Çəmənlikdə səhər yeməyi və ya Çəmənlikdə piknik (fr. Le Déjeuner sur l'herbe) — Fransız impressionist rəssamı Eduard Manenin 1862-1863-cü illərdə yağlı boya ilə işlədiyi əsər. Tablo hal-hazırda Paris şəhərində Orse muzeyində saxlanılır.
Çəmənlikdə səhər yeməyi | ||
---|---|---|
| ||
Rəssam | Eduard Mane | |
Tarixi | 1862-1863 | |
Üslubu | nü, peyzaj, natürmort, məişət janrı | |
Texnikası | yağlı boya | |
Ölçüləri | 208 sm × 264,5 sm | |
Materialı | yağlı boya[d] | |
Saxlanıldığı yer | Orse muzeyi | |
İnventar nömrəsi | RF 1668 | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Tabloda çılpaq qadınla iki qara geyimli kişi təsvir edilmişdir. Arxa fonda digər bir qadın suyun içərisində təsvir edilib. Eduard Mane Çəmənlikdə səhər yeməyi əsərini 1863-cü ildə tamamlayıb sərgilənmək üçün Paris Salonuna təqdim etdi. Salonda rəsm əsərlərinin qiymətləndirilməsi ilə məşğul olan komitə bu tablo ilə yanaşı, daha 3000 tablonu salonda nümayiş etdirməkdən imtina etdi. İmtinanın əsas səbəbi kimi əsərlərin lazımi keyfiyyətdə olmaması göstərildi. 1863-cü ildə imperator III Napoleonun əmri ilə məşhur muzey və salonlarda sərgilənməkdən imtina edilən tablolar Rədd edilənlər salonu adlı mərkəzdə toplandı. Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosu da bu salonda sərgilənməyə başladı.
O dövrə qədər Dieqo Velaskes və Fransisko Qoyya kimi ispan rəssamlardan təsirlənən Mane bu tabloda İntibah dövrü rəssamlarından təsirlənmişdir. Mane əsərin mövzusunu Tisianın Fiesta Campestre əsərindən, kompazisiyası isə Rafael Santinin hazırladığı, yekunlaşdırdığı Parisin günahı adlı qravürdən götürmüşdür. Tabloda olan tarixi cizgilərə baxmayaraq, iki kişinin çılpaq qadınla çəmənlikdə təsvir edilməsi dövrün kübar cəmiyyəti tərəfindən birmənalı şəkildə qəbul edilməmişdir.Çəmənlikdə səhər yeməyi həm mövzusu, həm də janrı baxımından sərgilənməyə başladığı gündən etibarən ciddi mübahisələrə səbəb olmuşdur.
Tabloda Eduard Manenin yaxın dostu və özü də rəssam olan Viktorina Möran çılpaq qadın formasında, rəssamın qardaşları Qustav Mane və Eugen Mane isə qadının ətrafında olan qara qeyimli kişilər olaraq poza vermişdilər. Əsərin böyük mübahisələrə səbəb olmasından sonra, bir çox nüfuzlu şəxslər Eduard Maneni sərt tənqid etməyə başladılar.
Bütün tənqidlərə baxmayaraq, Manenin mövqeyini müdafiə edən şəxslər də vardı. Emil Zolya, Stefan Malarme və Şarl Bodler kimi cəmiyyətin nüfuzlu şəxsləri əsəri müdafiə edənlər arasında idi. Realizm cərəyanın formalaşmasında Qustav Kurbe və Eduard Manenin rolu böyükdür. Çəmənlikdə səhər yeməyi, Olimpiya və Folies Bergere küçəsindəki bar tabloları modernizm cərəyanın ilk nümunələri hesab olunur. Hər üç tablo Eduard Manenin ən uğurlu işlərindən sayılır. Qeyd edilən tablolar Pablo Pikasso, , Pol Sezann və Klod Mone kimi dahi rəssamların yaradıcılığına öz təsirini göstərmişdir. Bununla incəsənət dünyasında yeni cərəyanın İmpressionizmin əsası qoyulmuşdur
Əsər
Paris Salonu 1667-ci ildə Fransa Mədəniyyət Komitəsi tərəfindən açılmışdır. Salonda tabloların sərgilənməsi üçün tablonun gözəl və ya qeyri-adi olması tələb olunmadığından tələb çox idi. Rəsm əsərlərinin salona qəbulu məsələsi ilə komitə üzvlərindən təşkil edilmiş jüri məşğul olurdu. Jüri öz sərt qərarları ilə tanınırdı. Təkcə 1863-cü ildə salona təqdim edilən 5.000 sənət nümunəsindən 3.000 tablo salona qəbul edilməmişdir. Tabloların Paris Salonuna qəbul edilməməsini qanunsuz sayan, rəssamlar Parisin mərkəzi küçələrində etiraz nümayişləri keçirirdilər.
Rəssamların və kübar cəmiyyətdə bir sıra nüfuzlu şəxslərin etirazlarından sonra Fransa imperatoru III Napoleon sərgilənməyən tabloları Rədd edilənlər salonu adlı mərkəzdə nümayiş edilməsinə göstəriş vermişdir. Eduard Manenin Çəmənlikdə səhər yeməyi əsərindən başqa, , Pol Sezann, kimi rəssamların əsərləri də Paris Salonunda deyil, Rədd edilənlər salonunda sərgilənmişdir. Eduard Manenin tablosu salonun açıldığı ilk gündən mübahisələrə səbəb olmağa başladı. Tabloda əsas planda verilmiş müasir geyimli kişilərin rəssam olduğu təsviri yaranır. Onlar yanlarında əyləşmiş qadınla söhbət edirlər. Qadının çılpaq olmasının səbəbi böyük ehtimalla, arxa fonda görünən digər qadın kimi bir az əvvəl suda yuyunmasıdır. Əsas planda olan üç şəxsin yanında səbət təsvir edilib. Səbətdə armud, şaftalı, çörək və içkinin olduğu görünür. Arxa planda isə hələ də yuyunmaqda olan digər bir qadın təsvir görünür.
Əsərin ilk adı fransız dilindən tərcümədə hamam mənasını ifadə edən Le bain olmuşdur. Rədd edilənlər salonunda əsər bu adla sərgilənmişdir. Mane sonradan əsərin adını iki dəfə dəyişdirmişdir. Əvvəlcə La partie carrée adlanan əsər sonradan indiki adını (Le Déjeuner sur l'herbe) almışdır. Çəmənlikdə səhər yeməyi Eduard Manenin Rədd edilənlər salonunda sərgilənən üç tablosundan biri idi. Tablo Manenin digər iki tablosunun ortasında yerləşirdi. Əsərin sol tərəfində Viktorina Möran İspan geymində, sağ tərəfində isə Maco geyinmiş igid tabloları nümayiş olunurdu. Sənət tarixçiləri modern mədəniyyətin ilk nümunələrini Rədd edilənlər salonunda yarandığını bildirirlər. Paris Salonuna qəbul edilməyən əsərlərə baxmaq üçün Rədd edilənlər salonuna insan axını güclü idi. Bununla da Rədd edilənlər salonu böyük uğur əldə etmişdir.
