Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Müəzzinzadə Hafiz Əhməd Paşa (1564, Plovdiv – 10 fevral 1632, Konstantinopol) — IV Muradın Kösəm Sultan tərəfindən idarə olunduğu dönəmlərdə 2 dəfə — ümumilikdə 2 il 1 ay 20 gün müddətinə Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət adamıdır.
| Müəzzinzadə Hafiz Əhməd Paşa | |
|---|---|
| حافظ باشا احمد حفيد المؤذن | |
| 28 yanvar 1625 – 1 dekabr 1626 | |
| Əvvəlki | Çərkəz Mehmed Əli Paşa |
| Sonrakı | Maraşlı Xəlil Paşa |
| 25 oktyabr 1631 – 10 fevral 1632 | |
| Əvvəlki | Qazi Əkrəm Hüsrəv Paşa |
| Sonrakı | Topal Rəcəb Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Plovdiv |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Həyat yoldaşı | Ayşə Sultan |
| Uşağı | Sultanzadə Mustafa bəy |
| Rütbəsi | Admiral |
İkinci sədarət dönəmində ayaqlanan qapıqulu əsgərləri tərəfindən sultanın gözləri önündə linç edilmiş, bu hadisə IV Muradın real hakimiyyəti ələ almasında böyük rol oynamışdır.
İlk illəri
Türk əsilli olub, plovdivli bir müəzzinin oğludur.Əndərunda təhsil almışdır. Bir müddət hasodada (sultanın yaşadığı otaqda) xidmət göstərdikdən sonra I Əhməd dönəmində mühasib oldu. Daha sonra şahinçi olan Hafiz Əhməd 1608-ci ilin əvvəllərində kaptan-ı dərya olaraq saraydan ayrıldı. Ancaq həmin il Anadoluda baş verən Cəlali üsyanını yatıran sədrəzəm Quyucu Murad Paşa səfərdən geri döndü və öz adamı olan Kürəkən Xəlil Paşanı kaptan-ı dərya təyin etdi. Hafiz Paşa isə Şam bəylərbəyi olaraq 7 illik sürgünə yollandı. Daha sonra Van, Ərzurum, Bağdad və Anadolu bəylərbəyliklərinə təyin edildi.
1622-ci ildə II Osmanın qətlindən bir müddət öncə Diyarbəkir bəylərbəyi seçildi. O dövrdə Diyarbəkir dəftərdarı olan İbrahim Peçəvinin qeydlərinə görə,II Osmanın qətlindən sonra Hafiz Əhməd Paşa başda Abaza Mehmed Paşa olmaqla digər bütün Anadolu bəylərini ətrafında toplayaraq Gənc Osmanın qatillərinə qarşı ittifaq qurdu.
İlk sədarəti
Daha sonralar cəlali üsyançılarına qoşulan Abaza Mehmed Paşaya qarşı və Səfəvilərə qarşı sərdar-ı əkrəm seçilən sədrəzəm Çərkəz Mehmed Əli Paşa 1625-ci ilin yanvarında Tokat yaxınlığında anidən vəfat etdi. Onun yerinə isə sədrəzəm olaraq Hafiz Əhməd Paşa seçildi.
Müəzzinzadə Hafiz Əhməd Paşa paytaxtdan aldığı əmrlə üsyan edən Bağdad hakimi Bəkir Subaşının üzərinə yürüdü. Başlayan üsyanın çox böyüməyəcəyinə inanan Hafiz Əhməd Paşa mühasiblərinin tövsiyələrinə uymayaraq kiçik bir orduyla Bağdada getdi. 9 ay davam edən mühasirə nəticəsiz qaldı və Səfəvilərlə danışıqlara keçən Bəkir Subaşı şəhəri onlara təslim etdi.
dekabr 1626 tarixində bütün bu uğursuz fəaliyyəti səbəbilə sədarətdən alındı və yerinə Kürəkən Xəlil Paşa gətirildi. Hafiz Paşa isə İstanbula geri döndü və ikinci vəzir (vəzir-i sani) olaraq qübbəaltı vəziri oldu. Bu illərdə I Əhmədin qızı və IV Muradın bacısı olan Ayşə Sultanla nikahlandı və saraya kürəkən oldu.
