Səyahətnamə və ya Övliya Çələbi Səyahətnaməsi— Övliya Çələbinin XVII əsrdə yazdığı bir səyahət kitabıdır. On cilddən ibarətdir. Səyahətnamə ilk dəfə 1848-ci ildə "Müntehâbat-ı Evliya Çelebi" adı ilə Qahirə Bulak çap evində nəşr edilmişdir. İkdam qəzetinin sahibi Əhməd Cövdət bəy və Nəcib Asim bəy 1896-cı ildə İstanbulda Pertev Paşa Kitabxanasındakı nüsxəyə əsaslanaraq çap etməyə başladılar. 1902-ci ilə qədər yalnız ilk altı cild nəşr olunurdu. Yeddinci və səkkizinci cildlər Türk Tarix Komitəsi tərəfindən 1928-ci ildə, doqquzuncu və onuncu cildlər isə 1935-1938-ci illərdə Türkiyə Cümhuriyyəti Təhsil Nazirliyi tərəfindən yeni hərflərlə nəşr edildi. Səyahətnamə 1814-cü ildə tərəfindən kəşf edildikdən sonra bir çox əcnəbi alim Çələbi haqqında araşdırma apardı və əsərləri bir çox dilə tərcümə edilərək nəşr olundu. Orxan Şaiq Gökyay 1996-cı ildə "Səyahətnamə"nin ilk cildini Latın əlifbasına çevirdi və bu tarixdən sonra əsər daha çox insan tərəfindən öyrənilməyə başlandı2013-cü ilin iyun ayında UNESCO-nun Dünya Yaddaşı Siyahısına daxil edilmişdir.
Səyahətnamə | |
---|---|
(اوليا چلبى سياحتنامه سى) | |
| |
Müəllif | Övliya Çələbi |
Mövzu | Səyahət kitabı |
Orijinalın dili | Osmanlı türkcəsi |
Ölkə | Osmanlı İmperiyası |
Orijinalın nəşr ili | 1848-ci il |
Nəşriyyat | Qahirə Bulak çap evi, |
Cild | 10 |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Məzmunu
Realist bir gözlə izlənilən hadisələr sadə və aydın, bəzən də fantastik bir povestlə, xalqın anlaya biləcəyi şəkildə yazılmış və xalqın anlaya biləcəyi deyimlərdən çox istifadə edilmişdir. Övliya Çələbi, Səyahətnaməsində gəzdiyi və gördüyü yerləri öz təsvir edən 17-ci əsrin nadir yazıçılarından biridir. Övliya Çələbinin on cildlik Səyahətnaməsində gördüyü və gəzdiyi bütün ölkələr haqqında çox əhəmiyyətli məlumatlar var. Bu baxımdan əsər, Türk mədəniyyət tarixi və səyahət ədəbiyyatı baxımından əhəmiyyətli bir yerə sahibdir. Əsərində; XVII əsr Osmanlı coğrafiyası, bu dövrün danışıq türkcəsi və ləhcə xüsusiyyətləri, gəzdiyi bütün yerlərin ümumi vəziyyəti, coğrafi mövqeyi, tarixi, xalqın xüsusiyyətləri, dili, dini, geyimləri, sənətləri, gündəlik həyatları, müqayisəli coğrafiyası , sənət tarixi və etnoqrafiya baxımından bənzərsiz məlumatlar, Osmanlı cəmiyyətindəki müsəlman-qeyri-müsəlman əlaqələri, qeyri-müsəlman xalqların gündəlik həyatı, iqtisadi və mədəni vəziyyətləri, əhalisi, yerləri, inanc və etiqadları, fərqli toplumların hekayələri, xalq mahnıları, xalq şeirləri, miflər, nağıllar, maniya, ləhcə fərqləri, xalq rəqsləri, geyim, toy, əyləncə, inanclar, qonşuluq əlaqələri, sosial davranışlar, sənət və sənətkarlıq nümunələri, bölgənin evləri, camilər, məscidlər, çeşmələr, otel, saray, malikanələr, hamamlar, kilsələr, monastırlar, qüllələr, qalalar, istehkamlar, yollar, sinaqoqlar kimi fərqli quruluşların bütün xüsusiyyətləri; tikildiyi illəri, təmir işləri, bunları tikənlər, tikdirənlər, gəzdiyi bölgənin kulinariya mədəniyyəti haqqında zəngin məlumatlar, bölgə rəhbərliyi, köhnə ailələri, tanınmışları, şairləri, aktyorlar, müxtəlif səviyyələrdə məmurlarına qədər XVII əsr Osmanlısı haqqında ətraflı məlumatlar verilir. Osmanlı mətbəxi tədqiqatçısı Marianna Yerasimos, "Səyahətnamə"də 44 plov, 40 şorba, 23 ədviyyat, 90 balıq, 80 üzüm, 27 armud və 50-yə yaxın çörək növündən bəhs edildiyini bildirir.
