Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi . (mart 2024) |
İrtica (arb: رُجُع rücu kökündən, de: réaction — az: reaksiya) və ya geriçilik (az: "əvvəlki yerə qayıtmaq"), reaktsionizm əvvəlki vəziyyətə qayıtmağı tələb edən, həddindən artıq mühafizəkar və mütərəqqi olanlara qarşı olan, hər hansı bir ictimai və ya siyasi hərəkat və ya ideologiyadır.
Təsviri
Sosial elmlər doktoru Emre Konqar "insanın tarixi inkişaf prosesinə, istehsal münasibətlərinə, istehlak və bölüşdürmə münasibətlərinə və siyasi rejimlərə görə" reaksionizmi təsnif etmişdir. Bu tərifə görə, bəşəriyyət tarix boyu inkişaf və tərəqqi göstərmişdir. Konqarın tərifinə görə yığıcılıq, ovçuluq, kənd təsərrüfatı, sənaye və informasiya cəmiyyəti kimi mərhələləri geri almaq və ya dayandırmaq mürtəcilikdir. Zamanla istehsal əlaqələri, ibtidai klanlar, köləlik, feodalizm, kapitalizm və sosializm kimi dəyişmişdir. Bu dəyişiklikləri geriyə qaytarmağı müdafiə etmək mürtəcilikdir. Allahın adı ilə cəmiyyəti idarə edən mütləq hüquqi və inzibati səlahiyyətlərə sahib olan hökmdarlar və səltənətlər öz yerlərini konstitusional krallıqlara və respublikalara buraxmışdırlar. Müasir dövlətlərdə fərdi hüquq və azadlıqlar demokratik və dünyəvi qanunlarla təmin olunur. Müasir və demokratik rejimlərdən daha çox, dini qaydaların insanlara qarşı tətbiq olunduğu antidemokratik rejimləri tələb etmək mürtəcilikdir.
Tarixi
Bu termin Qərbdə Böyük Fransa inqilabı dövründə cinayətkar monarxiya rejiminə və ya onun şərtlərinə qayıtmaq istəyən əks-inqilabçıları təsvir etmək üçün istifadə edilmişdir. XIX əsrdə qərbdəki dərəbəylikləri və aristokratiyanı qorumaq istəyən sənayeləşmə, respublikaçılıq, liberalizm və sosializm əleyhdarlarını təsvir etmək üçün istifadə edilmişdir. Mürtəcilik termini, eyni zamanda, siyasi inkişafa və yeniliyə qarşı çıxan ideologiyaları aşağılamaq üçün də istifadə olunur.
XX əsrdə mürtəce (reaksionist) siyasi birləşmələrin ümumi xüsusiyyəti keçmiş dövrlərdə olduğu kimi (demokratiyadan əvvəl) totalitar və ya totalitar tipli bir quruluşun inzibati bir quruluş olmasına tərəfdar olması ilə bərabər, həm də davamlı sənaye istehsalı və sənayeləşmə tərəfdarı olmaları da görülmüşdü. İspaniyadakı Franco administrasiyası, Fransadakı Vichy administrasiyası, Portuqaliyadakı Antonio Salazar administrasiyası buna nümunədir.
Dünyanın müxtəlif yerlərində mövcud olan rejimə cavab olaraq, mürtəce siyasi proqramlar hazırlayan siyasi quruluşlar müşahidə olunmuşdur. Bu gün Almaniyadakı neonasistlər, Əfqanıstandakı Taliban və ABŞ-dakı Ku Kluks Klan kimi qruplar mürtəcili görüşə malikdirlər. Mövcud siyasi birləşmələr azlıq təşkil edirlər.
İstinadlar
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler mart 2024 Irtica arb ر ج ع rucu kokunden de reaction az reaksiya ve ya gericilik az evvelki yere qayitmaq reaktsionizm evvelki veziyyete qayitmagi teleb eden heddinden artiq muhafizekar ve mutereqqi olanlara qarsi olan her hansi bir ictimai ve ya siyasi herekat ve ya ideologiyadir TesviriSosial elmler doktoru Emre Konqar insanin tarixi inkisaf prosesine istehsal munasibetlerine istehlak ve bolusdurme munasibetlerine ve siyasi rejimlere gore reaksionizmi tesnif etmisdir Bu terife gore beseriyyet tarix boyu inkisaf ve tereqqi gostermisdir Konqarin terifine gore yigiciliq ovculuq kend teserrufati senaye ve informasiya cemiyyeti kimi merheleleri geri almaq ve ya dayandirmaq murtecilikdir Zamanla istehsal elaqeleri ibtidai klanlar kolelik feodalizm kapitalizm ve sosializm kimi deyismisdir Bu deyisiklikleri geriye qaytarmagi mudafie etmek murtecilikdir Allahin adi ile cemiyyeti idare eden mutleq huquqi ve inzibati selahiyyetlere sahib olan hokmdarlar ve seltenetler oz yerlerini konstitusional kralliqlara ve respublikalara buraxmisdirlar Muasir dovletlerde ferdi huquq ve azadliqlar demokratik ve dunyevi qanunlarla temin olunur Muasir ve demokratik rejimlerden daha cox dini qaydalarin insanlara qarsi tetbiq olundugu antidemokratik rejimleri teleb etmek murtecilikdir TarixiBu termin Qerbde Boyuk Fransa inqilabi dovrunde cinayetkar monarxiya rejimine ve ya onun sertlerine qayitmaq isteyen eks inqilabcilari tesvir etmek ucun istifade edilmisdir XIX esrde qerbdeki derebeylikleri ve aristokratiyani qorumaq isteyen senayelesme respublikaciliq liberalizm ve sosializm eleyhdarlarini tesvir etmek ucun istifade edilmisdir Murtecilik termini eyni zamanda siyasi inkisafa ve yeniliye qarsi cixan ideologiyalari asagilamaq ucun de istifade olunur XX esrde murtece reaksionist siyasi birlesmelerin umumi xususiyyeti kecmis dovrlerde oldugu kimi demokratiyadan evvel totalitar ve ya totalitar tipli bir qurulusun inzibati bir qurulus olmasina terefdar olmasi ile beraber hem de davamli senaye istehsali ve senayelesme terefdari olmalari da gorulmusdu Ispaniyadaki Franco administrasiyasi Fransadaki Vichy administrasiyasi Portuqaliyadaki Antonio Salazar administrasiyasi buna numunedir Dunyanin muxtelif yerlerinde movcud olan rejime cavab olaraq murtece siyasi proqramlar hazirlayan siyasi quruluslar musahide olunmusdur Bu gun Almaniyadaki neonasistler Efqanistandaki Taliban ve ABS daki Ku Kluks Klan kimi qruplar murtecili goruse malikdirler Movcud siyasi birlesmeler azliq teskil edirler IstinadlarXarici kecidler