Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az
  • Vikipediya

Nurməmməd bəy Adilxan bəy oğlu şahsuvarov az əbcəd نورمممد بی آدیلخان بی اوغلو شاهسوواروو 1883 Minkənd Zəngəzur qəzası 1

Nurməmməd Şahsuvarov

Nurməmməd Şahsuvarov
www.wikimedia.az-az.nina.azhttps://www.wikimedia.az-az.nina.az

Nurməmməd bəy Adilxan bəy oğlu Şahsuvarov (az-əbcəd. نورمممد بی آدیلخان بی اوغلو شاهسوواروو‎; 1883, Minkənd, Zəngəzur qəzası – 11 avqust 1958, Bakı) — Azərbaycan SSR xalq maarifi komissarının müavini, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin maarif və dini etiqad naziri, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin maarif və dini etiqad nazirinin müavini, Dağlılar Respublikasının xalq maarifi naziri.

Nurməmməd Şahsuvarov
image
image
Azərbaycan SSR xalq maarifi komissarının müavini
image
1920 – 1921
KomissarDadaş Bünyadzadə
Əvvəlkivəzifə təsis olundu
SonrakıFətulla Rzabəyli
image
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin maarif və dini etiqad naziri
image
5 mart 1920 – 30 mart 1920
HökumətII Yusifbəyli hökuməti
ƏvvəlkiHəmid bəy Şahtaxtinski
Sonrakıvəzifə ləğv olundu
image
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin maarif və dini etiqad nazirinin müavini
image
24 dekabr 1919 – 5 mart 1920
NazirHəmid bəy Şahtaxtinski
ƏvvəlkiNurməmməd Şahsuvarov (özü)
image
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin maarif və dini etiqad nazirinin müavini
image
14 mart 1919 – 22 dekabr 1919
NazirRəşid xan Qaplanov
image
Dağlılar Respublikasının xalq maarifi naziri
image
24 may 1918 – 23 may 1919
Hökumət

Əvvəlkivəzifə təsis olundu
Sonrakıvəzifə ləğv olundu
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 1883
Doğum yeri
  • Minkənd, Zəngəzur qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi 11 avqust 1958(1958-08-11)
Vəfat yeri
  • Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Dəfn yeri
  • Yasamal qəbiristanlığı
Partiya
  • İttihad Partiyası (–1920)
Təhsili
  • Müqəddəs Vladimir adına Kiyev İmperator Universiteti (1912–1915),
  • Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyası (1889–1903)
Fəaliyyəti məmur, siyasətçi
Atası Adilxan bəy Şahsuvarov
Həyat yoldaşı Feona Kuzminşina
Uşağı Cahangir Şahsuvarov
Dini şiəlik
image Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Nurməmməd bəy Şahsuvarov həm Azərbaycanın, həm Şimali Qafqaz ölkələrinin azadlığı uğrunda mübarizə aparmışdır. O, repressiyanın qurbanı olmuş, 1938-ci ildə həbs olunub Bakıya göndərilmiş, 1940-cı ildə isə sürgün olunmuşdur. Nurməməd Şahsuravov 1943-cü ildə Bakıya qayıtmış, 1958-ci ildə vəfat etmişdir.

Həyatı

image
Nurməmməd Şahsuvarov gənc yaşlarında

Nurməmməd bəy Adilxan bəy oğlu 1883-cü ildə Zəngəzur qəzasının Minkənd (Şahsuvarlı) kəndində anadan olmuşdur. Mənşəcə kürddür. 1889–1903-cü illərdə Zaqafqaziya (Qori) Müəllimlər Seminariyasında təhsil almış, bir müddət Gəncədə rus dili müəlimi işləmşdir. Şahsuvarov 1912-ci ildə Tiflis Aleksandr Müəllimlər İnstitutunu, 1912-ci ildə isə ekstern yolu ilə Kiyev Universitetinin hüquq fakültəsinə daxil olaraq 1915-ci ildə oranı ekstern yolla bitirmişdir.

Təhsilini başa vurandan sonra o, Dağıstan Vilayəti Xalq Təhsili İdarəsi üzrə Teymurxanşura (indiki Buynaksk) şəhərinə təlimatçı təyin olunub.[]

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə müxtəlif postlarda vəzifə sahibi olan Nurməmməd Şahsuvarov Aprel işğalından sonra Bakını tərk etməmişdir.[]

Sovet dövründə o, Bakıda Pedaqoji, S. Ağamalıoğlu adına Torpaq və Geodeziya texnikumlarında rus dilindən dərs deyib, sonralar isə Bakı Dövlət Universitetində rus dili kafedrasının müdiri, Azərbaycan Neft İnstitutunda isə rus dili müəllimi vəzifəsində işləyib.