Əsərdə əsas planda görünən çılpaq qadın Viktorina Möran adlı rəssamdır. Viktoriya Eduard Manenin yaxın dostu idi. Bəzi tənqidçilər çılpaq qadının küçə fahişəsi olduğunu iddia edirdilər. Bu iddialar günü-gündən güclənirdi. Dövrünün tanınmış tənqidçilərindən biri tablo haqqında sərt fikirlər bildirmişdir. Əsər haqqında bir sıra sərt fikirlər səsləndirilsə də, ən sərt fikir yerli Paris qazetlərində nəşr olunan publisistlərin fikirləri olmuşdur. Həmin fikirlərin birində deyilirdi:
Kübar cəmiyyətin nümayəndəsi olan fahişə bahalı geyimli, iki şəhərli süd əmərin yanında arzıca əyləşib. Kişilərin bu vəziyyətdən məmnun olduqları gözlərindən oxunur. Belə əsər sənət adına yaraşmır və bizlərə yalnız utanc gətirə bilər. . |
Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosunda arxa planda verilmiş təbiət mənzərəsində üslubundan istifadə edilmişdir Tablonun aşağı sol hissəsindəki meyvələr isə natürmort şəklində çəkilmişdir. Sağ tərəfdə dayanmış kişinin duruşu onun qarşısındakı şəxslə söbhət etdiyini göstərir. Əsas planda görünən qadının əsərin əsasını təşkil etməsi fikri bir sıra tənqidçilər tərəfindən irəli sürülmüşdür. Qadının diqqəti cəlb edən baxışları ətrafda olan hər iki kişinin nəzərlərinin ona yönəlməsinə səbəb olur. Belə olan halda, arxada yuyunmaqda olan qadın sanki diqqətdən kənarda qalır. Müasir dövrün tənqidçiləri indiki dövrdə əsərdə əxlaqdan kənar heç bir məsələnin olmadığını bildirirlər. Əgər əsər yaxın dövrdə çəkilsəydi, heç bir əxlaqi tənqidə məruz qalmayacağı barədə ümumi fikir mövcuddur. Tablonun tənqid olunmasının digər önəmli səbəblərindən biri də əsərdə təsvir olunan çılpaq qadının həyatda nüfuzlu şəxs və tanınmış rəssam olması idi.
XIX əsrdə çılpaq qadın təsvirli əsərlər çəkilərkən mövzu kimi daha çox qədim dövr seçilirdi. Manenin əsəri isə XIX əsrin ortalarını əhatə edir. Eduard Manenin Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosu yalnız Rədd edilənlər salonunda sərgiləndiyi halda, Manenin tablosundan daha açıq-saçıqlı ilə seçilən Aleksandr Kabanelin Veneranın doğulması tablosu Paris Salonunda sərgilənmiş və böyük uğur əldə etmişdir.
Eduard Manenin uşaqlıq dostu olmuş, tanınmış jurnalist Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosunun çəkilmə səbəbi haqqında Mane barədə yazdığı kitabda açıqlamışdır. İki dost 1890-cı ilin yaz aylarının birində bazar günü gəzintiyə çıxırlar. Bir az gəzdikdən sonra Sena çayının sahilində əyləşən dostların diqqətini çay kənarında yuyunan qadınlar cəlb edir. Manenin dostuna bu sözləri deməsinə sonralar Antonin Proust yazacağı kitabda da yer vermişdir.
Görünən odur ki, çılpaq qadın çəkməliyəm. Ən qısa zamanda bu fikri reallaşdırmaq istərdim. Geyim mağazasında bəzi qadınların eskizlərini çəkdim. Görünüş çox qaranlıq alınmışdı. İndi gərək hamısını başdan başlayıb, görünüşü tam verim. Digər bir fikrim isə indi gördüymüz mənzərəyə uyğun rəsm çəkməkdir. |
Tablonun izahı
Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosunun çəkildiyi 1862-1863-cü illərdə Eduard Mane yeni mövzulara müraciət etməyə başlayırdı. Mane digər tablolarında olduğu kimi, bu tabloda da rənglərdən ifrat dərəcədə istifadə etməmişdir.Çəmənlikdə səhər yeməyi renessans dövründən başlayaraq XIX əsrin ortalarına qədər davam etmiş, rəəsamlıq üslubuna təsir etmişdir. Əsər həm də modern mədəniyyətin formalaşmasına səbəb olmuşdur.
Eduard Manenin Çəmənlikdə səhər yeməyi əsərində çılpaq qadınla iki geyimli kişinin təsvir etməsi Parisdə mədəniyyət sahəsində fəaliyyət göstərən bir çox şəxsin etirazına səbəb oldu. Mane bundan əvvəl də çılpaq qadınların tablosunu yaratmışdı, ancaq bunlardan heç biri bütün cəmiyyət tərəfindən müzakirə olunacaq narazılıqlara yol açmamışdı. Tablonun böyük mübahisələrə səbəb olmasının səbəblərindən biri kimi rəsmdə göstərilən şəxslərin reallıqa yaxın formada təsvir edilməsidir. Qadının baxışlarında arsızlıq olması fikri bir çox mədəni tənqidçilər tərəfindən səsləndirilmişdir. Əsərdə təsvir edilən kişilərin qadına fikir vermədən öz aralarında söhbət etməsi, sanki qadına qarşı saymazyana münasibət göstərməsi fikri yaxın illərdə formalaşmışdır.
Bununla da Eduard Mane Fransada və dünyada impressionizm cərəyanın əsasını qoydu. Manenin bu tablosunda istifadə etdiyi fırçanı kətanın üzərinə bərk zərbələr endirdiyi məlumdur. Bununla əsərin real görünməsi təmin olunurdu. Hətta bu prosesdə zamanla üslub kimi qəbul edildi və onunda yaradıcısı Eduard Mane hesab olunmağa başlandı. Mane üçün mühüm olan məsələlərdən biri də əsərdə işıq effektinin verilməsi idi. Əsərdə havanın günorta təsvir edilməsi səbəbindən Eduard Mane işıq effektinə daha çox diqqət yetirmişdir.
Renessans dövrünə aid əsərlərdə çılpaq insanların təsvir edilməsi onların bədənlərindən ayrılan ruhu göstərirdi. Nümunə kimi, Florensiya boyakarlıq məktəbinin ən görkəmli nümayəndələrindən biri olan Sandro Botiçellinin Veneranın doğulması əsərini göstərmək olar. Həmin tabloda qadının çılpaq formada körpə dünyaya gətirməsi ruhun bədəndən ayrılmasına işarədir. Orta dövr rəssamlarının tablolarında təsvir edilən çılpaq kişi və qadınlar çox vaxt dini məna ifadə edirdilər. Ancaq Eduard Manenin Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosunda olan hər iki qadının heç bir dini məna ifadə etmədiyini dövrün tənqidçiləri və rəssamın özü də qeyd etmişdir.
Mədəniyyət sahəsində fəaliyyət göstərən şəxslər Eduard Manenin tablolarında istifadə edilən rənglərin ahəngdarlığını yüksək qiymətləndirmişdilər. Bununla rənglər dünyasında böyük mədəni inqilabın yarandığı da söylənilir. Rəssam fırçanı rəsmin üzərində bir neçə saniyə saxlamaqla qarşıdan gələn işığı azaltmış, bununla da əsərin nisbətən tünd olmasına nail olmuşdur. Əsərdə olan görüntülərin hər biri ayrı-ayrılıqda işıqlandırılmamış, əsasən vahid mənbə vasitəsi ilə tablonun görünüşünün aydınlandırılmasına üstünlük verilmişdir. Əsərdə rənglərin ahəngində bəzi qüsurların olması, işığın əks olunmasındakı bir sıra qüsurlar tablonun təbiət qoynunda deyil, rəssamın şəxsi emalatxanasında yaradılan studioda çəkildiyini sübut edir. Qadınları təbii çəkmək istəyən Eduard Mane buna tam nail olmamışdır. Avropa tənqidçiləri rəssamın əsas planda görünən çılpaq qadını arzuladığı kimi çəkə bilmədiyni iddia edirlər. Tənqidçilər tərəfindən irəli sürülən fikirlərdən biri də, çılpaq qadının bədənində olan qəhvə rəngli ləkələrdir. Tənqidçilərin fikrinə görə, qadının bədənində olan ləkələrlə onun qarşısında dayanan meyvə səbəti uyğunsuzluq təşkil edir.
