Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Bəylərbəyi sarayı — İstanbulun Üsküdar rayonunda 1861–1865-ci illərdə inşa olunan Osmanlı sarayı.
| Bəylərbəyi sarayı | |
|---|---|
| Beylerbeyi Sarayı | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Türkiyə |
| Şəhər | İstanbul |
| Yerləşir | Üsküdar |
| Aidiyyatı | Osmanlı imperiyası |
| Memar | |
| Tikilmə tarixi | 1863-1865 |
| Üslubu | Osmanlı memarlığı |
| Material | Mərmər, daş |
| Vəziyyəti | stabil |
| Rəsmi sayt | millisaraylar.gov.tr |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Üsküdar rayonunun Bəylərbəyi səmtində yerləşən saray dövrün Osmanlı padşahı Sultan Əbdüləzizin sifarişi ilə, erməni əsilli baş memar tərəfindən inşa olunmuşdur. Yay sarayı və əcnəbi dövlət adamlarının qonaq edilməsi məqsədilə hazırlanan sarayın inşaat prosesi 6 avqust 1863-cü ildə başlamış, açılış mərasimi isə 21 aprel 1865-ci ildə cümə salamlığının ardından Sultan Əbdüləzizin iştirakı ilə baş tutmuşdur. O illərdə sarayın inşaat xərcləri təqribən 500 min Osmanlı lirəsi olaraq hesablanmışdır.
Ərazisi
Sarayın yerləşdiyi ərazinin tarixi Bizans dövrünə qədər gedib çıxır. Belə ki, Bizans imperatoru II Konstansi burada böyük bir xaç heykəli inşa etdirmiş, bu səbəblə bölgə Bizans dövründə stavroz (yunanca xaç deməkdir) bağçaları olaraq adlanmışdır. XVII əsr erməni səyyahı və tarixçisi Eremya Çələbiyə görə, vaxtilə bu ərazidə Bizans dövründən qalma bir kilsə və pravoslav ziyarətgahı var idi və bu məkanlar XVII əsrin əvvəllərinə qədər ayaqda qalmışdı. Osmanlı dövründə isə ərazi padşahların xas bağçalarından biri olaraq istifadə edilmiş, II Səlim dövrünün bəylərbəylərindən Mehmed Paşanın burada köşk inşa etməsinin ardından ərazi Bəylərbəyi olaraq anılmağa başlanmışdır.
Ərazidə Osmanlı dövrünə aid ilk tikili yenə II Səlimin qızlarından Gövhərxan Sultanın sarayı idi. Saray uzun müddət ayaqda qalmış, hətta Osmanlı padşahlarından IV Murad məhz bu sarayda dünyaya gəlmişdir. Bunun şərəfinə atası Sultan Əhməd burada Şövqabad qəsri adlanan bir saray inşa etdirmişdir. Sonrakı illərdə bölgədə III Əhməd tərəfindən Fərahabad köşkü və I Mahmud tərəfindən anası üçün Fərahfəza qəsri inşa edildi. III Mustafa dövründə bölgədəki bütün tikililər dağıdılmış və ərazi əhaliyə satışa çıxarılmışdır. Ancaq bu ərazi II Mahmud dönəmində yenidən satın alındı və 1829-cu ildə burada yeni bir saray inşa edildi. Cəmi 22 il ayaqda qalan sarayın böyük bir hissəsi 1851-ci ildə baş tutan yanğınla yararsız hala düşdü. Yanğın əsnasında dövrün padşahı I Əbdülməcidin də sarayda olması səbəbilə saray uğursuz hesab edildi və tərk edildi. Daha sonra 1861–1865-ci illərdə yanan sarayın yerində Sultan Əbdüləzizin sifarişi ilə bugünkü Bəylərbəyi sarayı inşa olundu. Sarayın memarı o illərdə sarayın baş memarı olan erməni əsilli və saray memarlarından olan qardaşı .
