Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kəmərli — Azərbaycan Respublikasının Qazax rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. İncə dərəsinə aid üç kənddən biridir. Azərbaycanda qədim yaşayış məskənlərindən biri.
| Kənd | |
| Kəmərli | |
|---|---|
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Region | Gəncə-Qazax iqtisadi rayonu |
| Rayon | Qazax rayonu |
| İcra nümayəndəsi | Orucov Səməd İbrahim oğlu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi | 39.59 |
| Mərkəzin hündürlüyü | 550 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 3,155 nəfər |
| Milli tərkibi | azərbaycanlılar |
| Etnoxronim | İncəlilər |
| Rəsmi dili | Azərbaycan dili |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +994 22 29 |
| Poçt indeksi | AZ 3521 |
1982-ci ildə kənd ərazisinin bir hissəsi yəni Korbulağ ərazisinin 1,5 hissəsi SSRİ Mərkəzi komitəsinin qərarı ilə Ermənistana verilmişdir. Kəmərlilər o dövr üçün çox ciddi sayılacaq müqavimət göstərmişdir.
Etimologiya
Kəndin adı Kimer (Kəmərli) tayfasının adından yaranmışdır. Mənbələrin verdiyi məlumata görə kimmerlər Şimali Qara dəniz hövzəsindən köç edərək Azərbaycanda və Şərqi Anadoluda məskunlaşmşdılar. Herodotun yazdığına görə, e.ə. VIII əsrdə Şərqdən Qara dənizin Şimal çöllərinə-kimmerlərin ölkəsinə skiflər gəlmişdilər. Kimmerlər onlarla toqquşmaqdan çəkkinmiş, yığışıb Cənubi Qafqaza, oradan da Kiçik Asiyaya köç etmişdilər. Q. Qeybullayev qeyd edir ki, bu məlumatda skif deyildikdə, konkret hansı etnosun nəzərdə tutulduğu bəlli deyil. Çünki, antik müəlliflərin əsərlərində skif konkret bir etnosun adı deyildi. Herodotun kimmerlər ("kimmer" sözün qədim yunan dilinə uyğunlaşdırılmış formasıdır) adlandırdığı bu türk etnosunun əsil adı isə Kəmər yaxud da Qəmər kimi bərpa edilə bilər. İlk dəfə qədim yunan şairi Homer bu adı kimmer kimi işlətmiş, sonrakı müəlliflər də bu ənənəyə sadiq qalmışdır. Deməli qədim yunan tarixçiləri kəmər yaxud da qəmər etnonimini kimmer kimi tələffüz edirdilər.
Tədqiqatçılara görə, kimmerlər Qara dənizin Qərb sahili tərəfdən, ya da Dəryal keçidindən Cənubi Qafqaza, Kür-Araz vadisinin Qərb hissəsinə, Azərbaycan-Gürcüstan sərhəd zonasına gəlmiş, lakin burada çox dayanmayaraq Qərbi Azərbaycan (indiki Ermənistan) zonasına getmişlər. Qədim gürcülər kimmerləri "pəhləvanlar" adlandırırdılar.(İ. M. Dyakonov, Midiya tarixi, səh.123) O zamanlar Qərbi Azərbaycan (indiki Ermənistan) ərazisində haylar (erməni bu xalqa kənardan vermə addır və əslində ərmənlər də bir türk elidir) yaşamırdılar və bu ərazinin əsas sakinləri türk mənşəli və Qafqaz dilli xalqlar idilər, lakin bu ərazinin böyük bir hissəsi Urartu dövlətinin (e.ə. IX–VII əsrlər) nəzarəti altında idi. E.ə. 715-ci ildə kimmerlər Urartu ordusu ilə toqquşurlar. Qanlı döyüş nəticəsində kimmerlər qalib gəlirlər.
Kimmerlərin bir qismi Qərbi Azərbaycan (indiki Ermənistan) ərazisindən köç edərək Kiçik Asiyada məskunlaşır. Çünki onları Şimali Qara dəniz çöllərindən qovan skiflər (Q. Qeybullayev antik tarixçilərin burada skif adı altında sakları nəzərdə tutduğunu qeyd edir) ardlarınca Cənubi Qafaza gəlmişdilər. Kiçik Asiyaya köç edən kimmerlər burada Frigiya dövlətinin varlığına son qoyurlar.(Bəzi tədqiqatçılara görə haylar məhz frig tayfalarından biri idilər) Bu dövlətin tabeliyində olan və Hayasa adlı vilayətin sakinləri olan haylar (indiki ermənilər) qaçmağa üz qoyurlar və bütün Kiçik Asiyaya səpələnirlər.
