Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Dadaş Xocabəy oğlu Bünyadzadə (8 aprel 1888, Fatmayı, Bakı qəzası – 21 aprel 1938, Kommunarka poliqonu[d], Moskva vilayəti) — Azərbaycan SSR dövlət xadimi, Azərbaycanın SSR-in ilk maarif komissarı, 1930–1932-ci illərdə Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin Sovetinin sədri, repressiya qurbanı partiya və dövlət xadimi Mahmud Bünyadzadənin əmisi oğlu.
| Dadaş Bünyadzadə | |
|---|---|
 | |
Zaqafqaziya SFSR xalq torpaq komissarı | |
| 1932 – 1936 | |
| 14 mart 1930 – 23 oktyabr 1932 | |
| Əvvəlki | Qəzənfər Musabəyov |
| Sonrakı | Mircəfər Bağırov |
Azərbaycan SSR xalq torpaq komissarı | |
| mart 1922 – 14 mart 1930 | |
| Əvvəlki | Sultanməcid Əfəndiyev |
| Sonrakı | Heydər Vəzirov |
Azərbaycan SSR xalq ərzaq komissarı | |
| 6 may 1922 – 1923 | |
| Əvvəlki | Qəzənfər Musabəyov |
| Sonrakı | vəzifə ləğv edilib |
Azərbaycan SSR xalq maarif komissarı | |
| 28 aprel 1920 – 6 may 1922 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis edilib |
| Sonrakı | Mustafa Quliyev |
Azərbaycan SSR xalq fəhlə-kəndli müfəttişliyi komissarı | |
| 28 aprel 1920 – 1921 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis edilib |
| Sonrakı | Behbud ağa Şahtaxtinski |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 8 aprel 1888 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 21 aprel 1938 (50 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri | |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| | |
| Təltifləri |   |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
1888-ci ildə Bakı qəzasının Fatmayı kəndində yoxsul kəndli ailəsində anadan olmuşdur.
İlk təhsilini kənd məktəbində (mollaxanada) almış, sonra isə bir il Bakıda oxumuşdur. Ailəsinin ağır vəziyyəti Dadaş Bünyadzadəni təhsilini davam etdirməyə imkan vermir. O, kiçik yaşlarından əmək fəaliyyətinə başlamışdır. O, bir müddət Bakı daş karxanalarının birində arabaçı işləmişdir. 1904-cü ildə Hacı Zeynalabdin Tağıyevin toxuculuq fabrikində, 1905–1908-ci illərdə isə dəmirçixanada şagird, çəkicvuran işləmişdir. O, bu dövrdən Azərbaycan zəhmətkeşlərinin inqilabi mübarizəsində fəal iştirak etməyə başlamışdır. O, fəhləlik etməklə yanaşı təhsilini davam etdirməyi də unutmurdu.
1907-ci ildə "Nicat" cəmiyyətinin açdığı cümə günləri kursunda oxumağa başlamış, 1908-ci ildə isə 8 aylıq türk pedaqoji (axşam) kursunu bitirmişdir. O, həyatının bu dövrü haqqında öz tərcümeyi-halında belə yazmışdı: "Səhərdən gündüz saat 3-dək mən çəkicvuran fəhlə sifətilə işləyirdim, gündüz saat 4-dən axşam saat 7-dək axşam kursunda oxuyur, axşam 8-dən sonra isə axşam kursunda rus dilini öyrənirdim".
Kursu bitirən D. Bünyadzadə dəmirçi fəhlə işləməklə yanaşı axşam kurslarında türk dilindən dərs verir, türk dilli qəzetlərlə əməkdaşlıq edirdi. O, İranda şah zülmünə qarşı çıxmış inqilabçılara kömək etmək üçün 1908–1909-cu illərdə partiya təşkilatının tapşırığı ilə "Yeni həyat" qəzetinin müxbiri kimi bu ölkədə fəaliyyət göstərmişdir.
1909-cu ildə D. Bünyadzadə İrandan qayıtsa da, Bakıya gələ bilmir, onu Tiflisdə həbs edirlər. Onun İrandakı inqilabi fəaliyyəti jandarm idarəsinə məlum idi.
