Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gürcü Mehmed Paşa (ö. 13 iyul 1626) — I Mustafanın ikinci səltənəti dönəmində ümumilikdə 4 ay 10 gün sədrəzəm olmuş Osmanlı dövlət adamıdır.
| Gürcü Mehmed Paşa | |
|---|---|
| الجورجية حديم محمد باشا | |
| 21 sentyabr 1622 – 5 fevral 1623 | |
| Əvvəlki | Biləcikli Mustafa Paşa |
| Sonrakı | Mere Hüseyn Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1536 |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Dini | islam |
Həyatı
Hərəmxanaya alınaraq tərbiyə olunduğu üçün tarixi mənbələrdə xədim ləqəbi ilə tanınır. Bəzi mənbələrə görə, Səmiz Əli Paşa tərəfindən, bəzi mənbələrə görə isə II Səlimin Ərzurum bəylərbəyi Hüsrəv Paşa tərəfindən saraya hədiyyə edilmişdir. Əndərunda təhsil aldıqdan sonra müxtəlif vəzifələrə gətirilmişdir. I Əhmədin taxta çıxışının ardından qapı ağası Mustafa ağanın yerinə has odabaşı oldu (5 yanvar 1604). Həmin il mərkəzdə vəzir olmaması səbəbilə divan məclisinin qurula bilməməsindən şikayətlənən sədarət naibi Sarıqçı Mustafa Paşanın səyləri ilə, baş qapıçıbaşı Davud ağa, miraxur Mustafa ağa və has odabaşı Mehmed ağa vəzirliyə gətirildi (21 sentyabr 1604). Bir ay sonra Misir bəylərbəyi Hacı İbrahim Paşanın üsyançılar tərəfindən öldürülməsi səbəbilə, Misirdəki vəziyyəti sabitləşdirmək üçün Misir bəylərbəyi seçildi (22 oktyabr 1604). Hava şəraitinin pis olmasına baxmayaraq fırtınalı bir havada yola çıxdı və Misirə yola düşdü. Üsyançılara qarşı aldığı tədbirlər o qədər sərt və zülmkarcasına idi ki, 7 ay sonra bu vəzifədən alındı və yerinə Yəmənli Həsən Paşa gətirildi (25 iyun 1605).
İstanbula döndükdən sonra Dunay sahilləri də daxil olmaqla Belqrad şəhərinin mühafizəsi ilə vəzifələndirilərək Bosniya bəylərbəyliyinə gətirildi (25 may 1606). Qərb sərdarı Quyucu Murad Paşanın sədrəzəm olub paytaxta dönməsi ilə buradakı vəzifələri və səlahiyyətləri genişləndi (fevral 1607). Sədrəzəm Quyucu Murad Paşanın ikinci Anadolu səfəri üçün Üsküdara irəliləməsinin ardından İstanbuldakı işləri davam etdirmək üçün sədarət naibliyinə gətirildi (4 iyun 1609). Ancaq o əsnada Belqrad qalasında apardığı işlər davam etdirdiyi üçün paytaxta gəlməkdə gecikdi. Ancaq Murad Paşanın gəlişindən xəbər tutan üsyançıların dağılması ilə 5 ay sonra sədrəzəm geri döndü və səfər gələn ilə saxlandı. 1609-cu ilin noyabrında toplanan divan məclisində Gürcü Mehmed Paşa altıncı vəzir olaraq iştirak etdi. Murad Paşanın çıxdığı sonuncu şərq səfəri əsnasında da sədarət naibi seçildi (iyul 1610).
