Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cüzeppe Fortunino Françesko Verdi (it. Giuseppe Fortunino Francesco Verdi; 10 oktyabr 1813[…], Le Ronkole[d], Taro departamenti[d] – 27 yanvar 1901[…], Milan) — XIX əsr italyan bəstəkarı. Əsasən opera əsərlərinin müəllifi olub. Onun bir çox əsərləri hal-hazırda dünyanın bir çox ölkələrindəki teatr səhnələrində tamaşaya qoyulur.
| Cüzeppe Verdi | |
|---|---|
| it. Giuseppe Verdi | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 10 oktyabr 1813[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 27 yanvar 1901[…](87 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | insult |
| Dəfn yeri |
|
| Vətəndaşlığı | |
| Uşağı | 2 |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | bəstəkar, dirijor, yazıçı, siyasətçi |
| Fəaliyyət illəri | 1830-cu ildən |
| Janrlar | klassik musiqi, opera |
| Musiqi aləti | piano |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |       |
 | |
| verdi.san.beniculturali.it | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Cüzeppe Verdi kiçik otel işlədən Karlo Verdi ilə kəndli qızı Marianninin ikinci uşağı idi. 10 oktyabr 1813-cü ildə Şimali İtaliyadakı Ronkole şəhərində, hazırda muzey kimi istifadə olunan evdə dünyaya göz açıb. Ailəsindən heç kim musiqi ilə məşğul olmasa da Verdi musiqiyə çox düşkün idi. O, kilsə orqançısından ilk musiqi dərslərini alıb. 10 yaşından etibarən bazar günləri kilsədə orqan çalmağa başlayıb.
Heç vaxt musiqi ilə məşğul olmayan ailəsi onun musiqi təhsili alması üçün böyük səy göstərir, köhnə piano aldıqdan sonra Busetto qəsəbəsinə göndərərək oradakı bədii mühitdən yararlanmasını təmin edib. Busettoda ailəvi tacir dostları Antonio Barezzinin evində qalan Verdi latın dilindən və musiqidən dərslər alır. Milan Konservatoriyasına daxil olmaq istəyən Verdi, piano texnikasından zəif olduğu üçün imtahanlardan keçə bilmir. Bir neçə onillikdən sonra Milan Konservatoriyasına Cüzeppe Verdinin adı veriəcəkdi. Verdi Konservatoriyaya daxil ola bilməsə də La Skala Teatrının rəhbəri Vinsente Laviqnadan 2 il müddətinə xüsusi dərs almaq fürsətini qazanır. Barezzinin xərclərini ödəməsi sayəsində dərs alan Verdi opera musiqisini öyrənməyə başlayır.
Verdi, Busettoya geri gələndə şəhər orkestrinin rəhbərliyini icra etməyə başladı. O, 1836-cı il mayın 4-də Barezzinin kiçik qızı Marqerita ilə evləndi, ard-arda qızı və oğlu dünyaya gəldi. Amma çarəsiz xəstəlik onun xoşbəxtliyini tez yarıda kəsdi. 1840-cı ildə iki uşağını və həyat yoldaşını müxtəlif xəstəliklər səbəbindən itirən Verdinin evindən 2 ay içərisində 3 cəsəd çıxarıldı.
Yaradıcılığı
O, 1838-ci ildə ilk bəstəsini hazırladı. Orkestr şefliyindən ayrılaraq Milanda yaşamağa başladı. Avropanın məşhur musiqiçilərindən olan Covanni Rikordi ilə çalışmağa başlayan bəstəkarın bu iş birliyi ömrünün sonuna qədər davam etdi. 1838-ci ildə yazdığı "Operto" adlı ilk operası Milanda o dövrün məşhur sənətkarları tərəfindən çox bəyənildi. Əvvəlcədən bağladığı müqavilə səbəbindən komik opera bəstələməli idi. Məcburiyyətdən ilk komik operası "Bir günlük kral"ı yazdı. Bu əsər La Skalada müvəffəqiyyətsizliklə qarşılaşdığı üçün ruhi düşkünlük yaşayan Verdi artıq əsər bəstələməməyə qərar verdi.
Verdini bu çətin məqamdan xilas edən Bartolomeo Merelli oldu. Merelli Verdinin yaxşı bəstəkar olduğuna inanır və işinə geri dönməyini istəyirdi. Buna görə Verdiyə bir ssenari verib onu evə göndərdi. Opera bəstələməməyə and içən Verdi, evə gələndə ssenarini yerə atır, ancaq açılan səhifədə yazılı olan sözlər marağını çəkir. Orada yazılan sözlər Verdini çox təsirləndirmişdi. Operanı çox sevməsinə baxmayaraq, bəstələməməyə qərarlı olan Verdi Merellinin yanına getdi, amma razı olmuş şəkildə geri döndü. İtalyan bəstəkarı və liberetto yazıçısı Temistokle Solerin yazdığı liberettonu oxuduqdan sonra da fikrini dəyişdi. Beləcə Verdinin üçüncü operası "Nabukko" yarandı. Yəhudilərin Babildən sürgün olunması mövzusunda hazırladığı əsərini 1841-ci ildə tamamladı. Bu əsər Verdiyə ilk böyük müvəffəqiyyət qazandırdı və onun adını məşhur İtalyan bəstəkarlarının arasına yazdıracaq şöhrəti gətirdi.
Verdi özü qeyd edirdi ki, məhz bu opera ilə o, əsil yaradıcılığa başlamışdır. Bu opera doğrudan da tamaşaçı kütləsi tərəfindən böyük maraq və heyranlıqla qarşılanmışdır. Bir sıra tənqidçilər buna baxmayaraq opera haqqında mənfi rəylərlə çıxış edirdilər. Alman bəstəkarı Nikolay Otto librettonu alan ilk bəstəkar olsa da onun süjetini anlamır və opera yazmaqdan imtina edir. Onun müqabilində 1841 ci ilin martında yazmış olduğu it. “IL proscritto” operası uğursuzluğa uğrayır. La Skala onun ilə müqaviləni ləğv edəndən sonra Nabukko operasının zəfərinə son dərəcə hiddətlənmiş olur.
