Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Enterosit və ya bağırsaq uducu hüceyrələr — kiçik və yoğun bağırsağın daxili səthini əhatə edən sadə sütunlu epitelial hüceyrələr. Qlikokaliksin səth qatında həzm fermentləri var. Apikal səthdəki mikrovillilər onun səthini artırır. Bu, çoxsaylı kiçik molekulların bağırsaq lümenindən enterositlərə daşınmasını asanlaşdırır.
Bunlara həzm olunan zülallar, yağlar və şəkərlər, həmçinin su, elektrolitlər, vitaminlər və öd duzları daxildir. Enterositlər də leptin kimi hormonlar ifraz edərək endokrin rolunu oynayırlar.
Funksiyası
Enterositlərin əsas funksiyalarına aşağıdakılar daxildir:
- İon qəbulu. Natrium, kalsium, maqnezium, dəmir, sink və mis daxil olmaqla ionların udulması.
- Su qəbulu. Bu, bazolateral səthdə Na+/K+-ATPase tərəfindən qurulan osmotik qradientə uyğundur. Bu, diffuziya və ya parasellülər olaraq baş verə bilər.
- Şəkər qəbulu. Qlikokaliksdəki polisaxaridazalar və disaxaridazalar böyük şəkər molekullarını parçalayır, sonra onlar sorulur. Qlükoza natrium-qlükoza kotransportatoru vasitəsilə enterositlərin apikal membranından keçir. Sitozol (sitoplazma) vasitəsilə hərəkət edir və GLUT2-dən istifadə edərək, bazolateral membran vasitəsilə (qan kapilyarına) enterositdən çıxır. Qalaktoza eyni keçid sistemindən istifadə edir. Fruktoza isə GLUT5-dən istifadə edərək enterositlərin apikal membranını keçir. Digər GLUT daşıyıcılarından birini istifadə edərək qan kapilyarına keçdiyi düşünülür.
- Lipidlərin qəbulu. Lipidlər ödün köməyi ilə mədəaltı vəzi lipaza ailəsi tərəfindən parçalanır və sonra enterositlərə yayılır. Daha kiçik lipidlər bağırsaq kapilyarlarına daşınır, böyük lipidlər isə Qolji və ya endoplazmatik şəbəkə tərəfindən lipoprotein xilomikrasına çevrilir və lakteallara ekzositozlanır.
- Vitamin B12 qəbulu. Reseptorlar vitamin B12 - mədə daxili faktor kompleksinə bağlanır və hüceyrəyə daxil olur.
- Konyuqasiya olunmamış öd duzlarının rezorbsiyası. Sərbəst buraxılan və lipidlərin emulsiyalaşdırılmasında istifadə olunmayan öd ileumda reabsorbsiya edilir. Enterohepatik dövran kimi də tanınır.
- İmmunoqlobulinlərin ifrazı. Mukozal plazma hüceyrələrindən olan IgA, reseptor vasitəçiliyi ilə endositoz vasitəsilə bazolateral səthdə sorulur və reseptor-IgA kompleksi şəklində bağırsağın lümeninə buraxılır. Reseptor komponenti molekula əlavə sabitlik verir.
Pozuntuları
- Pəhrizdə fruktoza dözümsüzlüyü fruktoza daşıyıcısının miqdarının çatışmazlığı olduqda baş verir.
- Laktoza qarşı dözümsüzlük karbohidrat həzminin ən çox yayılmış problemidir və insan orqanizmi süd məhsullarında olan şəkər laktozasını parçalamaq üçün kifayət qədər miqdarda laktaza fermenti istehsal etmədikdə baş verir. Bu çatışmazlıq nəticəsində həzm olunmamış laktoza udulmur və bunun əvəzinə yoğun bağırsağa ötürülür. Orada bakteriyalar laktoza metabolizə edir və bununla da bağırsağın hərəkətliliyini artıran qaz və metabolik proseslər yaranır. Bu, qaz və digər xoşagəlməz simptomlara səbəb olur.
- Vəba toksini su və elektrolitlərin ifrazını artıra və ya qəbulunu azalda bilər ki, bu da ehtimal ki, ciddi susuzlaşdırma və elektrolit balanssızlığına səbəb ola bilər.
- Rotavirus selektiv şəkildə nazik bağırsaqda yetkin enterositlərə daxil olur və onları öldürür.
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2023-08-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-06.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-05-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-09-06.
- Ross, M.H. & Pawlina, W. 2003. Histology: A Text and Atlas, 4th Edition. Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2652499/
- https://en.wikipedia.org/wiki/Enterohepatic_circulation
- "Arxivlənmiş surət". 2023-05-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-06.
- Joaquín Sánchez, Jan Holmgren. "Cholera toxin – A foe & a friend" (PDF). Indian Journal of Medical Research. 133. February 2011: 158. 2013-02-03 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-09-06.
