Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Səbihə Dərviş Sərtəl (1895, Saloniki, Osmanlı imperiyası – 2 sentyabr 1968, Bakı, SSRİ) türk jurnalist və yazar. Jurnalistikanı peşə olaraq qəbul etmiş ilk türk qadın yazardır. Türkiyədə feminizmin qabaqcıllarından biri sayılır. Sol düşüncəli yazar həmçinin türk mətbuat tarixində önəmli bir isim olan Mehmet Zəkəriyyə Sərtəlin həyat yoldaşıdır.
| Səbihə Sərtəl | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1895 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 2 sentyabr 1968 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Həyat yoldaşı | Mehmet Zəkəriyyə Sərtəl |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | jurnalist |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
1895-ci ildə Salonikidə doğulub. Orta məkəbi Saloniki İnas Liseyində və bir Fransız məktəbində tamamlayıb. 16 yaşından etibarən qadın hüququları və sosial məsələlərlə bağlı esselər yazmağa başlamışdır. Salonikin yunan işgalına uğraması nəticəsində 1912-ci ildə ailəsi ilə İstanbula köçdü. 1915-ci ildə jurnalist Mehmet Zəkəriyyə (Sərtəl) Bəy ilə evləndi. Şahzadəbaşında Sübhi Paşa İqamətgahında təşkil edilən nikahda Səbihə xanımın vəkilliyini Tələt Paşa, Mehmet Zəkəriyyə Bəyin vəkilliyini isə etdi.. Səbihə Sərtəlin həm feministliyi həm də solçu baxışları bir neçə səbəb üzündən mübahisə mövzusu olmuşdur.
Jurnalistikaya həyat yoldaşı ilə birgə "Böyük Məcmua" adlı həftəlik dərgini nəşr edərək başladı. baş redaktor olduğu və , , Rəşad Nuri Güntəkin, , Ömər Seyfəddin kimi aydınların yazılar yayımladığı "Böyük Məcmua" dərgisində qadın problemlərinə diqqəti cəlb edən yazılar yazdı. 1917-ci ildə ilk övladı olan Sevim dünyaya gəldi.
1919-cu ildə məsləhəti ilə təqaüd imkanından yararlanaraq ali təhsil almaq məqsədi ilə həyat yoldaşı ilə birgə ABŞ-a getdi. Kolumbiya Universitetində sosial xidmət sahəsi üzrə təhsil aldı. ABŞ-da yaşadığı müddət ərzində burada yaşayan türkləri təşkilatlandıraraq Himayə-i Etfal Cəmiyyətinə (Uşaq Əsirgəmə Qurumu) yüksək miqdarda ianə toplanmasını təşkil etdi. İkinci övladı olan Ulduz isə 1922-ci ildə dünyaya gəldi. 1923-cü ildə yoldaşı ilə birgə təhsillərini tamamladıqdan sonra Türkiyəyə geri qayıtdılar.
1924–1931-cü illər arasında yoldaşı ilə birgə "Rəsimli Ay" dərgisini nəşr etdilər. Məqalələrində işçi sinifinin haqqlarını müdafiə etdi, sosial və siyasi durumu tənqid edən yazılar yazdı. Cavad Şakirin dərgidə yayımlanan bir yazısı səbəbindən yoldaşı Sinopda bir qalada məhkum həyatı sürərkən dərgini 3 il tək başına idarə etdi. 1929-cu ildə dərgidə yayımladığı "Müdafiə olunun Gəlirəm" başlıqlı yazısı üzündən məhkəməyə çıxarıldı və "nəşriyyat üzündən məhkəməyə göndərilən ilk türk qadını" oldu.
1927–1928-ci illər arasında yoldaşı ve ilə birlikdə "Uşaq Ensiklopediyası" hazırladı. 1932-ci ildə Cümhuriyyət Qəzetinin çıxardığı "Həyat Ensiklopediyası"nda çalışdı.
1931-ci ildə "Rəsimli Ay" dərgisi bağlanarkən məqalə dərc etmə, yayımlama imkanından məhrum oldu və 1936-cı ilə qədər bir neçə sosialist yayımları tərcümə edib yayımlamaqla məşğul oldu. 1935-ci ildə "Rəsimli Hər Şey" adlı bir həftəlik dərgi çıxardı. İlk nömrəsi 28 sentyabr 1935-də çıxan dərginin heyəti Nazim Hikmət və dostlarından ibarət idi. Bu dərginin bağladılmasının ardından 1936-cı ilin mart ayında "Projektor" adlı aylıq fikir dərgisi çıxardı. Dərgi, ilk nömrəsində qapadıldı.
1936-cı ildə həyat yoldaşı ilə birlikdə "Tan Qəzeti"ni qurdu. Qəzet, xüsusilə ikinci dünya müharibəsi illərində faşizm əleyhinə olması ilə maraq gördü. Səbihə Sərtəl, 3 sentyabr 1945-ci ildə "Tan Qəzeti"ndə yayımlanan İznin Fəryadı başlıqlı yazısı səbəbi ilə həbs edildi.