Kimerlərin bir hissəsi isə Kiçik Asiya ərazisindən Manna dövləti ərazisinə keçir. Sonrakı əsrlərdə isə kimmerlər yerli türklər-mannalar və madaylarla qaynayıb qarışırlar. Onların adları isə Kəmər, Kəmərli və Qəmərli kimi toponimlərdə qorunub saxlanır.
İlkin tədqiqatlar dövründə kimmerlər İrandilli etnos sayılırdı. İ. M. Dyakonov qeyd edirdi ki,"kimmer" adı bu etnosa kənardan verilmiş adıır və İran dillərində "həmişə hərəkətdə olan" anlamındadır. Belə çxır ki, bu etnosun əsl adı məlum deyil. Q. Qeybullayev isə qeyd edir ki, kənardan verilmə olduğu halda kimmer adı toponimlərdə əks oluna və qoruna bilməzdi. Sonrakıı araşdırmalar kimmerlərin həqiqətən də türk etnosu olduğunu sübut etdi. Kimmerlərin türk mənşəli olduğunu sübut edən bir neçə dəlil var:
1)"Kəmər" etnonimi qədim türkcə kam (qam) –şaman və bir sıra türk tayfa adları üçün (avar, bolqar, qacar, sabar, xəzər və s) üçün səciyyəvi olan "ər" – kişi, ər, döyüşçü sözlərindəndir. Bu fikir ilk dəfə F. Cəlilov tərəfindən irəli sürülmüşdür. Qeyd etmək lazımdır ki, kəmər etnoniminin birinci komponenti olan "kəm","qam" sözü başqa türk tayfa adlarının da kökünü təşkil edir:Kamak (Azərbaycanda Qaymaqlı kəndlərinin adlarında qalmışdır), kaman, yaxud kuman (rus ənbələrində poloves adlandırılırlar), kamat (kumat) və s.
2)Q. A. Melikişvili yazır ki, kimmerlər Qafqaz Albaniyasının Qərbində də yaşamışlar.(Q. A. Meliişvili, Qədim Şərq mənbələri Cənubi Qafqaz xalqlarının tarixi haqqında, Tiflis,1954) Q. Qeybullayev isə qeyd edir ki, Cənubi Qafqaza gələn kimmerlərin bir hissəsi Azərbaycan respublikasının Qərb bölgəsində,Gürcüstanda və indiki Ermənistan respublikası ərazisində daimi məskunlaşmışdılar.Qazax – Borçalı bölgəsində Böyük və Kiçik Kəmərli, Kəmərqaya, Qəmərli kəndlərinin adları da bu tayfa ilə bağlıdır. XIX əsrin sonlarında Qafqazda Kəmərli adlı yeddi kənd məlum idi. Kimmerlər Qərbi Azərbaycan (indiki Ermənistan) toponimikasında da öz izlərini qoymuşlar.İrəvan yaxınlığında orta əsrlərdə Qumri, Qəmri adlı türk kəndləri məlumdur. Hay mənbələrində bu toponim Kumayr kimi xatırlanır. Erməni tarixçisi Y. A. Manandyan yazır ki,"kumar" toponimi ("y" səsi erməni dilində əlavə olunmadır, kumar isə kamarın fonetik formasıdır.) kimmer etnonimini əks etdirir.Türkiyə ərazisində də Kəmərli toponimləri məlumdur.Güney Azərbaycanda Qaşqay tayfasının bir qolu Qəmər adlanır. Bütün bunlar sübut edir ki, antik müəlliflərin kimmer kimi işlətdikləri qəmər və ya kəmər etnonimi kənardan verilmə ad deyil, özünüadlandırmadır. Bu etnonimin kəmər yaxud da qəmər formasında olmasını onun Assur mənbələrində Qamer kimi yazılması da sübut edir.(İ. M. Dyakonov, Assur-Babil mənbələri Urartu tarixi haqqında,1951)
3)Kimmerlərin çar adları da (çar sözü qədim türkcədə "sər" – hökmdar sözündəndir və slavyanlar da bu sözü qıpçaqlardan mənimsəmişlər) türk mənşəlidir:
Güney Azərbaycan ərazisində kimmer etnonimi kamar, komar, kəmər və qomar formalarında iki Komar, Kəmər, Kəmərdaran, iki Kamara, Kamarabad, Qemar, Qamarabad, Kamare, Kəmər-binə, Kamare-pain, Kamare-siyah, Kamaran və b. Yaşayış məntəqələrinin adlarında qalmışdır. Göstərilən kəndlərin hamısının əhalisi Azərbaycan türkləridir.