Bu opera La Skalada səhnələşdirildiyi zaman 1842-ci ildə Abigeyl rolunu ifa edən Cüzeppina Strepponi ilə tanış olan Verdi, 55 il davam edən yeni iş birliyinə başladı. 1859-cu ildə Cüzeppina ilə evlənən Verdinin ən məhsuldar illəri xanımı ilə keçirdiyi illər oldu. 1897-ci ildə, həyat yoldaşının ölümünə qədər bu evlilikləri davam etdi.
"Nabukko"dan sonra ard-arda "Lombardi", "Ernani", "I due Foscari" operalarını yazan Verdi böyük şöhrət qazandı. "Nabukko" və "Lombardi"nin xor hissələri küçədəki xalqın və italyan vətənpərvərlərin dilindən düşmürdü. "Ernani" operası isə ona İtaliyadan kənarda da məşhurluq qazandırdı. Opera əsərlərinin musiqi hissəsinə əhəmiyyət verən, dramatik hissəsini o qədər də düşünməyən italyan opera ənənəsinə yenilik gətirərək, oyunun dramatik istiqamətinə önəm verdiyi "Ernani" əsərindən sonra ard-arda opera sifarişləri almağa başladı.
Bir anlaşılmazlıq səbəbiylə artıq operalarını Milanda sahnələşdirmək istəmədiyi üçün "Alzira", "Atilla", "Makbet" digər İtaliya şəhərlərində, "I Masnadieri" əsəri isə Londonda səhnələşdirildi. Mövzusu Volterin eyni adlı əsərindən alınan "Alzira" operası Verdinin heç sevmədiyi, "həqiqətən qorxunc" olaraq xarakterizə etdiyi tək operası olaraq məşhurluq qazanıb. "Atilla" operası isə Verdinin Solera ilə əməkdaşlığın son məhsuludur və çox müvəffəqiyyətli operadır. "Makbet" operasının liberettosunu Şekspirin pərəstişkarı olan Verdi nəsr olaraq özü yazıb. Baş rolu tenora deyil, baritona vermək, pis xarakterləri əsərin qəhrəmanı etmək, əsərdə tək bir eşq əhvalatını deyil, ehtirası, vicdan narahatlığı kimi mövzuları işləmək bu əsərlə gətirdiyi yeniliklərdir.
Verdinin dünyada digər operalardan ən üstün olduğu əsəri "Don Karlos"dur. Verdi Donizettidən sonra italyan opera tarixini yaradan, romantik italyan operasının ən əhəmiyyətli bəstəkarlarından biridir. O, əsərləri ilə teatrı geniş xalq kütlələrinə tanıtmış sənətçi idi. Bu müvəffəqiyyətinin arxasında teatrın imkanlarını çox yaxşı bilməsi və onun ehtiyaclarını qarşılayacaq tərzdə əsərlər yaratması dayanırdı. Operalarına mövzu tapmaqda çox həssas davranır və xalqın bəyənəcəyi aktual mövzulara müraciət edirdi. "La Traviata" operasında ilk dəfə cəmiyyət psixologiyası ilə əlaqədar aktual mövzunu işləyərək opera tarixçilərinə görə o günə qədər kimsənin cəsarət edə bilmədiyi tətbiqin qabaqcılı oldu. Verdi, bir tərəfdən operaya italyan xalq sənətinin mahnılarını gətirir, bir tərəfdən də xalqın küçələrdə söyləyəcəyi yeni mahnılar yaradırdı. Bu səbəblə əsərləri həm səhnədə, həm də küçələrdə sevilən sənətkar oldu və musiqisini yenidən xalqın xidmətinə təqdim etməyi bacardı. Cüzeppe Verdinin ən yaxşı xüsusiyyətlərindən biri bu idi ki, yaşlandıqca musiqisi daha da gözəlləşirdi.
Verdi, italyan milliyyətçiliyinin də əhəmiyyətli adlarından biridir. "Nabukko" operasındakı Va pensiero adlı ilahinin italyan milli marşı olması tez-tez gündəmə gəlib. Verdinin adının Vittorio Emanuele Re D'Italia (İtalyan Kralı Vittorio Emanuele) ifadəsinin ilk hərflərindən meydana gəlməsi də maraqlıdır. Milan Avstriya işğalında olduğu və Vittorio Emanuele İtalyan birliyini təmin etməyə çalışdığı dövrdə millətçilər o dövrdə Verdi operalarının çox məşhur olmasından ilhamlanaraq "Viva Verdi" ("Çox Yaşa Verdi") ifadəsini səfərbərlik üçün kod adı olaraq istifadə ediblər. Özlərinə yeni simvollar, yeni həyəcanlar axtaran İtalyan vətənpərvərlər axtardıqları həyəcanı və coşqunu Verdinin operalarından tapırdı. Verdinin hətta kral olmasını istəyənlər də var idi. Beləcə Verdi adı italyan millətçiliyində də xüsusi yer tutur.
1848-ci ildə Milanın avstriyalılar tərəfindən tutulmasından sonra "Il Corsaro", "La Battaglia di Legnano" və "Luisa" Miller operalarını yazdı. "Il Corsaro" onun borcunu ödəmək üçün tələm-tələsik yazdığı pis əsəri idi. "La Battaglia di Legnano" millətçiliyi təbliğ edən cümlələr və səhnələrlə dolu əsərdir. "Luisa Miller"in mövzusu isə Fridrix Şillerin "Məkr və Məhəbbət" adlı əsərindən alınıb. İlk dəfə əsilzadələri deyil, xalqın içindən olan insanların canlandırıldığı operada orkestr yalnız əsərə yoldaşlıq edən vasitə olmaqdan çıxıb güclü izahat vasitəsi halına gəlib. Bu əsər, bir neçə il sonra bəstələnəcək "La Traviata" ilə birlikdə Realizm axınının qabaqcılı oldu.