Repressiya

Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin arxivində saxlanılan PR-6399 saylı istintaq işinin materiallarında Xalq Daxili İşlər Komissarlığı 4-cü şöbənin 4-cü bölməsinin rəisi, Dövlət Təhlükəsizliyi leytenantı Qriqoryanın 1930-cu ilin iyulunda hazırladığı arayış mövcuddur:

image Tərəfimizdən həbs edilmiş Ümumittifaq Pantürkist Mərkəzin üzvü professor Çobanzadə Nurməmməd Şahsuvarovun Azərbaycan SSR-də əksinqilabi İttihadçı təşkilatın rəhbərlərindən biri olduğunu göstərmişdir. Tərəfimizdən həbs edilən əksinqilabi Burjua millətçi təşkilatının fəal üzvü Hənifə Zeynallı da Şahsuvarovun təhsil müəssisələrində əksinqilabi fəaliyyət göstərdiyini qeyd etmişdir. Göstərilənlər əsasında Nurməmməd Şahsuvarovu Azərbaycan SSR Cinayət Məcəlləsinin 72, 73-cü maddələri ilə cinayət məsuliyyətinə cəlb etməklə həbs etməyi zəruri sayır və bu barədə Dövlət Təhlükəsizlik İdarəsi 8-ci şöbəsinin və XDİK işlərinə nəzarət edən prokurora xəbərdarlıq edirik. DTİ 4-cü şöbə, 4-cü bölməsinin rəisi DT baş leytenantı Qriqoryan. Təsdiq edirəm: 4-cü şöbənin rəisi, DT kapitanı Sinman. 20 iyul, 1937-ci il image

Nurməmməd Şahsuvarov həbs edilməzdən əvvəl Qubkin adına İnstitutda dosent işləyirdi. 1938-ci ilin fevralın 27-də Moskva yaxınlığındakı Leninisk rayonunda, Kalujsk şossesində Derevlevo kəndində, ev 52-də, bitərəf olan, Qubkin adına İnstitutda dosent işləyən, Q. Ş. Mixaylinovun mənzilində yaşayan Nurməmməd Şahsuvarov Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin kapitanı Fedotov tərəfindən həbs edilərək Bakıya göndərilmişdir.

Nurməmməd Şahsuvarova qarşı ilk istintaq 1938-ci ilin martın 21-də aparıldı. İstintaq zamanı əks-inqilabı təşkilatda iştirak iddihamı ilə təqsirləndirilsə də, o bunu təkzib etmişdir. 1938-ci ilin aprelin 15-də keçirilən növbəti istintaq prosesində o, təzyiqlər altında qalaraq əks-inqilabı təşkilata daxil olduğunu etiraf edib.

Nurməmməd Şahsuvarova qarşı təzyiqlər haqqında onun 1939-cu ilin 29 noyabrında Xalq Daxili İşlər Komissarlığı Xüsusi şöbəsinə yazdığı ərizədə müstəntiqin dediyi ifadələrdə görmək mümkündür:

image
Nurməmməd Şahsuvarov istintaq zamanı
image Şahsuvarov, Sizi də Pənah Qasımovun taleyi gözləyir. Mən onun bütün dişlərini tökdüm, ağzını qulağına qədər cırdım. Sizi, Şahsuvarov, döşəmədə sürüyəcəklər, top kimi ayaqlarının ucunda vuracaqlar, Siz gəbərəcəksiniz, həkim çağırıb akt tərtib edəcəyik image

Nurməmməd Şahsuvarova 1940-cı ilin fevralında "millətçi antisovet, qiyamçı təşkilatlarda iştirakına görə" 3 mart 1938-ci ildən hesablanmaqla 5 il müddətinə Kranoyarsk diyarına sürgün edilmə hökmü kəsildi.

image
Nurməmməd Şahsuvarovun məzarı

Nurməmməd Şahsuvarov 1943-cü ildə sürgün müddəti bitəndən sonra Bakıya qayıtdı. 1946-cı ildən 1958-ci ilədək Nurməmməd Şahsuvarov Bakıda, Azərbaycan Tibb İnstitutunda və Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında Rus dili kafedrasının professoru olaraq çalışdı. Bu dövrdə o, həmçinin Azərbaycan Tibb İnstitutunun Rus dili kafedrasının müdiri olmuşdur.

Nurməmməd Şahsuvarov 1958-ci ilin avqustun 11-də Bakıda vəfat etmiş və Yasamal qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.

Siyasi fəaliyyəti

image
Haqqında order (3 mart 1938)

Şimali Qafqaz dövrü

Nurməmməd bəy Şahsuvarov Rusiya Fevral inqilabı dövründə siyasi hadisələrdə yaxından iştirak etmişdir.[]

Nurməmməd Şahsuvarov 1 may 1917-ci il tarixində Birinci Dağlı Qurultayında Dağıstan oblastı adından Mərkəzi Komitənin üzvlüyünə 2-ci dərəcəli namizəd seçilmişdir.

O, 1918-ci ildə dağlı ziyalıları adından türk nümayəndələr ilə görüşdə iştirak etmişdir.[]

11 may 1918-ci il tarixində sabiq rəhbərləri Şimali Qafqaz Dağlılar Respublikasının müstəqilliyini elan etdilər və Şimali Qafqaz Dağlı Xalqları İttifaqı Respublikasının (Dağlı Respublikası) yaradılması haqqında İstiqlal bəyannaməsini qəbul etdilər. 24 may 1918-ci il tarixində Şimali Qafqaz Dağlılar Respublikasının Tapa Çermoyevin rəhbərliyində ilk hökuməti elan olundu. Nurməmməd bəy Şahsuvarov bu hökumətdə xalq maarifi naziri postunu tutdu.Gəncədə qurulan hökumət əvvəl Dərbəndə, daha sonra isə Teymurxan-Şuraya köçdü. 15 dekabr 1918-ci ildə Dağlılar Respublikasının parlamentinin qurulması qərara alındı. Bununla mövcud hökumət istefa verdi. 17 dekabr 1918-ci ildə rəhbərliyində yeni koalisyon hökumət quruldu və Nurməmməd bəy Şahsuvarov bu hökumətdə xalq maarifi naziri vəzifəsinə təyin olundu.

