Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Okeaniya — Sakit Okean adalarının və bəzən Avstraliyanın da aid edildiyi coğrafi və geosiyasi bölgə.
| Okeaniya | |
|---|---|
 | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası
Okeaniya Sakit okeanın mərkəzi və qərb hissəsində yerləşən adalar qrupuna verilən addır. Ümumi sahəsi 1.3 mln km-ə bərabər olan 7 minə qədər adanı özündə birləşdirir. Coğrafi cəhətdən Şimal yarımkürəsinin subtropik qurşağından Cənub yarımkürəsinin mülayim qurşağına qədər ərazidə yerləşmişdir. Sakit Okean səthinin 2%`-i Okeaniya adalarının payına düşür. Adaların sahəsinin çox hissəsi Yeni Qvineya, Yeni Zelandiya, Havay, Fici, Tuamotu və s. adalarını əhatə edir. Okeaniya adaları belə qruplaşdırılır:
- Melaneziya (yunanca — "qara adalar")
- Mikroneziya (yunanca — "kiçik adalar")
- Polineziya (yunanca — "çoxlu adalar")
- Yeni Zelandiya — İki böyük və bir neçə xırda adadan ibarətdir.
Okeaniya avropalılara XVI əsrdən Fernan Magellanın ilk dünya səyahəti zamanından məlum olmuşdur. Adaların kəşfində və öyrənilməsində Ceyms Kukun, Abel Tasmanın, Fyodor Litkenin, Nikolay Mikluxo-Maklayın, Tur Heyerdalın və başqalarının xidmətləri var.
Təbiəti
Burada materik, vulkan və mərcan mənşəli adalar var. Lakin vulkan və mərcan mənşəli adalar daha çoxdur. Qərb hissədə Okeaniya adaları sərhəddində yaranmış adalar qövsündə yerləşir. Adaların əksər hissəsi ekvatorial, tropik və subtropik qurşaqlarda yerləşmişdir. Yalnız Yeni Zelandiya və ona yaxın adalar subtropik və mülayim qurşaqlar daxilində qalır. Okeaniyanın iqlimi isti və yumşaq olub insan həyatı və fəaliyyəti üçün əlverişlidir. Ekvatora yaxın yerləşdiklərinə görə , adalarda ilboyu havanın yüksək temperaturu olur. Lakin okeandan əsən küləklər havanı xeyli yumşaldır. Temperaturun sutkalıq və illik tərəddüdü azdır. Okeaniya adaları digər ərazilərdən təcrid olunduğuna görə üzvi aləmi kasıbdır. Mərcan mənşəli kiçik adalarda içməli su, torpaq örtüyünün zəif inkişafı bitki və heyvanlar aləminin kasad olmasına səbəb olub. Materik və vulkan mənşəli adalarda isə zəngindir. Məsələn, Yeni Qvineya adasında 20 000`ə qədər bitki növü var. Dağlarda hündürlük qurşaqları yaranır. Küləyə tərəf olan yamaclar bol yağıntı alır. Heyvanlar aləmində yırtıcılar və ilanlar yoxdur. Mezozoy erası dövründə cənub-şərqi Asiyadan ayrılmış materik üçün kisəlilər ailəsinə mənsub olan heyvanlar xarakterikdir. Avropalıların gəlişinə qədər burada kenquru, ayı, , dələ, , yexidna və dinqo tipli vəhşi itlər yayılmışdı. Burada qanadlı quşlardan;Avstraliyanın gerbində öz əksini tapmış qara rəngli ququşu və digər ov quşlarına, habelə dəvəquşuna rast gəlinir.