1851-ci ildə Verdinin "ən yaxşı əsərim" dediyi "Rigoletto" Venesiyada, 1853-cü ildə isə "Il Trovatore" Romada böyük müvəffəqiyyət qazandı. ""nun mövzusunu Viktor Hüqonun "Kral əylənir" adlı əsərindən götürülüb.
"Il Trovatore"nin mövzusu isə qarışıq və başa düşülməsi çətin olan operadır. Müğənnilərin təbii səs imkanlarına görə bəstə yaratmaq yerinə, onların səslərini inkişaf etdirməyə yönəldəcək xüsusiyyətdə əsərdir. Eyni il (1853) ən məşhur əsəri olan "La Traviata" Venesiyada səhnələşdirildi. Zaman keçdikcə bu əsər ən sevilən operalardan biri oldu. Verdinin Aleksandr Dümanın "Kameliyalı qadın" romanından ilhamlanaraq yazdığı "La Traviata" ədəbiyyata söykənən operanın ən tanınmış nümunələrindəndir və "Carmen" ilə birlikdə realizm məktəbinin qabaqcıllarından biridir.
Bu dövrdə bəstələdiyi digər məşhur operaları bunlardır: "I Vespri sicilian", "Aroldo", "Simon Boccanegra" və "Un ballon in Maschera". Verdi 1859-cu ildə Parma Məclisinə Busetto nümayəndəsi olaraq girdi. 1861-ci ildə isə İtalyan parlamentinə seçildi. 1865-ci ildə parlamentdən uzaqlaşdı. 1862-ci ildə "La Forza del Destino" operasını Sankt Peterburqda səhnələşdirdi. 5 il opera yazmağa ara verdikdən sonra, 1867-ci ildə "Don Karlos" operasını yazdı.
Misirdən gələn sifarişlə yazdığı, 1870-də üzərində işə başladığı məşhur "Aida" operası bir il sonra Süveyş kanalının açılışı zamanı Qahirədə səhnəyə qoyuldu.
İlk olaraq Verdi operanı yazmaqdan imtina edir. Onda təşkilatçılar operanı yazmaq üçün Şarl Qunoya müraciət edəcəklərini deyirlər. Verdi güman edir ki, Şarl Quno operanı öz boynuna götürəcəkdir. Sonra təşkilatçılar operanı yazmaq üçün Rixard Vaqnerə müraciət edəcəklərini bildirirlər. Vaqner və Verdi hər biri öz ölkəsinin opera sənəti üzrə lideri olduğu üçün bir-birilərini bir o qədər də sevmirdilər. Onlar heç vaxt da bir-biri ilə görüşməmişdirlər. Sifarişin Vaqnerə veriləcəyini eşiddikdən sonra Verdi müqavilə şərtləri ilə tanış olmağa razılıq verir.
«Маэстро борьбы» Джузеппе Верди (Рекомендательный библиографический список литературы к 200-летию со дня рождения итальянского композитора Джузеппе Верди) (rus.), səh 4.
«Маэстро борьбы» Джузеппе Верди (Рекомендательный библиографический список литературы к 200-летию со дня рождения итальянского композитора Джузеппе Верди) (rus.), səh 4.
Opera 1870 ci ilin noyabr ayında opera bitmiş olur. Lakin Prussiya ilə müharibə zamanı mühasirədə olan Parisdən opera üçün xüsusi hazırlanmış səhnə dekorasiyalarını və geyim libaslarını Qahirəyə gətirtmək böyük problemə çevrilir. Buna görə də məhz operanın premyerasını 24 dekabr 1871 ci ildə, xristianların milad bayramı günündə oynamaq mümkün olur. Opera elə ilk premyerasında böyük müvəffəqiyyət qazanmış olur.
Kəsdiyi şərtə görə Verdi operanın bəstəsi üçün tələb etdiyi honorar olaraq o dövr üçün ən yüksək məbləğ sayılan 150 000, qızıl fransız frank almış olur. Sifarişin tam məbləği isə 250 000 qızıl fransız frankı həcmində olmuşdur. Bundan əlavə operanın bitməsindən sonra ona daha 70 000, sonra isə daha 20 000 qızıl fransız frankı ödənilmişdir. Bu məbləğ o dövr üçün opera tarixində misli görünməmiş bir hədd idi. Orkestr "Zəfər marşını" ifa edərkən Verdi özü tərəfindən icad etdiyi "Aida trompet"lərini sınamışdır.
Əsərin Avropadakı premyerası isə 1872-ci ildə La Skalada oldu. O qədər bəyənildi ki, bəstəkar 32 dəfə səhnəyə çağırıldı. Əsər Verdinin ən gözəl operası olaraq qəbul edildi. 15 il opera yazmayan Verdi, hamının bəstəkarlıqla vidalaşdığını düşündüyü zaman, 1887-ci ildə "Otello" operası ilə fanatlarının qarşısına çıxdı. "Otello" Verdinin səs və orkestr arasındakı tarazlığı tapdığı ən yetkin əsəridir. 6 il sonra, 1893-cü ildə ikinci komik operası və son əsəri "Falstaff"ı bəstələdi və böyük müvəffəqiyyət qazandı. Əsər ilk dəfə Romada təqdim olundu. Bundan sonra Verdiyə Roma şəhərinin fəxri vətəndaşı titulu verildi.
"Falsaff"ı bəstələdikdən sonra o, təkliyə çəkilərək 11 ilini hamıdan uzaqda yaşadı. 1895-ci ildə yaşlı musiqiçilər üçün sığınacaq olaraq hazırladığı "Casa di Riposo"nu inşa etdirməyə başladı. Tikili 1899-cu ildə tamamlandı.