İ. M. Artamanovun fikrincə, kimmerlər sonra Ön Asiyadan geriyə-Şimali Qara dəniz hövzəsinə də köç etmişlər, lakin Güney Qafqazda və Güney Azərbaycanda kimmer etnonimini əks etdirən toponimlərin mövcudluğu göstərir ki, kimmerlərin bir hissəsi burada daimi məskunlaşmışdı.
Qeyd etmək lazımdır ki,Ön Asiyanın və Cənubi Qafqazın qədim xalqları haqqında e.ə. VII əsrdə tərtib olunmuş və Bibliyada da əksini tapmış şəcərə cədvəlində kəmərlərin adı Qomer kimi çəkilir. Bu göstərir ki, kimmerlər e.ə. VII əsrdə Ön Asiyada nüfuzlu etnos sayılırdı.Qafqaz albanlarından olan tarixçi Moisey Kalankatlının qədim xalqlara aid şəcərə cədvəlində də Maday və Aşkenaz (Sak) etnosları Qəmər etnosu ilə əlaqəli verilmişdir:"Yafətin oğlu Qəmər, onun oğlu Maday, onun oğlu Aşkenaz, onun oğlu Sarmat."(Alban ölkəsinin tarixi, I kitab, II fəsil)
Kimmerlərin bir hissəsi isə Krımın dağlıq ərazisində (bəzi tədqiqatçılara görə əsasən Kerç yarımadasında) yaşamışdır.Herodotdan başlayaraq antik mənbələrdə onlar tavrlar, onların ərazisi isə Tavrida adlanmışdır. Həmin mənbələrdə tavrlar yaylaq maldarlığı ilə məşğul olan xalq kimi səciyyələndirilir. Onlarda Foanta adlı hökmdar adı da məlumdur ki, bu da qədim türklərdə Tuvantay adının qədim yunan dilində təhrif edilmiş formasıdır.
Tarixi
- Kəmərli kəndi İncə çayının vadisində, dağlıq ərazidə yerləşir. Qazax tayfa ittifaqına daxil olan kəmərli tayfasının məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır.
Toponimikası
Kəmərli oyk., sadə. Qazax r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd. İncəçayın sahilində, dağlıq ərazidədir. Yaşayış məntəqəsi Qazax tayfa ittifaqına daxil olan kəmərli tayfasının məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Mənşəcə qıpçaq tayfalarından olan kəmərlilərin adına İrandakı qaşqayların tərkibində, Ermənistan, Türkiyə toponimiyasında da rast gəlmək mümkündür. Tədqiqatçılar kəmərli etnonimini mənşəcə e.ə. VII əsrdə Cənubi Qafqaza gəlmiş kimmerilərlə də əlaqələndirirlər.
Coğrafiyası və iqlimi
Kəmərli kəndi Qazax rayonunun qərbində, İncə dərəsində, İncəsu çayının (Kürün qolu) sağ sahilində, Gəncə-Qazax düzənliyində yerləşir.
Kəmərli kəndi qərbdən Ermənistan Respublikasının Barana rayonunun (Noyemberyan) mərkəzi olan Barana şəhəri ilə, şərqdən Qazaxın Qaymaqlı kəndiylə, çöllük ərazilərdən şimaldan Qazaxın İkinci Şıxlı, cənub-qərbdən Qərbi Azərbaycanın Barana rayonunun (Noyemberyan) Balakənd, cənubdan isə Qurumsu kəndi ilə sərhəddir.
İqlimi mülayim qış və isti yayla xarakterizə olunur. Qışı quraq keçir. 1984-cü ildə Ermənistan rəhbərliyi Azərbaycanın Qazax rayonunun Kəmərli kəndinin 1675 ha torpaq sahəsinə iddia irəli sürmüşdü. Bu ərazi Ermənistan SSR Noyemberyan rayonunun Dovex kəndi ilə Qazax rayonunun Kəmərli kəndi arasında yerləşir. Kəmərli əhalisi erməni iddialarını dayandırmaq üçün rayon rəhbərliy və Azərbaycan hökumətinə dəfələrlə müraciət etmişdir. Hətta Sov. İKP Mərkəzi Komitəsinə müraciətlər belə nəticələr vermədi. 24 oktyabr 1984-cü il tarixində Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini Ş. Rasizadə, Azərbaycan KP MK Qazax rayon partiya komitəsinin birinci katibi A. Süleymanov, rayon İcraiyyə Komitəsinin sədri B. Eyyubov və digər rəsmi şəxslər Kəmərli kəndindən 6 km aralıda yerləşən Bataqlı bulaq deyilən yerə gəlmişlər. Onların Ermənistanın əsassız iddia etdiyi meşə massivinə baxmaq istəyi kənd əhalisini hiddətləndirmişdi. Həyati mənafelərinə toxunan məsələnin qoyuluşundan narazı olan kənd sakinləri gələnləri daşa basıb, Ş. Rasizadənin maşınını aşırmışdılar. Yaranmış vəziyyət Azərbaycan KP MK bürosunun 1984-cü il 12 noyabr tarixli iclasında "Qazax rayonunun Kəmərli kəndində münaqişə haqqında" adı altında müzakirə edildi. İclası açan MK-nın birinci katibi Kamran Bağırov bu məsələ ilə bağlı Moskvadan göstəriş verildiyini də etiraf etdi. Müzakirələrdən sonra MK bürosu müvafiq qərar qəbul etdi və Moskvanın təzyiqi ilə Ermənistanın əsassız ərazi iddiasını təmin etdi.
