Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abaza paşa və ya Abaza Mehmed Paşa (21 yanvar 1576, Konstantinopol – 23 avqust 1634, Konstantinopol) — 1624–1628-ci illərdə Cəlali üsyanının lideri olan Osmanlı dövlət adamı. Abxaz Mehmed Paşa özünə məxsus geyimi ilə dövründə fərqlənmiş, hətta bəzi mənbələrə görə Osmanlı sultanları belə onun geyiminə istinad etmişdir.
| Abaza paşa | |
|---|---|
| osman. اباظة محمد پاشا | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 21 yanvar 1576 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 23 avqust 1634 (58 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | edam[d] |
| Fəaliyyəti | hərbi qulluqçu |
İlk illəri
Əslən abxazdır. İlk işi Hələb hakimi Canpoladoğlu Əli Paşanın xəzinədarlığı oldu. Canpoladoğlu ailəsi Hələbin idarəsində olan köklü ailələrdən biri idi. Əmisi Hüseyn Paşanın edam edilməsindən sonra üsyan qaldıran Canpoladoğlu Əli Paşanın üsyanında yer aldı. 1607-ci ildə baş verən döyüşdə Canpoladoğlunun ordusunda iştirak etdi ancaq ordu məğlub olduqdan sonra Osmanlı ordusuna əsir düşdü. Həmin illərdə yeniçəri ağası olan Xəlil Paşa sülhü təmin etmiş və beləliklə, Abxaz Mehmed Xəlil Paşanın xidmətinə girmişdir.
Xəlil Paşa kaptan-ı dərya təyin edildiyi illərdə Abxaz Mehmed Paşa da dərya bəyi olaraq seçildi. Ard-arda silahdarlıq, Hələb və Mərəş hakimi oldu. Osmanlı-Səfəvi müharibəsi illərində Ərzurum hakimi idi. 1617-ci ildə Kürəkən Xəlil Paşa sədrəzəm seçilmiş və sərdar-ı əkrəm olaraq İran ərazisinə keçərkən Abxaz Mehmed Paşanı da özüylə aparmışdır.
Səfəvilərlə aparılan döyüşlər səbəbilə Şərqi Anadolu regionunda bir çox çətinliklər yaranmışdı. Bunlardan biri də Ərzurumda həddindən çox sayda yeniçərinin olması idi. Müharibə ərzində xalqla əhaliyə zülm edən yeniçərilər arasında qarşıdurma yaranmış, bu əsnada Osmanlı sultanı Gənc Osman yeniçərilər tərəfindən taxtdan endirilərək xaincəsinə öldürülmüşdür. Bütün bu hadisələrin sonunda Abxaz Mehmed Paşa yeniçərilərin dövlətin belində yük olduğu qənaətinə gəldi və 1624-cü ildə Ərzurum əyalətindəki çoxlu sayda yeniçərini qətl edərək Osmanlı dövlətinə qarşı üsyan qaldırdı.
Üsyan illəri
Abxaz Mehmed Paşa öz bölgəsindəki yeniçəriləri öldürməklə kifayətlənmədi və ordusuyla birlikdə İstanbula doğru yola çıxdı. Xalqdan vergi toplayaraq ordusunu gücləndirdi. 30 min nəfərlik orduyla Sivası və Ankaranı ələ keçirdi, Bursanı mühasirəyə aldı ancaq ələ keçirə bilmədi və Niğdəyə çəkildi. Məğlub olmasına baxmayaraq xalqın dəstəyilə illərlə Ərzurum bölgəsində yeniçərilərə qarşı mübarizə apardı. 15 oktyabr-25 noyabr 1627 tarixləri arasında keçmiş ağası olan Kürəkən Xəlil Paşanın idarəsindəki ordu Ərzurum qalasını mühasirəyə aldı ancaq ələ keçirə bilmədi. Bir il sonra — 6 sentyabr 1628 tarixində IV Muradın yeni sədrəzəmi Qazi Əkrəm Hüsrəv Paşanın idarəsindəki ordu Ərzurumu mühasirəyə aldı və 14 gün sonra ələ keçirdi.