Dəstəkləyənlər
Əsər barədə cəmiyyətin kübar hissəsində yaranan narazılar qrupuna qısa zaman ərzində əsər tənqidçiləri də qoşuldu. Əsərin bayağı olması, reallığı əks etdirməməsi və ya əxlaqsızlığı təbliğ etməsi kimi iddialar daha çox səslənirdi. Eduard Maneni dəstəkləyənlərdə vardı. Maneni ilk dəstəkləyənlərdən biri gənc yazıçı və tənqidçi Emil Zolya olmuşdur.Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosunun qalmaqalı bitməmiş Maneninin digər bir əsəri olan Olimpiya mübahisələrə yol açdı. Emil Zolya cəmiyyət tərəfindən qəbul edilməyən rəssamın lehinə yerli qəzetlərdə silsilə məqalələr yazmağa başladı. Zolya insanlara Manenin tablolarına başqa gözlə baxmağı məsləhət görür və tablolara qarşı olan iddiaları rədd edirdi. Emil Zolya tablo haqqında bir sıra yazılarında fikir bildirsə də, onun əsərə aid olan bu yekun fikrində məsələyə daha ətraflı toxunmuşdur:
Tabloda görünən əsas mənzərə yaxın tanışların yuyunduqdan sonra çəmənlikdə nahar etmələridir. Rəssamın qadını çılpaq təsvir etməsi bəzi dairələrdə əxlaqdan kənar kimi qiymətləndirilmişdir. Əslində isə Eduard Mane öz təfəkkürünə arxalanaraq nadir sənət nümunəsi yaratmışdır. Düşünürəm ki, əsərin belə böyük fikir ayrılığına səbəb olması Manenin cəmiyyətin rəyini nəzərə almamasından irəli gəlir. Tablonu izləyərkən ona əxlaqsızlıq damğası vurmaq düzgün fikir deyil. Siz əsəri izləyərkən əsərə dar çərçivədən yanaşmayın. Sizin qarşınızda iki kişi ilə nahar edən əxlaqsız qadın təsvir edilməyib. Əsərdə rənglərin mükəmməl ahəngdarlığı, öndən verilən işıq effekti və arxada təsvir edilən gözəl təbiət mənzərəsinə fikir verin. |
Eduard Maneni dəstəkləyənlərdən biri də dövrünün tanınmış şair-publisisti Stefan Malarme olmuşdur. Malarme əsərin Mane tərəfindən xüsusi üslubda çəkildiyini və reallığı tam əks etdirdiyini bildirmişdir. O, tabloda dini zəminli görüntü olmadığını, yalnız sıravi fransızların istirahət günlərindən birinin təsvir edildiyini deyərək, fikirləri ilə Maneni müdafiə etmişdir. Tablo haqqında dövrünün digər bir tanınmış şəxsi Zakeri Astruk da müsbət fikir söyləmiş və əsər haqqında olan iddiaları əsassız adlandırmışdır.
Manenin yaxın dostu, tanınmış fransız şairi Şarl Bodler modernizm cərəyanını daim dəstəkləmişdir. O, Mane tərəfindən yaradılan bu tablonun da modern mədəniyyətin nümunəsi olduğunu və burada başqa məna axtarmaqın yersiz olduğunu vurğulamışdır. Bodlerə görə, modern mədəniyyət öz orijinallığı ilə digər sənət nümunələrindən fərqlənməlidir. Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosu da bu baxımdan fərqlənirdi. Maneni müdafiə edən nüfuzlu şəxslərin sayı artdıqca ona qarşı olan sərt tənqidlər zamanla yumşalmağa başlamışdır.
Əsas planda görünən çılpaq qadın
Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosunda əsas planda görünən qadın Viktorina Möran adlı rəssamın pozası əsasında çəkilmişdir. Manenin yaxın dostu Teodor Dure öz xatirələrində hər iki şəxsin harada tanış olmaları barədə yazmışdır. Durenin sözlərinə görə, Manenin atası Avqust Mane Palais de Justins adlı mədəniyyət evində işləyirdi. Mane atasının işlədiyi yerə tez-tez gedirdi. Viktorina Möran isə gənc rəssam kimi mədəniyyət evinə gedərkən Mane ilə tanış olmuş və hər iki rəssamın ortaq fikirləri olduğu zamanla məlum olmuşdur. Viktorina Möran Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosundan əvvəl bir neçə tablonun çəkilməsində poza vermişdir. Küçə musiqiçisi, Viktorina Möran ispan geyimində, Viktorina Möranın portreti kimi əsərlər Möranın iştirakı ilə çəkilən əsərlərdəndir. Eduard Mane öz tablolarında olan insan təsvirlərini əsasən tanışlarının, yazıçı dostlarının eskizlərindən çəkirdi. Emil Zolyanın portretinin çəkilməsini buna nümunə göstərmək olar. Mane Viktorina Möran istisna olmaqla, heç bir şəxsin eskizi əsasında bir neçə dəfə tablo çəkməmişdir.
1863-cü il Viktorina Möranın yaradıcılığında mühüm yer tutur. Möran Fransada məşhur rəssamlardan hesab olunmurdu. Onun kimi üslubda əsərlər çəkən rəssamların sayı da az deyildi. Bu ildə Möran ilk dəfə olaraq Manenin tabloları üçün çılpaq formada poza verəcəkdi. Çəmənlikdə səhər yeməyi və Olimpiya əsərlərində Möran çılpaq çəkildi. Hər iki əsərin digər bir fərqli cəhəti isə Viktorina Möranın çılpaq olması ilə yanaşı, tək olmaması idi. Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosunda Marenutun yanında dayanmış, iki şəhərli kişi obrazını isə Manenin qardaşları canlandırmışdır. Möranın çılpaq çəkildiyi hər iki tabloda qadınların bir-birinə oxşamaması fikri hələ tablonun çəkildiyi illərdə yaranmışdır. İddialara görə, Eduard Mane tablolarda ayrı-ayrı çılpaq qadınlar çəkmişdir. Tənqidçilər də tablolarda təsvir edilən qadınlara diqqətlə baxdıqda, onlar arasında bəzi fərqliliklərin olduğunu təsdiq etmişdir.
Əsərlərdə əsas diqqəti cəlb edən məqam, Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosunda Möranın bədəni iri, ağ və kobud təsvir edildiyi halda, Olimpiya tablosunda incə və zərif təsvir edilmişdir. Qadın bədənlərində olan bu cür təzadlara görə Eduard Manenin ayrı-ayrı qadınlardan istifadə etdiyi güman edilir. Eduard Mane son dəfə 1873-cü ildə Viktorina Möranın rəsmini çəkmişdir. Dəmiryolu adlı tabloda Möran gələcək qatarı gözləyərkən təsvir edilir. Beləcə, hər iki rəssam arasında olan əməkdaşlıq sona çatır. Sonralar Viktorina Möran Parisin mərkəzində yerləşən Café de la Nouvelle-Athenes adlı kafedə keçirilən ədəbi məclislərdə iştirak etməyə başlayır. Burada bir sıra nüfuzlu rəssam və muzey direktorları ilə tanış olan Möran öz tablolarını Paris Salonunda sərgilənməsinə nail olur. Eduard Manenin tabloları Paris Salonunda sərgilənməkdən imtina edildiyi halda, Möranın elə də məşhur olmayan əsərləri 1876 və 1885-ci illərdə Paris Salonunda sərgilənmişdir.1884-ci ildən etibarən, içki düşkünü olan Viktorina Möran Parisin Monmartr səmtində küçədə mahnı oxuyaraq pul qazanmağa başlayır. Marenut sonucu dəfə Paris Salonuda keçirlən tədbirdə 1904-cü ildə iştirak etmişdir.
Əsərin sərgilənməyə başlanması
Əsər ilk dəfə 1863-cü ildə Rədd edilənlər salonunda sərgilənmişdir.1878-ci ildə Paris Orkestrının baritonu Jan Batist Feaur 4.000 frank ödəyərək əsəri satın almış və kolleksiyasına qatmışdır.Çəmənlikdə səhər yeməyi 1898-1900-cü illər arasında Paul Durand Ruel, 1900-1906-cı illərdə isə Moreau Nelatonun kolleksiyasında saxlanılmışdır. Əsər 1906-cı ildən sonra Nelaton tərəfindən Luvr muzeyinə bağışlanmışdır. 80 il müddətində Luvr muzeyinin müxtəlif salonlarında nümayiş olunan tablo, 1986-cı ildə Orse muzeyinin açılması ilə buraya göndərildi. Sonrakı illərdə əsər 1884, 1900, 1983, 1991, 1994 və 2005-ci illərdə müxtəlif salonlarda nümayiş edildi. 1983-cü ildə isə nümayiş edilməsi üçün ilk dəfə olaraq xarici ölkəyə Londona aparıldı. Əsər sonuncu dəfə 2008-ci ildə Picasso/Mane: Le Déjeuner sur l'herbe adlı sərgidə kütləvi nümayişə təqdim edilmişdir. Əsər sərgidə Pablo Pikassonun əsərinin sağında sərgilənmişdir.
Viktorina Möran ispan geyimində |
Manenin təsirləndiyi əsərlər
Eduard Mane Çəmənlikdə səhər yeməyi əsəri ilə Avropa rəsm tarixində dərin iz bıraxmışdır. Manenin təsirləndiyi əsərlərdən ikisi, Luvr muzeyində saxlanılır. Həmin əsərlədən biri "Fiesta Campestre" əsəridir. Əsərin Corcone aid olduğu ehtimal edilsədə, tarixi mənbələrdə müəllifi kimi Tisian Veçellio göstərilmişdir. Digər əsər isə Rafael Santinin hazırladığı, yekunlaşdırdığı "Parisin günahı" adlı qravürdür.
Manenin əsəri ilə Tisian Veçellionun Fiesta Campestre əsəri arasında müəyyən oxşarlıq vardır. Hər iki əsərdə iki çılpaq qadın və iki geyimi kişi təsvir edilmişdir. Tizianonun təsvir etdiyi qadınlar pəridir və çılpaq olmaları, qadınların qeyir-adi gücə malik olduqlarını göstərir. XV əsrdə rəssamlar çılpaq qadın rəsimləri çəkməklə, onlara dini məna verməyə çalışırdılar. Mane əvvələrdə "Fiesta Campestre" əsərindən istifadə etmişdir. Tablonu Tisian Veçellio və Rafael Santinin əsərlərindən fərqləndirən əsas cəhət, digər iki əsərdən fərqli olaraq, "Çəmənlikdə səhər yeməyi" heç bir dini məna ifadə etməməsidir. Mane tabloda dini mənanın olmadığını tablonun sərgiləndiyi salonlardada bir neçə dəfə qeyd etmişdir. Mane öz fikirlərinin birində, əsərin dini məzmun daşımadığını əsas planda görünən qadına baxmaqla müəyyən etməyin mümkün olduğunu bildirmişdir. Digər tərəfdən əsərdə fete galante (tablolarda mistik xüsusiyyətlərin təsvir edilməsi) üslubuna yaxın olduğu fikirləridə mövcuddur.
Manenin iki rəssamın hansının əsərinə daha çox üstünlük verməsi barədə müəyyən fikirlər vardır. Yazılı mənbələrdə Manenin özü Tisian Veçellionun əsərlərinin vurğunu olduğunu qeyd etmişdir. Ancaq bu tabloda Rafael Santinin hazırladığı, yekunlaşdırdığı "Parisin günahı" adlı qravürdən daha çox istifadə edilmişdir. Hər iki əsərdə olan böyük oşxarlıqlar, Manenin qravürə üstünlük verdiyini təsdiqləyir. Hər iki tabloda təsvir edilmiş çılpaq qadınların oturuşu eynidir. Manenin Rafael Santinin işinə müraciət etməsinin səbəbi onun məşhur şəxs olması deyildi, Rafael tərəfindən yaradılan qadın təsvirləri öz qüsursuzluqu ilə XIX əsrdə bütün Fransada məşhur olmasında idi.Rafael Santi tərəfindən yaradılan əsərlərdə çılpaq qadınlar nadir hallarda tənqiçilərin tənqidlərinə məruz qalırdılar. Bunun səbəbi həmin dövrdə çəkilən cılpaq qadınlar dini əhəmiyyəti ifadə edirdi. Eduard Manenin tablosunda isə heç bir dini məzmunun olmaması, dəfələrlə vurğulanmışdır. Rəssamın özü də bu barədə fikir bildirərək, əsərin dini məna ifadə etmədiyini bildirmişdir. Belə olan halda, tənqidçilər dini məna ifadə etməyən cılpaq qadının yalnız əxlaqsızlığı əks etdirdiyi açıq formada bəyan etdilər. Əsərin pornoqrafiya nümunəsi olması fikri, günü-gündən gücləndiyindən tablonun nümayişinin qadağan olunması barədə tələblər irəli sürülmüşdür. İddiaları gücləndirən faktlardan biridə, əsərdə təsvir edilən kişilər real şəxslər olması idi.
Əsərdə real insanların təsvir edilməsi, dövrünün tanınmış şəxslərindən Qustav Qubertə işarə olduğu güman edilir.Eduard Mane, Kurbenin realizm fikrini dəstəkləyirdi. "Çəmənlikdə səhər yeməyi" əsərindədə bəzi realizm çizgiləri mövcuddur. Mane Avropada olan cərəyanları və janrları dərindən bilirdi. Tabloda rənglərin ahəngdarlıqından istifadə edilməsi, Manenin dərin rəssamlıq bilikərindən irəli gəlirdi.
Oxşar tablolar
Eduard Manenin 1863-cü ildə qəbul edilmədiyi Paris Salonunda həmin il iyirmi altı cılpaq qadın rəsmi qəbul edilmişdi.1861-ci ildə salona otuz iki, 1864-cü ildə isə qırxdan artıq əsər qəbul edilməsi salonun bitərəf mövqeyini şüphə altına alırdı. Salona qəbul edilən ən qalmaqlı əsər isə Aleksandr Kabanel tərəfindən çəkilən "Veneranın doğulması" tablosu olmuşdur.
Tabloda acıq erotik görüntülərin olmasına baxmayaraq, əsərin əxlaqi normalara tam uyğun olması haqqında qərar qəbul edilmişdir. "Çəmənlikdə səhər yeməyi" ilə müqayisə edilən digər iki əsər isə rəssam Qustav Kurbeyə aid Rəssamın iş otağı və Ornasda dəfn tabloları idi. Hər iki rəəsamın yaradıcılığında realizm cərəyanı açıq şəkildə görünür. Eduard Manenin Otun üzərində səhər yeməyi və Qustav Kurbenin Rəssamın iş otağı əsərləri arasında olan oxşarlıqlar barədə Carls Baudelayre 1845-ci ildə yazdığı (fr. De l'héroïsme de la vie moderne Müasir həyatın qəhrəmanlığı) adlı bədii əsərdə qeyd etmişdir. Əsər Paris Salonu tərəfindən qəbul edilən ədalətsiz qərarlarının, tənqidi ilə başlayır. Yazıçı əsərdə təsvir edilən çılpaq qadınların oxşar xüsusiyyətlərini vurğulayır və bəzi mühüm məqamlara toxunur. XIX əsrə aid bəzi mənbələrdə əsərin mifoloji tərəfləri qeyd edilirdi. Bu xüsusiyyətin Rəssamın iş otağı tablosunda olmaması rəssamlar arasında olan müəyyən fərqli düşüncə tərsirinin göstərici hesab edilir. Digər tərəfdən "Çəmənlikdə səhər yeməyi" bütün dövr ərzində Rəssamın iş otağı əsərindən daha məşhur olmuşdur.
"Çəmənlikdə səhər yeməyi" ilə müqayisə olunan bir digər əsər yenə Qustav Kubenin müəllifi olduğu Ornasda dəfn tablosu idi. Tablolar arasında ilk baxışdan heç bir oxşarlıq nəzərə çarpmır. Kurbenin əsərində vəfat etmiş şəxsin Ornasda dəfn edilməsi təsvir edilmişdir. Qadınların ağlaması fonunda, keşişin dua oxuması və dəfn ayinin icra edilməsi görünür. Diqqətdən yayınan tək məqam isə arxa sağ hissədə, xaçdan asılaraq edam edilmiş naməlum şəxsdir. Bu əsərdə Manenin əsəri kimi Paris Salonua qəbul edilərəkən ciddi problemlərlə qarşılaşmışdı. Jüri üzvüləri tablonun hansı janra aid olması haqqında, dəqiq fikirə qəlmədikləri üçün tablonun salona qəbul olunmama ehtimalı böyük idi. Bütün ehtimallara baxmayaraq, "Çəmənlikdə səhər yeməyi"ndən fərqli olaraq əsər salonda sərgilənmiş və nəticədə böyük qalmaqal yaratmışdır. Hər iki əsər arasında əsas oxşarlıq tablolarada realizm cərəyanın üstünlük verilməsidir. Kurbenin əsərində daha çox qəm kədar olduğu halda, Manenin əsərində isə ironiya vardır.