Denikinin ordusunun Çeçenistanın böyük hissəsini işğal etməsi Dağlı Respublikasında hökumət böhranı yaratdı. Pşemaxo Kotsevin və hərbi nazir N. Tarkovskinin passivliyini tənqid edən hökumət üzvləri Rəşid xan Qaplanov, V. Cabagiyev və Nurməmməd bəy Şahsuvarov istefa verərək, yeni hökumət qurulmasını istədilər. 23 mart tarixində Pşemaxo Kotsevin hökuməti istefa verdi. Parlament hökumətin təşkilini yenə həvalə etdi. Yeni hökumət 26 mart 1919-cu ildə parlamentə təqdim olundu və təsdiqləndi. Nurməmməd bəy Şahsuvarov bu hökumətdə də xalq maarifi naziri postunu tutdu.

Şahsuvarov nazir olduğu müddətdə iclaslarında iştirak etmişdir.

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrü

1919-cu ilin mayında Dağlılar Respublikasının işğal edilməsindən sonra, həmin ilin iyununda Nurməmməd Şahsuvarov Bakıya gəlmişdir. Bakıda o, İttihad Partiyası sıralarına qoşulmuşdur. Nəsib bəy Yusifbəyli tərəfindən 14 mart 1919-cu il tarixində qurulan I Yusifbəyli hökumətində Nurməmməd Şahsuvarov Əhrar Partiyası üzvü olaraq maarif və dini etiqad naziri Rəşid xan Qaplanovun müavini vəzifəsinə təyinat almışdır. Nurməmməd Şahsuvarov Rəşid xan Qaplanovla Dağlılar Respublikasında I Kotsev və II Kotsev hökumətlərində birgə fəaliyyət göstərmişdir. Həmin hökumətlərdə Qaplanov daxili işlər naziri, Şahsuvarov isə xalq maarifi naziri vəzifəsini tutmuşdur.

image
Nurməmməd Şahsuvarov sovet hakimiyyəti dövründə.

22 dekabr 1919-cu il tarixində I Yusifbəyli hökumətinin istefasından sonra qurulan II Yusifbəyli hökumətində ilk dəfə İttihad Partiyası da koalisiya hökumətinə daxil oldu. Hökumətdə maarif və dini etiqad naziri postu İttihad üzvü Həmid bəy Şahtaxtinskiyə həvalə olundu. Nurməmməd Şahsuvarov isə onun müavini təyin olundu. Lakin 5 mart 1920-ci ildə müəyyən səbəblərdən Həmid bəy Şahtaxtinski nazir vəzifəsindən istefa verdi. Onun əvəzinə İttihad Partiyası Nurməmməd Şahsuvarovun namizədliyini irəli sürdü. Beləliklə, həmin gün Nurməmməd Şahsuvarov maarif və dini etqad naziri təyin olundu.

Nazir olduğu müddətdə Nurməmməd Şahsuvarov Azərbaycanın şəhər və kəndlərində ana dilində məktəb və seminariyaların açılması, təhsil və mədəniyyət sahəsində bir sıra mütərəqqi tədbirlərin həyata keçirilməsində, Bakı Dövlət Universitetinin təşkiində yaxından iştirak etmişdir. Mart ayının 30-da İttihad Partiyası nümayəndələrini hökumətdən çəkdi və hökumət istefaya getdi.

Aprel işğalından sonra Nurməmməd Şahsuvarov Azərbaycan SSR xalq maarif komissarı Dadaş Bünyadzadənin müavini təyin olundu. 1920-ci ilin yanvar ayının 25-də saat 1-də Bakı İctimai Məclisinin zalında İttihad Partiyasının II Qurultayı keçirildi. Qurultayda partiyanın yeni Mərkəzi Komitəsi seçilmişdir. Mərkəzi Komitəyə Nurməmməd Şahsuvarov da daxil edilmişdir.

Ailəsi

  • Ulu babası Şahsuvar bəy — 1802-ci ildə Dərələyəz mahalının Paşalı kəndində anadan olmuşdur. 1825-ci ildə Abbas mirzə Qovanlı-Qacar tərəfindən Dərəlyəz mahalına başçı təyin edilmiş Mehdiqulu xan Cavanşir Şahsuvarlı obası da daxil olmaqla bir neçə obanı Rusiya tərəfə keçəndə Şahsuvar bəyin obasını da Qarabağa gətirib, Qaraçorlu mahalının Hacısamlı nahiyəsinin Minkənd ərazisində yerləşdirdi. Beləliklə Şahsuvar bəy həyat yoldaşı Pəri xanımla burada yaşamalı olur.
  • Qardaşı Mürsəl bəy Şahsuvarov — Cümhuriyyət tələbəsi, həkim, professor.
  • Qardaşı Əzim bəy Şahsuvarov
    • Qardaşı oğlu Surxay bəy Şahsuvarov — Cümhuriyyət tələbəsi, Frayberq Dağ-Mədən Akademiyasının tələbəsi, mühəndis.
  • Xanımı Feona Kuzminşina[]
  • Oğlu Cahangir Şahsuvarov — Moskvada yaşamış, orada Yerin Fizikası İnstitutunda çalışmışdır. Cahangir Şahsuvarov fizika-riyaziyyat elmləri doktoru idi.

Xatirəsi

29 may 2018-ci ildə Azərbaycan Tarix Muzeyində "Şahsuvarovlar nəslindən üç varis" adlı tədbir keçirilib. Tədbirdə Nurməmməd bəy Şahsuvarovla yanaşı, Mürsəl bəy Şahsuvarov və Surxay bəy Şahsuvarovun Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin həyatındakı xidmətlərindən bəhs edilib.