Gürcü Mehmed Paşa üçüncü vəzir kimi sədarət naibliyini, Murad Paşanın Diyarbəkirdə vəfatı səbəbilə Nasuh Paşanın yeni sədrəzəm olaraq İstanbula gəlişinə qədər davam etdirdi (6 sentyabr 1612). Səfəvi elçisi Sarı xanın Nasuh Paşa ilə birlikdə İstanbula gəlməsi səbəbilə 27 sentyabr 1612 tarixində keçirilən mərasimdə 500 nəfərlik hərbi dəstəsilə iştirak etdi. Yeni sədrəzəm Nasuh Paşa, Mehmed Paşanın sədarətdə gözü olduğuna inanırdı və bu səbəblə onu paytaxtdan uzaqlaşdırmaq üçün Ərzurum bəylərbəyi təyin etmək istədi. Ancaq padşahın müdaxiləsi ilə bu təyinat ləğv edildi və Mehmed Paşa paytaxtda qalaraq vəzirliyini qorudu. I Əhmədin Ədirnəyə getmək üçün yola çıxdığı 22 noyabr 1613 tarixindən İstanbula döndüyü 14 fevral 1614 tarixinədək İstanbul mühafizəsi də ona tapşırıldı.
Nasuh Paşanın edamı və Öküz Mehmed Paşanın sədrəzəm olmasının ardından Gürcü Mehmed Paşa ikinci vəzirliyə gətirildi (17 oktyabr 1614). Yeni sədrəzəmin şərq səfəri üçün 22 aprel 1615 tarixində Üsküdara getməsilə yenidən sədarət naibi seçildi. Ancaq çox keçmədən padşahın qəzəbinə məruz qaldı və divandan qovuldu (iyul 1616). Sədarət naibliyi və ikinci vəzirlik rəqibi Əhməd Paşaya verildi. Bu vəziyyət Sultanəhməd məscidində qılınan ilk cümə namazına qədər davam etdi (9 iyun 1617). Həmin gün Gürcü Mehmed Paşa üçüncü vəzirliyə gətirildi və açılış mərasiminə dəvət olundu. Sultan Mustafanın ilk səltənətində də vəzirliyini qoruyan Gürcü Mehmed Paşa, II Osmanın səltənətində ikinci vəzir olaraq Hotin səfərinə qatıldı və bu səfərdə nin qorunması ona tapşırıldı. Ancaq sədrəzəm Ohrili Hüseyn Paşa ikinci vəzirliyə gətirilib yerinə Dilavər Paşa sədrəzəm seçildiyi üçün (17 sentyabr 1621) Mehmed Paşa üçüncü vəzirliyə endirildi. II Osmanın taxtdan endirilərək öldürülməsi ilə nəticələnən hadisələrdə çox da iştirak etmədi. Sultan Mustafanın ikinci səltənətində Mere Hüseyn Paşa sədrəzəm oldu və Mehmed Paşa yenidən ikinci vəzirliyə gətirildi (13 iyun 1622). Mere Hüseyn Paşanın bir ay davam edən sədarətinin ardından ayaqlanan yeniçəri və sipahilərə sədrəzəm namizədi olaraq göstərilən 3 paşadan biri də Mehmed Paşa oldu. Ancaq sədarətə Biləcikli Mustafa Paşa təyin olundu. Mustafa Paşanın 3 aya yaxın sədarətindən sonra isə, Şeyxülislam Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndi ilə Validə Həlimə Sultanın apardığı müzakirələrin sonunda Mehmed Paşa sədarətə gətirildi (21 sentyabr 1622).
Siyasi baxımdan qarışıq dönəmdə sədarətə gətirlən Gürcü Mehmed Paşa əvvəlcə paytaxtdakı təhlükəsizliyi təmin edərək ordunu tənzimlədi. Antepdəki yeniçəri ayaqlanması, Bağdadda Bəkir subaşı hadisəsi, Ərzurumda Abxaz Mehmed Paşa üsyanı dərhal həll olunmalı idi. Xüsusilə də II Osmanın qətlində rolu olanlar ələ keçirildi və Davud Paşa edam olundu. Ancaq bir müddət sonra Mere Hüseyn Paşanın təhriki ilə ayaqlanan yeniçəri və sipahilər Mehmed Paşanın Abxaz Paşa üsyanını yatıra bilməməsi səbəbilə şəhərdə ixtişaşlar törətdi. Vəziyyətin pisləşməsi nəticəsində canının qorxusuna düşən Gürcü Mehmed Paşa 5 fevral 1623 tarixində toplanan divan məclisində sədarət möhürünü qapıçılar kəndxudası ilə padşaha göndərərək vəzifədən istefa etdi.