- https://www.eudi.az/meqale/etrafli/107
- Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease, Chapter 17, 749-819
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Enterosit ve ya bagirsaq uducu huceyreler kicik ve yogun bagirsagin daxili sethini ehate eden sade sutunlu epitelial huceyreler Qlikokaliksin seth qatinda hezm fermentleri var Apikal sethdeki mikrovilliler onun sethini artirir Bu coxsayli kicik molekullarin bagirsaq lumeninden enterositlere dasinmasini asanlasdirir Bunlara hezm olunan zulallar yaglar ve sekerler hemcinin su elektrolitler vitaminler ve od duzlari daxildir Enterositler de leptin kimi hormonlar ifraz ederek endokrin rolunu oynayirlar FunksiyasiEnterositlerin esas funksiyalarina asagidakilar daxildir Ion qebulu Natrium kalsium maqnezium demir sink ve mis daxil olmaqla ionlarin udulmasi Su qebulu Bu bazolateral sethde Na K ATPase terefinden qurulan osmotik qradiente uygundur Bu diffuziya ve ya paraselluler olaraq bas vere biler Seker qebulu Qlikokaliksdeki polisaxaridazalar ve disaxaridazalar boyuk seker molekullarini parcalayir sonra onlar sorulur Qlukoza natrium qlukoza kotransportatoru vasitesile enterositlerin apikal membranindan kecir Sitozol sitoplazma vasitesile hereket edir ve GLUT2 den istifade ederek bazolateral membran vasitesile qan kapilyarina enterositden cixir Qalaktoza eyni kecid sisteminden istifade edir Fruktoza ise GLUT5 den istifade ederek enterositlerin apikal membranini kecir Diger GLUT dasiyicilarindan birini istifade ederek qan kapilyarina kecdiyi dusunulur Lipidlerin qebulu Lipidler odun komeyi ile medealti vezi lipaza ailesi terefinden parcalanir ve sonra enterositlere yayilir Daha kicik lipidler bagirsaq kapilyarlarina dasinir boyuk lipidler ise Qolji ve ya endoplazmatik sebeke terefinden lipoprotein xilomikrasina cevrilir ve lakteallara ekzositozlanir Vitamin B12 qebulu Reseptorlar vitamin B12 mede daxili faktor kompleksine baglanir ve huceyreye daxil olur Konyuqasiya olunmamis od duzlarinin rezorbsiyasi Serbest buraxilan ve lipidlerin emulsiyalasdirilmasinda istifade olunmayan od ileumda reabsorbsiya edilir Enterohepatik dovran kimi de taninir Immunoqlobulinlerin ifrazi Mukozal plazma huceyrelerinden olan IgA reseptor vasiteciliyi ile endositoz vasitesile bazolateral sethde sorulur ve reseptor IgA kompleksi seklinde bagirsagin lumenine buraxilir Reseptor komponenti molekula elave sabitlik verir PozuntulariPehrizde fruktoza dozumsuzluyu fruktoza dasiyicisinin miqdarinin catismazligi olduqda bas verir Laktoza qarsi dozumsuzluk karbohidrat hezminin en cox yayilmis problemidir ve insan orqanizmi sud mehsullarinda olan seker laktozasini parcalamaq ucun kifayet qeder miqdarda laktaza fermenti istehsal etmedikde bas verir Bu catismazliq neticesinde hezm olunmamis laktoza udulmur ve bunun evezine yogun bagirsaga oturulur Orada bakteriyalar laktoza metabolize edir ve bununla da bagirsagin hereketliliyini artiran qaz ve metabolik prosesler yaranir Bu qaz ve diger xosagelmez simptomlara sebeb olur Veba toksini su ve elektrolitlerin ifrazini artira ve ya qebulunu azalda biler ki bu da ehtimal ki ciddi susuzlasdirma ve elektrolit balanssizligina sebeb ola biler Rotavirus selektiv sekilde nazik bagirsaqda yetkin enterositlere daxil olur ve onlari oldurur Istinadlar Arxivlenmis suret 2023 08 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 09 06 Arxivlenmis suret 2023 05 28 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 06 Ross M H amp Pawlina W 2003 Histology A Text and Atlas 4th Edition Lippincott Williams amp Wilkins Philadelphia https www ncbi nlm nih gov pmc articles PMC2652499 https en wikipedia org wiki Enterohepatic circulation Arxivlenmis suret 2023 05 30 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 09 06 Joaquin Sanchez Jan Holmgren Cholera toxin A foe amp a friend PDF Indian Journal of Medical Research 133 February 2011 158 2013 02 03 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 09 06 https www eudi az meqale etrafli 107 Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease Chapter 17 749 819Xarici kecidler