Ölümü
Dahi bəstəkar 1901-ci il yanvarın 21-də, 88 yaşında Milanda "Grand Hotel"in otağında dünyaya göz yumdu. O, yalnız 20 adamın və kiçik hərbi birliyin qatıldığı səssiz və musiqisiz cənazə mərasimi vəsiyyət etmişdi. İstəyinə uyğun cənazə mərasimi keçirilsə də, bir ay sonra onun və həyat yoldaşı Cüzeppinanın tabutları Milandakı qəbiristanlıqda olan müvəqqəti məkanlarından çıxarılaraq böyük mərasimlə "Casa di Riposo"ya aparıldı. İtalyan kral ailəsi üzvlərinin, millət vəkillərinin, diplomatların da qatıldığı mərasimdə minlərlə adam "Nabukko" operasındakı məşhur ilahini xor halında səsləndirdi.
Əsərləri
| # | Əsər | Libretto | Pərdə, Dil | Premyera |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Antonio Piatsa, | 2 pərdəli, italyanca | La Skala teatrı, Milan, 17 noyabr 1839 | |
| 2 | , later Il finto Stanislao | 2 pərdəli, italyanca | La Skala teatrı, Milan, 5 sentyabr 1840 | |
| 3 | Nabukko | Temistocle Solera | 4 pərdəli, italyanca | La Skala teatrı, Milan, 9 mart 1842 |
| 4 | Temistocle Solera | 4 pərdəli, italyanca | La Skala teatrı, Milan, 11 fevral 1843 | |
| 5 | 4 pərdəli, italyanca | La Feliçe teatrı, Venesiya, 9 mart 1844 | ||
| 6 | Françesko Maria Piave | 3 pərdəli, italyanca | , Roma, 3 noyabr 1844 | |
| 7 | Temistocle Solera | 3 pərdəli, italyanca | La Skala, Milan, 15 fevral 1845 | |
| 8 | 2 pərdəli, italyanca | , , 12 August 1845 | ||
| 9 | Temistocle Solera, Francesco Maria Piave | 3 pərdəli, italyanca | , Venice, 17 March 1846 | |
| 10 | Francesco Maria Piave | 4 pərdəli, italyanca | , , 14 March 1847 | |
| 11 | 4 pərdəli, italyanca | , London, 22 July 1847 | ||
| 12 | , Gustave Vaëz | 4 pərdəli, fransızca | (), 26 November 1847 | |
| 13 | Francesco Maria Piave | 3 pərdəli, italyanca | , , 25 October 1848 | |
| 14 | Salvadore Cammarano | 4 pərdəli, italyanca | , Rome, 27 January 1849 | |
| 15 | Salvatore Cammarano | 3 pərdəli, italyanca | Teatro San Carlo, Naples, 8 December 1849 | |
| 16 | Francesco Maria Piave | 3 pərdəli, italyanca | Teatro Grande, Trieste, 16 November 1850 | |
| 17 | Francesco Maria Piave | 3 pərdəli, italyanca | Teatro La Fenice, Venice, 11 March 1851 | |
| 18 | Trubadur | Salvatore Cammarano, | 4 pərdəli, italyanca | , , 19 January 1853 |
| 19 | Traviata | Françesko Maria Piavenin | 3 pərdəli, italyanca | La Feliçe teatrı, Venesiya, 6 mart 1853 |
| 20 | Charles Duveyrier, | 5 pərdəli, fransızca | () 13 June 1855 | |
| 21 | Eugenio Caimi | 5 pərdəli, italyanca | , Parma, 26 December 1855 | |
| 22 | Salvatore Cammarano, Leone Emanuele Bardare; Emilien Pacini (trans.) | 4 pərdəli, fransızca | , Brussels, 20 may 1856 | |
| 23 | Francesco Maria Piave | 3 pərdəli, italyanca | Teatro La Fenice, Venice, 12 March 1857 | |
| 24 | Francesco Maria Piave | 4 pərdəli, italyancaa | , Rimini, 16 August 1857 | |
| 25 | 3 pərdəli, italyanca | Teatro Apollo, Rome, 17 February 1859 | ||
| 26 | Francesco Maria Piave | 4 pərdəli, italyanca | , , 10 November 1862 | |
| 27 | Macbeth | Francesco Maria Piave | 4 pərdəli, italyanca | , Paris, 21 April 1865 |
| 28 | , | 5 pərdəli, fransızca | (), 11 March 1867 | |
| 29 | Francesco Maria Piave | 4 pərdəli, italyanca | Teatro alla Scala, Milan, 27 February 1869 | |
| 30 | Aida | 4 pərdəli, italyanca | , , 24 December 1871 | |
| 31 | Camille du Locle, Joseph Méry; Achille de Lauzières (Italian trans.) | 5 pərdəli, italyanca | Teatro San Carlo, Naples, November/December 1872 | |
| 32 | Francesco Maria Piave | 3 pərdəli, italyanca | Teatro alla Scala, Milan, 24 March 1881 | |
| 33 | Francesco Maria Piave | 4 pərdəli, fransızca | , 14 March 1881 | |
| 34 | Camille du Locle, Joseph Méry | 4 pərdəli, fransızca | Teatro alla Scala, Milan, 10 January 1884 | |
| 35 | Camille du Locle, Joseph Méry | 5 pərdəli, italyanca | , Modena, 29 December 1886 | |
| 36 | Otello | 4 pərdəli, italyanca | Teatro alla Scala, Milan, 5 February 1887 | |
| 37 | Arrigo Boito | 3 pərdəli, italyanca | Teatro alla Scala, Milan, 9 February 1893 |
Maraqlı
Verdi gənc yaşlarında Milan konservatoriyasına Lombardo-Venesiya krallığının vətəndaşı və musiqi istedadı "olmadığına" görə qəbul edilməsə də, indi Milan Dövlət konservatoriyası bəstəkarın adını daşıyır.
İstinadlar
- Giuseppe Verdi // Internet Broadway Database (ing.). 2000.
- Itaú Cultural Giuseppe Verdi // Enciclopédia Itaú Cultural (порт.). São Paulo: Itaú Cultural, 2001.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Archivio Storico Ricordi. 1808.
- Верди Джузеппе // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- İsmayıl Zeynallı. "Milli Notlar". Milliyyət Araşdırmalar Mərkəzi. 15 iyul 2019 tarixində .