İkinci sədarəti və ölümü
Sədrəzəm Qazi Əkrəm Hüsrəv Paşa isə 1629-cu ildə Bağdadı mühasirəyə aldı ancaq bu mühasirə də uğursuz oldu. Ordusu ilə birlikdə Mardinə çəkildi. Növbəti iki ili burada qalan Hüsrəv Paşanın yerli əhaliyə etdiyi əziyyətin xəbərləri isə İstanbula qədər gəlib çatdı. Bu xəbər IV Murad və mərkəzi dövlət idarəsi tərəfindən xoş görülmədi. Hüsrəv Paşa sədarətdən alındı və Hafiz Paşa ikinci dəfə sədrəzəm seçildi.
Şərqdə ard-arda məğlub olan qapıqulu əsgərlərinin qış gəlmədən paytaxta geri dönməsi haqqında divanda qərar qəbul edildi. Tokata çəkilən Hüsrəv Paşa isə paytaxta dönən əsgərləri öz lehinə ayaqlanmağa təşviq edirdi. İstanbula geri qayıdan yeniçərilər isə zəfər qazanmışcasına paytaxtda iğtişaş törətməyə başlamışdılar. Sədrəzəm olmaq istəyən Topal Rəcəb Paşa isə əslən boşnaq və alban olan yeniçəriləri təşviq edərək üsyana sövq etməkdə idi.
7 fevral 1632 tarixində ilk hərbi ayaqlanma baş verdi. Sultan Əhməd Meydanına toplanan sipahi və yeniçərilər Hüsrəv Paşanın sədarətdən alınmasına qarşı çıxdılar.Topqapı Sarayına hücum edən yüzlərcə əsgər, üləma və şəhər əhalisi sədrəzəm Hafiz Paşa, Şeyxülislam Yəhya Əfəndi və yeniçəri ağası Həsən Xəlifə də daxil olmaq üzrə 17 dövlət adamının vəzifəsindən azad edilərək edamını tələb etdilər. Bu ayaqlanma 3 gün davam etdi və 3 gün boyunca şəhər darmadağın edildi.
Ayaqlanan əhali üsyanın üçüncü günü — 10 fevral tarixində Topqapı Sarayının çöl qapısını keçərək Orta Qapıya gəldilər və nümayişlərini burada davam etdirdilər. Vəzir Bayram Paşa Hafiz Paşaya məktub yazaraq saraya gəlməməsini təkidlə tövsiyə etsə də, Hafiz Paşa bir dəstə əsgərlə saraya gəldi. Əhalinin daş-qalaqla qarşıladığı Hafiz Paşa saraya girə bildi və sədarət möhrünü IV Murada təslim edərək libasını dəyişdi və gizlicə Üsküdara qaçdı.
Ayaqlanan üsyançılar Orta Qapını açdırıb saraya daxil oldular və sultanı ayaq divanına çağırdılar. Silahlı saray xidmətçilərinin müşayətilə IV Murad qapı önünə gələrək taxta oturdu və üsyançıların dərdlərini dinlədi. Üsyançılar kəllələrini istədikləri dövlət adamlarının siyahısını verdilər və əks təqdirdə işin başqa yönə gedəcəyini bildirərək hədə qorxu gəldilər. Daha sonra hücuma keçək əhalinin arasından zorla çıxarılan IV Murad yenidən saraya qaçırıldı.
Topal Rəcəb Paşanın məsləhətilə istefavermiş Hafiz Əhməd Paşa yenidən saraya çağırıldı və IV Murad təkrar ayaq divanına çıxarıldı. Ancaq ayaq divanında deyilən məsləhətlərə qulaq asmayan üsyançılar sabiq sədrəzəmin edamını istədilər. Bu əsnada Hafiz Əhməd Paşa öz istəyilə üsyançılara təslim oldu. Üsyançılar xəncər və daş-qalaqla hücuma keçdilər və Hafiz Əhməd Paşa şəhid edildi. Üsyançıların yatışdırılması üçün Topal Rəcəb Paşa sədrəzəm təyin edildi. Vəsiyyətinə uyğun olaraq Müəzzinzadə Hafiz Əhməd Paşa Üsküdarda Qaracaəhməd Məzarlığında dəfn olundu.