Cildlər
- Birinci cildin üz qabığı
- İkinci cildin üz qabığı
- Üçüncü cildin üz qabığı
- Dördüncü cildin üz qabığı
- Beşinci cildin üz qabığı
- Altıncı cildin üz qabığı
- Yeddinci cildin üz qabığı
- Səkkizinci cildin üz qabığı
Səyahətləri haqqında qoyub getdiyi 10 cildlik "Səyahətnamə"-nin mövzuları belədir:
Cild 1: İstanbul və ətrafı
Cild 2: Bursa və ətrafı. 1640-cı ilin aprelində etdiyi Amasya, Ünye, Batumi, Trabzon, Samsun, Qafqaz, Krit səfəri, 1645-ci ildə Ərzurum, Azərbaycan və Gürcüstan səfəri.
Cild 3: Şam - Suriya, Fələstin - Urmiya, Sivas, Əl-Cəzirə, Ermənistan, Rumeli, (Bolqarıstan və Dobruca)
Cild 4: Van, Təbriz, Bağdad, Bəsrə, Mardin səyahəti.
Cild 5: Van və Bəsrə səyahətinin sonu, Oçakov səyahəti, Rakoçiyə qarşı səfər, Rusiya səfəri, Anadolu üsyançılarına qarşı hərəkət, Çanaqqala üzərindən Bursaya dönüş, Moldaviyaya səyahət, Transilvaniyaya səyahət, Bosniyaya gediş, Dalmatiya səfəri, Sofiyaya dönüş.
Cild 6: Transilvaniya səfəri, Albaniyaya gediş, İstanbula dönüş. Macar səfəri, Uyvarın mühasirəsi, müəllifin 40.000 tatarla Avstriya, Almaniya, Flamand və Baltik dənizinə qədər səyahəti. Uyvarın ələ keçirilməsi, Belqrada dönüş. Herseqovinaya göndərilməsi, Raqusa, Monteneqro səfəri, Nadkanijaya səfəri və Kanizsa-Xorvat məmləkəti.
Cild 7: Avstriya, Krım, Dağıstan, Dəşt-i Qıpçaq, Həştərxan.
Cild 8: Krım, Krit, Saloniki, Rumeli.
Cild 9: Kütahya, Afyon, Manisa, İzmir, Saqqız adası, Quşadası, Aydın, Amasya, Tirə, Dənizli, Muğla, Bodrum, Ege adaları, İsparta, Antalya, Alanya, Karaman, Silifke, Tarsus, Adana, Maraş, Antep, Kilis, Urfa, Rəqqə, Hələb, Əl-Laziqiyyə, Şam, Beyrut, Sayda, Safed, Nablus, Qüds, Mədinə, Məkkə və ətraf yerlərə səfərləri.
İstinadlar
- Ülkü Çelik Şavk. "Sorularla Evliya Çelebi" (PDF) (türkcə). turkiyat.hacettepe.edu.tr. (#archive_missing_date) tarixində (PDF).
- "Arxivlənmiş surət". 2014-11-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-24.