Dadaş Bünyadzadə həbs edilməsi haqqında sonralar yazırdı: "1909-cu ildə Tiflis jandarm polkovniki qarşısında bir cavan inqilabçı sosial-demokrat sifətilə durarkən, polkovnik məndən yoldaşlarımı və onların adlarını söyləməyi soruşdu. O, məni bir neçə dəfə öz hüzuruna apartdırıb gətirəndən sonra mənə dedi: "Hər nə istəsən verərik, söylə görək siz nə istəyirsiniz və yoldaşlarınız haradadır?" Mən hətta fikir etməyərək sakitcə, lakin dərhal polkovnikə dedim: "Cənab polkovnik, mənim istəyim odur ki, bir də sizin üzünüzü görməyim". Polkovnik qəzəbləndi və həbsxanaya göndərilməyimi əmr etdi". Üç ay sonra o həbsxanadan azad olaraq Bakıya gəlir.
1909–1911-ci illərdə D. Bünyadzadə müxtəlif qəzetlərdə işləmiş və "Bakı həyatı" qəzetini redaktə etmişdir. O, 1911-ci ilin axırlarında Bakıda bir neçə qəzet redaktoru ilə birlikdə həbs olunub Türküstana sürgün edilir. 1912-ci ildə sürgün vaxtı amnistiyaya düşən D. Bünyadzadə Bakıya qayıdır, lakin Bakıda ondan qəzetlərdə işləməmək haqqında dilindən kağız alınır. 1912–1916-cı illərdə Bakı daş karxanalarının birində işləsə də, qəzetlərdə başqa imzalarla məqalələr dərc etdirir. Eyni zamanda fəhlə kooperativləri və "Şəfa" cəmiyyəti təşkil etmişdir.
1917-ci il Fevral inqilabından sonra D. Bünyadzadə tamamilə Hümmət partiyasına işləməyə keçir. O, N. Nərimanovun sədrlik etdiyi Hümmət təşkilatının katibi seçilmiş və eyni zamanda Bakı Sovetinin üzvü, Bakı qəzası üzrə müvəkkil və ərzaq şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışmışdır.
O, bu vəzifələrdə Bakı zəhmətkeşlərinin arasında inqilabi təbliğat və təşviqatla yanaşı, şəhərin taxıl və başqa ərzaq məhsulları ilə təmin olunması işində ciddi tədbirlər görmüşdür. D. Bünyadzadə 1917-ci ilin dekabrında Bakıda keçirilən Qafqaz sosialistlərinin qurultayı nümayəndələrinə müraciət edərək "Hümmət" qəzetində yazırdı: "Bu gün qurultayda iştirak edən sosialist yoldaşlara üz çevirib cəsarətlə deyirəm: bu gün bizə təşkilat lazımdır. Bizə vahid bir qüvvət lazımdır ki, üç yüz illik romanovlar taxt-tacını parçalayan kimi, mənhus burjuaziya planı da cəmaətin boğazından açılsın, torpaqlar kəndlilərə verilsin, hökumət, fəhlə, əsgər və kəndlilər əlinə keçsin".
1918-ci ilin iyulunda Bakıda sovet hakimiyyəti yıxıldıqdan sonra D. Bünyadzadə bir sıra inqilabçılarla birlikdə Həştərxana gedir. O, Həştərxan quberniya komitəsinin tatar vilayət komitəsinin, Müsəlman Komissarlığının üzvü, mətbuat komissarı olmuş və tatar dilində "Tartış" ("Mübarizə") qəzetini redaktə etmişdir. D. Bünyadzadə bu zaman Həştərxanda təşkil edilmiş Zaqafqaziya müsəlmanları işləri komissarlığının sədri olmuşdur.
1918-ci ilin payızında Moskvaya çağırılan D. Bünyadzadə mərkəzə Azərbaycan haqqında məlumat verir. 1918-ci il noyabrında Moskvada Ümumrusiya müsəlman kommunistləri qurultayı çağırılmışdır. Qurultayda Moskva, Petroqrad, Nijni-Novqorod, Penza, Saratov, Samara, Həştərxan və s. yerlərdən 46 nümayəndə, həmçinin Azərbaycandan D. Bünyadzadə və B. Sərdarov iştirak etmişdir. Qurultayda D. Bünyadzadə iki dəfə məruzə etmişdir: 1) Şərqdə inqilab haqqında; 2) Azərbaycanda siyasi vəziyyət.
O, bu məruzələrdə Şərqdə, o cümlədən Azərbaycanda beynəlxalq vəziyyət haqqında qurultay nümayəndələrinə geniş məlumat vermişdir. Qurultayın D. Bünyadzadənin məruzəsi üzrə qəbul etdiyi qətnamədə göstərilir: "Beynəlxalq siyasətlə RK(b)P müsəlman təşkilatları MK ilə eyni taktikaya əməl edir". Şərq xalqları arasında təşviqat-təbliğat işini gücləndirmək məqsədilə qurultay beynəlxalq təbliğat şöbəsi təşkil etməyi məqsədəuyğun saydı. Qurultay RK(b)P Müsəlman Təşkilatlarının Mərkəzi Bürosunu seçdi.