Manenin digər əsərləri ilə müqayisə
Eduard Mane Çəmənlikdə səhər yeməyi əsərindən əvvəl də çılpaq qadınların təsvirlərini çəkmişdir. Çılpaq qadınları ilk vaxtlar hamamxanada təsvir etməyə üstünlük verən rəssamın çəkdiyi ilk tablo da bu baxımdan fərqlənmir. Pəri qızın təəccübüManenin yaradıcılığında iki baxımdan böyük önəmə sahibdir. İlk olaraq bu əsər Manenin nyud janrında çəkdiyi ilk tablo idi. Digər tərəfdən isə tabloda rəssamın həyat yoldaşı Suzanna Lenhof təsvir olunmuşdu. Mane nyud janrında daha iki rəsm əsəri çəkdi. Əsərlərdən biri La Toilette adlı qravür idi. Mane sonrakı çılpaq təsvirli əsərlərində əvvəlki tablolardan fərqli üsluba müraciət etmişdir. Daha çox müasir üsluba üstünlük verən rəssam qısa zaman ərzində növbəti nyud janrlı əsərlərini çəkməyə başladı. Bu tablolara misal olaraq 1869-cu ildə çəkilən Çimərlikdə tablosu modern həyatı əks etdirirdi.
Manenin piknik mənzərəli bir digər tablosu 1861-ci ildə çəkdiyi Balıq ovu adlı əsəridir. Xanımı Suzanna və oğulları Leon ilə birlikdə Mane bu əsərdə öz ailəsini təsvir etmişdir. Balıq ovu tablosunda Hollandiya və İtaliya rəsm məktəblərinin izlərini görmək olar.1862-ci ildə tamamlanan Tuileriesdə musiqi tablosunda parkda pikniklə məşğul olan bir qrup insan təsvir olunmuşdur. Çəmənlikdə səhər yeməyi əsərini emalatxanasında çəkən Mane Tuileriesdə musiqi əsərini açıq havada çəkmişdir.
Manenin 1860-cı illərdəki ən məşhur və önəmli iki tablosu Çəmənlikdə səhər yeməyi və Olimpia tabloları hesab olunur. Hər iki əsər seksual cəhətlərin ön plana çəkilməsi və yenilikçilik ideyalarını açıq şəkildə təbliğ etdiyi üçün dövründə sərt şəkildə tənqid olunmuşdur. Rəssam məqsədyönlü şəkildə hər iki tabloda hansısa düşüncəni və ya əhvalatı nağıl etməkdən imtina etmişdir. Digər tərəfdən, Monenin həyatda belə bir mənzərə ilə rastlaşması barədə sadəcə mülahizələr vardır.
Hər iki tablo ilə bağlı olan mühün məsələrdən biri də tablolarda orta əsrlərdə çəkilmiş əsərlərə işarə olunmasıdır. Olimpia tablosu Tisian tərəfindən çəkilmiş Urbino Venerası əsəri əsasında çəkilmişdir.Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosunu isə Rafael Santinin əsərləri əsasında çəkilmişdir. Mone hər iki əsərində avanqard mədəniyyətin standart üsullarından istifadə edərək, dövrünün mahir rəssamlarının əsərlərini postmodern üslubda yenidən yaratmışdır.
Manenin son tablolarından biri olan Folies-Bergèredə bar əsəri ilə Çəmənlikdə səhər yeməyi əsəri arasında müəyyən oxşarlıqlar vardır. Hər iki əsərdə təsvir olunan qadınların üz cizgiləri bir-biri ilə bənzərlik təşkil edir. Digər tərəfdən, barmen qadının arxasındakı güzgüdən görünün kütlə Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosundakı personajların arxasındakı mənzərə ilə qarşılaşdırıldığında rəssamın üslubunun dəyişdiyi görünür. Sərt xəttlər və aydın şəkildə göstərilmiş mənzərə öz yerini detalları dəqiq göstərilməyən, bulanıq şəkildə göstərilmiş kütləyə verir. İki tablo arasında olan bu fərqlilik Monenin 1863 və 1881-ci illərdəki rəsmə baxış bucağının dəyişdiyini göstərir.
Pablo Pikasso və Çəmənlikdə səhər yeməyi
Pablo Pikasso Qustav Kurbe, Ejen Delakrua, Edqar Deqa, Pyer-Ogüst Renuar və Pol Sezann kimi XIX əsr rəssamlarından təsirlənmiş və onların əsərlərini öz əlavələrini edərək yenidən çəkmişdir. Ancaq bütün rəssamlar arasında Pablo Pikassonu diqqətini Mane və onun Çəmənlikdə səhər yeməyi əsəri çəkmişdir. Pikasso Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosunun 27 fərqli versiyasını və 140 eskizini çəkmiş, üç kardon maketini hazırlamışdır.
Pikasso bu tablo ilə ilk dəfə 1932-ci ildə maraqlanmağa başlamışdır. Rəssamın dostuna yazdığı bir məktubda Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosundan bəhs etdiyi məlumdur. Pikasso Çəmənlikdə səhər yeməyi əsərində çox təsirlənmişdi. Bu səbəbdən öz Çəmənlikdə səhər yeməyi əsərini çəkməyə qərar verdi. Bu baxımdan Pikassonun ilk cəhti 1954-cü ilin 26 iyun-29 iyun tarixlərində oldu. Bu müddət ərzidə Pikasso dörd ədəd Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosunun eskizini hazırladı. Pikasso ilk eskizlərində Manenin üslubuna toxunmadan işləyir, bir növ mövcud əsərin sürətini çıxarırdı. 1959-cu ildə doqquz eskiz daha hazırlayan Pikasso 1960-cı ildə ilk Çəmənlikdə səhər yeməyi əsərini çəkməyə başladı. O, digər nümunələrdə tabloda təsvir olunmuş şəxslərin yerlərini dəyişdirdi, rənglərlə oynadı və ən əsası təsvir olunan qadını kök göstərdi. 1961-ci ildə çəkilən növbəti tabloda Pikasso kişiləri Şaxta baba paltarında göstərmiş, daha sonrakı eskizdə isə bütün personajları çılpaq təsvir etmişdir. Pikasso hər üç şəxsin saç və geyimlərində müxtəlif dəyişikliklər aparmışdır. Bununla da, həmin dövrə qədər mövcud olmayan Çəmənlikdə səhər yeməyi tabloları yaranmışdır.
Pikassonun bir neçə dəfə Çəmənlikdə səhər yeməyi mövzusunda işləməsinin bir neçə səbəbi vardı. Bu səbəblərdən ən önəmlisi o idi ki, Pikasso bu əsəri gördüyü əsərlərdən tamamilə fərqləndirir və bunu adi bir rəssam işi kimi qəbul etmirdi. Pikasso özü də etiraf edirdi ki, ən yaxşı Çəmənlikdə səhər yeməyi əsərini Mane çəkib, bu baxımdan Pikassoda müəyyən bir qısqanclıq da vardı. Mane tərəfindən çəkilən rəsmdə anlaşılmaz sirr, rəsmdə təsvir olunan məkanın gizliliyi, rənglərin ahəngi və yüksək zövq vardır. Ancaq Pikassonun bu qəbildən olan əsərlərində narahatlıq , mərhəmətsiz bağışlar, sərtlik və zalımlıq görünür.
1970-ci ilin 5 aprel tarixində Pablo Pikasso mövzu ilə bağlı son qravür əsərini çəkərək Çəmənlikdə səhər yeməyi mövzusunu yekunlaşdırdı. Pikassonun bu əsər üzərində bu qədər çox çalışmasının səbəblərindən biri kimi Manenin bu əsərlə özünə qədər olan rəssamları geridə qoyması və yeni bir mədəni cərəyan yaratması göstərilmişdir.
İstinadlar
- JocondeLab. 2014.
- Rəssamlar və Qadınlar. Metu Press, 2003. Səhifə 18
- Farthing, Stephen. Ölmədən əvvəl baxılmalı 1001 rəsm əsəri. Carette Kitabları. Avqust 2007. Səhifə 436.