Hazırda bu ərazi hər iki tərəfdən minalanıb və nə ermənilər, nə azərbaycanlılar əraziyə daxil ola bilmirlər. Beləliklə Kəmərli kəndi Daş bulaq, Almalı bulaq, Məsçidin bulağı, Tutlu dərə, Fındıqlı bulağı, Hayvalı bulağı, Birinci Dərəbəyli, İkinci Dərəbəyli, Bala Cövüzlü, Böyük Cövüzlü, Soyuq bulaq, Kömürxana, Battaqlı, Xanımın yurdu, Qara qaya və s. dədə-baba meşəliklərindən məhrum oldu.
Əhalisi
- Kənddə 3155 nəfər əhali yaşayır. Kənd əhalisi Azərbaycan türklərindən ibarətdir.
Görkəmli şəxsləri
- - (1956)
Azərbaycan Respublikası adından Amerika Birləşmiş Ştatlarına ilk Səfər edən BANK rəhbəri
- Rafiq Alıcanov – (1965–1993) Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı.
- Aşıq Cəlal Qəhrəmanov (d. 1928 – ö. 1978) — Azərbaycan aşığı.
- Aslan Kəmərli (1942–1992) — şair, 1981-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü (1975). "Azərbaycan" qəzetinin bölgə müxbiri olub.
- Ələddin İncəli (d.) 1930 — Şair, publisist, jurnalist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. Redaksiyada işlədiyi illərdə " Əməkdə fərqlənməyə görə", " Rəşadətli əməyə görə", "Əmək veteranı" medalları ilə təltif olunmuşdur. Qazax rayon kino birliyinin direktoru kimi də fəaliyyət göstərib.
- Vəli Ləzgiyev (1909–1968) — Şair, Partizan.
- Qafar Sarıvəlli (1956) — Məşhur rəssam, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü.
- Mürsəl Həkimov (d. 1929) — ədəbiyyatşünas, pedaqoq, filologiya elmləri doktoru (1986), professor (1989).
- Mahmud Allahmanlı (1960) — filologiya elmləri doktoru (2008), professor (2009), folklorşünas alim, tənqidçi, publisist.
- — (1966) Həkim onkoloq, tibb elmləri doktoru, professor, Milli Onkologiya Mərkəzi I kimyaterapiya şöbəsinin böyük elmi əməkdaşı.
- Orucov Əli Oruc oğlu-(1963) Güləşçi, SSRİ idman ustası, Hüquq elmləri namizədi, l Qarabağ Müharibəsi veteranı, Prezidentin Təhlükəsizliyi Xidmətinin (keçmiş XDMX) Polkovniki, Prezidentin şəxsi mühafizəçisi.
- Xanbaba Bayramov
- Rəşad Orucov
Maddi-mədəni irsi
- Alban məbədinin qalıqları (Kəmərli) — Qazax rayonunun Kəmərli kəndində yerləşir. Orta əsrlərə aiddir. Ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidədir.
Xalça mədəniyyəti
Kənd təsərrüfatı
- Kənd təsərrüfatının əsasını əkinçilik, heyvandarlıq, taxılçılıq, tərəvəzçilik, bağçılıq, üzümçülük və təşkil edir. Əsas kənd-təsərrüfat bitkiləri taxıl, kartof və başqalarıdır.
Mənbələr
- (Jump up↑) Qeybullayev Q. Qədim türklər və Ermənistan. B. : Azərnəşr, 1992, 140 səh.