Memarlıq xüsusiyyətləri
Tamamilə daş və mərmərdən inşa edilən sarayın planı düzbucaqlı formasındadır. Təqribən 2500 m2 əraziyə yayılan saray, yüksək zirzəmi üzərinə inşa olunan 2 mərtəbədən ibarətdir. Hər iki mərtəbədə ümumilikdə 6 salon, 24 otaq, 1 hamam və 1 vanna otağı var. Saray kompleksi ana bina və binanın arxasında qalan bağçada yerləşən köşklərdən ibarətdir. Ana bina dedikdə nəzərdə tutulan Bəylərbəyi sarayı isə Mabeyn və Validə sultan bölümü olaraq 2 hissədən ibarətdir. Validə sultan otağından dərhal sonra gələn və dənizə paralel şəkildə yerləşən hərəmxana bölümü isə ana binadan ayrı olaraq tikilmiş ancaq günümüzə gəlib çatmamışdır. Sarayın dənizə baxan cəbhəsi uzun hasarla bağlanıb və bu hasardan içəriyə hərəm və mabeyn tərəfdə olmaqla 2 qapıyla girilir. Bunlardan hərəmxana tərəfə açılan qapının üzərindəki gerb ornamenti qızılı, digəri isə ağ rəngdədir.
Sarayın tavanı orta yüksəklikli daş müqəvva ilə əhatə olunmuşdur. Ana binanın 3 qapısı var. Bunlardan cənubda Üsküdar istiqamətində yerləşən qapı mabeyn üçün nəzərdə tutulmuşdur. Beykoz istiqamətində yerləşən şimal qapısı isə hərəmxana qapısı olaraq istifadə edilmişdir. Salonların tavanı Osmanlı bayraqlı gəmi şəkillərilə bəzədilmişdir. Sultan Əbdüləzizin dəniz və dənizçilik marağı səbəbilə sarayın daxili interyeri daha çox dəniz və gəmi motivlərilə bəzədilmişdir.
Komplesin əsas binası hesab edilən saray binası renesans və barokko üslublarında inşa edilmişdir. Sahil üzərində planlanan sarayın pəncərələri düzbucaqlı şəklində olub, üzəri kəmərlərlə bəzədilmişdir. Pəncərələrin və divar künclərinin arasında tək və cüt olaraq müxtəlif ölçülü sütunlar mövcuddur. Birinci mərtəbə tamamilə mərmərdən, ikinci mərtəbə isə mərmərə bənzər daşlarla döşənmişdir. Sarayın daxili interyeri də yenə oyma, rəsm və yazı sənət nümunələri ilə bəzədilmişdir. Binanın hər iki mərtəbəsinin planı da ortadakı böyük salon və onun ətrafındakı otaqlar formasında hazırlanmışdır. Birinci mərtəbədə suyu dənizdən alınan və üzəri şüşə ilə örtülü bir hovuz yerləşir. Bu mərtəbə mərkəzdəki böyük salon və künclərdəki 4 otaqdan ibarətdir. İkinci mərtəbəyə hovuzun qarşısında yerləşən iki tərəfli böyük bir pilləkənlə çıxılır. Bu mərtəbədə yerləşən salon isə Qəbul salonu adlanır. İkinci mərtəbədə bundan başqa 2 kiçik salonla dənizə və bağçalara baxan kiçik otaqlar yerləşir.
Strukturu
Dəniz köşkləri
Ana bina hesab edilən sarayın dənizə baxan cəbhəsində hər iki tərəfdə bir ədəd olmaqla 2 dəniz köşkü yerləşir. Səkkizbucaqlı planla inşa edilən köşklər bağça çardağı formasında olub, tavanları çadır formasında hazırlanmışdır. Hər iki köşk 1 otaq və 1 vanna otağından ibarətdir.
Mərmər köşk
II Mahmud dövründən qalma bu köşkün cəbhələri tamamilə mərmər lövhələrlə örtülmüşdür. Köşkün adı buradan qaynaqlanır. Saray bağçasının cənub cəbhəsində ən arxada qaldığına görə Sərdab köşkü olaraq da adlandırılır. Bir mərtəbəli olan köşk ampir üslubda inşa edilmişdir. Böyük bir salon və 2 otaqdan ibarət köşkün salonunda böyük oval bir hovuz yerləşir.
Sarı köşk
Saray bağçasının şərq cəbhəsində hovuz kənarında yerləşən köşk zirzəmisiylə birlikdə 3 mərtəbədən ibarətdir. Mərmərdən inşa edilən köşkün hər mərtəbəsində bir salon və 2 otaq yerləşir.
