Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
«Kitabxanaşünaslıq» anlayışını elmi müstəviyə ilk dəfə olaraq Münhen kitabxanasının kitabxanaçısı Martin Villibald Şrettinger (1772-1851) gətirmişdir. Məhz bu səbəbdən onu «kitabxanaşünaslığın atası» adlandırırlar. O, «kitabxanaşünaslıq» anlayışını özünün ikicildlik «Kitabxanaşünaslıq üzrə bitkin dərslik və yaxud kitabxanaçının mükəmməl iş aparmasına dair rəhbərlik» adlı əsərində işlətmiş, «kitabxanaşünaslığ»ı ayrıca bir elm sahəsi kimi qiymətləndirmişdir.
Elmin müxtəsər təsviri
Kitabxanaşünaslıq - cəmiyyətdə kitabxanaçılıq prosesinin inkişaf qanunauyğunluqlarını, xassələrini, xarakterini, strukturunu və çap əsərlərindən ictimai istifadənin təşkili problemlərini tədqiq edib öyrənən humanitar elmdir.
Kitabxanaşünaslıq elminin strukturuna 2 müxtəlif mövqedən yanaşmaq olar: 1) Elmşünaslığa görə; 2) Elmi fənn kimi.
Elmin obyekti, predmeti və funksiyaları
Kitabxanaşünaslıq elminin obyekti kitabxanalar, ümumilikdə isə kitabxana işidir. Hər bir elmdə olduğu kimi, kitabxanaşünaslıqda da elmin mahiyyətini onun predmeti təşkil edir. Kitabxanaşünaslığın predmeti, onun obyekti olan kitabxana işinə yanaşma tərzini, tədqiqat metodlarını müəyyənləşdirir və müvafiq anlayışlar vasitəsi ilə şərh edilir.
Kitabxanaşünaslıq elminin obyektini təşkil edən kitabxana işi 3 əsas elementdən ibarət kommunikativ sistemdir: 1) Əməyin predmeti – nəşr formasında olan informasiya (sənəd); 2) Əməyin subyekti – oxucu (istifadəçi); 3) Əməyin vasitəçisi – kitabxanaçı. Bu üçlük kitabxanaşünaslığın obyektinin mahiyyətini düzgün başa düşməkdə əsaslı əhəmiyyətə malikdir.
Hər bir elm sahəsinin, həmçinin sosial institutların yerinə yetirdiyi vəzifələri – funksiyaları olduğu kimi, kitabxanaşünaslığın da özünəməxsus funksiyaları var. Kitabxanaşünaslıq elminin 2 tip funksiyası vardır:
1. Xüsusi elmi funksiya;
2. Sosial funksiya.
Kitabxanaşünaslığın xüsusi elmi funksiyalarına idrak (idrak funksiyası – kitabxanaşünaslığın baş universal funksiyasıdır), izahetmə, öncəgörmə (proqnozlaşdırma) və sistemləşdirmə funksiyaları daxildir.
Kitabxanaşünaslıq insan həyatının və cəmiyyətin müxtəlif sahələri ilə əlaqədar bir sıra sosial funksiyaları da həyata keçirir. Bunlar, humanizm və cəmiyyətin informasiyalaşdırılması funksiyalarıdır. Bu funksiyalar kitabxanaşünaslıq elminin mədəni-maarif, sosial-iqtisadi və elmi-texniki qüvvə kimi fəaliyyətində özünü göstərir.
Cəmiyyətin informasiyalaşdırılması - vətəndaşların, dövlət və yerli özünüidarəetmə orqanlarının, təşkilatların, ictimai birliklərin informasiya ehtiyaclarının ödənilməsinə optimal şəraitin yaradılması məqsədilə informasiya resurslarının formalaşdırılması, onlardan istifadə hüquqlarının reallaşdırılması üçün təşkil olunmuş sosial-iqtisadi və elmi-texniki prosesdir.
Humanizm sosial funksiyası kitabxanaşünaslıq elminin bütün məzmununu əhatə edir. Bu sosial funksiya, kitabxana işi sayəsində cəmiyyətin «humanistləşməsinə», sosial sistemin humanist təməllərinin qurulmasına və insan əleyhinə baxışların, konsepsiyaların və münasibətlərin aradan qaldırılmasına öz töhfəsini verir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Versuch eines vollständigen Lehrbuches der Bibliothek-Wissenschaft oder Anleitung zur vollkommenen Geschäftsführung eines Bibliothekärs. Band 1 (Heft 1–3): 1808-1810; Band 2 (Heft 4): 1829.
- Библиотековедение // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2018-10-22 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2019-10-18.
- Xələfov A.A. Kitabxanaşünaslığa giriş: Dərslik. Bakı: Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2001, 400 s.