- Q. Ə. Qeybullayev-Azərbaycan türklərinin təşəkkülü taxindən, Bakı,1994
- Q. Ə. Qeybullayev-Qədim türklər və Ermənistan, Bakı,1993
- İ. M. Dyakonov-Midiya tarixi, Moskva-Leninqrad,1956
- M. Kalankatlı-Alban ölkəsinin tarixi, Bakı,2007
- Ə. Ələkbərli-Qədim türk-oğuz yurdu Ermənistan, Bakı,1994
- İ. M. Dyakonov-Moskva,1981
İstinadlar
- "Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində Qazax rayonunda hərbi təcavüzün nəticələri barədə MƏLUMAT". Qazax Rayon İcra Hakimiyyəti. 2019-01-15 tarixində . İstifadə tarixi: 29 noyabr 2016.
- (PDF). 2010-07-03 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-06-21.
- "Arxivlənmiş surət". 2015-10-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-09-05.
- Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu. Şərq-qərb Bakı-2007. səh.427
 | Qazax rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kemerli Azerbaycan Respublikasinin Qazax rayonunun inzibati erazi vahidinde kend Ince deresine aid uc kendden biridir Azerbaycanda qedim yasayis meskenlerinden biri KendKemerli41 12 24 sm e 45 04 55 s u Olke AzerbaycanRegion Gence Qazax iqtisadi rayonuRayon Qazax rayonuIcra numayendesi Orucov Semed Ibrahim ogluTarixi ve cografiyasiSahesi 39 59Merkezin hundurluyu 550 mSaat qursagi UTC 4EhalisiEhalisi 3 155 neferMilli terkibi azerbaycanlilarEtnoxronim IncelilerResmi dili Azerbaycan diliReqemsal identifikatorlarTelefon kodu 994 22 29Poct indeksi AZ 3521Kemerli 1982 ci ilde kend erazisinin bir hissesi yeni Korbulag erazisinin 1 5 hissesi SSRI Merkezi komitesinin qerari ile Ermenistana verilmisdir Kemerliler o dovr ucun cox ciddi sayilacaq muqavimet gostermisdir EtimologiyaKendin adi Kimer Kemerli tayfasinin adindan yaranmisdir Menbelerin verdiyi melumata gore kimmerler Simali Qara deniz hovzesinden koc ederek Azerbaycanda ve Serqi Anadoluda meskunlasmsdilar Herodotun yazdigina gore e e VIII esrde Serqden Qara denizin Simal collerine kimmerlerin olkesine skifler gelmisdiler Kimmerler onlarla toqqusmaqdan cekkinmis yigisib Cenubi Qafqaza oradan da Kicik Asiyaya koc etmisdiler Q Qeybullayev qeyd edir ki bu melumatda skif deyildikde konkret hansi etnosun nezerde tutuldugu belli deyil Cunki antik muelliflerin eserlerinde skif konkret bir etnosun adi deyildi Herodotun kimmerler kimmer sozun qedim yunan diline uygunlasdirilmis formasidir adlandirdigi bu turk etnosunun esil adi ise Kemer yaxud da Qemer kimi berpa edile biler Ilk defe qedim yunan sairi Homer bu adi kimmer kimi isletmis sonraki muellifler de bu eneneye sadiq qalmisdir Demeli qedim yunan tarixcileri kemer yaxud da qemer etnonimini kimmer kimi teleffuz edirdiler Tedqiqatcilara gore kimmerler Qara denizin Qerb sahili terefden ya da Deryal kecidinden Cenubi Qafqaza Kur Araz vadisinin Qerb hissesine Azerbaycan Gurcustan serhed zonasina gelmis lakin burada cox dayanmayaraq Qerbi Azerbaycan indiki Ermenistan zonasina getmisler Qedim gurculer kimmerleri pehlevanlar adlandirirdilar I M Dyakonov Midiya tarixi seh 123 O zamanlar Qerbi Azerbaycan indiki Ermenistan erazisinde haylar ermeni bu xalqa kenardan verme addir ve eslinde ermenler de bir turk elidir yasamirdilar ve bu erazinin esas sakinleri turk menseli ve Qafqaz dilli xalqlar idiler lakin bu erazinin boyuk bir hissesi Urartu dovletinin e e IX VII esrler nezareti altinda idi E e 715 ci ilde kimmerler Urartu ordusu ile toqqusurlar Qanli doyus neticesinde kimmerler qalib gelirler Kimmerlerin bir qismi Qerbi Azerbaycan indiki Ermenistan erazisinden koc ederek Kicik Asiyada