Mənbə

İstinadlar

  1. Vəkilov, 1998. səh. 25
  2. Azərbaycan Respublikası, Dövlət Təhlükəsizlik İdarəsinin Arxivi. PR-6399 saylı Nurməmməd Şahsuvarova aid istintaq işi, v. 193.
  3. Azərbaycan Respublikası, Dövlət Təhlükəsizlik İdarəsinin Arxivi. PR-6399 saylı Nurməmməd Şahsuvarova aid istintaq işi, v. 220.
  4. Əhmədov, 2014. səh. 338-339
  5. Şahverdiyev, 2000. səh. 41-42
  6. Əliyev, 1990. səh. 77
  7. Yaqublu, 2018. səh. 352
  8. Azərbaycan Respublikası, Dövlət Təhlükəsizlik İdarəsinin Arxivi. PR-6399 saylı Nurməmməd Şahsuvarova aid istintaq işi, v.55.
  9. Azərbaycan Respublikası, Dövlət Təhlükəsizlik İdarəsinin Arxivi. PR-6399 saylı Nurməmməd Şahsuvarova aid istintaq işi, v.56.
  10. Azərbaycan Respublikası, Dövlət Təhlükəsizlik İdarəsinin Arxivi. PR-6399 saylı Nurməmməd Şahsuvarova aid istintaq işi, v. 195.
  11. Şüküroğlu, 2000. səh. 142
  12. Mahmudov, 2005. səh. 363
  13. Akif Miriyev. "Azərbaycan Tibb Universiteti – 80". 2010-09-15. 03.03.2016 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-12-20.
  14. "Arxivlənmiş surət". 2021-07-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-01.
  15. Mahmudov, 2005. səh. 386
  16. Movsum Aliyev. "AZƏRBAYCAN DEMOKRATIK RESPUBLIKASI" (#bad_url) [Azerbaijan Democratic Republic]. 2013-02-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-12-20.
  17. "Arxivlənmiş surət". 2021-08-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-01.
  18. "Arxivlənmiş surət". 2021-08-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-01.
  19. "Arxivlənmiş surət". 2021-08-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-01.
  20. "İclas". 2021-08-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-02.
  21. "İclas". 2021-08-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-02.
  22. Bəhmanlı, 2011. səh. 273
  23. M. Əliyev. Nurməmməd bəy Şahsuvarov. "Odlar Yurdu" qəzeti, fevral, 1990-cı il, № 4.
  24. "Repressiya qurbanı Həmid bəy Şaxtaxtinski" [A victim of repression Hamid bey Shahtakhtinski]. Azadliq. 2011-07-08. 2012-04-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-12-20.
  25. . 2012-04-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-29.
  26. "Azərbaycan müəllimi" qəzeti, 27 may, 2011-ci il.
  27. . 2012-04-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-20.
  28. "Nurməmməd Şahsuvarov". 2021-07-30 tarixində .
  29. Mahmudov, 2004. səh. 363
  30. Göyüşov, 1997
  31. "99-dan biri və yaxud eyni tale yaşamış Şahsuvarovlardan biri | innews.media". innewsagency (az.). 2023-08-03. İstifadə tarixi: 2024-06-12.
  32. CBC TV. "Şahsuvarovlar nəslinin üç varisinə həsr olunmuş tədbir keçirilib" (az.). Youtube.com. 30.05.2018. 2021-08-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-30.
  33. Абуталыбов Р., Азербайджанские студенты в Западной Европе, газ. "Панорама", 1996, 15-е марта.

Ədəbiyyat

  • Oqtay Əsədov, Rafael Cəbrayılov. Azərbaycan Respublikasının Parlamenti (PDF). Bakı. 2008.
  • Yaqub Mahmudov. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası (PDF). 1 (Lider nəşriyyatı). Bakı. 2004. səh. 440. ISBN .
  • Yaqub Mahmudov. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası (PDF). 2 (Lider nəşriyyatı). Bakı. 2004. səh. 472. ISBN .
  • Nəsiman Yaqublu. Cümhuriyyət qurucuları (PDF). Bakı: “NURLAR” Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi. 2018. səh. 504.
  • Hüseyn Əhmədov. Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2014.
  • R.A.Vəkilov. ИСТОРИЯ ВОЗНИКНОВЕНИЯ АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ РЕСПУБЛИКИ (PDF). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1998.
  • Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920), Parlament (Stenoqrafik hesabatlar). I kitab (PDF). Bakı: Azərbaycan nəşriyyatı. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI NAZİRLƏR KABİNETİNİ YANINDA BAŞ ARXİV İDARƏSİ. 1998. səh. 976.
  • (PDF). Bakı: Azərbaycan nəşriyyatı. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI NAZİRLƏR KABİNETİNİ YANINDA BAŞ ARXİV İDARƏSİ. 1998. səh. 992.
  • Əliyev M. Azərbaycan Demokratik Respublikası. Azərbaycan hökuməti — 1918–1920. Bakı. 1990.
  • Lətif Şüküroğlu. Cümhuriyyət hökuməti repressiya məngənəsində. 2. Bakı. 2000.
  • Altay Göyüşov. Azərbaycanda ittihadçılıq. Bakı. 1997.
  • Адрес Календарь. Азербайджанской республики на 1920 г. (PDF). Bakı: Nağıl Evi. V. Bəhmanlı. 2011.
  • Ənvər Çingizoğlu, Şahsuvarovlar, "Soy" dərgisi, 3 (11) 2008.
  • Maarif və dini etiqad naziri. "Laçın yurdu" jurnalı, № 1(1), 2011, Bakı, "Elm və təhsil", 2011. səh.12
  • Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II cild. Bakı: "Lider". 2005. səh. 363. ISBN .
  • Şimali Qafqaz Dağlı Xalqları İttifaqı Respublikası // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II cild. Bakı: "Lider". 2005. səh. 386. ISBN .
  • Ələmdar Şahverdiyev. Азербайджанские курды. Bakı: Международный Азербайджанский Журнал IRS-Наследие. 2000.