- "Verdi Teatrdan tələb edir (rus.)". 2011-11-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-07. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- "Mossad divarında Nabukko (rus.)". 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-07. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- "Aida von Giuseppe Verdi Vortrag von Erhart Graefe am 1.11.2007 in Münster, update 2014, səh 3. (alm.)" (PDF). 2017-11-15 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2014-06-22. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- "Aida von Giuseppe Verdi Vortrag von Erhart Graefe am 1.11.2007 in Münster, update 2014, səh 2. (alm.)" (PDF). 2017-11-15 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2014-06-22. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- Pitou, p. 1333
- Budden, Vol. 2, p. 107
- Walker, p. 417
Xarici keçidlər
- "Trubadur" operasını izlə — Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı səhnəsində
- [1] — Kralın qəbri üstündə mahnı oxuduğu dahi bəstəkar
- "Bal maskarad" Opera Və Balet Teatrının səhnəsində
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cuzeppe Fortunino Francesko Verdi it Giuseppe Fortunino Francesco Verdi 10 oktyabr 1813 Le Ronkole d Taro departamenti d 27 yanvar 1901 Milan XIX esr italyan bestekari Esasen opera eserlerinin muellifi olub Onun bir cox eserleri hal hazirda dunyanin bir cox olkelerindeki teatr sehnelerinde tamasaya qoyulur Cuzeppe Verdiit Giuseppe VerdiUmumi melumatlarDogum tarixi 10 oktyabr 1813 1813 10 10 Dogum yeri Le Ronkole d Taro departamenti d Birinci Fransa ImperiyasiVefat tarixi 27 yanvar 1901 1901 01 27 87 yasinda Vefat yeri Milan Milan eyaleti Lombardiya Italiya kralligiVefat sebebi insultDefn yeri Musiqiciler ucun istirahet evi d Vetendasligi Italiya kralligiUsagi 2Musiqici melumatlariFealiyyeti bestekar dirijor yazici siyasetciFealiyyet illeri 1830 cu ildenJanrlar klassik musiqi operaMusiqi aleti pianoUzvluyu Isvec Kral Musiqi Akademiyasi d Mukafatlariverdi san beniculturali it Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiCuzeppe Verdi kicik otel isleden Karlo Verdi ile kendli qizi Marianninin ikinci usagi idi 10 oktyabr 1813 cu ilde Simali Italiyadaki Ronkole seherinde hazirda muzey kimi istifade olunan evde dunyaya goz acib Ailesinden hec kim musiqi ile mesgul olmasa da Verdi musiqiye cox duskun idi O kilse orqancisindan ilk musiqi derslerini alib 10 yasindan etibaren bazar gunleri kilsede orqan calmaga baslayib Hec vaxt musiqi ile mesgul olmayan ailesi onun musiqi tehsili almasi ucun boyuk sey gosterir kohne piano aldiqdan sonra Busetto qesebesine gondererek oradaki bedii muhitden yararlanmasini temin edib Busettoda ailevi tacir dostlari Antonio Barezzinin evinde qalan Verdi latin dilinden ve musiqiden dersler alir Milan Konservatoriyasina daxil olmaq isteyen Verdi piano texnikasindan zeif oldugu ucun imtahanlardan kece bilmir Bir nece onillikden sonra Milan Konservatoriyasina Cuzeppe Verdinin adi veriecekdi Verdi Konservatoriyaya daxil ola bilmese de La Skala Teatrinin rehberi Vinsente Laviqnadan 2 il muddetine xususi ders almaq fursetini qazanir Barezzinin xerclerini odemesi sayesinde ders alan Verdi opera musiqisini oyrenmeye baslayir Verdi Busettoya geri gelende seher orkestrinin rehberliyini icra etmeye basladi O 1836 ci il mayin 4 de Barezzinin kicik qizi Marqerita ile evlendi ard arda qizi ve oglu dunyaya geldi Amma caresiz xestelik onun xosbextliyini tez yarida kesdi 1840 ci ilde iki usagini ve heyat yoldasini muxtelif xestelikler sebebinden itiren Verdinin evinden 2 ay icerisinde 3 cesed cixarildi YaradiciligiO 1838 ci ilde ilk bestesini hazirladi Orkestr sefliyinden ayrilaraq Milanda yasamaga basladi Avropanin meshur musiqicilerinden olan Covanni Rikordi ile calismaga baslayan bestekarin bu is birliyi omrunun sonuna qeder davam etdi 1838 ci ilde yazdigi Operto adli ilk operasi Milanda o dovrun meshur senetkarlari terefinden cox beyenildi Evvelceden bagladigi muqavile sebebinden komik opera bestelemeli idi Mecburiyyetden ilk komik operasi Bir gunluk kral i yazdi Bu eser La Skalada muveffeqiyyetsizlikle qarsilasdigi ucun ruhi duskunluk yasayan Verdi artiq eser bestelememeye qerar verdi Verdini bu cetin meqamdan xilas eden Bartolomeo Merelli oldu Merelli Verdinin yaxsi bestekar olduguna inanir ve isine geri donmeyini isteyirdi Buna gore Verdiye bir ssenari verib onu eve gonderdi Opera bestelememeye and icen Verdi eve gelende ssenarini yere atir ancaq acilan sehifede yazili olan sozler maragini cekir Orada yazilan sozler Verdini cox tesirlendirmisdi Operani cox sevmesine baxmayaraq bestelememeye qerarli olan Verdi Merellinin yanina getdi amma razi olmus sekilde geri dondu Italyan bestekari ve liberetto yazicisi Temistokle Solerin yazdigi liberettonu oxuduqdan sonra da fikrini deyisdi Belece Verdinin ucuncu operasi Nabukko yarandi Yehudilerin Babilden surgun olunmasi movzusunda hazirladigi