meskunlasir Cunki onlari Simali Qara deniz collerinden qovan skifler Q Qeybullayev antik tarixcilerin burada skif adi altinda saklari nezerde tutdugunu qeyd edir ardlarinca Cenubi Qafaza gelmisdiler Kicik Asiyaya koc eden kimmerler burada Frigiya dovletinin varligina son qoyurlar Bezi tedqiqatcilara gore haylar mehz frig tayfalarindan biri idiler Bu dovletin tabeliyinde olan ve Hayasa adli vilayetin sakinleri olan haylar indiki ermeniler qacmaga uz qoyurlar ve butun Kicik Asiyaya sepelenirler Kimerlerin bir hissesi ise Kicik Asiya erazisinden Manna dovleti erazisine kecir Sonraki esrlerde ise kimmerler yerli turkler mannalar ve madaylarla qaynayib qarisirlar Onlarin adlari ise Kemer Kemerli ve Qemerli kimi toponimlerde qorunub saxlanir Ilkin tedqiqatlar dovrunde kimmerler Irandilli etnos sayilirdi I M Dyakonov qeyd edirdi ki kimmer adi bu etnosa kenardan verilmis adiir ve Iran dillerinde hemise hereketde olan anlamindadir Bele cxir ki bu etnosun esl adi melum deyil Q Qeybullayev ise qeyd edir ki kenardan verilme oldugu halda kimmer adi toponimlerde eks oluna ve qoruna bilmezdi Sonrakii arasdirmalar kimmerlerin heqiqeten de turk etnosu oldugunu subut etdi Kimmerlerin turk menseli oldugunu subut eden bir nece delil var 1 Kemer etnonimi qedim turkce kam qam saman ve bir sira turk tayfa adlari ucun avar bolqar qacar sabar xezer ve s ucun seciyyevi olan er kisi er doyuscu sozlerindendir Bu fikir ilk defe F Celilov terefinden ireli surulmusdur Qeyd etmek lazimdir ki kemer etnoniminin birinci komponenti olan kem qam sozu basqa turk tayfa adlarinin da kokunu teskil edir Kamak Azerbaycanda Qaymaqli kendlerinin adlarinda qalmisdir kaman yaxud kuman rus enbelerinde poloves adlandirilirlar kamat kumat ve s 2 Q A Melikisvili yazir ki kimmerler Qafqaz Albaniyasinin Qerbinde de yasamislar Q A Meliisvili Qedim Serq menbeleri Cenubi Qafqaz xalqlarinin tarixi haqqinda Tiflis 1954 Q Qeybullayev ise qeyd edir ki Cenubi Qafqaza gelen kimmerlerin bir hissesi Azerbaycan respublikasinin Qerb bolgesinde Gurcustanda ve indiki Ermenistan respublikasi erazisinde daimi meskunlasmisdilar Qazax Borcali bolgesinde Boyuk ve Kicik Kemerli Kemerqaya Qemerli kendlerinin adlari da bu tayfa ile baglidir XIX esrin sonlarinda Qafqazda Kemerli adli yeddi kend melum idi Kimmerler Qerbi Azerbaycan indiki Ermenistan toponimikasinda da oz izlerini qoymuslar Irevan yaxinliginda orta esrlerde Qumri Qemri adli turk kendleri melumdur Hay menbelerinde bu toponim Kumayr kimi xatirlanir Ermeni tarixcisi Y A Manandyan yazir ki kumar toponimi y sesi ermeni dilinde elave olunmadir kumar ise kamarin fonetik formasidir kimmer etnonimini eks etdirir Turkiye erazisinde de Kemerli toponimleri melumdur Guney Azerbaycanda Qasqay tayfasinin bir qolu Qemer adlanir Butun bunlar subut edir ki antik muelliflerin kimmer kimi isletdikleri qemer ve ya kemer etnonimi kenardan verilme ad deyil ozunuadlandirmadir Bu etnonimin kemer yaxud da qemer formasinda olmasini onun Assur menbelerinde Qamer kimi yazilmasi da subut edir I M Dyakonov Assur Babil menbeleri Urartu tarixi haqqinda 1951 3 Kimmerlerin car adlari da car sozu qedim turkcede ser hokmdar sozundendir ve slavyanlar da bu sozu qipcaqlardan menimsemisler turk menselidir Guney Azerbaycan erazisinde kimmer etnonimi kamar komar kemer ve qomar formalarinda iki Komar Kemer Kemerdaran iki Kamara Kamarabad Qemar Qamarabad Kamare Kemer bine Kamare pain Kamare siyah Kamaran ve b Yasayis menteqelerinin adlarinda qalmisdir Gosterilen kendlerin