Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İohan Xristof Fridrix fon Şiller (alm. Johann Christoph Friedrich von Schiller; 10 noyabr 1759[…], Marbax-am-Nekkar[d], Vürtemberq qraflığı[d], Müqəddəs Roma imperiyası[…] – 9 may 1805[…], Veymar, Saksen-Veymar-Eyzenax hersoqluğu[d], Müqəddəs Roma imperiyası) — alman şairi, filosof, tarixçi və dramaturqu, alman romantik ədəbiyyatının nümayəndəsi.
| Fridrix Şiller | |
|---|---|
| alm. Johann Christoph Friedrich von Schiller | |
 | |
| Doğum adı | Johann Christoph Friedrich Schiller |
| Doğum tarixi | 10 noyabr 1759[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 9 may 1805[…](45 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | vərəm |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | şair, filosof, tarixçi, kitabxanaçı, həkim-yazıçı[d], dramaturq, roman yazıçısı, universitet müəllimi[d], tərcüməçi, jurnalist, yazıçı, həkim, hərbi həkim[d] |
| Fəaliyyət illəri | 1789–1805 |
| Əsərlərinin dili | alman dili |
| İstiqamət | Fırtına və təzyiq[d], Veymar klassizmi |
| Janrlar | ballada, teatr pyesi |
| Tanınmış əsərləri |
|
 | |
 Fridrix Şiller Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ömrünün son illərində Yohann Volfqanq Göte ilə çox məhsuldar, lakin bir qədər mürəkkəb dostluq münasibəti qurur. Bu yaradıcılıq münasibətləri iki dahi ədibin öz estetik dünya görüşlərıni müzakirə və mübadilə etməsinə, Hötenin yarımçıq buraxdığı bir çox əsərlərini tamamlamasına imkan yaradır. Bu ədəbi-fəlsəfi münasibətlər sonralar alman ədəbiyyatında Veymar klassisizmi adlanacaq bir dövrün əsasını qoyur. Şiller Höte ilə birgə estetik dünya görüşlərinə düşmən kəsilmiş filosoflara cavab olaraq "Yadlar" ("Die Xenien") adlı qısa, lakin çox kəskin satirik poemalar məcmuəsini yazır.
Adı tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına daxil edilib.
Həyatı
Şiller 1759-cu il noyabrın 10-da Almaniyanın Marbax şəhərində hərbi feldşer İohan Qaspar Şillerin (1723–1796) ailəsində dünyaya göz açmışdır. Uşaqlıq və gənclik illəri yoxsulluq içində keçmiş, bununla belə kənd məktəbində təhsil ala bilmişdir. Bilik və istedadı ilə 1783-cü ildə hersoqunun diqqətini cəlb edən Şiller nüfuzlu hərbi akademiyaya daxil olmaq imkanı əldə edir. Burada özünü ilk öncə hüquqşünaslıq, daha sonra isə tibb elminə həsr edir. Şiller hələ məktəbdə oxuduğu illərdə özünün "Oğrular" adlı, sadəlövh inqilabçılar və onların faciəvi sonluqlarından bəhs edən ilk pyesini qələmə alır.
1780-ci ildə Şiller Ştutqartda hərbi alay həkimi vəzifəsinə təyin edilir.
"Quldurlar" pyesinin 1781-ci ildə tamaşaya qoyulmasından sonra, Şiller hərbi tribunala verilir və ondan bir daha yazmamaq tələb olunur. Şiller 1873-cü ildə Ştutqartdan qaçır. Qaçışdan əvvəl qələmə aldığı iki pyesi — "Fiesko" və "Məkr və məhəbbət" də Manheym teatrında səhnəyə qoyulur.
1787-ci ildə oxucularından birinin dəvəti ilə qonaq qaldığı Drezden şəhərini tərk edir və 1789-cu ilə qədər Veymarda yaşayır. Həmin il universitetində tarix və fəlsəfə fakültəsinə professor təyin edilir, 1790-cı ildə isə Şarlotta fon Lengefeld adlı qadınla evlənir. Bu nikahdan Şillerin iki oğlu və iki qızı dünyaya gəlir.
1799-cu ildə yenidən Veymara qayıdaraq yerli messenatların maliyyə dəstəyi ilə bir neçə ədəbi jurnalın nəşrinə başlayır. Məhz bu illərdə Şiller Höte ilə görüşür. Onlar tezliklə sonradan Almaniyanın ən aparıcı teatrlarından birinə çevriləcək Veymar teatrını yaradırlar. Şiller ömrünün sonuna qədər Veymarda qalır ömrünün son illərini ağır və üzücü xəstəliklərlə mübarizədə keçirir və 9 may 1805-ci ildə 45 yaşında vərəm xəstəliyindən vəfat edir.
Şairin 1785-ci ildə yazdığı "Şadlığa mədhiyyə" əsərinə sonralar dahi alman bəstəkarı Lüdviq van Bethoven musiqi bəstələyir. Bu musiqi əsəri hazırda Avropa İttifaqının rəsmi himnidir.
Əsərləri
- "Quldurlar" (1781) (Qaçaqlar)
- "Fiesko" (1784)
- "Məkr və məhəbbət" (1783)
- "Don Karlos" faciəsi (1787)
- "Vallenşteyn" (1800)
- "Orleanlı qız" (1801)
- "Mariya Stüart" (1800)
- "Messinalı gəlin" (1803)
- "Vilhelm Tell" xalq dramı (1804)
- "Dimitriy" (ölümü səbəbindən yarımçıq qalmışdır)
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Либинзон З. Е. Шиллер // Краткая литературная энциклопедия (rus.). Москва: Советская энциклопедия, 1962. Т. 8.