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Nurmemmed bey Adilxan bey oglu Sahsuvarov az ebced نورمممد بی آدیلخان بی اوغلو شاهسوواروو 1883 Minkend Zengezur qezasi 11 avqust 1958 Baki Azerbaycan SSR xalq maarifi komissarinin muavini Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin maarif ve dini etiqad naziri Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin maarif ve dini etiqad nazirinin muavini Daglilar Respublikasinin xalq maarifi naziri Nurmemmed SahsuvarovAzerbaycan SSR xalq maarifi komissarinin muavini1920 1921KomissarDadas BunyadzadeEvvelkivezife tesis olunduSonrakiFetulla RzabeyliAzerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin maarif ve dini etiqad naziri5 mart 1920 30 mart 1920HokumetII Yusifbeyli hokumetiEvvelkiHemid bey SahtaxtinskiSonrakivezife legv olunduAzerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin maarif ve dini etiqad nazirinin muavini24 dekabr 1919 5 mart 1920NazirHemid bey SahtaxtinskiEvvelkiNurmemmed Sahsuvarov ozu Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin maarif ve dini etiqad nazirinin muavini14 mart 1919 22 dekabr 1919NazirResid xan QaplanovDaglilar Respublikasinin xalq maarifi naziri24 may 1918 23 may 1919HokumetEvvelkivezife tesis olunduSonrakivezife legv olunduSexsi melumatlarDogum tarixi 1883Dogum yeri Minkend Zengezur qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 11 avqust 1958 1958 08 11 Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIDefn yeri Yasamal qebiristanligiPartiya Ittihad Partiyasi 1920 Tehsili Muqeddes Vladimir adina Kiyev Imperator Universiteti 1912 1915 Zaqafqaziya Muellimler Seminariyasi 1889 1903 Fealiyyeti memur siyasetciAtasi Adilxan bey SahsuvarovHeyat yoldasi Feona KuzminsinaUsagi Cahangir SahsuvarovDini sielik Vikianbarda elaqeli mediafayllar Nurmemmed bey Sahsuvarov hem Azerbaycanin hem Simali Qafqaz olkelerinin azadligi ugrunda mubarize aparmisdir O repressiyanin qurbani olmus 1938 ci ilde hebs olunub Bakiya gonderilmis 1940 ci ilde ise surgun olunmusdur Nurmemed Sahsuravov 1943 cu ilde Bakiya qayitmis 1958 ci ilde vefat etmisdir HeyatiNurmemmed Sahsuvarov genc yaslarinda Nurmemmed bey Adilxan bey oglu 1883 cu ilde Zengezur qezasinin Minkend Sahsuvarli kendinde anadan olmusdur Mensece kurddur 1889 1903 cu illerde Zaqafqaziya Qori Muellimler Seminariyasinda tehsil almis bir muddet Gencede rus dili muelimi islemsdir Sahsuvarov 1912 ci ilde Tiflis Aleksandr Muellimler Institutunu 1912 ci ilde ise ekstern yolu ile Kiyev Universitetinin huquq fakultesine daxil olaraq 1915 ci ilde orani ekstern yolla bitirmisdir Tehsilini basa vurandan sonra o Dagistan Vilayeti Xalq Tehsili Idaresi uzre Teymurxansura indiki Buynaksk seherine telimatci teyin olunub menbe gosterin Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde muxtelif postlarda vezife sahibi olan Nurmemmed Sahsuvarov Aprel isgalindan sonra Bakini terk etmemisdir menbe gosterin Sovet dovrunde o Bakida Pedaqoji S Agamalioglu adina Torpaq ve Geodeziya texnikumlarinda rus dilinden ders deyib sonralar ise Baki Dovlet Universitetinde rus dili kafedrasinin mudiri Azerbaycan Neft Institutunda ise rus dili muellimi vezifesinde isleyib Repressiya Dovlet Tehlukesizliyi Xidmetinin arxivinde saxlanilan PR 6399 sayli istintaq isinin materiallarinda Xalq Daxili Isler Komissarligi 4 cu sobenin 4 cu bolmesinin reisi Dovlet Tehlukesizliyi leytenanti Qriqoryanin 1930 cu ilin iyulunda hazirladigi arayis movcuddur Terefimizden hebs edilmis Umumittifaq Panturkist Merkezin uzvu professor Cobanzade Nurmemmed Sahsuvarovun Azerbaycan SSR de eksinqilabi Ittihadci teskilatin rehberlerinden biri oldugunu gostermisdir Terefimizden hebs edilen eksinqilabi Burjua milletci teskilatinin feal uzvu Henife Zeynalli da Sahsuvarovun tehsil muessiselerinde eksinqilabi fealiyyet gosterdiyini qeyd etmisdir Gosterilenler esasinda Nurmemmed Sahsuvarovu Azerbaycan SSR Cinayet Mecellesinin 72 73 cu maddeleri ile cinayet mesuliyyetine celb etmekle hebs etmeyi zeruri sayir ve bu barede Dovlet Tehlukesizlik Idaresi 8 ci sobesinin ve XDIK