hamisinin ehalisi Azerbaycan turkleridir I M Artamanovun fikrince kimmerler sonra On Asiyadan geriye Simali Qara deniz hovzesine de koc etmisler lakin Guney Qafqazda ve Guney Azerbaycanda kimmer etnonimini eks etdiren toponimlerin movcudlugu gosterir ki kimmerlerin bir hissesi burada daimi meskunlasmisdi Qeyd etmek lazimdir ki On Asiyanin ve Cenubi Qafqazin qedim xalqlari haqqinda e e VII esrde tertib olunmus ve Bibliyada da eksini tapmis secere cedvelinde kemerlerin adi Qomer kimi cekilir Bu gosterir ki kimmerler e e VII esrde On Asiyada nufuzlu etnos sayilirdi Qafqaz albanlarindan olan tarixci Moisey Kalankatlinin qedim xalqlara aid secere cedvelinde de Maday ve Askenaz Sak etnoslari Qemer etnosu ile elaqeli verilmisdir Yafetin oglu Qemer onun oglu Maday onun oglu Askenaz onun oglu Sarmat Alban olkesinin tarixi I kitab II fesil Kimmerlerin bir hissesi ise Krimin dagliq erazisinde bezi tedqiqatcilara gore esasen Kerc yarimadasinda yasamisdir Herodotdan baslayaraq antik menbelerde onlar tavrlar onlarin erazisi ise Tavrida adlanmisdir Hemin menbelerde tavrlar yaylaq maldarligi ile mesgul olan xalq kimi seciyyelendirilir Onlarda Foanta adli hokmdar adi da melumdur ki bu da qedim turklerde Tuvantay adinin qedim yunan dilinde tehrif edilmis formasidir TarixiKemerli kendi Ince cayinin vadisinde dagliq erazide yerlesir Qazax tayfa ittifaqina daxil olan kemerli tayfasinin meskunlasmasi neticesinde yaranmisdir ToponimikasiKemerli oyk sade Qazax r nunun eyniadli i e v de kend Incecayin sahilinde dagliq erazidedir Yasayis menteqesi Qazax tayfa ittifaqina daxil olan kemerli tayfasinin meskunlasmasi neticesinde yaranmisdir Mensece qipcaq tayfalarindan olan kemerlilerin adina Irandaki qasqaylarin terkibinde Ermenistan Turkiye toponimiyasinda da rast gelmek mumkundur Tedqiqatcilar kemerli etnonimini mensece e e VII esrde Cenubi Qafqaza gelmis kimmerilerle de elaqelendirirler Cografiyasi ve iqlimiKemerli kendi Qazax rayonunun qerbinde Ince deresinde Incesu cayinin Kurun qolu sag sahilinde Gence Qazax duzenliyinde yerlesir Kemerli kendi qerbden Ermenistan Respublikasinin Barana rayonunun Noyemberyan merkezi olan Barana seheri ile serqden Qazaxin Qaymaqli kendiyle colluk erazilerden simaldan Qazaxin Ikinci Sixli cenub qerbden Qerbi Azerbaycanin Barana rayonunun Noyemberyan Balakend cenubdan ise Qurumsu kendi ile serheddir Iqlimi mulayim qis ve isti yayla xarakterize olunur Qisi quraq kecir 1984 cu ilde Ermenistan rehberliyi Azerbaycanin Qazax rayonunun Kemerli kendinin 1675 ha torpaq sahesine iddia ireli surmusdu Bu erazi Ermenistan SSR Noyemberyan rayonunun Dovex kendi ile Qazax rayonunun Kemerli kendi arasinda yerlesir Kemerli ehalisi ermeni iddialarini dayandirmaq ucun rayon rehberliy ve Azerbaycan hokumetine defelerle muraciet etmisdir Hetta Sov IKP Merkezi Komitesine muracietler bele neticeler vermedi 24 oktyabr 1984 cu il tarixinde Azerbaycan SSR Nazirler Soveti sedrinin muavini S Rasizade Azerbaycan KP MK Qazax rayon partiya komitesinin birinci katibi A Suleymanov rayon Icraiyye Komitesinin sedri B Eyyubov ve diger resmi sexsler Kemerli kendinden 6 km aralida yerlesen Bataqli bulaq deyilen yere gelmisler Onlarin Ermenistanin esassiz iddia etdiyi mese massivine baxmaq isteyi kend ehalisini hiddetlendirmisdi Heyati menafelerine toxunan meselenin qoyulusundan narazi olan kend sakinleri gelenleri dasa basib S Rasizadenin masinini asirmisdilar Yaranmis veziyyet Azerbaycan KP MK burosunun 1984 cu il 12 noyabr tarixli iclasinda Qazax