Xarici keçidlər
- e-Kitap: Evliya Çelebi Seyahatnamesi (9.cilt), İstanbul Devlet Matbaası 1935, archive.org, erişim 2 Nisan 2013
- e-Kitap: Evliya Çelebi Seyahatnamesi (10 cilt),(Osmanlıca), Ikdam Matba'ası, İstanbul 1896, archive.org, erişim 2 Nisan 2013
- e-Kitap: Müntahabât-i Evliya Çelebi (Evliya Çelebinin yapıtının ilk cildinde camilerle ilgili olan bölümü),(Osmanlıca), İstanbul 1890, archive.org, erişim 2 Nisan 2013
- e-Kitap: Narrative of travels in Europe, Asia, and Africa, in the seventeenth century EVLİYA EFENDİ (1834) Vol. I İng., archive.org, erişim 3 Nisan 2013
- e-Kitap: Narrative of travels in Europe, Asia, and Africa, in the seventeenth century EVLİYA EFENDİ (1834) Vol. II İng., archive.org, erişim 3 Nisan 2013
- , kilis.pol.tr, erişim 3 Nisan 2013
- , btch.org.tr, erişim 3 Nisan 2013
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Seyahetname ve ya Ovliya Celebi Seyahetnamesi Ovliya Celebinin XVII esrde yazdigi bir seyahet kitabidir On cildden ibaretdir Seyahetname ilk defe 1848 ci ilde Muntehabat i Evliya Celebi adi ile Qahire Bulak cap evinde nesr edilmisdir Ikdam qezetinin sahibi Ehmed Covdet bey ve Necib Asim bey 1896 ci ilde Istanbulda Pertev Pasa Kitabxanasindaki nusxeye esaslanaraq cap etmeye basladilar 1902 ci ile qeder yalniz ilk alti cild nesr olunurdu Yeddinci ve sekkizinci cildler Turk Tarix Komitesi terefinden 1928 ci ilde doqquzuncu ve onuncu cildler ise 1935 1938 ci illerde Turkiye Cumhuriyyeti Tehsil Nazirliyi terefinden yeni herflerle nesr edildi Seyahetname 1814 cu ilde terefinden kesf edildikden sonra bir cox ecnebi alim Celebi haqqinda arasdirma apardi ve eserleri bir cox dile tercume edilerek nesr olundu Orxan Saiq Gokyay 1996 ci ilde Seyahetname nin ilk cildini Latin elifbasina cevirdi ve bu tarixden sonra eser daha cox insan terefinden oyrenilmeye baslandi2013 cu ilin iyun ayinda UNESCO nun Dunya Yaddasi Siyahisina daxil edilmisdir Seyahetname اوليا چلبى سياحتنامه سى Eserin birinci cildinin 1895 ci il nesrinin uz qabigiMuellif Ovliya CelebiMovzu Seyahet kitabiOrijinalin dili Osmanli turkcesiOlke Osmanli ImperiyasiOrijinalin nesr ili 1848 ci ilNesriyyat Qahire Bulak cap evi Cild 10 Vikianbarda elaqeli mediafayllarMezmunuRealist bir gozle izlenilen hadiseler sade ve aydin bezen de fantastik bir povestle xalqin anlaya bileceyi sekilde yazilmis ve xalqin anlaya bileceyi deyimlerden cox istifade edilmisdir Ovliya Celebi Seyahetnamesinde gezdiyi ve gorduyu yerleri oz tesvir eden 17 ci esrin nadir yazicilarindan biridir Ovliya Celebinin on cildlik Seyahetnamesinde gorduyu ve gezdiyi butun olkeler haqqinda cox ehemiyyetli melumatlar var Bu baximdan eser Turk medeniyyet tarixi ve seyahet edebiyyati baximindan ehemiyyetli bir yere sahibdir Eserinde XVII esr Osmanli cografiyasi bu dovrun danisiq turkcesi ve lehce xususiyyetleri gezdiyi butun yerlerin umumi veziyyeti cografi movqeyi tarixi xalqin xususiyyetleri dili dini geyimleri senetleri gundelik heyatlari muqayiseli cografiyasi senet tarixi ve etnoqrafiya baximindan benzersiz melumatlar Osmanli cemiyyetindeki muselman qeyri muselman elaqeleri qeyri muselman xalqlarin gundelik heyati iqtisadi ve medeni veziyyetleri ehalisi yerleri inanc ve etiqadlari ferqli toplumlarin hekayeleri xalq mahnilari xalq seirleri mifler nagillar maniya lehce ferqleri xalq reqsleri geyim toy eylence