- Sérullaz, 1991. səh. 123
- Magalhaes, Roberto Carvalho. Möhtəşəm sənət əsərləri. Alfa kitab evi, 2008. Səhifə 832.
- Walther, 1992. səh. 491
- White, Nicholas. The Family in Crisis in Late Nineteenth-century French Fiction. Cambridge University Press, 1999.
- Rubin, James Henry. Manet's silence and the poetics of bouquets. Harvard University Press, 1994. Səhifə 47.
- Brombert, Beth. Edouard Manet: Rebel in a Frock Coat. University of Chicago Press, 1997. Səhifə 125.
- Brombert, Beth. Edouard Manet: Rebel in a Frock Coat. University of Chicago Press, 1997. Səhifə 131. .
- Mauclair, Camille. The French Impressionists (1860-1900). BiblioBazaar, LLC, 2008.
- Acton, Mary. Learning to look at modern art. Routledge, 2004. Səhifə 29.
- Harris Jonathan P., Greenberg Clement, Fried Michael, Clark Timothy J. Writing back to modern art: after Greenberg, Fried, and Clark. Routledge, 2005. Səhifə 57. .
- Discogs album cover 2020-12-02 at the Wayback Machine, accessed 2010-09-05.
- Wittel Betina, Hermesch Robert, Breaux T. A. Absinthe, Sip of Seduction: A Contemporary Guide. Fulcrum Publishing, 2008. . Sayfa 11
- Strickland, Boswell, 1992. səh. 101
- Sabbeth, Carol. Monet and the Impressionists for Kids: Their Lives and Ideas, 21 Activities. Chicago Review Press, 2002. Səhifə 7 ISBN 781556523977.
- Lanier, Doris. Absinthe, the Cocaine of the Nineteenth Century: A History of the Hallucinogenic Drug and Its Effect on Artists and Writers in Europe and the United States. McFarland, 2004. . Sayfa 101
- Condra, Jill. The Greenwood Encyclopedia of Clothing Through World History: 1801 to the present. Greenwood Publishing Group, Səhifə 32 2008
- Hadot, Chase, 2006. səh. 63
- Kern, 1992. səh. 76
- Nochlin, 2006. səh. 80
- Armstrong, 2002. səh. 150
- Bossy Michael-Andre, Brothers Thomas, McEnroe John-Craig. Artists, Writers, and Musicians: An Encyclopedia of People Who Changed the World . Oryx Press, 2001. Səhifə 116. .
- Gardner, Mamiya, 2005. səh. 70
- Harries, Karsten. Meaning of Modern Art. Northwestern University Press, 1979. . Sayfa 78
- Salvi Francesco, Galante L.R., Ricciardi Andrea, Ashley Susan. The Impressionists. The Oliver Press, Inc., 2008. . Salvi 47
- Kern, 1992. səh. 77
- Nochlin58
- Nochlin, 2006. səh. 58
- Katz Robert, Celestine Dars. The Impressionists Handbook. Sterling Publishing Company, Inc., 1999. .
- . 2016-02-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-21.
- Kroneggar, Tymieniecka, 1994. səh. 234
- Cunnigham, Reich, 2005. səh. 330
- Gunderson, 1998. səh. 12
- Reuter, Peter. Der große Reuter. Birkhäuser .
- Hadot, Chase, 2006. səh. 64
- Strickland, Boswell, 1992. səh. 100
- McLeave, Hugh. A Moment of Truth: The Life of Zola. C&M Online Media, Inc., 2001. Səhifə 61.
- Williams, 2004. səh. 131
- Alexander, Victoria D. Sociology of the arts: exploring fine and popular forms. Wiley-Blackwell, 2003.
- Sérullaz 1991,
- Lewis, Pericles. The Cambridge Introduction to Modernism. Cambridge University Press, 2007.
- Lewis, Pericles. The Cambridge Introduction to Modernism. Cambridge University Press, 2007.
- Jiminez Jill Berk, Banham Joanna. Dictionary of Artists' Models. Taylor & Francis, 2001.
- Həmçinin baxın:Commons'ta Victorine Meurent
- Locke, Nancy. Manet and the Family Romance. Princeton University Press, 2003. Səhifə 68.
- Florence, 2004. səh. 74
- Paul Hayes Tucker, Manet's Le Déjeuner sur l'herbe, Cambridge University Press, 1998, pp.12-14. .
- Streiter, Terry W. Nineteenth-century European art: a topical dictionary. Greenwood Publishing Group, 1999. Səhifə 143.
- Streiter, Terry W. Nineteenth-century European art: a topical dictionary. Greenwood Publishing Group, 1999. Səhifə 55. .
- Streiter, Terry W. Nineteenth-century European art: a topical dictionary. Greenwood Publishing Group, 1999.
- . 2014-01-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-24.
- Armstrong, 2002. səh. II
- . 2014-01-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-24.
- Jeffares, Alexander Norman. Yeats the European. Rowman & Littlefield, 1989.
- Cumming, Robert. Sanat. İnkılap Yayınları, 2008.
- . 2016-02-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-21.
- Rubin, James Henry. Manet's silence and the poetics of bouquets. Harvard University Press, 1994. Səhifə 47.
- Brombert, Beth. Edouard Manet: Rebel in a Frock Coat. University of Chicago Press, 1997. Səhifə 125.
- Armstrong 2002, (book)
- Nochlin, 2006. səh. 63
- Williams, Robert. Art theory: an historical introduction. Wiley-Blackwell, 2004. .
- Janson, Janson, 2003
- Hall, Marcia B. The Cambridge Companion to Raphael. Cambridge University Press, 2005.
- Buser, 2005. səh. 415
- Kroneggar, Tymieniecka, 1994. səh. 415
- Buser 2005
- Buser, 2005. səh. 416
- Nochlin, 2006. səh. 61
- Rosenblum, Robert (1989). Paintings in the Musée d'Orsay. New York: Stewart, Tabori & Chang.
- Cunnigham, Reich, 2005. səh. 55
- Barber Benjamin R., McGrath Michael J. Gargas. The Artist and political vision. Transaction Publishers, 1981. . Sayfa 40
- Janson & Janson 2003
- Williams, 2004. səh. 130
- Brombert, Beth. Edouard Manet: Rebel in a Frock Coat. University of Chicago Press, 1997.
- Spence, David. Manet. Alkım Yayınları, 2001.
- Rubin, James Henry. Manet's silence and the poetics of bouquets. Harvard University Press, 1994. . Sayfa 82
- Nochlin, 2006. səh. 67
- Nochlin, 2006. səh. 72
- Noklin 72
- Armstrong, 2002. səh. 25
- Armstrong, 2002. səh. 125
- Fulcher, Jane F. Debussy and his world. Princeton University Press, 2001.
- Bossy Michael-Andre, Brothers Thomas, McEnroe John-Craig. Artists, Writers, and Musicians: An Encyclopedia of People Who Changed the World . Oryx Press , 2001. . Sayfa 207
- Meecham Pam, Sheldon Julie. Modern art: a critical introduction. Routledge, 2005.
- Meecham Pam, Sheldon Julie. Modern art: a critical introduction. Routledge, 2005. .