D. Bünyadzadə büro üzvlüyünə namizəd seçildi. D. Bünyadzadə RK(b)P MK göstərişi ilə 1919-cu ilin iyulunda bir neçə inqilabçı ilə Zaqafqaziyada gizli partiya işi aparmaq üçün Həştərxandan gəmi ilə Bakıya gəlir. Burada o, polis tərəfindən həbs edilir, lakin Bakı fəhlələrinin tələbi ilə tezliklə azad olunur və yenidən inqilabi mübarizəyə qoşulur.
O, bu dövrdə Bakı Fəhlə Konfransı sədrinin müavini, Həmkarlar İttifaqı Komitəsinin üzvü kimi fəhlə və kəndlilər arasında təbliğati-təşviqati iş aparmışdır. 1919-cu il sentyabrın 25-də Qazax şəhərində Qazax qəzası kəndlilərinin qurultayı çağırılmışdır. Qurultayda Bakı Komitəsinin və Hümmət təşkilatının göstərişi ilə Ə. Qarayev, A. Yusifzadə və b. görkəmli inqilabçılarla yanaşı D. Bünyadzadə də iştirak etmişdir. Qurultayda çıxış edən D. Bünyadzadə AXC hökumətinin apardığı siyasəti tənqid edərək nümayəndələrə müraciətlə demişdir: "Hökumət də, parlament də sizi aldadır, bunlardan siz gün gözləyə bilməzsiniz.
Bunlar sizi fəlakətə aparır". D. Bünyadzadə Azərbaycan Kommunist Partiyası təşkilatçılarından və yaradıcılarından biri olmuşdur. 1920-ci il fevralın 11–12-də Bakıda Azərbaycanda fəaliyyət göstərən kommunist təşkilatların (RK(b)P Bakı komitəsi, Hümmət, Ədalət) I qurultayı qeyrileqal şəraitdə çağırılmışdır. D. Bünyadzadə qurultayda fəal iştirak etmiş və təşkilat məsələsi haqqında məruzə etmişdir.
O, qurultay tərəfindən yeni yaradılan AK(b) P MK-ya üzv sevilmişdir. Sonra o, hərbiinqilab qərargahının, onun əməliyyat qurumunun üzvü seçilir və fəhlə döyüş dəstələrinin təşkil olunmasına, silahlandırılmasına rəhbərlik edir. 1920-ci il martın 15-də Bakı Fəhlə klubunda mitinq keçirildi.
D. Bünyadzadə bu mitinqin təşkilatçılarından və fəal iştirakçılarından biri olmuşdur. Mitinqin keçirilməsindən xəbər tutan polis onun təşkilatçılarını, o cümlədən D. Bünyadzadəni də həbs edir. Hökumət orqanları onu AXC-yə qarşı silahlı üsyan hazırlayan qurumun üzvü kimi güllələnməyə məhkum edir. D. Bünyadzadəni bu ölümdən 1920-ci il aprelin 28-də edilən bolşevik çevrilişi xilas etmişdir.
D. Bünyadzadə 1920-ci il aprelin 28-də başda N. Nərimanov olmaqla təşkil edilmiş Azərbaycan Müvəqqəti İnqilab Komitəsinin üzvü və Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin tərkibinə daxil olur. D. Bünyadzadə Azərbaycan SSR xalq maarif komissarı və xalq fəhlə-kəndli müfəttişliyi komissarı seçilmişdir. O, bütün qüvvə və bacarığını Azərbaycanın tərəqqisinə və inkişafına sərf etməyə başlayır.
O, birinci növbədə savadsızlığın tezliklə aradan qaldırılması üçün köhnə məktəbləri kökündən dəyişib yeniləri ilə əvəz etmək, həmin məktəblərdə fəhlə və kəndli balalarının oxuması üçün hər cür şərait yaratmaq, müəllimlərin şəraitini yaxşılaşdırmaq məsələləri ilə məşğul olur. Respublikada gənc, savadlı mütəxəssislər hazırlanması üçün ali məktəblər, texnikumlar açılması işinə də o, böyük fikir vermişdir. Gənc nəslin düzgün tərbiyələndirilməsi, onların elmi biliklərə səylə yiyələnməsi D. Bünyadzadənin diqqət mərkəzində idi.