İkinci dünya müharibəsindən sonra tanınmış simalarının qurmağa çalışdığı "İrəli Demokratiya Cəbhəsi" adlı siyasi cəhdin tərkibində yer aldı. Bu cəhdin nəşr orqanı olan "Görüşlər" adlı dərgini çıxardı. 1 Dekabr 1945-ci ildə oxucuya təqdim edilən dərgidə iki yazısı yer aldı.
"Görüşlər"in oxucu ilə görüşməsindən 3 gün sonra, 4 dekabr 1945 tarixində gerçəkləşən , Tan Mətbəəsinin yerlə bir edilməsi; Sərtəllərin döyülmə cəhdinə məruz qalması ilə nəticələndi. Bu hadisədən məsul tutularaq yoldaşı ilə birlikdə 3 ay həbs həyatı yaşadıqdan sonra bəraət aldılar. Sərtəl ailəsi, və bir çox mübahisələr səbəbindən 1950-ci ildə ölkəni tərk etdi.
Sürgün illəri və vəfatı
Səbihə Sərtəl, sürgün illərini Paris, Budapeşt, Moskva ve Bakıda keçirdi. Türkiyə Kommunist Partiyasının işlərinə qatıldı. Budapeşt Radiosunun Türkcə nəşrlər servisində çalışdı. Son illərində Türkiyəyə dönmə müraciətinə baxmayaraq istəyi rədd edildi.
2 sentyabr 1968 tarixində Bakıda vəfat etdi. Məzarı, Bakıda, Fəxri Xiyabanda yerləşir. Ölümündən sonra xatirələrini yazdığı "Roman Kimi" adlı kitabı 1969-cu ildə nəşr olundu. 1998-ci ildə Nilgün Əroğlu Maktav tərəfindən, "Bir Roman Kimi" adlı Səbihə Sərtəlin həyatından bəhs edən sənəli film hazırlandı.
Kitabları
- Tevfik Fikrət — Mehmet Akif Davası (1940)
- Tevfik Fikrət ideologiyası və Fəlsəfəsi (1946)
- Roman Kimi (1969)
İstinadlar
- https://1000kitap.com/kitap/roman-gibi--49542.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- https://www.fembio.org/english/biography.php/woman/biography/sabiha-sertel/.
- Zekeriya Sertel, Hatırladıklarım, Remzi Kitabevi
- Biyografya 9 — Sabiha Sertel, Bağlam Yayınları.
- Mehmet Ergün, ‘’’Resimli Ay Sonrasında Sabiha Sertel’’’, Evrensel Kültür, Sayı 127 [ölü keçid]
- . 2009-05-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-12-19.
- . 2009-03-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-12-19.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sebihe Dervis Sertel 1895 Saloniki Osmanli imperiyasi 2 sentyabr 1968 Baki SSRI turk jurnalist ve yazar Jurnalistikani pese olaraq qebul etmis ilk turk qadin yazardir Turkiyede feminizmin qabaqcillarindan biri sayilir Sol dusunceli yazar hemcinin turk metbuat tarixinde onemli bir isim olan Mehmet Zekeriyye Sertelin heyat yoldasidir Sebihe SertelDogum tarixi 1895Dogum yeri Saloniki Osmanli imperiyasiVefat tarixi 2 sentyabr 1968 1968 09 02 Vefat yeri Baki SSRIDefn yeri II Fexri XiyabanHeyat yoldasi Mehmet Zekeriyye SertelTehsili Kolumbiya UniversitetiFealiyyeti jurnalist Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati1895 ci ilde Salonikide dogulub Orta mekebi Saloniki Inas Liseyinde ve bir Fransiz mektebinde tamamlayib 16 yasindan etibaren qadin huququlari ve sosial meselelerle bagli esseler yazmaga baslamisdir Salonikin yunan isgalina ugramasi neticesinde 1912 ci ilde ailesi ile Istanbula kocdu 1915 ci ilde jurnalist Mehmet Zekeriyye Sertel Bey ile evlendi Sahzadebasinda Subhi Pasa Iqametgahinda teskil edilen nikahda Sebihe xanimin vekilliyini Telet Pasa Mehmet Zekeriyye Beyin vekilliyini ise etdi Sebihe Sertelin hem feministliyi hem de solcu baxislari bir nece sebeb uzunden mubahise movzusu olmusdur Jurnalistikaya heyat yoldasi ile birge Boyuk Mecmua adli heftelik dergini nesr ederek basladi bas redaktor oldugu ve Resad Nuri Guntekin Omer Seyfeddin kimi aydinlarin yazilar yayimladigi Boyuk Mecmua dergisinde qadin problemlerine diqqeti celb eden yazilar yazdi 1917 ci ilde ilk ovladi olan Sevim dunyaya geldi 1919 cu ilde mesleheti ile teqaud imkanindan yararlanaraq ali tehsil almaq meqsedi ile heyat yoldasi ile birge ABS