- RKDartists (nid.).
- Archivio Storico Ricordi. 1808.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Fridrix Iohan Xristof Fridrix fon Siller alm Johann Christoph Friedrich von Schiller 10 noyabr 1759 Marbax am Nekkar d Vurtemberq qrafligi d Muqeddes Roma imperiyasi 9 may 1805 Veymar Saksen Veymar Eyzenax hersoqlugu d Muqeddes Roma imperiyasi alman sairi filosof tarixci ve dramaturqu alman romantik edebiyyatinin numayendesi Fridrix Silleralm Johann Christoph Friedrich von Schiller Dogum adi Johann Christoph Friedrich SchillerDogum tarixi 10 noyabr 1759 1759 11 10 Dogum yeri Marbax am Nekkar d Vurtemberq qrafligi d Muqeddes Roma imperiyasi Vefat tarixi 9 may 1805 1805 05 09 45 yasinda Vefat yeri Veymar Saksen Veymar Eyzenax hersoqlugu d Muqeddes Roma imperiyasiVefat sebebi veremDefn yeri Veymar knyaz turbesi d Tehsili Stutqart Karl Ali Mektebi d Yena UniversitetiFealiyyeti sair filosof tarixci kitabxanaci hekim yazici d dramaturq roman yazicisi universitet muellimi d tercumeci jurnalist yazici hekim herbi hekim d Fealiyyet illeri 1789 1805Eserlerinin dili alman diliIstiqamet Firtina ve tezyiq d Veymar klassizmiJanrlar ballada teatr pyesiTaninmis eserleri Don Karlos d Mekr ve mehebbet d Fridrix Siller Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllar Omrunun son illerinde Yohann Volfqanq Gote ile cox mehsuldar lakin bir qeder murekkeb dostluq munasibeti qurur Bu yaradiciliq munasibetleri iki dahi edibin oz estetik dunya goruslerini muzakire ve mubadile etmesine Hotenin yarimciq buraxdigi bir cox eserlerini tamamlamasina imkan yaradir Bu edebi felsefi munasibetler sonralar alman edebiyyatinda Veymar klassisizmi adlanacaq bir dovrun esasini qoyur Siller Hote ile birge estetik dunya goruslerine dusmen kesilmis filosoflara cavab olaraq Yadlar Die Xenien adli qisa lakin cox keskin satirik poemalar mecmuesini yazir Adi tarixde 100 en cox oyrenilmis sexsiyyetler siyahisina daxil edilib HeyatiSiller 1759 cu il noyabrin 10 da Almaniyanin Marbax seherinde herbi feldser Iohan Qaspar Sillerin 1723 1796 ailesinde dunyaya goz acmisdir Usaqliq ve genclik illeri yoxsulluq icinde kecmis bununla bele kend mektebinde tehsil ala bilmisdir Bilik ve istedadi ile 1783 cu ilde hersoqunun diqqetini celb eden Siller nufuzlu herbi akademiyaya daxil olmaq imkani elde edir Burada ozunu ilk once huquqsunasliq daha sonra ise tibb elmine hesr edir Siller hele mektebde oxudugu illerde ozunun Ogrular adli sadelovh inqilabcilar ve onlarin facievi sonluqlarindan behs eden ilk pyesini qeleme alir 1780 ci ilde Siller Stutqartda herbi alay hekimi vezifesine teyin edilir Quldurlar pyesinin 1781 ci ilde tamasaya qoyulmasindan sonra Siller herbi tribunala verilir ve ondan bir daha yazmamaq teleb olunur Siller 1873 cu ilde Stutqartdan qacir Qacisdan evvel qeleme aldigi iki pyesi Fiesko ve Mekr ve mehebbet de Manheym teatrinda sehneye qoyulur 1787 ci ilde oxucularindan birinin deveti ile qonaq qaldigi Drezden seherini terk edir ve 1789 cu ile qeder Veymarda yasayir Hemin il universitetinde tarix ve felsefe fakultesine professor teyin edilir 1790 ci ilde ise Sarlotta fon Lengefeld adli qadinla evlenir Bu nikahdan Sillerin iki oglu ve iki qizi dunyaya gelir 1799 cu ilde yeniden Veymara qayidaraq yerli messenatlarin maliyye desteyi ile bir nece edebi jurnalin nesrine baslayir Mehz bu illerde Siller Hote ile gorusur Onlar tezlikle sonradan Almaniyanin en aparici teatrlarindan birine cevrilecek Veymar teatrini yaradirlar Siller omrunun sonuna qeder Veymarda qalir omrunun son illerini agir ve uzucu xesteliklerle mubarizede kecirir ve 9 may 1805 ci ilde 45 yasinda verem xesteliyinden vefat edir Sairin 1785 ci ilde yazdigi Sadliga medhiyye eserine sonralar dahi alman bestekari Ludviq van Bethoven musiqi besteleyir Bu musiqi eseri hazirda Avropa Ittifaqinin resmi himnidir Eserleri Quldurlar 1781 Qacaqlar Fiesko 1784 Mekr ve mehebbet 1783 Don Karlos faciesi 1787 Vallensteyn 1800 Orleanli qiz 1801 Mariya Stuart 1800 Messinali gelin 1803 Vilhelm Tell xalq drami 1804 Dimitriy olumu sebebinden yarimciq qalmisdir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Libinzon Z E Shiller Kratkaya literaturnaya enciklopediya rus Moskva Sovetskaya enciklopediya 1962 T 8 RKDartists nid Archivio Storico Ricordi 1808 Xarici kecidlerDiger layihelerdeVikisitatda elaqeli sitatlarVikimenbede elaqeli metnlerVikianbarda elaqeli media fayllar