islerine nezaret eden prokurora xeberdarliq edirik DTI 4 cu sobe 4 cu bolmesinin reisi DT bas leytenanti Qriqoryan Tesdiq edirem 4 cu sobenin reisi DT kapitani Sinman 20 iyul 1937 ci il Nurmemmed Sahsuvarov hebs edilmezden evvel Qubkin adina Institutda dosent isleyirdi 1938 ci ilin fevralin 27 de Moskva yaxinligindaki Leninisk rayonunda Kalujsk sossesinde Derevlevo kendinde ev 52 de biteref olan Qubkin adina Institutda dosent isleyen Q S Mixaylinovun menzilinde yasayan Nurmemmed Sahsuvarov Dovlet Tehlukesizliyi Xidmetinin kapitani Fedotov terefinden hebs edilerek Bakiya gonderilmisdir Nurmemmed Sahsuvarova qarsi ilk istintaq 1938 ci ilin martin 21 de aparildi Istintaq zamani eks inqilabi teskilatda istirak iddihami ile teqsirlendirilse de o bunu tekzib etmisdir 1938 ci ilin aprelin 15 de kecirilen novbeti istintaq prosesinde o tezyiqler altinda qalaraq eks inqilabi teskilata daxil oldugunu etiraf edib Nurmemmed Sahsuvarova qarsi tezyiqler haqqinda onun 1939 cu ilin 29 noyabrinda Xalq Daxili Isler Komissarligi Xususi sobesine yazdigi erizede mustentiqin dediyi ifadelerde gormek mumkundur Nurmemmed Sahsuvarov istintaq zamaniSahsuvarov Sizi de Penah Qasimovun taleyi gozleyir Men onun butun dislerini tokdum agzini qulagina qeder cirdim Sizi Sahsuvarov dosemede suruyecekler top kimi ayaqlarinin ucunda vuracaqlar Siz gebereceksiniz hekim cagirib akt tertib edeceyik Nurmemmed Sahsuvarova 1940 ci ilin fevralinda milletci antisovet qiyamci teskilatlarda istirakina gore 3 mart 1938 ci ilden hesablanmaqla 5 il muddetine Kranoyarsk diyarina surgun edilme hokmu kesildi Nurmemmed Sahsuvarovun mezari Nurmemmed Sahsuvarov 1943 cu ilde surgun muddeti bitenden sonra Bakiya qayitdi 1946 ci ilden 1958 ci iledek Nurmemmed Sahsuvarov Bakida Azerbaycan Tibb Institutunda ve Azerbaycan Dovlet Neft Akademiyasinda Rus dili kafedrasinin professoru olaraq calisdi Bu dovrde o hemcinin Azerbaycan Tibb Institutunun Rus dili kafedrasinin mudiri olmusdur Nurmemmed Sahsuvarov 1958 ci ilin avqustun 11 de Bakida vefat etmis ve Yasamal qebiristanliginda defn edilmisdir Siyasi fealiyyetiHaqqinda order 3 mart 1938 Simali Qafqaz dovru Nurmemmed bey Sahsuvarov Rusiya Fevral inqilabi dovrunde siyasi hadiselerde yaxindan istirak etmisdir menbe gosterin Nurmemmed Sahsuvarov 1 may 1917 ci il tarixinde Birinci Dagli Qurultayinda Dagistan oblasti adindan Merkezi Komitenin uzvluyune 2 ci dereceli namized secilmisdir O 1918 ci ilde dagli ziyalilari adindan turk numayendeler ile gorusde istirak etmisdir menbe gosterin 11 may 1918 ci il tarixinde sabiq rehberleri Simali Qafqaz Daglilar Respublikasinin musteqilliyini elan etdiler ve Simali Qafqaz Dagli Xalqlari Ittifaqi Respublikasinin Dagli Respublikasi yaradilmasi haqqinda Istiqlal beyannamesini qebul etdiler 24 may 1918 ci il tarixinde Simali Qafqaz Daglilar Respublikasinin Tapa Cermoyevin rehberliyinde ilk hokumeti elan olundu Nurmemmed bey Sahsuvarov bu hokumetde xalq maarifi naziri postunu tutdu Gencede qurulan hokumet evvel Derbende daha sonra ise Teymurxan Suraya kocdu 15 dekabr 1918 ci ilde Daglilar Respublikasinin parlamentinin qurulmasi qerara alindi Bununla movcud hokumet istefa verdi 17 dekabr 1918 ci ilde rehberliyinde yeni koalisyon hokumet quruldu ve Nurmemmed bey Sahsuvarov bu hokumetde xalq maarifi naziri vezifesine teyin olundu Denikinin ordusunun Cecenistanin boyuk hissesini isgal etmesi Dagli Respublikasinda hokumet bohrani yaratdi Psemaxo Kotsevin ve herbi nazir N Tarkovskinin passivliyini tenqid eden hokumet uzvleri Resid xan Qaplanov V Cabagiyev ve Nurmemmed bey Sahsuvarov istefa vererek yeni hokumet qurulmasini istediler 23 mart tarixinde Psemaxo Kotsevin hokumeti istefa verdi Parlament hokumetin teskilini yene hevale etdi Yeni hokumet 26 mart 1919 cu ilde parlamente teqdim olundu ve tesdiqlendi Nurmemmed bey Sahsuvarov bu hokumetde de xalq maarifi naziri postunu tutdu Sahsuvarov nazir oldugu muddetde iclaslarinda istirak etmisdir Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovru 1919 cu ilin mayinda Daglilar Respublikasinin isgal