Ordunun tələbi ilə ikinci dəfə sədrəzəm olan Mere Hüseyn Paşa tərəfindən Bursaya sürgün edilən (mart 1623) Mehmed Paşa Kamankeş Əli Paşanın sədarəti dövründə paytaxta çağırılaraq vəzir seçildi. Ancaq bir müddət sonra Əli Paşa əvvəllər sədrəzəm olan Gürcü Mehmed Paşa və Xəlil Paşanın paytaxtda olmasından narahat oldu. Bu səbəblə Ərzurumda üsyan edən Abxaz Mehmed Paşa ilə onların əlaqəli olduğunu iddia edərək hər ikisini köşkündə həbs etdirdi. Ancaq bunun düz olmadığı başa düşüldü və hər ikisi azad edildi.
Qara Əli Paşanın edamından sonra 3 aprel 1624 tarixində sədrəzəm olan Çərkəz Mehmed Paşanın Abxaz Paşa üsyanını yatırmaq üçün paytaxtdan ayrılması ilə Gürcü Mehmed Paşa üçüncü dəfə sədarət naibi seçildi. Çərkəz Mehmed Paşanın Tokatda vəfatı ilə (28 yanvar 1625) sədrəzəmlik ona təklif edilsə də, bunu qəbul etmədi. Bir müddət sonra guya sədrəzəm Hafiz Əhməd Paşanın Bağdad mühasirəsinə yardım göndərmədiyi üçün yeniçərilər və sipahilər Gürcü Mehmed Paşa əleyhinə ayaqlandılar. Əslində isə əsgərlər Topal Rəcəb Paşa tərəfindən təhrik edilmişdi. Nəticədə ələ keçirilən Gürcü Mehmed Paşa təxminən 90 yaşlarında edam edildi (13 iyul 1626). Cənazəsi Əyyub Sultan məscidi yaxınlığında, Səmiz Əli Paşanın yanına dəfn olunmuşdur.
Mənbə
- Sâfî Mustafa, Zübdetü’t-tevârîh, Beyazıt Devlet Ktp., Veliyyüddin Efendi, nr. 2428, I, vr. 47b;
- Hüseyin Tûgī, Târih (haz. Nezihi Aykut, doçentlik tezi, 1988), İÜ Ed. Fak., s. 48, 56, 69-71, 77-79, 81-82;
- Atâî, Zeyl-i Şekāik, s. 679;
- Hasanbeyzâde Ahmed, Târih (haz. Nezihi Aykut, doktora tezi, 1980), İÜ Ed. Fak., Genel Kitaplık, nr. TE 57, II, 315, 318, 321, 327, 346-347, 357, 359;
- Mehmed b. Mehmed er-Rûmî (Edirneli)’nin Nuhbetü’t-tevârîh ve’l-ahbâr’ı ve Târîh-i Âl-i Osmân’ı (haz. Abdurrahman Sağırlı, doktora tezi, 2000), İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 616, 630, 682, (Târîh-i Âl-i Osmân), s. 52-53;
- Topçular Kâtibi Abdülkadir (Kadrî) Efendi Târihi (haz. Ziya Yılmazer, doktora tezi, 1990), İÜ Ed. Fak. Genel Kitaplık, nr. TE 80, tür.yer.;
- Peçuylu İbrâhim, Târih, II, 310, 334, 344, 355, 388-390, 400;
- Kâtib Çelebi, Fezleke, I, 252, 323, 369;
- Solakzâde, Târih, s. 688, 722, 724-730;
- Karaçelebizade Abdülaziz Efendi, Ravzatü’l-ebrâr, İstanbul 1248, s. 500, 508-509, 518, 525-527, 529, 531-532, 550-551, 556-557, 563;
- Müneccimbaşı, Sahâifü’l-ahbâr, III, 621, 622, 632, 651, 655-657, 660;
- Naîmâ, Târih, II, 128, 157, 239, 252, 394-395;
- Hadîkatü’l-vüzerâ, s. 71-72; Hammer (Atâ Bey), Târih, VIII, 234, 236-247, 249;
- IX, 298; Tayyarzâde Atâ Bey, Târih [baskı yeri ve tarihi yok], II, 54-55;
- Ayvansarâyî, Vefeyât-ı Selâtîn, s. 24;
- a.mlf., Mecmûa-i Tevârîh (haz. Fahri Ç. Derin - Vahid Çabuk), İstanbul 1985, s. 133-134, 197;
- İbrahim Hilmi Tanışık, İstanbul Çeşmeleri, İstanbul 1943, I, 494;
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/2, s. 377-378;