Osmanlı hakimiyyətinə tabeliyi
Məğlub olan Abxaz Mehmed Paşa İstanbula gətirildi. Əslində edam olunmalı idi ancaq ağlı və cəsarəti səbəbilə IV Murad tərəfindən bağışlanaraq 22 sentyabr 1628 tarixində Bosniya bəylərbəyi təyin edildi. 1633-cü ildə IV Muradın əmriylə sülh şərtlərini pozan Lehistana hücum etdi. Bolqarıstanın şimal-qərbində Krım, Valaxiya və moldov qoşunlarıyla birləşərək Lehistana daxil oldu. Abxaz Mehmed Paşanın çoxlu sayda qənimət və əsirlə geri dönməsi nəticəsində Lehistan elçisi Trebzinski sülh təklif etdi. İllik verginin ödənilməsi və Dnestr çayı üzərindəki bütün qalaların dağıdılması şərtilə Osmanlı tərəfi də sülhü qəbul etdi.
Lehistanın sülh şərtlərini pozması nəticəsində 15 aprel 1634 tarixində IV Murad şəxsən ordunun başına keçdi və Lehistana yürüş təşkil etdi. Abxaz Mehmed Paşa artıq padşahın ən yaxın adamı olmuşdu və səfərdə ikinci adam olaraq iştirak etmişdi. 27 aprel 1634 tarixində ordular Ədirnəyə çatdı və bu əsnada qorxuya düşən Lehistan tərəfi yenidən sülh təklif etdi. Beləliklə, IV Murad səfəri ləğv etdi və İstanbula geri döndü.
IV Murad Abxaz Mehmed Paşanın fəaliyyətindən razı qalsa da, ona daim potensial üsyançı gözüylə yanaşmış və hər zaman ona şüphəylə yanaşmışdır. Yunan və ermənilər arasında çıxan anlaşılmazlıqda guya ermənilərdən rüşvət alması səbəbilə 1634 tarixində edam edildi və Quyucu Murad Paşa türbəsinə dəfn edildi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Selcuk Aksin Somel (13 fevral 2003). Historical Dictionary of the Ottoman Empire 2020-09-23 at the Wayback Machine. Scarecrow Press. pp. 37–. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Abaza pasa ve ya Abaza Mehmed Pasa 21 yanvar 1576 Konstantinopol 23 avqust 1634 Konstantinopol 1624 1628 ci illerde Celali usyaninin lideri olan Osmanli dovlet adami Abxaz Mehmed Pasa ozune mexsus geyimi ile dovrunde ferqlenmis hetta bezi menbelere gore Osmanli sultanlari bele onun geyimine istinad etmisdir Abaza pasaosman اباظة محمد پاشا Osmanli veziriSexsi melumatlarDogum tarixi 21 yanvar 1576Dogum yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiVefat tarixi 23 avqust 1634 1634 08 23 58 yasinda Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiVefat sebebi edam d Fealiyyeti herbi qulluqcuIlk illeriEslen abxazdir Ilk isi Heleb hakimi Canpoladoglu Eli Pasanin xezinedarligi oldu Canpoladoglu ailesi Helebin idaresinde olan koklu ailelerden biri idi Emisi Huseyn Pasanin edam edilmesinden sonra usyan qaldiran Canpoladoglu Eli Pasanin usyaninda yer aldi 1607 ci ilde bas veren doyusde Canpoladoglunun ordusunda istirak etdi ancaq ordu meglub olduqdan sonra Osmanli ordusuna esir dusdu Hemin illerde yeniceri agasi olan Xelil Pasa sulhu temin etmis ve belelikle Abxaz Mehmed Xelil Pasanin xidmetine girmisdir Xelil Pasa kaptan i derya teyin edildiyi illerde Abxaz Mehmed Pasa da derya beyi olaraq secildi Ard arda silahdarliq Heleb ve Meres hakimi oldu Osmanli Sefevi muharibesi illerinde Erzurum hakimi idi 1617 ci ilde Kureken Xelil Pasa sedrezem secilmis ve serdar i ekrem