inanclar qonsuluq elaqeleri sosial davranislar senet ve senetkarliq numuneleri bolgenin evleri camiler mescidler cesmeler otel saray malikaneler hamamlar kilseler monastirlar qulleler qalalar istehkamlar yollar sinaqoqlar kimi ferqli quruluslarin butun xususiyyetleri tikildiyi illeri temir isleri bunlari tikenler tikdirenler gezdiyi bolgenin kulinariya medeniyyeti haqqinda zengin melumatlar bolge rehberliyi kohne aileleri taninmislari sairleri aktyorlar muxtelif seviyyelerde memurlarina qeder XVII esr Osmanlisi haqqinda etrafli melumatlar verilir Osmanli metbexi tedqiqatcisi Marianna Yerasimos Seyahetname de 44 plov 40 sorba 23 edviyyat 90 baliq 80 uzum 27 armud ve 50 ye yaxin corek novunden behs edildiyini bildirir Cildler Seyahetname nin 1895 ci il nesrinin uz qabiqlariBirinci cildin uz qabigi Ikinci cildin uz qabigi Ucuncu cildin uz qabigi Dorduncu cildin uz qabigi Besinci cildin uz qabigi Altinci cildin uz qabigi Yeddinci cildin uz qabigi Sekkizinci cildin uz qabigiQaynaq Ataturk Kitapligi Seyahetleri haqqinda qoyub getdiyi 10 cildlik Seyahetname nin movzulari beledir Cild 1 Istanbul ve etrafi Cild 2 Bursa ve etrafi 1640 ci ilin aprelinde etdiyi Amasya Unye Batumi Trabzon Samsun Qafqaz Krit seferi 1645 ci ilde Erzurum Azerbaycan ve Gurcustan seferi Cild 3 Sam Suriya Felestin Urmiya Sivas El Cezire Ermenistan Rumeli Bolqaristan ve Dobruca Cild 4 Van Tebriz Bagdad Besre Mardin seyaheti Cild 5 Van ve Besre seyahetinin sonu Ocakov seyaheti Rakociye qarsi sefer Rusiya seferi Anadolu usyancilarina qarsi hereket Canaqqala uzerinden Bursaya donus Moldaviyaya seyahet Transilvaniyaya seyahet Bosniyaya gedis Dalmatiya seferi Sofiyaya donus Cild 6 Transilvaniya seferi Albaniyaya gedis Istanbula donus Macar seferi Uyvarin muhasiresi muellifin 40 000 tatarla Avstriya Almaniya Flamand ve Baltik denizine qeder seyaheti Uyvarin ele kecirilmesi Belqrada donus Herseqovinaya gonderilmesi Raqusa Monteneqro seferi Nadkanijaya seferi ve Kanizsa Xorvat memleketi Cild 7 Avstriya Krim Dagistan Dest i Qipcaq Hesterxan Cild 8 Krim Krit Saloniki Rumeli Cild 9 Kutahya Afyon Manisa Izmir Saqqiz adasi Qusadasi Aydin Amasya Tire Denizli Mugla Bodrum Ege adalari Isparta Antalya Alanya Karaman Silifke Tarsus Adana Maras Antep Kilis Urfa Reqqe Heleb El Laziqiyye Sam Beyrut Sayda Safed Nablus Quds Medine Mekke ve etraf yerlere seferleri Cild 10 Misir ve Sudan IstinadlarUlku Celik Savk Sorularla Evliya Celebi PDF turkce turkiyat hacettepe edu tr archive missing date tarixinde PDF Arxivlenmis suret 2014 11 08 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 24 Xarici kecidlere Kitap Evliya Celebi Seyahatnamesi 9 cilt Istanbul Devlet Matbaasi 1935 archive org erisim 2 Nisan 2013 e Kitap Evliya Celebi Seyahatnamesi 10 cilt Osmanlica Ikdam Matba asi Istanbul 1896 archive org erisim 2 Nisan 2013 e Kitap Muntahabat i Evliya Celebi Evliya Celebinin yapitinin ilk cildinde camilerle ilgili olan bolumu Osmanlica Istanbul 1890 archive org erisim 2 Nisan 2013 e Kitap Narrative of travels in Europe Asia and Africa in the seventeenth century EVLIYA EFENDI 1834 Vol I Ing archive org erisim 3 Nisan 2013 e Kitap Narrative of travels in Europe Asia and Africa in the seventeenth century EVLIYA EFENDI 1834 Vol II Ing archive org erisim 3 Nisan 2013 kilis pol tr erisim 3 Nisan 2013 btch org tr erisim 3 Nisan 2013