Əhalisi
İnsanların Okeaniya adalarında məskunlaşmasının bir neçə min əvvəl baş verdiyi güman edilir. Onların bura necə gəldiyi haqda bir neçə fərziyə var. Bir fərziyəyə görə, insanlar Okeaniya adalarına Cənub-Şərqi Asiyadan gəliblər. Müasir Norveç Tur Heyerdal`a görə isə yerli əhali Cənubi Amerikadan köçüb gələnlərdir. Hazırda Okeaniya əhalisi yerlilərdən, gəlmələrdən və qarışıq nəsillərdən ibarətdir. Yerli əhali bir birindən təkcə irqinə görə deyil, həmçinin dilinə və məişətinə görə də fərqlənir. Melaneziya adalarında (Yeni Qvineya, Solomon, Fici, və s.) ekvatorial irqə mənsub olan papuaslar məskunlaşmışlar. Mikroneziya və Polineziyada isə xüsusi Polineziya qrupuna aid edilən xalqlar yaşayırlar. Onlar papuaslardan dərilərinin rənginin bir qədər açıq olması, buruq saçları ilə fərlənirlər. Yeni Zelandiyanın yerli əhalisi adlanır. Lakin əhalinin çoxunu Böyük Britaniyadan gələnlər təşkil edir. Okeaniyanın müasir əhalisi başlıca olaraq əkinçiliklə məşğul olur, palması, banan, ananas, şəkər qamışı və s. bitkilər becərir. Balıqçılıq təsərrüfatı burada ənənəvi sahə hesab olunur. Adalarda , daş kömür, , və s. faydalı qazıntılar hasil edilir. Okeaniya uzun müddət müstəmləkə olmuşdur. Burada yalnız Yeni Zelandiya müstəqil dövlət idi. Hazırda müstəqil dövlətlərin sayı 15-dən çoxdur. Qalan adalar isə ABŞ, Fransa, Avstraliya və s. dövlətlərin müstəmləkələri olaraq qalır.
Mənbə
- Y.Mahmudlu — Dünya xalqlarının etnoqrafiyası — Bakı, 1999, 506 səh.
- Alxasov O.K., Ələsgərov D.M., Pənahov Ş.M., Məmmədov R.İ. "Materiklərin və okeanların fiziki coğrafiyası" (VII sinif dərsliyi). Bakı, "Təhsil", 2002, 252səh.
- http://www.worldatlas.com/webimage/countrys/oceania/oceaniatimes.htm.
- https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx. United Nations Department of Economic and Social Affairs.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Okeaniya Sakit Okean adalarinin ve bezen Avstraliyanin da aid edildiyi cografi ve geosiyasi bolge Okeaniya21 c e 166 s u Tarixi ve cografiyasiSahesi 1 260 000 km Saat qursagi UTC 08 00UTC 10 00UTC 09 00UTC 10 00UTC 11 00UTC 12 00UTC 13 00UTC 09 00UTC 09 30EhalisiEhalisi 12 355 695 nef 2020 Xeriteni goster gizle Okeaniya Vikianbarda elaqeli mediafayllarOkeaniyaCografiyasiOkeaniya Sakit okeanin merkezi ve qerb hissesinde yerlesen adalar qrupuna verilen addir Umumi sahesi 1 3 mln km e beraber olan 7 mine qeder adani ozunde birlesdirir Cografi cehetden Simal yarimkuresinin subtropik qursagindan Cenub yarimkuresinin mulayim qursagina qeder erazide yerlesmisdir Sakit Okean sethinin 2 i Okeaniya adalarinin payina dusur Adalarin sahesinin cox hissesi Yeni Qvineya Yeni Zelandiya Havay Fici Tuamotu ve s adalarini ehate edir Okeaniya adalari bele qruplasdirilir Melaneziya yunanca qara adalar Mikroneziya yunanca kicik adalar Polineziya yunanca coxlu adalar Yeni Zelandiya Iki boyuk ve bir nece xirda adadan ibaretdir Okeaniya avropalilara XVI esrden Fernan Magellanin ilk dunya seyaheti zamanindan melum olmusdur Adalarin kesfinde ve oyrenilmesinde Ceyms Kukun Abel Tasmanin Fyodor Litkenin Nikolay Mikluxo Maklayin Tur Heyerdalin ve basqalarinin xidmetleri var TebietiBurada materik vulkan ve mercan menseli adalar var Lakin vulkan