rayonunun Kemerli kendinde munaqise haqqinda adi altinda muzakire edildi Iclasi acan MK nin birinci katibi Kamran Bagirov bu mesele ile bagli Moskvadan gosteris verildiyini de etiraf etdi Muzakirelerden sonra MK burosu muvafiq qerar qebul etdi ve Moskvanin tezyiqi ile Ermenistanin esassiz erazi iddiasini temin etdi Hazirda bu erazi her iki terefden minalanib ve ne ermeniler ne azerbaycanlilar eraziye daxil ola bilmirler Belelikle Kemerli kendi Das bulaq Almali bulaq Mescidin bulagi Tutlu dere Findiqli bulagi Hayvali bulagi Birinci Derebeyli Ikinci Derebeyli Bala Covuzlu Boyuk Covuzlu Soyuq bulaq Komurxana Battaqli Xanimin yurdu Qara qaya ve s dede baba meseliklerinden mehrum oldu EhalisiKendde 3155 nefer ehali yasayir Kend ehalisi Azerbaycan turklerinden ibaretdir Gorkemli sexsleri 1956 Azerbaycan Respublikasi adindan Amerika Birlesmis Statlarina ilk Sefer eden BANK rehberi Rafiq Alicanov 1965 1993 Azerbaycanin Milli Qehremani Asiq Celal Qehremanov d 1928 o 1978 Azerbaycan asigi Aslan Kemerli 1942 1992 sair 1981 ci ilden Azerbaycan Yazicilar Birliyinin uzvu Azerbaycan Jurnalistler Birliyinin uzvu 1975 Azerbaycan qezetinin bolge muxbiri olub Eleddin Inceli d 1930 Sair publisist jurnalist Azerbaycan Yazicilar Birliyinin uzvu Redaksiyada islediyi illerde Emekde ferqlenmeye gore Resadetli emeye gore Emek veterani medallari ile teltif olunmusdur Qazax rayon kino birliyinin direktoru kimi de fealiyyet gosterib Veli Lezgiyev 1909 1968 Sair Partizan Qafar Sarivelli 1956 Meshur ressam Azerbaycan Ressamlar Ittifaqinin uzvu Mursel Hekimov d 1929 edebiyyatsunas pedaqoq filologiya elmleri doktoru 1986 professor 1989 Mahmud Allahmanli 1960 filologiya elmleri doktoru 2008 professor 2009 folklorsunas alim tenqidci publisist 1966 Hekim onkoloq tibb elmleri doktoru professor Milli Onkologiya Merkezi I kimyaterapiya sobesinin boyuk elmi emekdasi Orucov Eli Oruc oglu 1963 Gulesci SSRI idman ustasi Huquq elmleri namizedi l Qarabag Muharibesi veterani Prezidentin Tehlukesizliyi Xidmetinin kecmis XDMX Polkovniki Prezidentin sexsi muhafizecisi Xanbaba Bayramov Resad OrucovMaddi medeni irsiAlban mebedinin qaliqlari Kemerli Qazax rayonunun Kemerli kendinde yerlesir Orta esrlere aiddir Olke ehemiyyetli arxeoloji abidedir Xalca medeniyyetiKemerli xalcalariKend teserrufatiKend teserrufatinin esasini ekincilik heyvandarliq taxilciliq terevezcilik bagciliq uzumculuk ve teskil edir Esas kend teserrufat bitkileri taxil kartof ve basqalaridir MenbelerJump up Qeybullayev Q Qedim turkler ve Ermenistan B Azernesr 1992 140 seh Q E Qeybullayev Azerbaycan turklerinin tesekkulu taxinden Baki 1994 Q E Qeybullayev Qedim turkler ve Ermenistan Baki 1993 I M Dyakonov Midiya tarixi Moskva Leninqrad 1956 M Kalankatli Alban olkesinin tarixi Baki 2007 E Elekberli Qedim turk oguz yurdu Ermenistan Baki 1994 I M Dyakonov Moskva 1981Istinadlar Ermenistan Azerbaycan Dagliq Qarabag munaqisesi neticesinde Qazax rayonunda herbi tecavuzun neticeleri barede MELUMAT Qazax Rayon Icra Hakimiyyeti 2019 01 15 tarixinde Istifade tarixi 29 noyabr 2016 PDF 2010 07 03 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 06 21 Arxivlenmis suret 2015 10 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 09 05 Azerbaycan Toponimlerinin Ensiklopedik Lugeti Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Nesimi adina Dilcilik Institutu Serq qerb Baki 2007 seh 427 Qazax rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Kend ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin