Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aleksandr Düma (fr. Alexandre Dumas; 24 iyul 1802[…], Ville-Kotre[d][…] – 5 dekabr 1870[…], Pyuys[d], Dənizkənarı Sena) — tanınmış fransız yazıçısı. Daha çox macəralarla zəngin tarixi romanları ilə dünya oxucularının rəğbətini qazanmışdır. "Qraf Monte Kristo", "Qrafinya de Monsoro", "Üç muşketyor", "", "Qara zanbaq" kimi əsərləri dəfələrlə ekranlaşdırılmışdır. Düma həmçinin dramaturq və qəzetlər üçün məqalələr yazmış peşəkar müxbir kimi də tanınır.
| Aleksandr Düma | |
|---|---|
| fr. Alexandre Dumas | |
 | |
| Doğum tarixi | 24 iyul 1802[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 5 dekabr 1870[…](68 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | insult |
| Dəfn yeri |
|
| Həyat yoldaşı |
|
| Uşaqları |
|
| Atası | Tomas-Aleksandr Düma[d] |
| Anası | Mari-Lüis-Elizabet Laboret Düma[d] |
| Fəaliyyəti | roman yazıçısı, dramaturq, yazıçı |
| Fəaliyyət illəri | 1829-cu ildən |
| Əsərlərinin dili | fransız dili |
| Tanınmış əsərləri |
|
| Mükafatları |     |
 | |
 Aleksandr Düma Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Aleksandr Düma 24 iyul 1802-ci ildə Fransanın (Villers-Cotterêts) şəhərciyində anadan olmuşdur. Zənci atası Tomas-Aleksandr Davi-Düma de La Payetri ordu generalı, anası Mari-Lüzi Elizabet Labure isə keçmiş mehmanxana sahibinin qızı olmuşdur. Dörd yaşında ikən atasını itirən Düma anasının çəkdiyi min bir əzab-əziyyətlə böyüyür. Anasının ona yaxşı təhsil verə bilməməsinə baxmayaraq bu, gənc Dümanın kitablara olan sonsuz məhəbbətinə heç cür təsir etməmişdir və o, əlinə düşən kitabları sonsuz həvəslə oxumuşdur. Uşaqlıq vaxtlarında anasının ona atasının Napoleonun şanlı müharibələrində nümayiş etdirdiyi qəhrəmanlıqlar haqqında ağız dolusu danışdığı maraqlı söhbətlər Dümada sərgüzəştlərə və qəhrəmanlıq motivlərinə sonsuz maraq oyatmışdır. O, əmək fəaliyyətinə notariat kontorunda xidmətə başlamış, lakin bu iş onu qane etmədiyindən meylini teatra salmışdır. Teatra maraq onun ədəbi fəaliyyətinin başlanğıcını müəyyənləşdirmiş və o, ədəbiyyata dramaturq kimi daxil olmuşdur. Düma həyatda çox bədxərc insan olmuş, nəticədə müflisləşmişdir. Ağır vəziyyəti və dalınca düşmüş kreditorlar onu Belçikaya qaçmaq məcburiyyəti qarşısına qoymuşdur. Bu vəziyyətdə ikən övladları – qızıyla məşhur dramaturq oğlu ona dayaq olmuşdur.
Düma dramaturq kimi 1826–1830-cu illərin geniş romantik savaşında mühüm rol oynamış və onun dram əsərləri həmin vaxt çox böyük əks-səda yaratmışdır. 1829-cu ildə gənc Dümanın ilk sanballı əsəri olan "III Henrix və onun sarayı" adlı tarixi dramı səhnələşdirilir. Bu milli tarixi əsər ilk növbədə köhnə klassisizm qanunlarına qarşı yönəlmiş tipik romantik dram əsəri idi. Burada antik süjetlər yerinə XVI əsr Fransa həyatının hadisələri və tarixi şəxsiyyətlər səhnəyə çıxmışdı. Bundan əlavə Düma klassisizm faciəsinin zaman, məkan, hərəkət birliyi qaydalarına da qətiyyətlə son qoyur. "III Henrix və onun sarayı" əsərində nə zaman, nə məkan sabitliyi var. Hərəkət burada heç bir zaman məhdudiyyətinə məruz qalmır.
"III Henrix və onun sarayı" əsərinə görə əldə etdiyi uğur Dümaya dəbdə olan yazıçı şöhrəti qazandırmışdır. O, atası kimi respublikaçı olduğunu nümayiş etdirərək 1830 və 1848-ci illərdə barrikadalarda görünür.
