamed Istanbul in 1930.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-05-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-08-20.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xalide Edib Adivar osman خالده اديب اديوار 11 iyun 1884 Konstantinopol 9 yanvar 1964 Istanbul Turk yazici siyasetci alim muellim Xalide Onbasi olaraq da taninir Atesden koynek Sinekli baqqal Tatarciq Zeynonun oglu kimi romanlarin muellifi kimi taninir Xalide Edib AdivarDogum tarixi 11 iyun 1884 1884 06 11 Dogum yeri KonstantinopolVefat tarixi 9 yanvar 1964 1964 01 09 79 yasinda Vefat yeri Istanbul Istanbul ili TurkiyeVefat sebebi boyrek catismazligi d Defn yeri Efendi qebiristanligi d Fealiyyeti siyasetci roman yazicisi yazici universitet muellimi d herbi qulluqcu jurnalistFealiyyet illeri 1909 1963 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Xalide Edib 1919 cu ilde Istanbul xalqini olkenin isgalina qarsi seferber etmek ucun etdiyi cixislarla yadda qalan bir natiqdir Qurtulus savasinda cebhede Mustafa Kamalla beraber xidmet etmis siravi vetendas olsa da rutbe alaraq muharibe qehremani sayildi Muharibe illerinde Anadolu Agentliyinin yaradilmasinda istirak ederek jurnalist kimi de fealiyyet gosterib Ikinci Mesrutiyyetin elani ile yazmaga baslayan Xalide Edib yazdigi iyirmi bir romani dord hekaye kitabi iki sehne eseri ve muxtelif arasdirmalari ile Mesrutiyyet ve Cumhuriyyet dovrunde turk edebiyyatinda en cox eser yaradan yazarlardan biridir Onun Sinekli Bakkal romani onun en meshur eseridir O eserlerinde qadinlarin tehsiline cemiyyetdeki movqeyine xususi yer vermis yazilari ile qadin huquqlarini mudafie etmisdir Onun bir cox kitablarina filmler ve televiziya seriallari cekilmisdir O 1926 ci ilden xaricde yasadigi 14 il erzinde verdiyi muhazireler ve ingilis dilinde yazdigi eserler sayesinde dovrunun xarici olkelerde en taninmis turk yazicisi olub Istanbul Universitetinin edebiyyat professoru Halide Edib Ingilis filologiyasi kafedrasinin mudiri vezifesinde calismis akademikdir 1950 ci ilde daxil oldugu Turkiye Boyuk Millet Meclisinde millet vekili olmus siyasetcidir I TBMM hokumetinde sehiyye naziri olmus Adnan Adivarin heyat yoldasidir HeyatiUsaqliq ve telebelik illeri 1884 cu ilde Istanbulun Besiktas seherinde anadan olub Atasi II Ebdulhemid dovrunde Ceyb i Humayun Sultan Xezinesi katibliyi Yanina ve Bursa reji tekel mudiri olan Mehmet Edip bey anasi Bedirfem xanimdir O anasini kisik yaslarinda veremden itirib Ibtidai tehsilini evde ferdi dersler alaraq basa vurub Yeddi yasinda iken yasini artiraraq daxil oldugu Uskudar Amerikan Qizlar Kollecinden telebenin jurnalina esaslanaraq Sultan II Ebdulhemidin isteyi ile uzaqlasdirilib ve evde ferdi dersler almaga baslayib Ingilis dilini oyrenerken tercume etdiyi kitab 1897 ci ilde cap edildi Bu amerikali usaq kitablari yazicisi Ceykob Abbotun Ana eseri idi 1899 cu ilde bu tercumeye gore II Ebdulhemid terefinden Sefqet ordeni ile teltif edilib Daha sonra kollecin yuksek sinfine qayidan ingilis ve fransiz dillerini oyrenmeye baslayan Xalide Edib Uskudar Amerikan Qizlar Kollecinde bakalavr derecesi alan ilk muselman qadin oldu Ilk evliliyi ve usaqlari Xalide Edib universitetin son kursunda oxuyarken riyaziyyat onun muellimi olan Salih Zeki beyle mektebi bitirdiyi il aile heyati qurub Heyat yoldasi resedxananin mudiri oldugu ucun onlarin evi hemise resedxana icinde olub ve bu heyat onun ucun darixdirici gelir Evliliyinin ilk illerinde yoldasina Kamus i Riyaziyat eserini yazmaga komek etmis meshur ingilis riyaziyyatcilarinin heyat hekayelerini turk diline cevirmisdir O hemcinin bir nece Serlok Holmsun hekayesini tercume edib Fransiz yazicisi Emil Zolyanin eserleri ile cox maraqlanirdi Daha sonra onun maragi Sekspire yoneldi ve o Hamleti tercume etdi 1903 cu ilde ilk oglu Ayetullah on alti aydan sonra ikinci oglu Hesen