1922–1923-cü illərdə D. Bünyadzadə Azərbaycan SSR xalq ərzaq komissarı, Ali İqtisadi Şura və XKS sədrinin müavini, Zaqafqaziya xalq ərzaq komissarı vəzifələrində çalışmışdır. O, bu məsul dövlət vəzifələrində ərzaq vergisinin tətbiqi və toplanması sahəsində əzmlə çalışmış və respublikanın qarşısında duran vəzifələrin yerinə yetirilməsinə nail olmuşdur.
D. Bünyadzadə 1923–1930-cu illərdə Azərbaycan SSR xalq torpaq komissarı, XKS və AİŞ sədrlərinin müavini, Dövlət plan komissiyasının sədri, Zaqafqaziya pambıq komitəsinin sədri və s. vəzifələrdə işləmişdir. O, bu vəzifələrdə Azərbaycan kənd təsərrüfatının inkişafı, yeni-yeni əkin sahələrinin və pambıqçılığın genişləndirilməsi, texnikanın tətbiqi, kooperativ və kolxoz təsərrüfatlarının təşkili, qolçomaqlara qarşı mübarizə sahəsində xeyli iş görmüşdür.
D. Bünyadzadə kənd təsərrüfatının kollektivləşməsi uğrunda gedən mübarizənin ön sıralarında gedərək bu dövrdə Azərbaycanda fərdi, xırda təsərrüfatların kolxoz yoluna yönəldilməsində bütün imkanlardan istifadə etmək üçün var qüvvəsini sərf edirdi. O, fərdi təsərrüfatçılara yalnız torpaq verməyin az olduğunu qeyd edərək göstərirdi ki, torpaqdan başqa yoxsul fərdi təsərrüfatlara hər cür dövlət yardımı olmalıdır. Fərdi təsərrüfatçının kənd təsərrüfatı mədəniyyətini yüksəltmək üçün bütün müasir aqrotexniki üsullardan istifadə etmək üçün ona yardım etmək lazımdır.
1930–1932-ci illərdə D. Bünyadzadə Azərbaycan SSR-in ən yüksək vəzifələrindən birini Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin sədri vəzifəsini tutmuşdur. O, bu yüksək vəzifədə Azərbaycan neft sənayesinin, maşınqayırma və metallurgiyasının, kənd təsərrüfatının, elm və mədəniyyətin inkişafı, fəhlə və kəndlilərin vəziyyətinin yaxşılaşdırılması sahəsində xeyli əmək sərf etmişdir.
D. Bünyadzadə 1932–1936-cı illərdə ZSFSR xalq torpaq komissarı və s. vəzifələrdə çalışmışdır. O, bu vəzifələrdə də Zaqafqaziya respublikalarında kollektivləşdirilmənin tamamilə başa çatdırılması, kolxozların maddi-texniki bazalarının möhkəmləndirilməsi, maşın-traktor stansiyalarının təşkili və kənd təsərrüfatı üçün mütəxəssislər hazırlanması sahəsində xeyli iş görmüşdür. D. Bünyadzadə məhz belə bir tədbirlərin həyata keçirilməsinə əzmlə çalışmaqla böyük təşkilatçılıq bacarığına malik olduğunu, fəhlə və kəndlilərin etibarını qazandığını dönə-dönə sübut etmişdir.
Adi fəhləlikdən görkəmli siyasi və dövlət xadimi səviyyəsinədək yol keçmiş D. Bünyadzadə Azərbaycan zəhmətkeşləri tərəfindən dəfələrlə AK(b)P, Zaqafqaziya partiya təşkilatlarının plenum, konfrans, qurultaylarının nümayəndəsi seçilmiş, AK(b)P MK, Zaqafqaziya Ölkə Komitəsinin və bürolarının üzvlüyə namizəd və üzvü olmuşdur. Azərbaycan MİK və ZSFSR MİK rəyasət heyətinin üzvü idi. SSRİ III sovetlər qurultayından başlayaraq SSRİ MİK-nin üzvü seçilmişdir.
D. Bünyadzadə kənd təsərrüfatında, xüsusən pambıqçılıqda qazanılan müvəffəqiyyətlərə görə dövlət tərəfindən Azərbaycan Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni və ZSFSR Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni və s. mükafatlandırılmışdır.