edilmesinden sonra hemin ilin iyununda Nurmemmed Sahsuvarov Bakiya gelmisdir Bakida o Ittihad Partiyasi siralarina qosulmusdur Nesib bey Yusifbeyli terefinden 14 mart 1919 cu il tarixinde qurulan I Yusifbeyli hokumetinde Nurmemmed Sahsuvarov Ehrar Partiyasi uzvu olaraq maarif ve dini etiqad naziri Resid xan Qaplanovun muavini vezifesine teyinat almisdir Nurmemmed Sahsuvarov Resid xan Qaplanovla Daglilar Respublikasinda I Kotsev ve II Kotsev hokumetlerinde birge fealiyyet gostermisdir Hemin hokumetlerde Qaplanov daxili isler naziri Sahsuvarov ise xalq maarifi naziri vezifesini tutmusdur Nurmemmed Sahsuvarov sovet hakimiyyeti dovrunde 22 dekabr 1919 cu il tarixinde I Yusifbeyli hokumetinin istefasindan sonra qurulan II Yusifbeyli hokumetinde ilk defe Ittihad Partiyasi da koalisiya hokumetine daxil oldu Hokumetde maarif ve dini etiqad naziri postu Ittihad uzvu Hemid bey Sahtaxtinskiye hevale olundu Nurmemmed Sahsuvarov ise onun muavini teyin olundu Lakin 5 mart 1920 ci ilde mueyyen sebeblerden Hemid bey Sahtaxtinski nazir vezifesinden istefa verdi Onun evezine Ittihad Partiyasi Nurmemmed Sahsuvarovun namizedliyini ireli surdu Belelikle hemin gun Nurmemmed Sahsuvarov maarif ve dini etqad naziri teyin olundu Nazir oldugu muddetde Nurmemmed Sahsuvarov Azerbaycanin seher ve kendlerinde ana dilinde mekteb ve seminariyalarin acilmasi tehsil ve medeniyyet sahesinde bir sira mutereqqi tedbirlerin heyata kecirilmesinde Baki Dovlet Universitetinin teskiinde yaxindan istirak etmisdir Mart ayinin 30 da Ittihad Partiyasi numayendelerini hokumetden cekdi ve hokumet istefaya getdi Aprel isgalindan sonra Nurmemmed Sahsuvarov Azerbaycan SSR xalq maarif komissari Dadas Bunyadzadenin muavini teyin olundu 1920 ci ilin yanvar ayinin 25 de saat 1 de Baki Ictimai Meclisinin zalinda Ittihad Partiyasinin II Qurultayi kecirildi Qurultayda partiyanin yeni Merkezi Komitesi secilmisdir Merkezi Komiteye Nurmemmed Sahsuvarov da daxil edilmisdir AilesiUlu babasi Sahsuvar bey 1802 ci ilde Dereleyez mahalinin Pasali kendinde anadan olmusdur 1825 ci ilde Abbas mirze Qovanli Qacar terefinden Derelyez mahalina basci teyin edilmis Mehdiqulu xan Cavansir Sahsuvarli obasi da daxil olmaqla bir nece obani Rusiya terefe kecende Sahsuvar beyin obasini da Qarabaga getirib Qaracorlu mahalinin Hacisamli nahiyesinin Minkend erazisinde yerlesdirdi Belelikle Sahsuvar bey heyat yoldasi Peri xanimla burada yasamali olur Qardasi Mursel bey Sahsuvarov Cumhuriyyet telebesi hekim professor Qardasi Ezim bey Sahsuvarov Qardasi oglu Surxay bey Sahsuvarov Cumhuriyyet telebesi Frayberq Dag Meden Akademiyasinin telebesi muhendis Xanimi Feona Kuzminsina menbe gosterin Oglu Cahangir Sahsuvarov Moskvada yasamis orada Yerin Fizikasi Institutunda calismisdir Cahangir Sahsuvarov fizika riyaziyyat elmleri doktoru idi Xatiresi29 may 2018 ci ilde Azerbaycan Tarix Muzeyinde Sahsuvarovlar neslinden uc varis adli tedbir kecirilib Tedbirde Nurmemmed bey Sahsuvarovla yanasi Mursel bey Sahsuvarov ve Surxay bey Sahsuvarovun Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin heyatindaki xidmetlerinden behs edilib MenbeIstinadlar Vekilov 1998 seh 25 Azerbaycan Respublikasi Dovlet Tehlukesizlik Idaresinin Arxivi PR 6399 sayli Nurmemmed Sahsuvarova aid istintaq isi v 193 Azerbaycan Respublikasi Dovlet Tehlukesizlik Idaresinin Arxivi PR 6399 sayli Nurmemmed Sahsuvarova aid istintaq isi v 220 Ehmedov 2014 seh 338 339 Sahverdiyev 2000 seh 41 42 Eliyev 1990 seh 77 Yaqublu 2018 seh 352 Azerbaycan Respublikasi Dovlet Tehlukesizlik Idaresinin Arxivi PR 6399 sayli Nurmemmed Sahsuvarova aid istintaq isi v 55 Azerbaycan Respublikasi Dovlet Tehlukesizlik Idaresinin Arxivi PR 6399 sayli Nurmemmed Sahsuvarova aid istintaq isi v 56 Azerbaycan Respublikasi Dovlet Tehlukesizlik Idaresinin Arxivi PR 6399 sayli Nurmemmed Sahsuvarova aid istintaq isi v 195 Sukuroglu 2000 seh 142 Mahmudov 2005 seh 363 Akif Miriyev Azerbaycan Tibb Universiteti 80 2010 09 15 03 03 2016 tarixinde Istifade tarixi 2011 12 20 Arxivlenmis suret 2021 07 31 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 