- Danişmend, Kronoloji, V, 32; Fahri Ç. Derin, “Mehmed Paşa, Gürcü”, İA, VII, 585-587;
- Abdülkadir Karahan, “Nef‘î”, a.e., IX, 177;
- A. H. de Groot, “Meĥmed Paѕћa, Gürғјü (I)”, EI² (Fr.), VI, 986-987.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gurcu Mehmed Pasa o 13 iyul 1626 I Mustafanin ikinci selteneti doneminde umumilikde 4 ay 10 gun sedrezem olmus Osmanli dovlet adamidir Gurcu Mehmed Pasaالجورجية حديم محمد باشاOsmanli sedrezemi21 sentyabr 1622 5 fevral 1623EvvelkiBilecikli Mustafa PasaSonrakiMere Huseyn PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1536Vefat tarixi 13 iyul 1626Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiDefn yeri KonstantinopolFealiyyeti siyasetciDini islamHeyatiHeremxanaya alinaraq terbiye olundugu ucun tarixi menbelerde xedim leqebi ile taninir Bezi menbelere gore Semiz Eli Pasa terefinden bezi menbelere gore ise II Selimin Erzurum beylerbeyi Husrev Pasa terefinden saraya hediyye edilmisdir Enderunda tehsil aldiqdan sonra muxtelif vezifelere getirilmisdir I Ehmedin taxta cixisinin ardindan qapi agasi Mustafa aganin yerine has odabasi oldu 5 yanvar 1604 Hemin il merkezde vezir olmamasi sebebile divan meclisinin qurula bilmemesinden sikayetlenen sedaret naibi Sariqci Mustafa Pasanin seyleri ile bas qapicibasi Davud aga miraxur Mustafa aga ve has odabasi Mehmed aga vezirliye getirildi 21 sentyabr 1604 Bir ay sonra Misir beylerbeyi Haci Ibrahim Pasanin usyancilar terefinden oldurulmesi sebebile Misirdeki veziyyeti sabitlesdirmek ucun Misir beylerbeyi secildi 22 oktyabr 1604 Hava seraitinin pis olmasina baxmayaraq firtinali bir havada yola cixdi ve Misire yola dusdu Usyancilara qarsi aldigi tedbirler o qeder sert ve zulmkarcasina idi ki 7 ay sonra bu vezifeden alindi ve yerine Yemenli Hesen Pasa getirildi 25 iyun 1605 Istanbula dondukden sonra Dunay sahilleri de daxil olmaqla Belqrad seherinin muhafizesi ile vezifelendirilerek Bosniya beylerbeyliyine getirildi 25 may 1606 Qerb serdari Quyucu Murad Pasanin sedrezem olub paytaxta donmesi ile buradaki vezifeleri ve selahiyyetleri genislendi fevral 1607 Sedrezem Quyucu Murad Pasanin ikinci Anadolu seferi ucun Uskudara irelilemesinin ardindan Istanbuldaki isleri davam etdirmek ucun sedaret naibliyine getirildi 4 iyun 1609 Ancaq o esnada Belqrad qalasinda apardigi isler davam etdirdiyi ucun paytaxta gelmekde gecikdi Ancaq Murad Pasanin gelisinden xeber tutan usyancilarin dagilmasi ile 5 ay sonra sedrezem geri dondu ve sefer gelen ile saxlandi 1609 cu ilin noyabrinda toplanan divan meclisinde Gurcu Mehmed Pasa altinci vezir olaraq istirak etdi Murad Pasanin cixdigi sonuncu serq seferi esnasinda da sedaret naibi secildi iyul 1610 Gurcu Mehmed Pasa ucuncu vezir kimi sedaret naibliyini Murad Pasanin Diyarbekirde vefati sebebile Nasuh Pasanin yeni sedrezem olaraq