eserini 1841 ci ilde tamamladi Bu eser Verdiye ilk boyuk muveffeqiyyet qazandirdi ve onun adini meshur Italyan bestekarlarinin arasina yazdiracaq sohreti getirdi Verdi ozu qeyd edirdi ki mehz bu opera ile o esil yaradiciliga baslamisdir Bu opera dogrudan da tamasaci kutlesi terefinden boyuk maraq ve heyranliqla qarsilanmisdir Bir sira tenqidciler buna baxmayaraq opera haqqinda menfi reylerle cixis edirdiler Alman bestekari Nikolay Otto librettonu alan ilk bestekar olsa da onun sujetini anlamir ve opera yazmaqdan imtina edir Onun muqabilinde 1841 ci ilin martinda yazmis oldugu it IL proscritto operasi ugursuzluga ugrayir La Skala onun ile muqavileni legv edenden sonra Nabukko operasinin zeferine son derece hiddetlenmis olur Alman bestekari Nikolay Otto Verdinin operasi dogrudan da dehsetdir O bir axmaq kimi yazir ve ozu de texniki seristesiz onun gerek essek ureyi olsun ve mene gore o riqqetli iyrenc bestekardir Savasdan cinayetden qan canagi ve qetliyamdan basqa bir sey deyil Bu opera La Skalada sehnelesdirildiyi zaman 1842 ci ilde Abigeyl rolunu ifa eden Cuzeppina Strepponi ile tanis olan Verdi 55 il davam eden yeni is birliyine basladi 1859 cu ilde Cuzeppina ile evlenen Verdinin en mehsuldar illeri xanimi ile kecirdiyi iller oldu 1897 ci ilde heyat yoldasinin olumune qeder bu evlilikleri davam etdi Nabukko dan sonra ard arda Lombardi Ernani I due Foscari operalarini yazan Verdi boyuk sohret qazandi Nabukko ve Lombardi nin xor hisseleri kucedeki xalqin ve italyan vetenperverlerin dilinden dusmurdu Ernani operasi ise ona Italiyadan kenarda da meshurluq qazandirdi Opera eserlerinin musiqi hissesine ehemiyyet veren dramatik hissesini o qeder de dusunmeyen italyan opera enenesine yenilik getirerek oyunun dramatik istiqametine onem verdiyi Ernani eserinden sonra ard arda opera sifarisleri almaga basladi Bir anlasilmazliq sebebiyle artiq operalarini Milanda sahnelesdirmek istemediyi ucun Alzira Atilla Makbet diger Italiya seherlerinde I Masnadieri eseri ise Londonda sehnelesdirildi Movzusu Volterin eyni adli eserinden alinan Alzira operasi Verdinin hec sevmediyi heqiqeten qorxunc olaraq xarakterize etdiyi tek operasi olaraq meshurluq qazanib Atilla operasi ise Verdinin Solera ile emekdasligin son mehsuludur ve cox muveffeqiyyetli operadir Makbet operasinin liberettosunu Sekspirin perestiskari olan Verdi nesr olaraq ozu yazib Bas rolu tenora deyil baritona vermek pis xarakterleri eserin qehremani etmek eserde tek bir esq ehvalatini deyil ehtirasi vicdan narahatligi kimi movzulari islemek bu eserle getirdiyi yeniliklerdir Verdinin dunyada diger operalardan en ustun oldugu eseri Don Karlos dur Verdi Donizettiden sonra italyan opera tarixini yaradan romantik italyan operasinin en ehemiyyetli bestekarlarindan biridir O eserleri ile teatri genis xalq kutlelerine tanitmis senetci idi Bu muveffeqiyyetinin arxasinda teatrin imkanlarini cox yaxsi bilmesi ve onun ehtiyaclarini qarsilayacaq terzde eserler yaratmasi dayanirdi Operalarina movzu tapmaqda cox hessas davranir ve xalqin beyeneceyi aktual movzulara muraciet edirdi La Traviata operasinda ilk defe cemiyyet psixologiyasi ile elaqedar aktual movzunu isleyerek opera tarixcilerine gore o gune qeder kimsenin cesaret ede bilmediyi tetbiqin qabaqcili oldu Verdi bir terefden operaya italyan xalq senetinin mahnilarini getirir bir terefden de xalqin kucelerde soyleyeceyi yeni mahnilar yaradirdi Bu sebeble eserleri hem sehnede hem de kucelerde sevilen senetkar oldu ve musiqisini yeniden xalqin xidmetine teqdim etmeyi bacardi Cuzeppe Verdinin en yaxsi xususiyyetlerinden biri bu idi ki yaslandiqca musiqisi daha da gozellesirdi Verdi italyan milliyyetciliyinin de ehemiyyetli adlarindan biridir Nabukko operasindaki Va pensiero adli ilahinin italyan milli marsi olmasi tez tez gundeme gelib Verdinin adinin Vittorio Emanuele Re D Italia Italyan Krali Vittorio Emanuele ifadesinin ilk herflerinden meydana gelmesi de maraqlidir Milan Avstriya isgalinda oldugu ve Vittorio Emanuele Italyan birliyini temin etmeye calisdigi dovrde milletciler o dovrde Verdi operalarinin cox meshur olmasindan ilhamlanaraq Viva Verdi Cox Yasa Verdi ifadesini seferberlik ucun kod adi olaraq istifade edibler Ozlerine yeni simvollar yeni heyecanlar axtaran Italyan vetenperverler axtardiqlari heyecani ve cosqunu Verdinin operalarindan tapirdi Verdinin hetta kral olmasini isteyenler de var idi Belece Verdi adi italyan milletciliyinde de xususi yer tutur 1848 ci ilde Milanin avstriyalilar terefinden tutulmasindan sonra Il Corsaro La Battaglia di Legnano ve Luisa Miller operalarini yazdi Il Corsaro onun borcunu odemek ucun telem telesik yazdigi pis eseri idi La Battaglia di Legnano milletciliyi teblig eden cumleler ve sehnelerle dolu eserdir Luisa Miller in movzusu ise Fridrix Sillerin Mekr ve Mehebbet adli eserinden alinib Ilk defe esilzadeleri deyil xalqin icinden olan insanlarin canlandirildigi operada