Ahır köşkü
Mərmər köşkdən biraz irəlidə saray bağçasının ən son ancaq ən yüksək bölümündə yerləşən köşk Osmanlı mədəniyyətindəki at mədəniyyətinin ən gözəl nümunələrindən biridir. Giriş hissəsində tavanlarda at və digər heyvan fiqurları təsvir edilmişdir. Köşkün ahır hissəsi isə təqribən 20 bölümdən ibarət olmuş və burada sultanın atları saxlanılmışdır. Köşkün qapı və pəncərələri at nalı formasındakı kəmərlərlə bəzədilmişdir. Köşkün həyətində hər biri Parisdən gətirilən tunc heyvan heykəlləri yerləşdirilmişdir.
Maraqlı faktlar
- Sarayın əcnəbi qonaları arasında Fransa imperatoru III Napolyonun xanımı Yevgeniya, Qaradağ kralı I Nikolay, İran şahı Nəsrəddin şah Qacar və Avstriya-Macarıstan imperatoru I Frans İosif olmuşdur.
- Taxtdan endirildikdən sonra Salonikidəki Alatini köşkündə saxlanılan Sultan Əbdülhəmid Balkan müharibəsi əsnasında təhlükəsizliyi səbəbilə 1 noyabr 1912-ci ildə İstanbula gətirilmiş, ömrünün son 6 ilini burada keçirmişdir.
- Cümhuriyyət dövründə 1934-cü ildə Atatürkün dəvəti ilə gələn İran şahı Rza şah Pəhləvi də bu sarayda qalmışdır.
- 1936-cı ildə baş tutan Balkan oyunları festivalı məhz bu sarayda keçirilmiş və Mustafa Kamal Atatürk o gecəni sarayda qalmışdır.
Qalereya
-
![image]()
Dəniz köşklərindən biri -
![image]()
-
![image]()
Saray bağçasında yerləşdirilən tunc heykəllərdən biri -
![image]()
Saray kompleksinin panoramik görünüşü -
![image]()
Sultan Əbdülhəmidin vəfat etdiyi yataq otağı -
![image]()
Sarayın daxili interyeri -
![image]()
Sarayın dənizə açılan qapılarından Hərəm qapısı -
![image]()
Sarayın dənizə açılan qapılarından Mabeyn qapısı
Mənbə
- http://www.millisaraylar.gov.tr/saraylar/beylerbeyi-sarayi
- Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 6, İstanbul,1992, s. 77
- Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi, Cilt 5, İstanbul, 1994, s. 265
- Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt 2, s. 209
- Temel Britannica, Cilt 3, İstanbul, 1992, s. 16
- https://edebiyatvesanatakademisi.com/forum/detay/saraylar-camiler-yapilar/beylerbeyi-sarayi-ni-gezelim/33774
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Beylerbeyi sarayi Istanbulun Uskudar rayonunda 1861 1865 ci illerde insa olunan Osmanli sarayi Beylerbeyi sarayiBeylerbeyi Sarayi41 02 24 sm e 29 02 24 s u Olke TurkiyeSeher IstanbulYerlesir UskudarAidiyyati Osmanli imperiyasiMemarTikilme tarixi 1863 1865Uslubu Osmanli memarligiMaterial Mermer dasVeziyyeti stabilResmi sayt millisaraylar gov tr Vikianbarda elaqeli mediafayllar Uskudar rayonunun Beylerbeyi semtinde yerlesen saray dovrun Osmanli padsahi Sultan Ebdulezizin sifarisi ile ermeni esilli bas memar terefinden insa olunmusdur Yay sarayi ve ecnebi dovlet adamlarinin qonaq edilmesi meqsedile hazirlanan sarayin insaat prosesi 6 avqust 1863 cu ilde baslamis acilis merasimi ise 21 aprel 1865 ci ilde cume salamliginin ardindan Sultan Ebdulezizin istiraki ile bas tutmusdur O illerde sarayin insaat xercleri teqriben 500 min Osmanli liresi olaraq hesablanmisdir ErazisiSarayin yerlesdiyi erazinin tarixi Bizans dovrune qeder gedib cixir Bele ki Bizans imperatoru II Konstansi burada boyuk bir xac heykeli insa etdirmis bu sebeble bolge Bizans dovrunde stavroz yunanca xac demekdir bagcalari olaraq adlanmisdir XVII esr ermeni