- Карташов Н.С., Скворцов В.В. Общее библиотековедение: в 2 ч. Ч. 1: Теоретические основы библиотековедения. М.: МГУК; Либерея, 1996. 89 с.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kitabxanasunasliq anlayisini elmi musteviye ilk defe olaraq Munhen kitabxanasinin kitabxanacisi Martin Villibald Srettinger 1772 1851 getirmisdir Mehz bu sebebden onu kitabxanasunasligin atasi adlandirirlar O kitabxanasunasliq anlayisini ozunun ikicildlik Kitabxanasunasliq uzre bitkin derslik ve yaxud kitabxanacinin mukemmel is aparmasina dair rehberlik adli eserinde isletmis kitabxanasunaslig i ayrica bir elm sahesi kimi qiymetlendirmisdir Elmin muxteser tesviriKitabxanasunasliq cemiyyetde kitabxanaciliq prosesinin inkisaf qanunauygunluqlarini xasselerini xarakterini strukturunu ve cap eserlerinden ictimai istifadenin teskili problemlerini tedqiq edib oyrenen humanitar elmdir Kitabxanasunasliq elminin strukturuna 2 muxtelif movqeden yanasmaq olar 1 Elmsunasliga gore 2 Elmi fenn kimi Elmin obyekti predmeti ve funksiyalariKitabxanasunasliq elminin obyekti kitabxanalar umumilikde ise kitabxana isidir Her bir elmde oldugu kimi kitabxanasunasliqda da elmin mahiyyetini onun predmeti teskil edir Kitabxanasunasligin predmeti onun obyekti olan kitabxana isine yanasma terzini tedqiqat metodlarini mueyyenlesdirir ve muvafiq anlayislar vasitesi ile serh edilir Kitabxanasunasliq elminin obyektini teskil eden kitabxana isi 3 esas elementden ibaret kommunikativ sistemdir 1 Emeyin predmeti nesr formasinda olan informasiya sened 2 Emeyin subyekti oxucu istifadeci 3 Emeyin vasitecisi kitabxanaci Bu ucluk kitabxanasunasligin obyektinin mahiyyetini duzgun basa dusmekde esasli ehemiyyete malikdir Her bir elm sahesinin hemcinin sosial institutlarin yerine yetirdiyi vezifeleri funksiyalari oldugu kimi kitabxanasunasligin da ozunemexsus funksiyalari var Kitabxanasunasliq elminin 2 tip funksiyasi vardir 1 Xususi elmi funksiya 2 Sosial funksiya Kitabxanasunasligin xususi elmi funksiyalarina idrak idrak funksiyasi kitabxanasunasligin bas universal funksiyasidir izahetme oncegorme proqnozlasdirma ve sistemlesdirme funksiyalari daxildir Kitabxanasunasliq insan heyatinin ve cemiyyetin muxtelif saheleri ile elaqedar bir sira sosial funksiyalari da heyata kecirir Bunlar humanizm ve cemiyyetin informasiyalasdirilmasi funksiyalaridir Bu funksiyalar kitabxanasunasliq elminin medeni maarif sosial iqtisadi ve elmi texniki quvve kimi fealiyyetinde ozunu gosterir Cemiyyetin informasiyalasdirilmasi vetendaslarin dovlet ve yerli ozunuidareetme orqanlarinin teskilatlarin ictimai birliklerin informasiya ehtiyaclarinin odenilmesine optimal seraitin yaradilmasi meqsedile informasiya resurslarinin formalasdirilmasi onlardan istifade huquqlarinin reallasdirilmasi ucun teskil olunmus sosial iqtisadi ve elmi texniki prosesdir Humanizm sosial funksiyasi kitabxanasunasliq elminin butun mezmununu ehate edir Bu sosial funksiya kitabxana isi sayesinde cemiyyetin humanistlesmesine sosial sistemin humanist temellerinin qurulmasina ve insan eleyhine baxislarin konsepsiyalarin ve munasibetlerin aradan qaldirilmasina oz tohfesini verir Hemcinin baxKutlevi kitabxanalarin maraqlarinin qorunmasiIstinadlarVersuch eines vollstandigen Lehrbuches der Bibliothek Wissenschaft oder Anleitung zur vollkommenen Geschaftsfuhrung eines Bibliothekars Band 1 Heft 1 3 1808 1810 Band 2 Heft 4 1829 Bibliotekovedenie Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Arxivlenmis suret PDF 2018 10 22 tarixinde PDF Istifade tarixi 2019 10 18 Xelefov A A Kitabxanasunasliga giris Derslik Baki Baki Universiteti nesriyyati 2001 400 s Kartashov N S Skvorcov V V Obshee bibliotekovedenie v 2 ch Ch 1 Teoreticheskie osnovy bibliotekovedeniya M MGUK Libereya 1996 89 s