- Orse Muzeyinin rəsmi internet səhifəsi[ölü keçid]
- Meecham Pam, Sheldon Julie. Modern art: a critical introduction. Routledge, 2005. . Sayfa 85
- Picasso: Challenging the past. sergi kitabı. sayfa 116
- Orsay Müzesi resmi sitesi[ölü keçid], sayfa 2
- Orsay Müzesi resmi sitesi[ölü keçid], sayfa 3
- Lopes, Dominic. Understanding pictures. Oxford University Press, 2004. . Sayfa 216
- Orsay Müzesi resmi sitesi[ölü keçid], sayfa 4
Ədəbiyyat
- Aronson, Marc, Art attack: a short cultural history of the avant-garde, Houghton Mifflin Harcourt, 1998,
- Buser, Thomas, Experiencing art around us, Cengage Learning, 2005,
- Cunnigham, Lawrence; Reich, John, Culture and values: a survey of the humanities, Cengage Learning, 2005,
- Florence, Penny, Sexed universals in contemporary art, Allworth Communications, Inc., 2004,
- Gardner, Helen; Mamiya, Christin J., Gardner's art through the ages: the western perspective, Cengage Learning, 2005, (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- Gunderson, Jessica, Impressionism, The Creative Company, 2008,
- Hadot, Pierre; Chase, Michael, The veil of Isis: an essay on the history of the idea of nature, Harvard University Press, 2006,
- Harris, Jonathan P.; Greenberg, Clement; Fried, Michael, Writing back to modern art: after Greenberg, Fried, and Clark, Routledge, 2005,
- Janson, Horst Woldemar; Janson, Anthony F., History of art: the Western tradition, Prentice Hall, 2003,
- Jones, Caroline A., Machine in the Studio: Constructing the Postwar American Artist, University of Chicago Press, 1998,
- Kern, Stephen, The culture of love: Victorians to moderns, Harvard University Press, 1992,
- Kern, Stephen, Eyes of love: the gaze in English and French paintings and novels, 1840-1900, Reaktion Books, 1996,
- Kroneggar, Marlies; Tymieniecka, Anna-Therasa, Allegory old and new: in literature, the fine arts, music, and theatre, and its continuity in culture, 1994,
- Nochlin, Linda, Bathers, bodies, beauty: the visceral eye, Harvard University Press, 2006,
- Sérullaz, Maurice, İmpressionizm Ensiklopediyası, Rəmzi Kitabevi, 1991,
- Strickland, Carol; Boswell, John, The annotated Mona Lisa: a crash course in art history from prehistoric to post-modern, Andrews McMeel, 1992,
- Walther, F.; Suckale, Robert; Eschenburg, Barbara; Wundram, Manfred, Masterpieces of Western Art: A History of Art in 900 Individual Studies from the Gothic to the Present Day, Taschen, 2002,
- Armstrong, Carol, Manet Manette, Yale University Press, 2002,
Xarici keçidlər
- Orse muzeyinin rəsmi internet səhifəsində "Çəmənlikdə səhər yeməyi" 2016-02-03 at the Wayback Machine
- Orse muzeyinin rəsmi internet səhifəsində Manenin "Le Déjeuner sur l'herbe" əsəri.[ölü keçid]
- Le Déjeuner sur l'herbe — Internet Movie Database saytında.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cemenlikde seher yemeyi ve ya Cemenlikde piknik fr Le Dejeuner sur l herbe Fransiz impressionist ressami Eduard Manenin 1862 1863 cu illerde yagli boya ile islediyi eser Tablo hal hazirda Paris seherinde Orse muzeyinde saxlanilir Cemenlikde seher yemeyiCemenlikde seher yemeyiRessam Eduard ManeTarixi 1862 1863Uslubu nu peyzaj naturmort meiset janriTexnikasi yagli boyaOlculeri 208 sm 264 5 smMateriali yagli boya d Saxlanildigi yer Orse muzeyiInventar nomresi RF 1668 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Tabloda cilpaq qadinla iki qara geyimli kisi tesvir edilmisdir Arxa fonda diger bir qadin suyun icerisinde tesvir edilib Eduard Mane Cemenlikde seher yemeyi eserini 1863 cu ilde tamamlayib sergilenmek ucun Paris Salonuna teqdim etdi Salonda resm eserlerinin qiymetlendirilmesi ile mesgul olan komite bu tablo ile yanasi daha 3000 tablonu salonda numayis etdirmekden imtina etdi Imtinanin esas sebebi kimi eserlerin lazimi keyfiyyetde olmamasi gosterildi 1863 cu ilde imperator III Napoleonun emri ile meshur muzey ve salonlarda sergilenmekden imtina edilen tablolar Redd edilenler salonu adli merkezde toplandi Cemenlikde seher yemeyi tablosu da bu salonda sergilenmeye basladi O dovre qeder Dieqo Velaskes ve Fransisko Qoyya kimi ispan ressamlardan tesirlenen Mane bu tabloda Intibah dovru ressamlarindan tesirlenmisdir Mane eserin movzusunu Tisianin Fiesta Campestre eserinden kompazisiyasi ise Rafael Santinin hazirladigi yekunlasdirdigi Parisin gunahi adli qravurden goturmusdur Tabloda olan tarixi cizgilere baxmayaraq iki kisinin cilpaq qadinla cemenlikde tesvir edilmesi dovrun kubar cemiyyeti terefinden birmenali sekilde qebul edilmemisdir Cemenlikde seher yemeyi hem movzusu hem de janri baximindan sergilenmeye basladigi gunden etibaren ciddi mubahiselere sebeb olmusdur Tabloda Eduard Manenin yaxin dostu ve ozu de ressam olan Viktorina Moran cilpaq qadin formasinda ressamin qardaslari Qustav Mane ve Eugen Mane ise qadinin etrafinda olan qara qeyimli kisiler olaraq poza vermisdiler Eserin boyuk mubahiselere sebeb olmasindan sonra bir cox nufuzlu sexsler Eduard Maneni sert tenqid etmeye basladilar Butun tenqidlere baxmayaraq Manenin movqeyini mudafie eden sexsler de vardi Emil Zolya Stefan Malarme ve Sarl Bodler kimi cemiyyetin nufuzlu sexsleri eseri mudafie edenler arasinda idi Realizm cereyanin formalasmasinda Qustav Kurbe ve Eduard Manenin rolu boyukdur Cemenlikde seher yemeyi Olimpiya ve Folies Bergere kucesindeki bar tablolari modernizm cereyanin ilk numuneleri hesab olunur Her uc tablo Eduard Manenin en ugurlu islerinden sayilir Qeyd edilen tablolar Pablo Pikasso Pol Sezann ve Klod Mone kimi dahi ressamlarin yaradiciligina oz tesirini gostermisdir Bununla incesenet dunyasinda yeni cereyanin Impressionizmin esasi qoyulmusdurEserParis Salonu 1667 ci ilde Fransa Medeniyyet Komitesi terefinden acilmisdir Salonda tablolarin sergilenmesi ucun tablonun gozel ve ya qeyri adi olmasi teleb olunmadigindan teleb cox idi Resm eserlerinin salona qebulu meselesi ile komite uzvlerinden teskil edilmis juri mesgul olurdu Juri oz sert qerarlari ile taninirdi Tekce 1863 cu ilde salona teqdim edilen 5 000 senet numunesinden 3 000 tablo salona qebul edilmemisdir Tablolarin Paris Salonuna qebul edilmemesini qanunsuz sayan ressamlar Parisin merkezi kucelerinde etiraz numayisleri kecirirdiler Eduard Manenin Cemenlikde seher yemeyi tablosu Paris Salonuna qebul edilmemesine sert etiraz etmisdir Ressamlarin ve kubar cemiyyetde bir sira nufuzlu sexslerin etirazlarindan sonra Fransa imperatoru III Napoleon sergilenmeyen tablolari Redd edilenler salonu adli merkezde numayis edilmesine gosteris vermisdir Eduard Manenin Cemenlikde seher yemeyi eserinden basqa Pol Sezann kimi ressamlarin eserleri de Paris Salonunda deyil Redd edilenler salonunda sergilenmisdir Eduard Manenin tablosu salonun acildigi ilk gunden mubahiselere sebeb olmaga basladi Tabloda esas planda verilmis muasir geyimli kisilerin ressam oldugu tesviri yaranir Onlar yanlarinda eylesmis qadinla sohbet edirler Qadinin cilpaq olmasinin sebebi boyuk ehtimalla arxa fonda gorunen diger qadin kimi bir az evvel suda yuyunmasidir Esas