ve mercan menseli adalar daha coxdur Qerb hissede Okeaniya adalari serheddinde yaranmis adalar qovsunde yerlesir Adalarin ekser hissesi ekvatorial tropik ve subtropik qursaqlarda yerlesmisdir Yalniz Yeni Zelandiya ve ona yaxin adalar subtropik ve mulayim qursaqlar daxilinde qalir Okeaniyanin iqlimi isti ve yumsaq olub insan heyati ve fealiyyeti ucun elverislidir Ekvatora yaxin yerlesdiklerine gore adalarda ilboyu havanin yuksek temperaturu olur Lakin okeandan esen kulekler havani xeyli yumsaldir Temperaturun sutkaliq ve illik tereddudu azdir Okeaniya adalari diger erazilerden tecrid olunduguna gore uzvi alemi kasibdir Mercan menseli kicik adalarda icmeli su torpaq ortuyunun zeif inkisafi bitki ve heyvanlar aleminin kasad olmasina sebeb olub Materik ve vulkan menseli adalarda ise zengindir Meselen Yeni Qvineya adasinda 20 000 e qeder bitki novu var Daglarda hundurluk qursaqlari yaranir Kuleye teref olan yamaclar bol yaginti alir Heyvanlar aleminde yirticilar ve ilanlar yoxdur Mezozoy erasi dovrunde cenub serqi Asiyadan ayrilmis materik ucun kiseliler ailesine mensub olan heyvanlar xarakterikdir Avropalilarin gelisine qeder burada kenquru ayi dele yexidna ve dinqo tipli vehsi itler yayilmisdi Burada qanadli quslardan Avstraliyanin gerbinde oz eksini tapmis qara rengli ququsu ve diger ov quslarina habele devequsuna rast gelinir EhalisiEsas meqale Avstraliya Okeaniya xalqlari Insanlarin Okeaniya adalarinda meskunlasmasinin bir nece min evvel bas verdiyi guman edilir Onlarin bura nece geldiyi haqda bir nece ferziye var Bir ferziyeye gore insanlar Okeaniya adalarina Cenub Serqi Asiyadan gelibler Muasir Norvec Tur Heyerdal a gore ise yerli ehali Cenubi Amerikadan kocub gelenlerdir Hazirda Okeaniya ehalisi yerlilerden gelmelerden ve qarisiq nesillerden ibaretdir Yerli ehali bir birinden tekce irqine gore deyil hemcinin diline ve meisetine gore de ferqlenir Melaneziya adalarinda Yeni Qvineya Solomon Fici ve s ekvatorial irqe mensub olan papuaslar meskunlasmislar Mikroneziya ve Polineziyada ise xususi Polineziya qrupuna aid edilen xalqlar yasayirlar Onlar papuaslardan derilerinin renginin bir qeder aciq olmasi buruq saclari ile ferlenirler Yeni Zelandiyanin yerli ehalisi adlanir Lakin ehalinin coxunu Boyuk Britaniyadan gelenler teskil edir Okeaniyanin muasir ehalisi baslica olaraq ekincilikle mesgul olur palmasi banan ananas seker qamisi ve s bitkiler becerir Baliqciliq teserrufati burada enenevi sahe hesab olunur Adalarda das komur ve s faydali qazintilar hasil edilir Okeaniya uzun muddet mustemleke olmusdur Burada yalniz Yeni Zelandiya musteqil dovlet idi Hazirda musteqil dovletlerin sayi 15 den coxdur Qalan adalar ise ABS Fransa Avstraliya ve s dovletlerin mustemlekeleri olaraq qalir MenbeY Mahmudlu Dunya xalqlarinin etnoqrafiyasi Baki 1999 506 seh Alxasov O K Elesgerov D M Penahov S M Memmedov R I Materiklerin ve okeanlarin fiziki cografiyasi VII sinif dersliyi Baki Tehsil 2002 252seh http www worldatlas com webimage countrys oceania oceaniatimes htm https population un org wpp Download Files 1 Indicators 20 Standard EXCEL FILES 1 Population WPP2019 POP F01 1 TOTAL POPULATION BOTH SEXES xlsx United Nations Department of Economic and Social Affairs