Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Taliban (puşt. طالبان "Taliblər") — 1994-cü ildə yaranan və 1996–2001-ci illərdə Əfqanıstanın əksər ərazisini idarə etmiş hərəkatdır. Hal-hazırda Əfqanıstanı idarə edir.
| Taliban | |
|---|---|
| طالبان | |
 Taliban bayrağı | |
 | |
| Fəaliyyəti | 1994–1996 (milis qüvvəsi) 1996–2001 (hökumət) 2002–2021 (dirəniş) 2021–h.h. (hökumət) |
| Yaranma tarixi | 1994 |
| Mərkəzi | Qəndəhar, Əfqanıstan (1994–2001) Kabil, Əfqanıstan 2021–h.h. |
| Qurucusu | Məhəmməd Ömər (1994–2013) Əbdülqani Biradər (şərik qurucu) Ahtar Mənsur † (2015–2016) Hibədullah Axundzadə (2016–h.h.) Məhəmməd Rəsul (separatçı qrup, 2015–h.h.) |
| Sədr | Məhəmməd Ömər, Haybatulla Axundzadə |
| alemarahenglish.af | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Hərəkat Qəndəhar şəhərindəki mədrəsədə, Şeyx Məhəmməd Omərın başçılığı altında, 30 tələbə ilə birgə yaradılıb. Bəzi mənbələrə görə[] təşkilat Pakistan xüsusi xidmət orqanları tərəfindən Türkmənistan ilə ticarət yolunun müdafiəsi üçün yaradılmışdır. Talibanları digərlərindən zahirən fərqləndirən xüsusiyyət onların qara çalma və ağ paltar geymələridir. Məhəmməd Nəcibulla rejiminin yıxılmasından sonra dayanmayan vətəndaş müharibəsi zamanı talibanlar, əfqan ictimaiyyətini İslam bayrağı altında birləşməyə çağırırdı.
Məhəmməd Nəcibulla rejimini qorumaq və ölkədə sovet ideologiyasının dağılmasına imkan verməmək üçün ölkəyə yeridilən SSRİ qoşunlarına qarşı müqavimət göstərən təşkilat, Pakistanın xüsusi xidmət orqanı – tərəfindən dəstəklənirdi. Taliblər hakimiyyətə gəldikdikləri dövrdə ölkənin rəsmi adlandırılması Əfqanıstan İslam Əmirliyinə dəyişdirildi. Taliban hakimiyyəti yalnız 4 ölkə Səudiyyə Ərəbistanı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, İçkeriya və Pakistan tərəfindən tanınmışdır.
İdeologiya
Taliban tərəfindən idarə olunan ərazilərdə ciddi izlənilən şəriət qanunları yeridilir. Televiziya, musiqi və musiqi alətləri, incəsənət, alkoqol, şahmat, ağ ayaqqabı (ağ rəng – taliban hərəkatının bayrağıdır), açıq formada seks və bu kimi mövzular danışmaq qadağandır. Kişilərə müəyyən uzunluqda saqqal saxlamaq lazımdır. Qadınlara işləmək, kişi cinsi tərəfindən həkim müayinəsindən keçmək, ictimai yerlərdə həyat yoldaşı və ya kişi cinsindən olan qohumsuz görünmək qadağandır. Bütün bunlar qadınların təhsil ocaqlarında rolunu hiss ediləcək dərəcədə azalmışdır. 2001-ci ildə qızların 1%- orta məktəblərdə təhsil alırdı.
Talibanların hakimiyyəti zamanı orta əsr cəza növləri yeridilmişdi: oğurluğa görə bir və ya iki əl kəsilirdi və s. Talibanlar digər dinin nümayəndələrinə və onların mədəniyyətinə qarşı olduqca aqressiv mövqedədirlər. Belə ki, talibanlar Əfqanıstanı idarə etdikləri dövrdə Buddanı canlandıran, III və VI əsrlərə aid ən böyük buddist abidəsini məhv etmişlər. Bundan əlavə İslamın Sünni Hənəfi məzhəbi,Matridi qoluna məxsus olduqlarına görə şiələri təqib edirdilər. []
Talibanlar qadınların təhsil almasının qadağan olunması tərəfdarları kimi çıxış edirlər. Hücum obyektləri bir çox hallarda qadınların oxudugu qərb yönümlü məktəblərə olurdu. Yalnız 2008-ci ildə Pakistanın şimal-qərb regionunda talibanlar tərəfindən 150 qadın məktəbi məhv edilib.
Xarici keçidlər
- İngiliscə Taliban Xəbərləri 2019-04-04 at the Wayback Machine
- Türk Dilində Cihad Xəbərləri 2011-12-13 at the Wayback Machine
- Sərvər Şirin. Buddanın heykəlini dağıdan terror təşkilatı – TALİBAN
İstinadlar
- Amy Waldman. No TV, no Chess, No Kites: Taliban's Code, from A to Z. New York Times, 22 noyabr 2001
- . 2010-03-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-05-08.