D. Bünyadzadə repressiyaya məruz qalmış və 1938-ci ildə həbs edilib güllələnmişdir. Dadaş Bünyadzadənin 2 oğul,1 qız övladı olmuşdur. Qızı Nəsibə akademik Əşrəf Hüseynovun həyat yoldaşı olmuşdur. Dadaş Bünyadzadənin nəvəsi Hüseynova Dilarə Əşrəf qızı AMEA Fizika İnstitutunun elmlər doktoru olmaqla yanaşı, həmçinin mərhum AMEA prezidenti Eldar Salayevin həyat yoldaşı olub. AMEA Zoologiya İnstitutunun biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Elçin Hafiz oğlu Sultanov Dadaş Bünyadzadənin nəticəsidir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Hüseyn Əhmədov. Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2014. — səh. 352.
Xarici keçidlər
- Rektorlarımız
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Dadas Xocabey oglu Bunyadzade 8 aprel 1888 Fatmayi Baki qezasi 21 aprel 1938 Kommunarka poliqonu d Moskva vilayeti Azerbaycan SSR dovlet xadimi Azerbaycanin SSR in ilk maarif komissari 1930 1932 ci illerde Azerbaycan SSR Xalq Komissarlari Sovetinin Sovetinin sedri repressiya qurbani partiya ve dovlet xadimi Mahmud Bunyadzadenin emisi oglu Dadas BunyadzadeZaqafqaziya SFSR xalq torpaq komissari1932 1936Azerbaycan SSR Xalq Komissarlari Sovetinin sedri14 mart 1930 23 oktyabr 1932EvvelkiQezenfer MusabeyovSonrakiMircefer BagirovAzerbaycan SSR xalq torpaq komissarimart 1922 14 mart 1930EvvelkiSultanmecid EfendiyevSonrakiHeyder VezirovAzerbaycan SSR xalq erzaq komissari6 may 1922 1923EvvelkiQezenfer MusabeyovSonrakivezife legv edilibAzerbaycan SSR xalq maarif komissari28 aprel 1920 6 may 1922Evvelkivezife tesis edilibSonrakiMustafa QuliyevAzerbaycan SSR xalq fehle kendli mufettisliyi komissari28 aprel 1920 1921Evvelkivezife tesis edilibSonrakiBehbud aga SahtaxtinskiSexsi melumatlarDogum tarixi 8 aprel 1888 1888 04 08 Dogum yeri Fatmayi Baki qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 21 aprel 1938 1938 04 21 50 yasinda Vefat yeri Kommunarka poliqonu d Lenin rayonu d Moskva vilayeti RSFSR SSRIDefn yeri BakiPartiya Umumittifaq Kommunist bolsevikler Partiyasi 1938 Fealiyyeti siyasetciTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati1888 ci ilde Baki qezasinin Fatmayi kendinde yoxsul kendli ailesinde anadan olmusdur Ilk tehsilini kend mektebinde mollaxanada almis sonra ise bir il Bakida oxumusdur Ailesinin agir veziyyeti Dadas Bunyadzadeni tehsilini davam etdirmeye imkan vermir O kicik yaslarindan emek fealiyyetine baslamisdir O bir muddet Baki das karxanalarinin birinde arabaci islemisdir 1904 cu ilde Haci Zeynalabdin Tagiyevin toxuculuq fabrikinde 1905 1908 ci illerde ise demircixanada sagird cekicvuran islemisdir O bu dovrden Azerbaycan zehmetkeslerinin inqilabi mubarizesinde feal istirak etmeye baslamisdir O fehlelik etmekle yanasi tehsilini davam etdirmeyi de unutmurdu 1907 ci ilde Nicat cemiyyetinin acdigi cume gunleri kursunda oxumaga baslamis 1908 ci ilde ise 8 ayliq turk pedaqoji axsam kursunu bitirmisdir O heyatinin bu dovru haqqinda oz tercumeyi halinda bele yazmisdi Seherden gunduz saat 3 dek men cekicvuran fehle sifetile isleyirdim gunduz saat 4 den axsam saat 7 dek axsam kursunda oxuyur axsam 8 den sonra ise axsam kursunda rus dilini oyrenirdim Kursu bitiren D Bunyadzade demirci fehle islemekle yanasi axsam kurslarinda turk dilinden ders verir turk dilli qezetlerle emekdasliq edirdi O Iranda sah zulmune qarsi cixmis inqilabcilara komek etmek ucun 1908 1909 cu illerde partiya teskilatinin