Həmçinin baxın
Mənbə
- Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVİİ. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 İŞBN:978-975-16-0010) say.380
- İbrahim Efendi Peçevi (haz. Bekir Sıtkı Baykal), (1999) Peçevi Tarihi 2 Cilt, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları;
- Peçevi Tarihi, C.2 say,291
- Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak. ISBN 975-329-299-6 say. 238
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Muezzinzade Hafiz Ehmed Pasa 1564 Plovdiv 10 fevral 1632 Konstantinopol IV Muradin Kosem Sultan terefinden idare olundugu donemlerde 2 defe umumilikde 2 il 1 ay 20 gun muddetine Osmanli imperiyasinin sedrezemi olmus dovlet adamidir Muezzinzade Hafiz Ehmed Pasaحافظ باشا احمد حفيد المؤذنOsmanli sedrezemi28 yanvar 1625 1 dekabr 1626EvvelkiCerkez Mehmed Eli PasaSonrakiMarasli Xelil Pasa25 oktyabr 1631 10 fevral 1632EvvelkiQazi Ekrem Husrev PasaSonrakiTopal Receb PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1564Dogum yeri PlovdivVefat tarixi 10 fevral 1632Vefat yeri KonstantinopolDefn yeri Qaracaehmed qebiristanligiFealiyyeti siyasetciHeyat yoldasi Ayse SultanUsagi Sultanzade Mustafa beyRutbesi Admiral Ikinci sedaret doneminde ayaqlanan qapiqulu esgerleri terefinden sultanin gozleri onunde linc edilmis bu hadise IV Muradin real hakimiyyeti ele almasinda boyuk rol oynamisdir Ilk illeriTurk esilli olub plovdivli bir muezzinin ogludur Enderunda tehsil almisdir Bir muddet hasodada sultanin yasadigi otaqda xidmet gosterdikden sonra I Ehmed doneminde muhasib oldu Daha sonra sahinci olan Hafiz Ehmed 1608 ci ilin evvellerinde kaptan i derya olaraq saraydan ayrildi Ancaq hemin il Anadoluda bas veren Celali usyanini yatiran sedrezem Quyucu Murad Pasa seferden geri dondu ve oz adami olan Kureken Xelil Pasani kaptan i derya teyin etdi Hafiz Pasa ise Sam beylerbeyi olaraq 7 illik surgune yollandi Daha sonra Van Erzurum Bagdad ve Anadolu beylerbeyliklerine teyin edildi 1622 ci ilde II Osmanin qetlinden bir muddet once Diyarbekir beylerbeyi secildi O dovrde Diyarbekir defterdari olan Ibrahim Pecevinin qeydlerine gore II Osmanin qetlinden sonra Hafiz Ehmed Pasa basda Abaza Mehmed Pasa olmaqla diger butun Anadolu beylerini etrafinda toplayaraq Genc Osmanin qatillerine qarsi ittifaq qurdu Ilk sedaretiDaha sonralar celali usyancilarina qosulan Abaza Mehmed Pasaya qarsi ve Sefevilere qarsi serdar i ekrem secilen sedrezem Cerkez Mehmed Eli Pasa 1625 ci ilin yanvarinda Tokat yaxinliginda aniden vefat etdi Onun yerine ise sedrezem olaraq Hafiz Ehmed Pasa secildi Muezzinzade Hafiz Ehmed Pasa paytaxtdan aldigi emrle usyan eden Bagdad hakimi Bekir Subasinin uzerine yurudu Baslayan usyanin cox boyumeyeceyine inanan Hafiz Ehmed Pasa muhasiblerinin tovsiyelerine uymayaraq kicik bir orduyla Bagdada getdi 9 ay davam eden muhasire neticesiz qaldi ve Sefevilerle danisiqlara kecen Bekir Subasi seheri onlara teslim etdi dekabr 1626 tarixinde butun bu ugursuz fealiyyeti sebebile sedaretden alindi ve yerine Kureken Xelil Pasa getirildi Hafiz Pasa ise Istanbula geri dondu ve ikinci vezir vezir i sani olaraq qubbealti veziri oldu Bu illerde I Ehmedin qizi ve IV Muradin bacisi olan Ayse Sultanla