olaraq Iran erazisine kecerken Abxaz Mehmed Pasani da ozuyle aparmisdir Sefevilerle aparilan doyusler sebebile Serqi Anadolu regionunda bir cox cetinlikler yaranmisdi Bunlardan biri de Erzurumda heddinden cox sayda yenicerinin olmasi idi Muharibe erzinde xalqla ehaliye zulm eden yeniceriler arasinda qarsidurma yaranmis bu esnada Osmanli sultani Genc Osman yeniceriler terefinden taxtdan endirilerek xaincesine oldurulmusdur Butun bu hadiselerin sonunda Abxaz Mehmed Pasa yenicerilerin dovletin belinde yuk oldugu qenaetine geldi ve 1624 cu ilde Erzurum eyaletindeki coxlu sayda yenicerini qetl ederek Osmanli dovletine qarsi usyan qaldirdi Usyan illeriAbxaz Mehmed Pasa oz bolgesindeki yenicerileri oldurmekle kifayetlenmedi ve ordusuyla birlikde Istanbula dogru yola cixdi Xalqdan vergi toplayaraq ordusunu guclendirdi 30 min neferlik orduyla Sivasi ve Ankarani ele kecirdi Bursani muhasireye aldi ancaq ele kecire bilmedi ve Nigdeye cekildi Meglub olmasina baxmayaraq xalqin desteyile illerle Erzurum bolgesinde yenicerilere qarsi mubarize apardi 15 oktyabr 25 noyabr 1627 tarixleri arasinda kecmis agasi olan Kureken Xelil Pasanin idaresindeki ordu Erzurum qalasini muhasireye aldi ancaq ele kecire bilmedi Bir il sonra 6 sentyabr 1628 tarixinde IV Muradin yeni sedrezemi Qazi Ekrem Husrev Pasanin idaresindeki ordu Erzurumu muhasireye aldi ve 14 gun sonra ele kecirdi Osmanli hakimiyyetine tabeliyiMeglub olan Abxaz Mehmed Pasa Istanbula getirildi Eslinde edam olunmali idi ancaq agli ve cesareti sebebile IV Murad terefinden bagislanaraq 22 sentyabr 1628 tarixinde Bosniya beylerbeyi teyin edildi 1633 cu ilde IV Muradin emriyle sulh sertlerini pozan Lehistana hucum etdi Bolqaristanin simal qerbinde Krim Valaxiya ve moldov qosunlariyla birleserek Lehistana daxil oldu Abxaz Mehmed Pasanin coxlu sayda qenimet ve esirle geri donmesi neticesinde Lehistan elcisi Trebzinski sulh teklif etdi Illik verginin odenilmesi ve Dnestr cayi uzerindeki butun qalalarin dagidilmasi sertile Osmanli terefi de sulhu qebul etdi Lehistanin sulh sertlerini pozmasi neticesinde 15 aprel 1634 tarixinde IV Murad sexsen ordunun basina kecdi ve Lehistana yurus teskil etdi Abxaz Mehmed Pasa artiq padsahin en yaxin adami olmusdu ve seferde ikinci adam olaraq istirak etmisdi 27 aprel 1634 tarixinde ordular Edirneye catdi ve bu esnada qorxuya dusen Lehistan terefi yeniden sulh teklif etdi Belelikle IV Murad seferi legv etdi ve Istanbula geri dondu IV Murad Abxaz Mehmed Pasanin fealiyyetinden razi qalsa da ona daim potensial usyanci gozuyle yanasmis ve her zaman ona supheyle yanasmisdir Yunan ve ermeniler arasinda cixan anlasilmazliqda guya ermenilerden rusvet almasi sebebile 1634 tarixinde edam edildi ve Quyucu Murad Pasa turbesine defn edildi Hemcinin baxI Ehmed I Mustafa II Osman IV Murad Celali usyanlari Sedrezem Durgunluq donemi Osmanli sedrezemleriIstinadlarSelcuk Aksin Somel 13 fevral 2003 Historical Dictionary of the Ottoman Empire 2020 09 23 at the Wayback Machine Scarecrow Press pp 37 ISBN 978 0 8108 6606 5