tapsirigi ile Yeni heyat qezetinin muxbiri kimi bu olkede fealiyyet gostermisdir 1909 cu ilde D Bunyadzade Irandan qayitsa da Bakiya gele bilmir onu Tiflisde hebs edirler Onun Irandaki inqilabi fealiyyeti jandarm idaresine melum idi Dadas Bunyadzade hebs edilmesi haqqinda sonralar yazirdi 1909 cu ilde Tiflis jandarm polkovniki qarsisinda bir cavan inqilabci sosial demokrat sifetile durarken polkovnik menden yoldaslarimi ve onlarin adlarini soylemeyi sorusdu O meni bir nece defe oz huzuruna apartdirib getirenden sonra mene dedi Her ne istesen vererik soyle gorek siz ne isteyirsiniz ve yoldaslariniz haradadir Men hetta fikir etmeyerek sakitce lakin derhal polkovnike dedim Cenab polkovnik menim isteyim odur ki bir de sizin uzunuzu gormeyim Polkovnik qezeblendi ve hebsxanaya gonderilmeyimi emr etdi Uc ay sonra o hebsxanadan azad olaraq Bakiya gelir 1909 1911 ci illerde D Bunyadzade muxtelif qezetlerde islemis ve Baki heyati qezetini redakte etmisdir O 1911 ci ilin axirlarinda Bakida bir nece qezet redaktoru ile birlikde hebs olunub Turkustana surgun edilir 1912 ci ilde surgun vaxti amnistiyaya dusen D Bunyadzade Bakiya qayidir lakin Bakida ondan qezetlerde islememek haqqinda dilinden kagiz alinir 1912 1916 ci illerde Baki das karxanalarinin birinde islese de qezetlerde basqa imzalarla meqaleler derc etdirir Eyni zamanda fehle kooperativleri ve Sefa cemiyyeti teskil etmisdir 1917 ci il Fevral inqilabindan sonra D Bunyadzade tamamile Hummet partiyasina islemeye kecir O N Nerimanovun sedrlik etdiyi Hummet teskilatinin katibi secilmis ve eyni zamanda Baki Sovetinin uzvu Baki qezasi uzre muvekkil ve erzaq sobesinin mudiri vezifesinde calismisdir O bu vezifelerde Baki zehmetkeslerinin arasinda inqilabi tebligat ve tesviqatla yanasi seherin taxil ve basqa erzaq mehsullari ile temin olunmasi isinde ciddi tedbirler gormusdur D Bunyadzade 1917 ci ilin dekabrinda Bakida kecirilen Qafqaz sosialistlerinin qurultayi numayendelerine muraciet ederek Hummet qezetinde yazirdi Bu gun qurultayda istirak eden sosialist yoldaslara uz cevirib cesaretle deyirem bu gun bize teskilat lazimdir Bize vahid bir quvvet lazimdir ki uc yuz illik romanovlar taxt tacini parcalayan kimi menhus burjuaziya plani da cemaetin bogazindan acilsin torpaqlar kendlilere verilsin hokumet fehle esger ve kendliler eline kecsin 1918 ci ilin iyulunda Bakida sovet hakimiyyeti yixildiqdan sonra D Bunyadzade bir sira inqilabcilarla birlikde Hesterxana gedir O Hesterxan quberniya komitesinin tatar vilayet komitesinin Muselman Komissarliginin uzvu metbuat komissari olmus ve tatar dilinde Tartis Mubarize qezetini redakte etmisdir D Bunyadzade bu zaman Hesterxanda teskil edilmis Zaqafqaziya muselmanlari isleri komissarliginin sedri olmusdur 1918 ci ilin payizinda Moskvaya cagirilan D Bunyadzade merkeze Azerbaycan haqqinda melumat verir 1918 ci il noyabrinda Moskvada Umumrusiya muselman kommunistleri qurultayi cagirilmisdir Qurultayda Moskva Petroqrad Nijni Novqorod Penza Saratov Samara Hesterxan ve s yerlerden 46 numayende hemcinin Azerbaycandan D Bunyadzade ve B Serdarov istirak etmisdir Qurultayda D Bunyadzade iki defe meruze etmisdir 1 Serqde inqilab haqqinda 2 Azerbaycanda siyasi veziyyet O bu meruzelerde Serqde o cumleden Azerbaycanda beynelxalq veziyyet haqqinda qurultay numayendelerine genis melumat vermisdir Qurultayin D Bunyadzadenin meruzesi uzre qebul etdiyi qetnamede gosterilir Beynelxalq