nikahlandi ve saraya kureken oldu Ikinci sedareti ve olumuSedrezem Qazi Ekrem Husrev Pasa ise 1629 cu ilde Bagdadi muhasireye aldi ancaq bu muhasire de ugursuz oldu Ordusu ile birlikde Mardine cekildi Novbeti iki ili burada qalan Husrev Pasanin yerli ehaliye etdiyi eziyyetin xeberleri ise Istanbula qeder gelib catdi Bu xeber IV Murad ve merkezi dovlet idaresi terefinden xos gorulmedi Husrev Pasa sedaretden alindi ve Hafiz Pasa ikinci defe sedrezem secildi Serqde ard arda meglub olan qapiqulu esgerlerinin qis gelmeden paytaxta geri donmesi haqqinda divanda qerar qebul edildi Tokata cekilen Husrev Pasa ise paytaxta donen esgerleri oz lehine ayaqlanmaga tesviq edirdi Istanbula geri qayidan yeniceriler ise zefer qazanmiscasina paytaxtda igtisas toretmeye baslamisdilar Sedrezem olmaq isteyen Topal Receb Pasa ise eslen bosnaq ve alban olan yenicerileri tesviq ederek usyana sovq etmekde idi 7 fevral 1632 tarixinde ilk herbi ayaqlanma bas verdi Sultan Ehmed Meydanina toplanan sipahi ve yeniceriler Husrev Pasanin sedaretden alinmasina qarsi cixdilar Topqapi Sarayina hucum eden yuzlerce esger ulema ve seher ehalisi sedrezem Hafiz Pasa Seyxulislam Yehya Efendi ve yeniceri agasi Hesen Xelife de daxil olmaq uzre 17 dovlet adaminin vezifesinden azad edilerek edamini teleb etdiler Bu ayaqlanma 3 gun davam etdi ve 3 gun boyunca seher darmadagin edildi Ayaqlanan ehali usyanin ucuncu gunu 10 fevral tarixinde Topqapi Sarayinin col qapisini kecerek Orta Qapiya geldiler ve numayislerini burada davam etdirdiler Vezir Bayram Pasa Hafiz Pasaya mektub yazaraq saraya gelmemesini tekidle tovsiye etse de Hafiz Pasa bir deste esgerle saraya geldi Ehalinin das qalaqla qarsiladigi Hafiz Pasa saraya gire bildi ve sedaret mohrunu IV Murada teslim ederek libasini deyisdi ve gizlice Uskudara qacdi Ayaqlanan usyancilar Orta Qapini acdirib saraya daxil oldular ve sultani ayaq divanina cagirdilar Silahli saray xidmetcilerinin musayetile IV Murad qapi onune gelerek taxta oturdu ve usyancilarin derdlerini dinledi Usyancilar kellelerini istedikleri dovlet adamlarinin siyahisini verdiler ve eks teqdirde isin basqa yone gedeceyini bildirerek hede qorxu geldiler Daha sonra hucuma kecek ehalinin arasindan zorla cixarilan IV Murad yeniden saraya qacirildi Topal Receb Pasanin meslehetile istefavermis Hafiz Ehmed Pasa yeniden saraya cagirildi ve IV Murad tekrar ayaq divanina cixarildi Ancaq ayaq divaninda deyilen meslehetlere qulaq asmayan usyancilar sabiq sedrezemin edamini istediler Bu esnada Hafiz Ehmed Pasa oz isteyile usyancilara teslim oldu Usyancilar xencer ve das qalaqla hucuma kecdiler ve Hafiz Ehmed Pasa sehid edildi Usyancilarin yatisdirilmasi ucun Topal Receb Pasa sedrezem teyin edildi Vesiyyetine uygun olaraq Muezzinzade Hafiz Ehmed Pasa Uskudarda Qaracaehmed Mezarliginda defn olundu Hemcinin baxinIV Murad Kosem Sultan Sedrezem Durgunluq donemi Osmanli sedrezemleriMenbeUzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 380 Ibrahim Efendi Pecevi haz Bekir Sitki Baykal 1999 Pecevi Tarihi 2 Cilt Ankara Kultur ve Turizm Bakanligi Yayinlari Pecevi Tarihi C 2 say 291 Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak ISBN 975 329 299 6 say 238