a getdi Kolumbiya Universitetinde sosial xidmet sahesi uzre tehsil aldi ABS da yasadigi muddet erzinde burada yasayan turkleri teskilatlandiraraq Himaye i Etfal Cemiyyetine Usaq Esirgeme Qurumu yuksek miqdarda iane toplanmasini teskil etdi Ikinci ovladi olan Ulduz ise 1922 ci ilde dunyaya geldi 1923 cu ilde yoldasi ile birge tehsillerini tamamladiqdan sonra Turkiyeye geri qayitdilar 1924 1931 cu iller arasinda yoldasi ile birge Resimli Ay dergisini nesr etdiler Meqalelerinde isci sinifinin haqqlarini mudafie etdi sosial ve siyasi durumu tenqid eden yazilar yazdi Cavad Sakirin dergide yayimlanan bir yazisi sebebinden yoldasi Sinopda bir qalada mehkum heyati surerken dergini 3 il tek basina idare etdi 1929 cu ilde dergide yayimladigi Mudafie olunun Gelirem basliqli yazisi uzunden mehkemeye cixarildi ve nesriyyat uzunden mehkemeye gonderilen ilk turk qadini oldu 1927 1928 ci iller arasinda yoldasi ve ile birlikde Usaq Ensiklopediyasi hazirladi 1932 ci ilde Cumhuriyyet Qezetinin cixardigi Heyat Ensiklopediyasi nda calisdi 1931 ci ilde Resimli Ay dergisi baglanarken meqale derc etme yayimlama imkanindan mehrum oldu ve 1936 ci ile qeder bir nece sosialist yayimlari tercume edib yayimlamaqla mesgul oldu 1935 ci ilde Resimli Her Sey adli bir heftelik dergi cixardi Ilk nomresi 28 sentyabr 1935 de cixan derginin heyeti Nazim Hikmet ve dostlarindan ibaret idi Bu derginin bagladilmasinin ardindan 1936 ci ilin mart ayinda Projektor adli ayliq fikir dergisi cixardi Dergi ilk nomresinde qapadildi 1936 ci ilde heyat yoldasi ile birlikde Tan Qezeti ni qurdu Qezet xususile ikinci dunya muharibesi illerinde fasizm eleyhine olmasi ile maraq gordu Sebihe Sertel 3 sentyabr 1945 ci ilde Tan Qezeti nde yayimlanan Iznin Feryadi basliqli yazisi sebebi ile hebs edildi Ikinci dunya muharibesinden sonra taninmis simalarinin qurmaga calisdigi Ireli Demokratiya Cebhesi adli siyasi cehdin terkibinde yer aldi Bu cehdin nesr orqani olan Gorusler adli dergini cixardi 1 Dekabr 1945 ci ilde oxucuya teqdim edilen dergide iki yazisi yer aldi Gorusler in oxucu ile gorusmesinden 3 gun sonra 4 dekabr 1945 tarixinde gerceklesen Tan Metbeesinin yerle bir edilmesi Sertellerin doyulme cehdine meruz qalmasi ile neticelendi Bu hadiseden mesul tutularaq yoldasi ile birlikde 3 ay hebs heyati yasadiqdan sonra beraet aldilar Sertel ailesi ve bir cox mubahiseler sebebinden 1950 ci ilde olkeni terk etdi Sebihe Sertelin Bakida mezariSurgun illeri ve vefatiSebihe Sertel surgun illerini Paris Budapest Moskva ve Bakida kecirdi Turkiye Kommunist Partiyasinin islerine qatildi Budapest Radiosunun Turkce nesrler servisinde calisdi Son illerinde Turkiyeye donme muracietine baxmayaraq isteyi redd edildi 2 sentyabr 1968 tarixinde Bakida vefat etdi Mezari Bakida Fexri Xiyabanda yerlesir Olumunden sonra xatirelerini yazdigi Roman Kimi adli kitabi 1969 cu ilde nesr olundu 1998 ci ilde Nilgun Eroglu Maktav terefinden Bir Roman Kimi adli Sebihe Sertelin heyatindan behs eden seneli film hazirlandi KitablariTevfik Fikret Mehmet Akif Davasi 1940 Tevfik Fikret ideologiyasi ve Felsefesi 1946 Roman Kimi 1969 Istinadlarhttps 1000kitap com kitap roman gibi 49542 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 https www fembio org english biography php woman biography sabiha sertel Zekeriya Sertel Hatirladiklarim Remzi Kitabevi Biyografya 9 Sabiha Sertel Baglam Yayinlari Mehmet Ergun Resimli Ay Sonrasinda Sabiha Sertel Evrensel Kultur Sayi 127 olu kecid 2009 05 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 12 19 2009 03 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 12 19