siyasetle RK b P muselman teskilatlari MK ile eyni taktikaya emel edir Serq xalqlari arasinda tesviqat tebligat isini guclendirmek meqsedile qurultay beynelxalq tebligat sobesi teskil etmeyi meqsedeuygun saydi Qurultay RK b P Muselman Teskilatlarinin Merkezi Burosunu secdi Dadas Bunyadzadenin xatire lovhesi Baki D Bunyadzade buro uzvluyune namized secildi D Bunyadzade RK b P MK gosterisi ile 1919 cu ilin iyulunda bir nece inqilabci ile Zaqafqaziyada gizli partiya isi aparmaq ucun Hesterxandan gemi ile Bakiya gelir Burada o polis terefinden hebs edilir lakin Baki fehlelerinin telebi ile tezlikle azad olunur ve yeniden inqilabi mubarizeye qosulur O bu dovrde Baki Fehle Konfransi sedrinin muavini Hemkarlar Ittifaqi Komitesinin uzvu kimi fehle ve kendliler arasinda tebligati tesviqati is aparmisdir 1919 cu il sentyabrin 25 de Qazax seherinde Qazax qezasi kendlilerinin qurultayi cagirilmisdir Qurultayda Baki Komitesinin ve Hummet teskilatinin gosterisi ile E Qarayev A Yusifzade ve b gorkemli inqilabcilarla yanasi D Bunyadzade de istirak etmisdir Qurultayda cixis eden D Bunyadzade AXC hokumetinin apardigi siyaseti tenqid ederek numayendelere muracietle demisdir Hokumet de parlament de sizi aldadir bunlardan siz gun gozleye bilmezsiniz Bunlar sizi felakete aparir D Bunyadzade Azerbaycan Kommunist Partiyasi teskilatcilarindan ve yaradicilarindan biri olmusdur 1920 ci il fevralin 11 12 de Bakida Azerbaycanda fealiyyet gosteren kommunist teskilatlarin RK b P Baki komitesi Hummet Edalet I qurultayi qeyrileqal seraitde cagirilmisdir D Bunyadzade qurultayda feal istirak etmis ve teskilat meselesi haqqinda meruze etmisdir O qurultay terefinden yeni yaradilan AK b P MK ya uzv sevilmisdir Sonra o herbiinqilab qerargahinin onun emeliyyat qurumunun uzvu secilir ve fehle doyus destelerinin teskil olunmasina silahlandirilmasina rehberlik edir 1920 ci il martin 15 de Baki Fehle klubunda mitinq kecirildi D Bunyadzade bu mitinqin teskilatcilarindan ve feal istirakcilarindan biri olmusdur Mitinqin kecirilmesinden xeber tutan polis onun teskilatcilarini o cumleden D Bunyadzadeni de hebs edir Hokumet orqanlari onu AXC ye qarsi silahli usyan hazirlayan qurumun uzvu kimi gullelenmeye mehkum edir D Bunyadzadeni bu olumden 1920 ci il aprelin 28 de edilen bolsevik cevrilisi xilas etmisdir D Bunyadzade 1920 ci il aprelin 28 de basda N Nerimanov olmaqla teskil edilmis Azerbaycan Muveqqeti Inqilab Komitesinin uzvu ve Azerbaycan SSR Xalq Komissarlari Sovetinin terkibine daxil olur D Bunyadzade Azerbaycan SSR xalq maarif komissari ve xalq fehle kendli mufettisliyi komissari secilmisdir O butun quvve ve bacarigini Azerbaycanin tereqqisine ve inkisafina serf etmeye baslayir O birinci novbede savadsizligin tezlikle aradan qaldirilmasi ucun kohne mektebleri kokunden deyisib yenileri ile evez etmek hemin mekteblerde fehle ve kendli balalarinin oxumasi ucun her cur serait yaratmaq muellimlerin seraitini yaxsilasdirmaq meseleleri ile mesgul olur Respublikada genc savadli mutexessisler hazirlanmasi ucun ali mektebler texnikumlar acilmasi isine de o boyuk fikir vermisdir Genc neslin duzgun terbiyelendirilmesi onlarin elmi biliklere seyle yiyelenmesi D Bunyadzadenin diqqet merkezinde idi 1922 1923 cu illerde D Bunyadzade Azerbaycan SSR xalq erzaq komissari Ali Iqtisadi Sura ve XKS sedrinin muavini Zaqafqaziya xalq erzaq komissari vezifelerinde calismisdir O bu mesul dovlet