orkestr yalniz esere yoldasliq eden vasite olmaqdan cixib guclu izahat vasitesi halina gelib Bu eser bir nece il sonra bestelenecek La Traviata ile birlikde Realizm axininin qabaqcili oldu Esas meqale Traviata opera 1851 ci ilde Verdinin en yaxsi eserim dediyi Rigoletto Venesiyada 1853 cu ilde ise Il Trovatore Romada boyuk muveffeqiyyet qazandi nun movzusunu Viktor Huqonun Kral eylenir adli eserinden goturulub Esas meqale Riqoletto Il Trovatore nin movzusu ise qarisiq ve basa dusulmesi cetin olan operadir Mugennilerin tebii ses imkanlarina gore beste yaratmaq yerine onlarin seslerini inkisaf etdirmeye yoneldecek xususiyyetde eserdir Eyni il 1853 en meshur eseri olan La Traviata Venesiyada sehnelesdirildi Zaman kecdikce bu eser en sevilen operalardan biri oldu Verdinin Aleksandr Dumanin Kameliyali qadin romanindan ilhamlanaraq yazdigi La Traviata edebiyyata soykenen operanin en taninmis numunelerindendir ve Carmen ile birlikde realizm mektebinin qabaqcillarindan biridir Bu dovrde bestelediyi diger meshur operalari bunlardir I Vespri sicilian Aroldo Simon Boccanegra ve Un ballon in Maschera Verdi 1859 cu ilde Parma Meclisine Busetto numayendesi olaraq girdi 1861 ci ilde ise Italyan parlamentine secildi 1865 ci ilde parlamentden uzaqlasdi 1862 ci ilde La Forza del Destino operasini Sankt Peterburqda sehnelesdirdi 5 il opera yazmaga ara verdikden sonra 1867 ci ilde Don Karlos operasini yazdi Misirden gelen sifarisle yazdigi 1870 de uzerinde ise basladigi meshur Aida operasi bir il sonra Suveys kanalinin acilisi zamani Qahirede sehneye qoyuldu Esas meqale Aida opera Ilk olaraq Verdi operani yazmaqdan imtina edir Onda teskilatcilar operani yazmaq ucun Sarl Qunoya muraciet edeceklerini deyirler Verdi guman edir ki Sarl Quno operani oz boynuna goturecekdir Sonra teskilatcilar operani yazmaq ucun Rixard Vaqnere muraciet edeceklerini bildirirler Vaqner ve Verdi her biri oz olkesinin opera seneti uzre lideri oldugu ucun bir birilerini bir o qeder de sevmirdiler Onlar hec vaxt da bir biri ile gorusmemisdirler Sifarisin Vaqnere verileceyini esiddikden sonra Verdi muqavile sertleri ile tanis olmaga raziliq verir Verdi Vaqneri tenqid ederek yazirdi O her zaman tamamile gereksiz bir cigiri secerek adi insanin piyada gezdiyi bir yerde ucmaga calisaraq en yaxsi neticeler elde edir Maestro borby Dzhuzeppe Verdi Rekomendatelnyj bibliograficheskij spisok literatury k 200 letiyu so dnya rozhdeniya italyanskogo kompozitora Dzhuzeppe Verdi rus seh 4 Bununla bele Verdi Vaqnerin olduyunu esiderken Nece de kederlidir Bu ad incesenet tarixinde ozunden sonra boyuk bir iz buraxmisdir Maestro borby Dzhuzeppe Verdi Rekomendatelnyj bibliograficheskij spisok literatury k 200 letiyu so dnya rozhdeniya italyanskogo kompozitora Dzhuzeppe Verdi rus seh 4 Opera 1870 ci ilin noyabr ayinda opera bitmis olur Lakin Prussiya ile muharibe zamani muhasirede olan Parisden opera ucun xususi hazirlanmis sehne dekorasiyalarini ve geyim libaslarini Qahireye getirtmek boyuk probleme cevrilir Buna gore de mehz operanin premyerasini 24 dekabr 1871 ci ilde xristianlarin milad bayrami gununde oynamaq mumkun olur Opera ele ilk premyerasinda boyuk muveffeqiyyet qazanmis olur 16 iyun 1970 ci ilde bir mektubunda Verdi dostu Cuzeppe Piroliye bele yazirdi Qahire ucun bir opera bestelemek Puh Men ora bunu kecirtmek ucun getmeyeceyem bele ki qorxuram orada meni mumiyalasinlar Onu da deyim ki muqavile hele imzalanmayib Amma menim sertlerim beledir ozu de agirdir teleqramla terefinden bildirilmisdir sonunadek ala bilersiniz kimse hele iki il qabaq mene dese idiki sen Qahire ucun yazarsan men onu deli hesab ederdim amma ini gorurem ki deli ele ozumem Kesdiyi serte gore Verdi operanin bestesi ucun teleb etdiyi honorar olaraq o dovr ucun en yuksek mebleg sayilan 150 000 qizil fransiz frank almis olur Sifarisin tam meblegi ise 250 000 qizil fransiz franki hecminde olmusdur Bundan elave operanin bitmesinden sonra ona daha 70 000 sonra ise daha 20 000 qizil fransiz franki odenilmisdir Bu mebleg o dovr ucun opera tarixinde misli gorunmemis bir hedd idi Orkestr Zefer marsini ifa ederken Verdi ozu terefinden icad etdiyi Aida trompet lerini sinamisdir Eserin Avropadaki premyerasi ise 1872 ci ilde La Skalada oldu O qeder beyenildi ki bestekar 32 defe sehneye cagirildi Eser Verdinin en gozel operasi olaraq qebul edildi 15 il opera yazmayan Verdi haminin bestekarliqla vidalasdigini dusunduyu zaman 1887 ci ilde Otello operasi ile fanatlarinin qarsisina cixdi Otello Verdinin ses ve orkestr arasindaki tarazligi tapdigi en yetkin eseridir 6 il sonra 1893 cu ilde ikinci komik operasi ve son eseri Falstaff i besteledi ve boyuk muveffeqiyyet qazandi Eser ilk defe Romada teqdim olundu Bundan sonra Verdiye Roma seherinin fexri vetendasi titulu verildi Falsaff i besteledikden sonra o tekliye cekilerek 11 ilini hamidan uzaqda yasadi 1895 ci ilde yasli musiqiciler ucun siginacaq