1830-cu il inqilabını Düma böyük heyranlıqla qarşılamışdı. O, iyul hadisələrində yaxından iştirak etmiş, liberal xadim Lafayetin tapşırığı ilə üsyançılar üçün barıt dalınca Suassona və milli ordu sıralarının təşkili üçün Vandeyə getmişdi. 30-cu illərin əvvəlində o, İyul inqilabının azadlıq ideyalarına hüsn-rəğbət nümayiş etdirmiş, hökumətin tutduğu mürtəce kursa hiddətini bildirmişdi. Düma general Lamarkın dəfn mərasimində iştirak etmişdir.
İyul inqilabından təsirlənən Dümanın dram əsərləri bu hadisələrdən az müddət sonra hələ də davam edən xalq üsyanları şəraitində yayıldığı üçün romantik və üsyankar xarakter daşıyır. Nəşri 1831-ci ilə təsadüf edən "Antoni" dramında Paris cəmiyyətinin yüksək təbəqəsi tənqid atəşinə tutulur. Əsərin qəhrəmanı atılmış, əsli-nəcabəti məlum olmayan Antoni adlı gənc silk üstünlükləri və onu rədd edən mühitə qarşı mübarizə aparır. Mövcud qanunlarla hesablaşmaq istəməyən baş qəhrəman öz məhəbbəti uğrunda mübarizəyə qalxır. Məsələ burasındadır ki, bu dram əsəri kübar cəmiyyətə, onun köhnəlmiş adət-ənənələrinə və üstünlüklərinə müharibə elan edən qabaqcıl gənclərin duyğu və hisslərinə uyğun gəlirdi. Qarşısıalınmaz mənəvi azadlığın cəsarətli təsdiqi və dramın faciəli sonluğu – Antoni sevgilisini rüsvayçılıqdan qurtarmaq üçün onu öz əlləri ilə öldürür. Bunlar hamısı tamaşanın uğurlu alınmasına gözəl zəmin yaratmışdı. Əsər İyul inqilabı ilə bağlı mühitin yüksək ümidlərinə cavab verirdi.
Dümanın 1830-cu illərdə yazdığı "Kin" (1836) və digər romantik dramları melodram xarakterini alır, buradakı münaqişələr çox vaxt xoşbəxt sonluqlu olur.
Düma 1870-ci il 5 dekabrda Fransa-Prussiya müharibəsi və Fransanın alman ordusu tərəfindən işğalı zamanı vəfat etmişdir. O, Villers-Koteretsdə dəfn edilmişdir.
Yaradıcılığı
- Üç muşketor haqqında əsərləri:
- "Üç muşketyor" (1844)
- "İyirmi il sonra" (1845)
- "Vikont de Brajelon və ya on il sonra" (1847)
- "Qraf Monte Kristo" (1845–46)
- "İki Diana" (1846)
- IV Henrix haqqında əsərləri:
- "Kraliça Marqo" (1845)
- "Qrafinya de Monsoro" (1846)
- "Qırx beş" (1847)
- Fransız inqilabı haqqında əsərləri:
- "Cüzeppe Balzamo və ya həkimin məktubları" (1846–48)
- "Şahzadənin boyunbağı" (1849–50)
- "Anj Pitu" (1853)
- "Qrafinya de Şarni" (1853–55)
- "Şevalye de Mezon-Ruj" (1845)
- "Qara zanbaq" (1850)
- "Qafqaz səfəri"
Filmoqrafiya
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- M. Br. Dumas, Alexandre (ing.). // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm 11 New York, Cambridge, England: University Press, 1911. Vol. 8. P. 654–656.
- Alexandre Dumas // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
- https://archives.paris.fr/arkotheque/visionneuse/visionneuse.php?arko=YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMjMtMDgtMTgiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6Mzk7czo0OiJyZWYyIjtpOjIwODI4MjtzOjE2OiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sIjtiOjE7czoyMToidmlzaW9ubmV1c2VfaHRtbF9tb2RlIjtzOjQ6InByb2QiO30=#uielem_move=-156%2C-1409&uielem_rotate=F&uielem_islocked=0&uielem_zoom=101. S. 18/48.
- F. T. M. Dumas, Alexandre (fils) (ing.). // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm 11 New York, Cambridge, England: University Press, 1911. Vol. 8. P. 656–657.
- Наркевич А. Ю. Дюма [отец] // Краткая литературная энциклопедия (rus.). Москва: Советская энциклопедия, 1962. Т. 2.
- Дюма (rus.). // Энциклопедический лексикон СПб: 1841. Т. 17. С. 392–393.
- http://www.alalettre.com/dumas-oeuvres-pantheon.php.
- Find a Grave (ing.). 1996.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Düma Aleksandr. Üç müşketyor / Tərcümə edənlər. M. Rzaquluzadə, B. Musayev.- B.: Öndər, 2004.- 600 s.