seyyahi ve tarixcisi Eremya Celebiye gore vaxtile bu erazide Bizans dovrunden qalma bir kilse ve pravoslav ziyaretgahi var idi ve bu mekanlar XVII esrin evvellerine qeder ayaqda qalmisdi Osmanli dovrunde ise erazi padsahlarin xas bagcalarindan biri olaraq istifade edilmis II Selim dovrunun beylerbeylerinden Mehmed Pasanin burada kosk insa etmesinin ardindan erazi Beylerbeyi olaraq anilmaga baslanmisdir Erazide Osmanli dovrune aid ilk tikili yene II Selimin qizlarindan Govherxan Sultanin sarayi idi Saray uzun muddet ayaqda qalmis hetta Osmanli padsahlarindan IV Murad mehz bu sarayda dunyaya gelmisdir Bunun serefine atasi Sultan Ehmed burada Sovqabad qesri adlanan bir saray insa etdirmisdir Sonraki illerde bolgede III Ehmed terefinden Ferahabad kosku ve I Mahmud terefinden anasi ucun Ferahfeza qesri insa edildi III Mustafa dovrunde bolgedeki butun tikililer dagidilmis ve erazi ehaliye satisa cixarilmisdir Ancaq bu erazi II Mahmud doneminde yeniden satin alindi ve 1829 cu ilde burada yeni bir saray insa edildi Cemi 22 il ayaqda qalan sarayin boyuk bir hissesi 1851 ci ilde bas tutan yanginla yararsiz hala dusdu Yangin esnasinda dovrun padsahi I Ebdulmecidin de sarayda olmasi sebebile saray ugursuz hesab edildi ve terk edildi Daha sonra 1861 1865 ci illerde yanan sarayin yerinde Sultan Ebdulezizin sifarisi ile bugunku Beylerbeyi sarayi insa olundu Sarayin memari o illerde sarayin bas memari olan ermeni esilli ve saray memarlarindan olan qardasi Memarliq xususiyyetleriTamamile das ve mermerden insa edilen sarayin plani duzbucaqli formasindadir Teqriben 2500 m2 eraziye yayilan saray yuksek zirzemi uzerine insa olunan 2 mertebeden ibaretdir Her iki mertebede umumilikde 6 salon 24 otaq 1 hamam ve 1 vanna otagi var Saray kompleksi ana bina ve binanin arxasinda qalan bagcada yerlesen kosklerden ibaretdir Ana bina dedikde nezerde tutulan Beylerbeyi sarayi ise Mabeyn ve Valide sultan bolumu olaraq 2 hisseden ibaretdir Valide sultan otagindan derhal sonra gelen ve denize paralel sekilde yerlesen heremxana bolumu ise ana binadan ayri olaraq tikilmis ancaq gunumuze gelib catmamisdir Sarayin denize baxan cebhesi uzun hasarla baglanib ve bu hasardan iceriye herem ve mabeyn terefde olmaqla 2 qapiyla girilir Bunlardan heremxana terefe acilan qapinin uzerindeki gerb ornamenti qizili digeri ise ag rengdedir Sarayin tavani orta yukseklikli das muqevva ile ehate olunmusdur Ana binanin 3 qapisi var Bunlardan cenubda Uskudar istiqametinde yerlesen qapi mabeyn ucun nezerde tutulmusdur Beykoz istiqametinde yerlesen simal qapisi ise heremxana qapisi olaraq istifade edilmisdir Salonlarin tavani Osmanli bayraqli gemi sekillerile bezedilmisdir Sultan Ebdulezizin deniz ve denizcilik maragi sebebile sarayin daxili interyeri daha cox deniz ve gemi motivlerile bezedilmisdir Komplesin esas binasi hesab edilen saray binasi renesans ve barokko uslublarinda insa edilmisdir Sahil uzerinde planlanan sarayin pencereleri duzbucaqli seklinde olub uzeri kemerlerle bezedilmisdir Pencerelerin ve divar kunclerinin arasinda tek ve cut olaraq muxtelif olculu sutunlar movcuddur Birinci mertebe tamamile mermerden ikinci mertebe ise mermere benzer daslarla dosenmisdir Sarayin daxili interyeri de yene oyma resm ve yazi senet numuneleri