Hikmetullah dunyaya geldi Yaziya baslamasi Ikinci Mesrutiyyet elan edildiyi 1908 ci il Xalide Edibin heyatinda donus noqtesi oldu 1908 ci ilde qezetlerde qadin huquqlari ile bagli meqaleler yazmaga basladi Ilk meqalesi Tofiq Fikretin Tanin qezetinde derc olunub O ilkin olaraq yazilarinda erinin adina gore Halide Salih imzasindan istifade edib Onun yazilari Osmanlida muhafizekar dairelerin reaksiyasina sebeb olub 31 mart hadisesi zamani olduruleceyinden narahat olaraq iki oglu ile qisa muddete Misire getdi Oradan Ingiltereye getdi ve onu qadin huquqlari ile bagli yazilarina gore taniyan britaniyali jurnalist Izabel Frayin evinde qonaq oldu Ingiltereye seferi ona o dovrde gender beraberliyi ile bagli davam eden muzakirelere sahid olmaq ve Bertran Rassel kimi ziyalilarla gorusmek imkani verdi 1909 cu ilde Istanbula qayidib siyasi meqalelerle yanasi edebi meqaleler de derc etdirmeye baslayir Heyyula ve Reykin anasi romanlari cap olunub Bu arada qiz muellim mekteblerinde muellim veqf mekteblerinde mufettis vezifelerinde islemisdir Gelecekde qeleme alacagi meshur Sinekli Bakkal romani bu vezifelerde calisarken Istanbulun kohne ve arxa mehellelerini tanimasi sayesinde meydana gelib Heyat yoldasi Saleh Zeki bey ikinci qadinla evlenmek istediyi ucun 1910 cu ilde ondan bosandi ve yazilarinda Xalide Saleh evezine Xalide Edib adini istifade etmeye basladi Ele hemin il Seviyye Talip romanini cap etdirdi Bu roman qadinin erini terk ederek sevdiyi kisi ile yasamasindan behs edir ve feminist eser hesab olunur Nesr olundugu zaman coxlu tenqidlere meruz qalmisdi Xalide Edib 1911 ci ilde ikinci defe Ingiltereye getdi ve qisa muddet orada qaldi Vetenine qayidanda Balkan muharibesi baslamisdi Balkan muharibesi illeriBalkan muharibesi illerinde qadinlar ictimai heyatda daha feal rol almaga basladilar Xalide Edib de bu illerde Teali i Nisvan Cemiyyetinin Qadinlari Yetisdirme Derneyi quruculari arasinda olub ve xeyriyye islerinde calisib Bu dovrde genc yaslarinda dunyasini deyisen refiqesi ressam Mufide Kadrinin heyatindan ilhamlanaraq Son Eser adli sevgi romanini yazib Muellimlik pesesinde oldugu ucun tehsil haqqinda kitab yazmaga uz tutdu ve amerikali filosof ve pedaqoq Herman Harrell Hornenin Tehsilin psixoloji prinsipi eseri esasinda Tehsil ve edebiyyat adli kitabi yazdi Hemin dovrde Turk Ocaginda Ziya Goyalp Yusif Akcura Ehmed bey Agaoglu Hemdullah Subhi Tanriover kimi yazarlarla tanis olur Bu insanlarla dostlugu neticesinde turanciliq ideyasini menimsemis Xalide Edib Yeni Turan adli eserini de bu dusuncenin tesiri ile qeleme alir 1911 ci ilde Xarab olmus mebedler ve Handan romanlari nesr olunub Birinci Dunya muharibesi illeriBalkan muharibeleri 1913 cu ilde basa catdi Muellimlikden istefa veren Xalide Edib Qiz mekteblerinin bas mufettisi teyin edilib Birinci Dunya Muharibesi baslayanda o bu vezifede idi 1916 ci ilde Camal Pasanin deveti ile mekteb acmaq ucun Livan ve Suriyaya getdi Ereb dovletlerinde iki qiz mektebi ve usaq evi acib Orada oldugu muddetde atasina verdiyi etibarname ile Bursada onlarin aile hekimi Adnan Adivarla nigahlari kesildi Livanda olarken o Kenan cobanlari adli uc perdeli operanin librettosunu nesr etdirdi ve eseri Vedi Sebra besteledi Yusif peygember ve qardaslarindan behs eden bu eser o illerdeki muharibe seraitine baxmayaraq usaq evinin sagirdleri terefinden 13 defe sehnelesdirilib Turk ordulari Livan ve Suriyani bosaltdigina gore 4 mart 1918 ci ilde Istanbula qayitdi Muellif heyatinin bu noqteye qeder olan hissesini Mor salkimli ev kitabinda tesvir etmisdir Milli Mubarize illeri ve ABS in mandat tezisiXalide Edib Istanbula qayitdiqdan sonra Darulfununda Qerb edebiyyatindan ders demeye basladi Turk Ocaqlarinda islemeye basladi O Rusiyadaki Narodnikler Xalqa dogru herekatindan ilhamlanaraq Anadoluya sivilizasiya getirmek ucun Turk Ocaqlari daxilinde kicik bir