- Üç muşketyor. Aleksandr Düma (PDF yüklə)
- Aleksandr Düma. Qafqaz səfəri (PDF yüklə)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aleksandr Duma fr Alexandre Dumas 24 iyul 1802 Ville Kotre d 5 dekabr 1870 Pyuys d Denizkenari Sena taninmis fransiz yazicisi Daha cox maceralarla zengin tarixi romanlari ile dunya oxucularinin regbetini qazanmisdir Qraf Monte Kristo Qrafinya de Monsoro Uc musketyor Qara zanbaq kimi eserleri defelerle ekranlasdirilmisdir Duma hemcinin dramaturq ve qezetler ucun meqaleler yazmis pesekar muxbir kimi de taninir Aleksandr Dumafr Alexandre DumasDogum tarixi 24 iyul 1802 1802 07 24 Dogum yeri Ville Kotre d Vefat tarixi 5 dekabr 1870 1870 12 05 68 yasinda Vefat yeri Pyuys d Denizkenari Sena Ot NormandiVefat sebebi insultDefn yeri Panteon d Villers Kotterets qebirstanligi d Heyat yoldasi Ida Ferrier d 1840 1859 Usaqlari Aleksandr Duma Henri Bauer d Mari Aleksandrin Duma d Mikayolla Kleli Cozefa Elizabet Kordier d Atasi Tomas Aleksandr Duma d Anasi Mari Luis Elizabet Laboret Duma d Fealiyyeti roman yazicisi dramaturq yaziciFealiyyet illeri 1829 cu ildenEserlerinin dili fransiz diliTaninmis eserleri Qraf Monte Kristo Uc musketyor La Reine Margot d Iyirmi il sonra d La Dame de Monsoreau d Cozef Balzamo d Qirx bes muhafizeci d Braqelonne Vikomte On il sonra d Kralicanin boyunbagisi d The Countess of Charny d Ange Pitou d MukafatlariAleksandr Duma Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAleksandr Duma 24 iyul 1802 ci ilde Fransanin Villers Cotterets seherciyinde anadan olmusdur Zenci atasi Tomas Aleksandr Davi Duma de La Payetri ordu generali anasi Mari Luzi Elizabet Labure ise kecmis mehmanxana sahibinin qizi olmusdur Dord yasinda iken atasini itiren Duma anasinin cekdiyi min bir ezab eziyyetle boyuyur Anasinin ona yaxsi tehsil vere bilmemesine baxmayaraq bu genc Dumanin kitablara olan sonsuz mehebbetine hec cur tesir etmemisdir ve o eline dusen kitablari sonsuz hevesle oxumusdur Usaqliq vaxtlarinda anasinin ona atasinin Napoleonun sanli muharibelerinde numayis etdirdiyi qehremanliqlar haqqinda agiz dolusu danisdigi maraqli sohbetler Dumada serguzestlere ve qehremanliq motivlerine sonsuz maraq oyatmisdir O emek fealiyyetine notariat kontorunda xidmete baslamis lakin bu is onu qane etmediyinden meylini teatra salmisdir Teatra maraq onun edebi fealiyyetinin baslangicini mueyyenlesdirmis ve o edebiyyata dramaturq kimi daxil olmusdur Duma heyatda cox bedxerc insan olmus neticede muflislesmisdir Agir veziyyeti ve dalinca dusmus kreditorlar onu Belcikaya qacmaq mecburiyyeti qarsisina qoymusdur Bu veziyyetde iken ovladlari qiziyla meshur dramaturq oglu ona dayaq olmusdur Duma dramaturq kimi 1826 1830 cu illerin genis romantik savasinda muhum rol oynamis ve onun dram eserleri hemin vaxt cox boyuk eks seda yaratmisdir 1829 cu ilde genc Dumanin ilk sanballi eseri olan III Henrix ve onun sarayi adli tarixi drami sehnelesdirilir Bu milli tarixi eser ilk novbede kohne klassisizm qanunlarina qarsi yonelmis tipik romantik dram eseri idi Burada antik sujetler yerine XVI esr Fransa heyatinin hadiseleri ve tarixi sexsiyyetler sehneye cixmisdi Bundan elave Duma klassisizm faciesinin zaman mekan hereket birliyi qaydalarina da qetiyyetle son qoyur III Henrix ve onun sarayi eserinde ne zaman ne mekan sabitliyi var Hereket burada hec bir zaman mehdudiyyetine meruz qalmir III Henrix ve onun sarayi eserine gore elde etdiyi ugur Dumaya debde olan yazici sohreti qazandirmisdir O atasi kimi respublikaci oldugunu numayis etdirerek 1830 ve 1848 ci illerde barrikadalarda gorunur 1830 cu il inqilabini Duma boyuk