Istanbula gelisine qeder davam etdirdi 6 sentyabr 1612 Sefevi elcisi Sari xanin Nasuh Pasa ile birlikde Istanbula gelmesi sebebile 27 sentyabr 1612 tarixinde kecirilen merasimde 500 neferlik herbi destesile istirak etdi Yeni sedrezem Nasuh Pasa Mehmed Pasanin sedaretde gozu olduguna inanirdi ve bu sebeble onu paytaxtdan uzaqlasdirmaq ucun Erzurum beylerbeyi teyin etmek istedi Ancaq padsahin mudaxilesi ile bu teyinat legv edildi ve Mehmed Pasa paytaxtda qalaraq vezirliyini qorudu I Ehmedin Edirneye getmek ucun yola cixdigi 22 noyabr 1613 tarixinden Istanbula donduyu 14 fevral 1614 tarixinedek Istanbul muhafizesi de ona tapsirildi Nasuh Pasanin edami ve Okuz Mehmed Pasanin sedrezem olmasinin ardindan Gurcu Mehmed Pasa ikinci vezirliye getirildi 17 oktyabr 1614 Yeni sedrezemin serq seferi ucun 22 aprel 1615 tarixinde Uskudara getmesile yeniden sedaret naibi secildi Ancaq cox kecmeden padsahin qezebine meruz qaldi ve divandan qovuldu iyul 1616 Sedaret naibliyi ve ikinci vezirlik reqibi Ehmed Pasaya verildi Bu veziyyet Sultanehmed mescidinde qilinan ilk cume namazina qeder davam etdi 9 iyun 1617 Hemin gun Gurcu Mehmed Pasa ucuncu vezirliye getirildi ve acilis merasimine devet olundu Sultan Mustafanin ilk seltenetinde de vezirliyini qoruyan Gurcu Mehmed Pasa II Osmanin seltenetinde ikinci vezir olaraq Hotin seferine qatildi ve bu seferde nin qorunmasi ona tapsirildi Ancaq sedrezem Ohrili Huseyn Pasa ikinci vezirliye getirilib yerine Dilaver Pasa sedrezem secildiyi ucun 17 sentyabr 1621 Mehmed Pasa ucuncu vezirliye endirildi II Osmanin taxtdan endirilerek oldurulmesi ile neticelenen hadiselerde cox da istirak etmedi Sultan Mustafanin ikinci seltenetinde Mere Huseyn Pasa sedrezem oldu ve Mehmed Pasa yeniden ikinci vezirliye getirildi 13 iyun 1622 Mere Huseyn Pasanin bir ay davam eden sedaretinin ardindan ayaqlanan yeniceri ve sipahilere sedrezem namizedi olaraq gosterilen 3 pasadan biri de Mehmed Pasa oldu Ancaq sedarete Bilecikli Mustafa Pasa teyin olundu Mustafa Pasanin 3 aya yaxin sedaretinden sonra ise Seyxulislam Zekeriyazade Yehya Efendi ile Valide Helime Sultanin apardigi muzakirelerin sonunda Mehmed Pasa sedarete getirildi 21 sentyabr 1622 Siyasi baximdan qarisiq donemde sedarete getirlen Gurcu Mehmed Pasa evvelce paytaxtdaki tehlukesizliyi temin ederek ordunu tenzimledi Antepdeki yeniceri ayaqlanmasi Bagdadda Bekir subasi hadisesi Erzurumda Abxaz Mehmed Pasa usyani derhal hell olunmali idi Xususile de II Osmanin qetlinde rolu olanlar ele kecirildi ve Davud Pasa edam olundu Ancaq bir muddet sonra Mere Huseyn Pasanin tehriki ile ayaqlanan yeniceri ve sipahiler Mehmed Pasanin Abxaz Pasa usyanini yatira bilmemesi sebebile seherde ixtisaslar toretdi Veziyyetin pislesmesi neticesinde caninin qorxusuna dusen Gurcu Mehmed Pasa 5 fevral 1623 tarixinde toplanan divan meclisinde sedaret