qrup terefinden qurulan Kendliler Derneyinin rehberi oldu Izmirin isgalindan sonra milli mubarize onun en muhum isi oldu Karakol adli gizli teskilata qosularaq Anadoluya silah qacaqmalciliginda istirak edib O Vakit qezetinin daimi yazari M Zekeriyye ve heyat yoldasi Sebihe xanimin nesr etdirdiyi Buyuk Mecmua nin bas redaktoru olub Milli Mubarizeye destek veren bezi ziyalilar isgalcilara qarsi ABS ile emekdasliq etmeyi dusunurduler Xalide Edib Refik Xalit Ehmet Emin Yalman Yunus Nadi Abalioglu Eli Kamal Celal Nuri kimi ziyalilarla 14 yanvar 1919 cu ilde Wilson Prinsipleri Cemiyyetinin quruculari arasinda yer aldi Cemiyyet iki ay sonra baglandi Xalide Xanim Sivas Konqresinin hazirliqlarini davam etdiren Milli Mubarizenin lideri Mustafa Kamala yazdigi 10 avqust 1919 cu il tarixli mektubunda Mandat sistemi tezisini izah edir Lakin bu tezis qurultayda genis muzakire olunacaq ve redd edilecekdi Iller sonra Mustafa Kamal Nitq adli kitabinda Amerika mandati ucun tebligatlar Arif bey Selaheddin bey Eli Fuat Pasa ile teleqraf danisiqlari ile beraber Xalide Edibin mektubunada yer vermis ve mandati muzakire etmisdir Iller sonra Xalide Edib Turkiyeye qayidanda verdiyi musahibede Milli Mubarize ucun Mustafa Kamal Pasa haqli idi soylemisdi Bioqrafiyasi1884 cu ilde Istanbulda Besikdasda doguldu Atasi II Abdulhemid dovrunde Ceyb i Humayun Padsah Xezinesi katibliyi Ioniya ve Bursa Reji Mudirliyi eden Mehmet Edib Bey anasi Fatma Berifem Xanimdir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Beynelxalq standart ad identifikatoru 2012 http www turkishculture org literature literature turkish authors halide edip adivar 246 htm type 1 Roux P d Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays fr 2 Editions Robert Laffont 1994 Vol 1 P 18 ISBN 978 2 221 06888 5 http connection ebscohost com c articles 87977037 inside india outside kemalism analysis halide edibs writings anti colonialism Halidә Әdib Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә I ҹild A Balzak Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1976 S 120 Arxivlenmis suret serdarsuvari com 2011 09 28 tarixinde Istifade tarixi 2012 08 20 PDF https acikerisim tbmm gov tr bitstream handle 11543 1497 200205783 c7 pdf sequence 7 amp isAllowed y bare url missing title olu kecid Arxivlenmis suret edebiyet tc 2010 10 28 tarixinde Istifade tarixi 2023 07 21 Arxivlenmis suret PDF ktp isam org tr 2016 06 30 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 07 21 first missing last Arxivlenmis suret absoluteastronomy com Ingilizce 2017 09 07 tarixinde Istifade tarixi 2023 07 21 Arxivlenmis suret tarihduragi com 2016 12 30 tarixinde Istifade tarixi 2023 07 21 Arxivlenmis suret PDF 2016 03 28 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 07 21 Arxivlenmis suret 2020 03 26 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 01 first missing last 2011 09 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 08 20 Arxivlenmis suret edebiyatekibi com 2016 03 30 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 01 Derindusunce org 08 Eylul 2008 Tuncay Yilmazer Bir Milliyetcinin Otobiyografisi Mor salkimli Ev Arxivlenmis suret 2013 09 10 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 04 Arxivlenmis suret 2015 12 22 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 04 Arxivlenmis suret 2012 04 29 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 04 Arxivlenmis suret 2015 03 17 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 04 1 2012 01 20 at the Wayback Machine Cumhuriyet Turgut Ozakman in kaleminden Mustafa 9 29 Aralik 2008 Britannica Istanbul 2007 12 18 at the Wayback Machine When the Republic of Turkey was founded in 1923 the capital was moved to Ankara and Constantinople was officially renamed Istanbul in 1930 Arxivlenmis suret 2022 05 13 tarixinde Istifade tarixi 2012 08 20