vezifelerinde erzaq vergisinin tetbiqi ve toplanmasi sahesinde ezmle calismis ve respublikanin qarsisinda duran vezifelerin yerine yetirilmesine nail olmusdur D Bunyadzade 1923 1930 cu illerde Azerbaycan SSR xalq torpaq komissari XKS ve AIS sedrlerinin muavini Dovlet plan komissiyasinin sedri Zaqafqaziya pambiq komitesinin sedri ve s vezifelerde islemisdir O bu vezifelerde Azerbaycan kend teserrufatinin inkisafi yeni yeni ekin sahelerinin ve pambiqciligin genislendirilmesi texnikanin tetbiqi kooperativ ve kolxoz teserrufatlarinin teskili qolcomaqlara qarsi mubarize sahesinde xeyli is gormusdur D Bunyadzade kend teserrufatinin kollektivlesmesi ugrunda geden mubarizenin on siralarinda gederek bu dovrde Azerbaycanda ferdi xirda teserrufatlarin kolxoz yoluna yoneldilmesinde butun imkanlardan istifade etmek ucun var quvvesini serf edirdi O ferdi teserrufatcilara yalniz torpaq vermeyin az oldugunu qeyd ederek gosterirdi ki torpaqdan basqa yoxsul ferdi teserrufatlara her cur dovlet yardimi olmalidir Ferdi teserrufatcinin kend teserrufati medeniyyetini yukseltmek ucun butun muasir aqrotexniki usullardan istifade etmek ucun ona yardim etmek lazimdir 1930 1932 ci illerde D Bunyadzade Azerbaycan SSR in en yuksek vezifelerinden birini Azerbaycan SSR Xalq Komissarlari Sovetinin sedri vezifesini tutmusdur O bu yuksek vezifede Azerbaycan neft senayesinin masinqayirma ve metallurgiyasinin kend teserrufatinin elm ve medeniyyetin inkisafi fehle ve kendlilerin veziyyetinin yaxsilasdirilmasi sahesinde xeyli emek serf etmisdir D Bunyadzade 1932 1936 ci illerde ZSFSR xalq torpaq komissari ve s vezifelerde calismisdir O bu vezifelerde de Zaqafqaziya respublikalarinda kollektivlesdirilmenin tamamile basa catdirilmasi kolxozlarin maddi texniki bazalarinin mohkemlendirilmesi masin traktor stansiyalarinin teskili ve kend teserrufati ucun mutexessisler hazirlanmasi sahesinde xeyli is gormusdur D Bunyadzade mehz bele bir tedbirlerin heyata kecirilmesine ezmle calismaqla boyuk teskilatciliq bacarigina malik oldugunu fehle ve kendlilerin etibarini qazandigini done done subut etmisdir Adi fehlelikden gorkemli siyasi ve dovlet xadimi seviyyesinedek yol kecmis D Bunyadzade Azerbaycan zehmetkesleri terefinden defelerle AK b P Zaqafqaziya partiya teskilatlarinin plenum konfrans qurultaylarinin numayendesi secilmis AK b P MK Zaqafqaziya Olke Komitesinin ve burolarinin uzvluye namized ve uzvu olmusdur Azerbaycan MIK ve ZSFSR MIK reyaset heyetinin uzvu idi SSRI III sovetler qurultayindan baslayaraq SSRI MIK nin uzvu secilmisdir D Bunyadzade kend teserrufatinda xususen pambiqciliqda qazanilan muveffeqiyyetlere gore dovlet terefinden Azerbaycan Qirmizi Emek Bayragi ordeni ve ZSFSR Qirmizi Emek Bayragi ordeni ve s mukafatlandirilmisdir D Bunyadzade repressiyaya meruz qalmis ve 1938 ci ilde hebs edilib gullelenmisdir Dadas Bunyadzadenin 2 ogul 1 qiz ovladi olmusdur Qizi Nesibe akademik Esref Huseynovun heyat yoldasi olmusdur Dadas Bunyadzadenin nevesi Huseynova Dilare Esref qizi AMEA Fizika Institutunun elmler doktoru olmaqla yanasi hemcinin merhum AMEA prezidenti Eldar Salayevin heyat yoldasi olub AMEA Zoologiya Institutunun biologiya uzre felsefe doktoru Elcin Hafiz oglu Sultanov Dadas Bunyadzadenin neticesidir Hemcinin baxDadas Bunyadzade kucesi Baki IstinadlarHuseyn Ehmedov Azerbaycan mekteb ve pedaqoji fikir tarixi Baki Elm ve tehsil 2014 seh 352 Xarici kecidlerRektorlarimiz