mohurunu qapicilar kendxudasi ile padsaha gondererek vezifeden istefa etdi Ordunun telebi ile ikinci defe sedrezem olan Mere Huseyn Pasa terefinden Bursaya surgun edilen mart 1623 Mehmed Pasa Kamankes Eli Pasanin sedareti dovrunde paytaxta cagirilaraq vezir secildi Ancaq bir muddet sonra Eli Pasa evveller sedrezem olan Gurcu Mehmed Pasa ve Xelil Pasanin paytaxtda olmasindan narahat oldu Bu sebeble Erzurumda usyan eden Abxaz Mehmed Pasa ile onlarin elaqeli oldugunu iddia ederek her ikisini koskunde hebs etdirdi Ancaq bunun duz olmadigi basa dusuldu ve her ikisi azad edildi Qara Eli Pasanin edamindan sonra 3 aprel 1624 tarixinde sedrezem olan Cerkez Mehmed Pasanin Abxaz Pasa usyanini yatirmaq ucun paytaxtdan ayrilmasi ile Gurcu Mehmed Pasa ucuncu defe sedaret naibi secildi Cerkez Mehmed Pasanin Tokatda vefati ile 28 yanvar 1625 sedrezemlik ona teklif edilse de bunu qebul etmedi Bir muddet sonra guya sedrezem Hafiz Ehmed Pasanin Bagdad muhasiresine yardim gondermediyi ucun yeniceriler ve sipahiler Gurcu Mehmed Pasa eleyhine ayaqlandilar Eslinde ise esgerler Topal Receb Pasa terefinden tehrik edilmisdi Neticede ele kecirilen Gurcu Mehmed Pasa texminen 90 yaslarinda edam edildi 13 iyul 1626 Cenazesi Eyyub Sultan mescidi yaxinliginda Semiz Eli Pasanin yanina defn olunmusdur MenbeSafi Mustafa Zubdetu t tevarih Beyazit Devlet Ktp Veliyyuddin Efendi nr 2428 I vr 47b Huseyin Tugi Tarih haz Nezihi Aykut docentlik tezi 1988 IU Ed Fak s 48 56 69 71 77 79 81 82 Atai Zeyl i Sekaik s 679 Hasanbeyzade Ahmed Tarih haz Nezihi Aykut doktora tezi 1980 IU Ed Fak Genel Kitaplik nr TE 57 II 315 318 321 327 346 347 357 359 Mehmed b Mehmed er Rumi Edirneli nin Nuhbetu t tevarih ve l ahbar i ve Tarih i Al i Osman i haz Abdurrahman Sagirli doktora tezi 2000 IU Sosyal Bilimler Enstitusu s 616 630 682 Tarih i Al i Osman s 52 53 Topcular Katibi Abdulkadir Kadri Efendi Tarihi haz Ziya Yilmazer doktora tezi 1990 IU Ed Fak Genel Kitaplik nr TE 80 tur yer Pecuylu Ibrahim Tarih II 310 334 344 355 388 390 400 Katib Celebi Fezleke I 252 323 369 Solakzade Tarih s 688 722 724 730 Karacelebizade Abdulaziz Efendi Ravzatu l ebrar Istanbul 1248 s 500 508 509 518 525 527 529 531 532 550 551 556 557 563 Muneccimbasi Sahaifu l ahbar III 621 622 632 651 655 657 660 Naima Tarih II 128 157 239 252 394 395 Hadikatu l vuzera s 71 72 Hammer Ata Bey Tarih VIII 234 236 247 249 IX 298 Tayyarzade Ata Bey Tarih baski yeri ve tarihi yok II 54 55 Ayvansarayi Vefeyat i Selatin s 24 a mlf Mecmua i Tevarih haz Fahri C Derin Vahid Cabuk Istanbul 1985 s 133 134 197 Ibrahim Hilmi Tanisik Istanbul Cesmeleri Istanbul 1943 I 494 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 2 s 377 378 Danismend Kronoloji V 32 Fahri C Derin Mehmed Pasa Gurcu IA VII 585 587 Abdulkadir Karahan Nef i a e IX 177 A H de Groot Meĥmed Paѕћa Gurgјu I EI Fr VI 986 987