01 Mahmudov 2005 seh 386 Movsum Aliyev AZERBAYCAN DEMOKRATIK RESPUBLIKASI bad url Azerbaijan Democratic Republic 2013 02 09 tarixinde Istifade tarixi 2011 12 20 Arxivlenmis suret 2021 08 01 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 01 Arxivlenmis suret 2021 08 01 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 01 Arxivlenmis suret 2021 08 01 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 01 Iclas 2021 08 02 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 02 Iclas 2021 08 02 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 02 Behmanli 2011 seh 273 M Eliyev Nurmemmed bey Sahsuvarov Odlar Yurdu qezeti fevral 1990 ci il 4 Repressiya qurbani Hemid bey Saxtaxtinski A victim of repression Hamid bey Shahtakhtinski Azadliq 2011 07 08 2012 04 25 tarixinde Istifade tarixi 2011 12 20 2012 04 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 29 Azerbaycan muellimi qezeti 27 may 2011 ci il 2012 04 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 12 20 Nurmemmed Sahsuvarov 2021 07 30 tarixinde Mahmudov 2004 seh 363 Goyusov 1997 99 dan biri ve yaxud eyni tale yasamis Sahsuvarovlardan biri innews media innewsagency az 2023 08 03 Istifade tarixi 2024 06 12 CBC TV Sahsuvarovlar neslinin uc varisine hesr olunmus tedbir kecirilib az Youtube com 30 05 2018 2021 08 02 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 30 Abutalybov R Azerbajdzhanskie studenty v Zapadnoj Evrope gaz Panorama 1996 15 e marta Edebiyyat Oqtay Esedov Rafael Cebrayilov Azerbaycan Respublikasinin Parlamenti PDF Baki 2008 Yaqub Mahmudov Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi PDF 1 Lider nesriyyati Baki 2004 seh 440 ISBN 9952 417 14 2 Yaqub Mahmudov Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi PDF 2 Lider nesriyyati Baki 2004 seh 472 ISBN 9952 417 44 4 Nesiman Yaqublu Cumhuriyyet quruculari PDF Baki NURLAR Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2018 seh 504 Huseyn Ehmedov Azerbaycan mekteb ve pedaqoji fikir tarixi Baki Elm ve tehsil nesriyyati 2014 R A Vekilov ISTORIYa VOZNIKNOVENIYa AZERBAJDZhANSKOJ RESPUBLIKI PDF Baki Elm nesriyyati 1998 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti 1918 1920 Parlament Stenoqrafik hesabatlar I kitab PDF Baki Azerbaycan nesriyyati AZERBAYCAN RESPUBLIKASI NAZIRLER KABINETINI YANINDA BAS ARXIV IDARESI 1998 seh 976 PDF Baki Azerbaycan nesriyyati AZERBAYCAN RESPUBLIKASI NAZIRLER KABINETINI YANINDA BAS ARXIV IDARESI 1998 seh 992 Eliyev M Azerbaycan Demokratik Respublikasi Azerbaycan hokumeti 1918 1920 Baki 1990 Letif Sukuroglu Cumhuriyyet hokumeti repressiya mengenesinde 2 Baki 2000 Altay Goyusov Azerbaycanda ittihadciliq Baki 1997 Adres Kalendar Azerbajdzhanskoj respubliki na 1920 g PDF Baki Nagil Evi V Behmanli 2011 Enver Cingizoglu Sahsuvarovlar Soy dergisi 3 11 2008 Maarif ve dini etiqad naziri Lacin yurdu jurnali 1 1 2011 Baki Elm ve tehsil 2011 seh 12 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II cild Baki Lider 2005 seh 363 ISBN 9952 417 44 4 Simali Qafqaz Dagli Xalqlari Ittifaqi Respublikasi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II cild Baki Lider 2005 seh 386 ISBN 9952 417 44 4 Elemdar Sahverdiyev Azerbajdzhanskie kurdy Baki Mezhdunarodnyj Azerbajdzhanskij Zhurnal IRS Nasledie 2000

Nəşr tarixi: İyun 18, 2024, 10:15 am
Ən çox oxunan
  • Noyabr 03, 2024

    Adi zəyrək

  • Avqust 18, 2024

    Adi kəklikotu

  • Noyabr 09, 2024

    Adenostyles leucophylla

  • Avqust 29, 2024

    Adenostyles

  • Dekabr 17, 2024

    Adelaid adası

Gündəlik

  • Çarlz Dikkens

  • Nağıl

  • İqtisadiyyat (elm)

  • Sənayenin təşkili

  • Sudanda vətəndaş müharibəsi (2023–hal-hazırda)

  • ABŞ

  • Eyfel qülləsi

  • 1 (ədəd)

  • Azərbaycan Respublikası

  • İlin günləri

NiNa.Az - Studiya

  • Vikipediya

Bülletendə Qeydiyyat

E-poçt siyahımıza abunə olmaqla siz həmişə bizdən ən son xəbərləri alacaqsınız.
Əlaqədə olmaq
Bizimlə əlaqə
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Bütün hüquqlar qorunur.
Müəllif hüququ: Dadaş Mammedov
Yuxarı