heyranliqla qarsilamisdi O iyul hadiselerinde yaxindan istirak etmis liberal xadim Lafayetin tapsirigi ile usyancilar ucun barit dalinca Suassona ve milli ordu siralarinin teskili ucun Vandeye getmisdi 30 cu illerin evvelinde o Iyul inqilabinin azadliq ideyalarina husn regbet numayis etdirmis hokumetin tutdugu murtece kursa hiddetini bildirmisdi Duma general Lamarkin defn merasiminde istirak etmisdir Iyul inqilabindan tesirlenen Dumanin dram eserleri bu hadiselerden az muddet sonra hele de davam eden xalq usyanlari seraitinde yayildigi ucun romantik ve usyankar xarakter dasiyir Nesri 1831 ci ile tesaduf eden Antoni draminda Paris cemiyyetinin yuksek tebeqesi tenqid atesine tutulur Eserin qehremani atilmis esli necabeti melum olmayan Antoni adli genc silk ustunlukleri ve onu redd eden muhite qarsi mubarize aparir Movcud qanunlarla hesablasmaq istemeyen bas qehreman oz mehebbeti ugrunda mubarizeye qalxir Mesele burasindadir ki bu dram eseri kubar cemiyyete onun kohnelmis adet enenelerine ve ustunluklerine muharibe elan eden qabaqcil genclerin duygu ve hisslerine uygun gelirdi Qarsisialinmaz menevi azadligin cesaretli tesdiqi ve dramin facieli sonlugu Antoni sevgilisini rusvayciliqdan qurtarmaq ucun onu oz elleri ile oldurur Bunlar hamisi tamasanin ugurlu alinmasina gozel zemin yaratmisdi Eser Iyul inqilabi ile bagli muhitin yuksek umidlerine cavab verirdi Dumanin 1830 cu illerde yazdigi Kin 1836 ve diger romantik dramlari melodram xarakterini alir buradaki munaqiseler cox vaxt xosbext sonluqlu olur Duma 1870 ci il 5 dekabrda Fransa Prussiya muharibesi ve Fransanin alman ordusu terefinden isgali zamani vefat etmisdir O Villers Koteretsde defn edilmisdir YaradiciligiUc musketor haqqinda eserleri Uc musketyor 1844 Iyirmi il sonra 1845 Vikont de Brajelon ve ya on il sonra 1847 Qraf Monte Kristo 1845 46 Iki Diana 1846 IV Henrix haqqinda eserleri Kralica Marqo 1845 Qrafinya de Monsoro 1846 Qirx bes 1847 Fransiz inqilabi haqqinda eserleri Cuzeppe Balzamo ve ya hekimin mektublari 1846 48 Sahzadenin boyunbagi 1849 50 Anj Pitu 1853 Qrafinya de Sarni 1853 55 Sevalye de Mezon Ruj 1845 Qara zanbaq 1850 Qafqaz seferi FilmoqrafiyaNatevan film 1982 Atesgah film 2001 IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 M Br Dumas Alexandre ing Encyclopaedia Britannica a dictionary of arts sciences literature and general information H Chisholm 11 New York Cambridge England University Press 1911 Vol 8 P 654 656 Alexandre Dumas Internet Speculative Fiction Database ing 1995 https archives paris fr arkotheque visionneuse visionneuse php arko YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMjMtMDgtMTgiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6Mzk7czo0OiJyZWYyIjtpOjIwODI4MjtzOjE2OiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sIjtiOjE7czoyMToidmlzaW9ubmV1c2VfaHRtbF9tb2RlIjtzOjQ6InByb2QiO30 uielem move 156 2C 1409 amp uielem rotate F amp uielem islocked 0 amp uielem zoom 101 S 18 48 F T M Dumas Alexandre fils ing Encyclopaedia Britannica a dictionary of arts sciences literature and general information H Chisholm 11 New York Cambridge England University Press 1911 Vol 8 P 656 657 Narkevich A Yu Dyuma otec Kratkaya literaturnaya enciklopediya rus Moskva Sovetskaya enciklopediya 1962 T 2 Dyuma rus Enciklopedicheskij leksikonSPb 1841 T 17 S 392 393 http www alalettre com dumas oeuvres pantheon php Find a Grave ing 1996 Hemcinin baxQafqaza seyahet balet Xarici kecidlerDuma Aleksandr Uc musketyor Tercume edenler M Rzaquluzade B Musayev B Onder 2004 600 s Uc musketyor Aleksandr Duma PDF yukle Aleksandr Duma Qafqaz seferi PDF yukle