- Taliban attack four Pakistani schools 2009-02-16 at the Wayback Machine — London News, 19 января 2009
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Taliban pust طالبان Talibler 1994 cu ilde yaranan ve 1996 2001 ci illerde Efqanistanin ekser erazisini idare etmis herekatdir Hal hazirda Efqanistani idare edir TalibanطالبانTaliban bayragiFealiyyeti 1994 1996 milis quvvesi 1996 2001 hokumet 2002 2021 direnis 2021 h h hokumet Yaranma tarixi 1994Merkezi Qendehar Efqanistan 1994 2001 Kabil Efqanistan 2021 h h Qurucusu Mehemmed Omer 1994 2013 Ebdulqani Birader serik qurucu Ahtar Mensur 2015 2016 Hibedullah Axundzade 2016 h h Mehemmed Resul separatci qrup 2015 h h Sedr Mehemmed Omer Haybatulla Axundzadealemarahenglish af Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiHerekat Qendehar seherindeki medresede Seyx Mehemmed Omerin basciligi altinda 30 telebe ile birge yaradilib Bezi menbelere gore menbe gosterin teskilat Pakistan xususi xidmet orqanlari terefinden Turkmenistan ile ticaret yolunun mudafiesi ucun yaradilmisdir Talibanlari digerlerinden zahiren ferqlendiren xususiyyet onlarin qara calma ve ag paltar geymeleridir Mehemmed Necibulla rejiminin yixilmasindan sonra dayanmayan vetendas muharibesi zamani talibanlar efqan ictimaiyyetini Islam bayragi altinda birlesmeye cagirirdi Mehemmed Necibulla rejimini qorumaq ve olkede sovet ideologiyasinin dagilmasina imkan vermemek ucun olkeye yeridilen SSRI qosunlarina qarsi muqavimet gosteren teskilat Pakistanin xususi xidmet orqani terefinden desteklenirdi Talibler hakimiyyete geldikdikleri dovrde olkenin resmi adlandirilmasi Efqanistan Islam Emirliyine deyisdirildi Taliban hakimiyyeti yalniz 4 olke Seudiyye Erebistani Birlesmis Ereb Emirlikleri Ickeriya ve Pakistan terefinden taninmisdir IdeologiyaTaliban terefinden idare olunan erazilerde ciddi izlenilen seriet qanunlari yeridilir Televiziya musiqi ve musiqi aletleri incesenet alkoqol sahmat ag ayaqqabi ag reng taliban herekatinin bayragidir aciq formada seks ve bu kimi movzular danismaq qadagandir Kisilere mueyyen uzunluqda saqqal saxlamaq lazimdir Qadinlara islemek kisi cinsi terefinden hekim muayinesinden kecmek ictimai yerlerde heyat yoldasi ve ya kisi cinsinden olan qohumsuz gorunmek qadagandir Butun bunlar qadinlarin tehsil ocaqlarinda rolunu hiss edilecek derecede azalmisdir 2001 ci ilde qizlarin 1 orta mekteblerde tehsil alirdi Talibanlarin hakimiyyeti zamani orta esr ceza novleri yeridilmisdi ogurluga gore bir ve ya iki el kesilirdi ve s Talibanlar diger dinin numayendelerine ve onlarin medeniyyetine qarsi olduqca aqressiv movqededirler Bele ki talibanlar Efqanistani idare etdikleri dovrde Buddani canlandiran III ve VI esrlere aid en boyuk buddist abidesini mehv etmisler Bundan elave Islamin Sunni Henefi mezhebi Matridi qoluna mexsus olduqlarina gore sieleri teqib edirdiler menbe gosterin Talibanlar qadinlarin tehsil almasinin qadagan olunmasi terefdarlari kimi cixis edirler Hucum obyektleri bir cox hallarda qadinlarin oxudugu qerb yonumlu mekteblere olurdu Yalniz 2008 ci ilde Pakistanin simal qerb regionunda talibanlar terefinden 150 qadin mektebi mehv edilib Xarici kecidlerIngilisce Taliban Xeberleri 2019 04 04 at the Wayback Machine Turk Dilinde Cihad Xeberleri 2011 12 13 at the Wayback Machine Server Sirin Buddanin heykelini dagidan terror teskilati TALIBANIstinadlarAmy Waldman No TV no Chess No Kites Taliban s Code from A to Z New York Times 22 noyabr 2001 2010 03 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 05 08 Taliban attack four Pakistani schools 2009 02 16 at the Wayback Machine London News 19 yanvarya 2009