olaraq hazirladigi Casa di Riposo nu insa etdirmeye basladi Tikili 1899 cu ilde tamamlandi OlumuDahi bestekar 1901 ci il yanvarin 21 de 88 yasinda Milanda Grand Hotel in otaginda dunyaya goz yumdu O yalniz 20 adamin ve kicik herbi birliyin qatildigi sessiz ve musiqisiz cenaze merasimi vesiyyet etmisdi Isteyine uygun cenaze merasimi kecirilse de bir ay sonra onun ve heyat yoldasi Cuzeppinanin tabutlari Milandaki qebiristanliqda olan muveqqeti mekanlarindan cixarilaraq boyuk merasimle Casa di Riposo ya aparildi Italyan kral ailesi uzvlerinin millet vekillerinin diplomatlarin da qatildigi merasimde minlerle adam Nabukko operasindaki meshur ilahini xor halinda seslendirdi Eserleri Eser Libretto Perde Dil Premyera1 Antonio Piatsa 2 perdeli italyanca La Skala teatri Milan 17 noyabr 18392 later Il finto Stanislao 2 perdeli italyanca La Skala teatri Milan 5 sentyabr 18403 Nabukko Temistocle Solera 4 perdeli italyanca La Skala teatri Milan 9 mart 18424 Temistocle Solera 4 perdeli italyanca La Skala teatri Milan 11 fevral 18435 4 perdeli italyanca La Felice teatri Venesiya 9 mart 18446 Francesko Maria Piave 3 perdeli italyanca Roma 3 noyabr 18447 Temistocle Solera 3 perdeli italyanca La Skala Milan 15 fevral 18458 2 perdeli italyanca 12 August 18459 Temistocle Solera Francesco Maria Piave 3 perdeli italyanca Venice 17 March 184610 Francesco Maria Piave 4 perdeli italyanca 14 March 184711 4 perdeli italyanca London 22 July 184712 Gustave Vaez 4 perdeli fransizca 26 November 184713 Francesco Maria Piave 3 perdeli italyanca 25 October 184814 Salvadore Cammarano 4 perdeli italyanca Rome 27 January 184915 Salvatore Cammarano 3 perdeli italyanca Teatro San Carlo Naples 8 December 184916 Francesco Maria Piave 3 perdeli italyanca Teatro Grande Trieste 16 November 185017 Francesco Maria Piave 3 perdeli italyanca Teatro La Fenice Venice 11 March 185118 Trubadur Salvatore Cammarano 4 perdeli italyanca 19 January 185319 Traviata Francesko Maria Piavenin 3 perdeli italyanca La Felice teatri Venesiya 6 mart 185320 Charles Duveyrier 5 perdeli fransizca 13 June 185521 Eugenio Caimi 5 perdeli italyanca Parma 26 December 185522 Salvatore Cammarano Leone Emanuele Bardare Emilien Pacini trans 4 perdeli fransizca Brussels 20 may 185623 Francesco Maria Piave 3 perdeli italyanca Teatro La Fenice Venice 12 March 185724 Francesco Maria Piave 4 perdeli italyancaa Rimini 16 August 185725 3 perdeli italyanca Teatro Apollo Rome 17 February 185926 Francesco Maria Piave 4 perdeli italyanca 10 November 186227 Macbeth Francesco Maria Piave 4 perdeli italyanca Paris 21 April 186528 5 perdeli fransizca 11 March 186729 Francesco Maria Piave 4 perdeli italyanca Teatro alla Scala Milan 27 February 186930 Aida 4 perdeli italyanca 24 December 187131 Camille du Locle Joseph Mery Achille de Lauzieres Italian trans 5 perdeli italyanca Teatro San Carlo Naples November December 187232 Francesco Maria Piave 3 perdeli italyanca Teatro alla Scala Milan 24 March 188133 Francesco Maria Piave 4 perdeli fransizca 14 March 188134 Camille du Locle Joseph Mery 4 perdeli fransizca Teatro alla Scala Milan 10 January 188435 Camille du Locle Joseph Mery 5 perdeli italyanca Modena 29 December 188636 Otello 4 perdeli italyanca Teatro alla Scala Milan 5 February 188737 Arrigo Boito 3 perdeli italyanca Teatro alla Scala Milan 9 February 1893MaraqliVerdi genc yaslarinda Milan konservatoriyasina Lombardo Venesiya kralliginin vetendasi ve musiqi istedadi olmadigina gore qebul edilmese de indi Milan Dovlet konservatoriyasi bestekarin adini dasiyir IstinadlarGiuseppe Verdi Internet Broadway Database ing 2000 Itau Cultural Giuseppe Verdi Enciclopedia Itau Cultural port Sao Paulo Itau Cultural 2001 ISBN 978 85 7979 060 7 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Archivio Storico Ricordi 1808 Verdi Dzhuzeppe Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Ismayil Zeynalli Milli Notlar Milliyyet Arasdirmalar Merkezi 15 iyul 2019 tarixinde Verdi Teatrdan teleb edir rus 2011 11 06 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 07 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Mossad divarinda Nabukko rus 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 07 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Aida von Giuseppe Verdi Vortrag von Erhart Graefe am 1 11 2007 in Munster update 2014 seh 3 alm PDF 2017 11 15 tarixinde PDF Istifade tarixi 2014 06 22 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Aida von Giuseppe Verdi Vortrag von Erhart Graefe am 1 11 2007 in Munster update 2014 seh 2 alm PDF 2017 11 15 tarixinde PDF Istifade tarixi 2014 06 22 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Pitou p 1333 Budden Vol 2 p 107 Walker p 417Xarici kecidler Trubadur operasini izle Azerbaycan Dovlet Akademik Opera ve Balet Teatri sehnesinde 1 Kralin qebri ustunde mahni oxudugu dahi bestekar Bal maskarad Opera Ve Balet Teatrinin sehnesinde