ile bezedilmisdir Binanin her iki mertebesinin plani da ortadaki boyuk salon ve onun etrafindaki otaqlar formasinda hazirlanmisdir Birinci mertebede suyu denizden alinan ve uzeri suse ile ortulu bir hovuz yerlesir Bu mertebe merkezdeki boyuk salon ve kunclerdeki 4 otaqdan ibaretdir Ikinci mertebeye hovuzun qarsisinda yerlesen iki terefli boyuk bir pillekenle cixilir Bu mertebede yerlesen salon ise Qebul salonu adlanir Ikinci mertebede bundan basqa 2 kicik salonla denize ve bagcalara baxan kicik otaqlar yerlesir StrukturuDeniz koskleri Ana bina hesab edilen sarayin denize baxan cebhesinde her iki terefde bir eded olmaqla 2 deniz kosku yerlesir Sekkizbucaqli planla insa edilen koskler bagca cardagi formasinda olub tavanlari cadir formasinda hazirlanmisdir Her iki kosk 1 otaq ve 1 vanna otagindan ibaretdir Mermer kosk II Mahmud dovrunden qalma bu koskun cebheleri tamamile mermer lovhelerle ortulmusdur Koskun adi buradan qaynaqlanir Saray bagcasinin cenub cebhesinde en arxada qaldigina gore Serdab kosku olaraq da adlandirilir Bir mertebeli olan kosk ampir uslubda insa edilmisdir Boyuk bir salon ve 2 otaqdan ibaret koskun salonunda boyuk oval bir hovuz yerlesir Sari kosk Saray bagcasinin serq cebhesinde hovuz kenarinda yerlesen kosk zirzemisiyle birlikde 3 mertebeden ibaretdir Mermerden insa edilen koskun her mertebesinde bir salon ve 2 otaq yerlesir Ahir kosku Mermer koskden biraz irelide saray bagcasinin en son ancaq en yuksek bolumunde yerlesen kosk Osmanli medeniyyetindeki at medeniyyetinin en gozel numunelerinden biridir Giris hissesinde tavanlarda at ve diger heyvan fiqurlari tesvir edilmisdir Koskun ahir hissesi ise teqriben 20 bolumden ibaret olmus ve burada sultanin atlari saxlanilmisdir Koskun qapi ve pencereleri at nali formasindaki kemerlerle bezedilmisdir Koskun heyetinde her biri Parisden getirilen tunc heyvan heykelleri yerlesdirilmisdir Maraqli faktlarSarayin ecnebi qonalari arasinda Fransa imperatoru III Napolyonun xanimi Yevgeniya Qaradag krali I Nikolay Iran sahi Nesreddin sah Qacar ve Avstriya Macaristan imperatoru I Frans Iosif olmusdur Taxtdan endirildikden sonra Salonikideki Alatini koskunde saxlanilan Sultan Ebdulhemid Balkan muharibesi esnasinda tehlukesizliyi sebebile 1 noyabr 1912 ci ilde Istanbula getirilmis omrunun son 6 ilini burada kecirmisdir Cumhuriyyet dovrunde 1934 cu ilde Ataturkun deveti ile gelen Iran sahi Rza sah Pehlevi de bu sarayda qalmisdir 1936 ci ilde bas tutan Balkan oyunlari festivali mehz bu sarayda kecirilmis ve Mustafa Kamal Ataturk o geceni sarayda qalmisdir QalereyaDeniz kosklerinden biri Saray bagcasinda yerlesdirilen tunc heykellerden biri Saray kompleksinin panoramik gorunusu Sultan Ebdulhemidin vefat etdiyi yataq otagi Sarayin daxili interyeri Sarayin denize acilan qapilarindan Herem qapisi Sarayin denize acilan qapilarindan Mabeyn qapisiMenbehttp www millisaraylar gov tr saraylar beylerbeyi sarayi Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 6 Istanbul 1992 s 77 Ana Britannica Genel Kultur Ansiklopedisi Cilt 5 Istanbul 1994 s 265 Dunden Bugune Istanbul Ansiklopedisi Cilt 2 s 209 Temel Britannica Cilt 3 Istanbul 1992 s 16 https edebiyatvesanatakademisi com forum detay saraylar camiler yapilar beylerbeyi sarayi ni gezelim 33774