planda olan uc sexsin yaninda sebet tesvir edilib Sebetde armud saftali corek ve ickinin oldugu gorunur Arxa planda ise hele de yuyunmaqda olan diger bir qadin tesvir gorunur Eserin ilk adi fransiz dilinden tercumede hamam menasini ifade eden Le bain olmusdur Redd edilenler salonunda eser bu adla sergilenmisdir Mane sonradan eserin adini iki defe deyisdirmisdir Evvelce La partie carree adlanan eser sonradan indiki adini Le Dejeuner sur l herbe almisdir Cemenlikde seher yemeyi Eduard Manenin Redd edilenler salonunda sergilenen uc tablosundan biri idi Tablo Manenin diger iki tablosunun ortasinda yerlesirdi Eserin sol terefinde Viktorina Moran Ispan geyminde sag terefinde ise Maco geyinmis igid tablolari numayis olunurdu Senet tarixcileri modern medeniyyetin ilk numunelerini Redd edilenler salonunda yarandigini bildirirler Paris Salonuna qebul edilmeyen eserlere baxmaq ucun Redd edilenler salonuna insan axini guclu idi Bununla da Redd edilenler salonu boyuk ugur elde etmisdir Eserde esas planda gorunen cilpaq qadin Viktorina Moran adli ressamdir Viktoriya Eduard Manenin yaxin dostu idi Bezi tenqidciler cilpaq qadinin kuce fahisesi oldugunu iddia edirdiler Bu iddialar gunu gunden guclenirdi Dovrunun taninmis tenqidcilerinden biri tablo haqqinda sert fikirler bildirmisdir Eser haqqinda bir sira sert fikirler seslendirilse de en sert fikir yerli Paris qazetlerinde nesr olunan publisistlerin fikirleri olmusdur Hemin fikirlerin birinde deyilirdi Kubar cemiyyetin numayendesi olan fahise bahali geyimli iki seherli sud emerin yaninda arzica eylesib Kisilerin bu veziyyetden memnun olduqlari gozlerinden oxunur Bele eser senet adina yarasmir ve bizlere yalniz utanc getire biler Aleksandr Kabanel terefinden cekilen Veneranin dogulmasi Eduard Manenin qebul edilmediyi Paris Salonunda boyuk ugur elde etmisdir Cemenlikde seher yemeyi tablosunun aciq saciq oldugunu bildiren tenqidciler bu eseri insanlarin aileleri ile birlikde seyr edeceyi qeder normal qebul etdiklerini bildirdiler Cemenlikde seher yemeyi tablosunda arxa planda verilmis tebiet menzeresinde uslubundan istifade edilmisdir Tablonun asagi sol hissesindeki meyveler ise naturmort seklinde cekilmisdir Sag terefde dayanmis kisinin durusu onun qarsisindaki sexsle sobhet etdiyini gosterir Esas planda gorunen qadinin eserin esasini teskil etmesi fikri bir sira tenqidciler terefinden ireli surulmusdur Qadinin diqqeti celb eden baxislari etrafda olan her iki kisinin nezerlerinin ona yonelmesine sebeb olur Bele olan halda arxada yuyunmaqda olan qadin sanki diqqetden kenarda qalir Muasir dovrun tenqidcileri indiki dovrde eserde exlaqdan kenar hec bir meselenin olmadigini bildirirler Eger eser yaxin dovrde cekilseydi hec bir exlaqi tenqide meruz qalmayacagi barede umumi fikir movcuddur Tablonun tenqid olunmasinin diger onemli sebeblerinden biri de eserde tesvir olunan cilpaq qadinin heyatda nufuzlu sexs ve taninmis ressam olmasi idi XIX esrde cilpaq qadin tesvirli eserler cekilerken movzu kimi daha cox qedim dovr secilirdi Manenin eseri ise XIX esrin ortalarini ehate edir Eduard Manenin Cemenlikde seher yemeyi tablosu yalniz Redd edilenler salonunda sergilendiyi halda Manenin tablosundan daha aciq saciqli ile secilen Aleksandr Kabanelin Veneranin dogulmasi tablosu Paris Salonunda sergilenmis ve boyuk ugur elde etmisdir Eduard Manenin usaqliq dostu olmus taninmis jurnalist Cemenlikde seher yemeyi tablosunun cekilme sebebi haqqinda Mane barede yazdigi kitabda aciqlamisdir Iki dost 1890 ci ilin yaz aylarinin birinde bazar gunu gezintiye cixirlar Bir az gezdikden sonra Sena cayinin sahilinde eylesen dostlarin diqqetini cay kenarinda yuyunan qadinlar celb edir Manenin dostuna bu sozleri demesine sonralar Antonin Proust yazacagi kitabda da yer vermisdir Gorunen odur ki cilpaq qadin cekmeliyem En qisa zamanda bu fikri reallasdirmaq isterdim Geyim magazasinda bezi qadinlarin eskizlerini cekdim Gorunus cox qaranliq alinmisdi Indi gerek hamisini basdan baslayib gorunusu tam verim Diger bir fikrim ise indi gorduymuz menzereye uygun resm cekmekdir Tablonun izahiFransiz ressam Monet terefinden Eduard Maneye cavab olaraq 1865 ci ilde cekilmis eseri Cemenlikde seher yemeyi tablosunun cekildiyi 1862 1863 cu illerde Eduard Mane yeni movzulara muraciet etmeye baslayirdi Mane diger tablolarinda oldugu kimi bu tabloda da renglerden ifrat derecede istifade etmemisdir Cemenlikde seher yemeyi renessans dovrunden baslayaraq XIX esrin ortalarina qeder davam etmis reesamliq uslubuna tesir etmisdir Eser hem de modern medeniyyetin formalasmasina sebeb olmusdur Eduard Manenin Cemenlikde seher yemeyi eserinde cilpaq qadinla iki geyimli kisinin tesvir etmesi Parisde medeniyyet sahesinde fealiyyet gosteren bir cox sexsin etirazina sebeb oldu Mane bundan evvel de cilpaq qadinlarin tablosunu yaratmisdi ancaq bunlardan hec biri butun cemiyyet terefinden muzakire olunacaq naraziliqlara yol acmamisdi Tablonun boyuk mubahiselere sebeb olmasinin sebeblerinden biri kimi resmde gosterilen sexslerin realliqa yaxin formada tesvir edilmesidir Qadinin baxislarinda arsizliq olmasi fikri bir cox medeni tenqidciler terefinden seslendirilmisdir Eserde tesvir edilen kisilerin qadina fikir vermeden oz aralarinda sohbet etmesi sanki qadina qarsi saymazyana munasibet gostermesi fikri yaxin illerde formalasmisdir Bununla da Eduard Mane Fransada ve dunyada impressionizm cereyanin esasini qoydu Manenin bu tablosunda istifade etdiyi fircani ketanin uzerine berk zerbeler endirdiyi melumdur Bununla eserin real gorunmesi temin olunurdu Hetta bu prosesde zamanla uslub kimi qebul edildi ve onunda yaradicisi Eduard Mane hesab olunmaga baslandi Mane ucun muhum olan meselelerden biri de eserde isiq effektinin verilmesi idi Eserde havanin gunorta tesvir edilmesi sebebinden Eduard Mane isiq effektine daha cox diqqet yetirmisdir Pol Sezann terefinden cekilen Cemenlikde seher yemeyi eseri 1869 1870 Sezannin cekdiyi tablo bir sira xususiyyetlerine gore Eduard Manenin tablosundan ferqlenir Renessans dovrune aid eserlerde cilpaq insanlarin tesvir edilmesi onlarin bedenlerinden ayrilan ruhu gosterirdi Numune kimi Florensiya boyakarliq mektebinin en gorkemli numayendelerinden biri olan Sandro Boticellinin Veneranin dogulmasi eserini gostermek olar Hemin tabloda qadinin cilpaq formada korpe dunyaya getirmesi ruhun bedenden ayrilmasina isaredir Orta dovr ressamlarinin tablolarinda tesvir edilen cilpaq kisi ve qadinlar cox vaxt dini mena ifade edirdiler Ancaq Eduard Manenin Cemenlikde seher yemeyi tablosunda olan her iki qadinin hec bir dini mena ifade etmediyini dovrun tenqidcileri ve ressamin ozu de qeyd etmisdir Medeniyyet sahesinde fealiyyet gosteren sexsler Eduard Manenin tablolarinda istifade edilen renglerin ahengdarligini yuksek qiymetlendirmisdiler Bununla rengler dunyasinda boyuk medeni inqilabin yarandigi da soylenilir Ressam fircani resmin uzerinde bir nece saniye saxlamaqla qarsidan gelen isigi azaltmis bununla da eserin nisbeten tund olmasina nail olmusdur Eserde olan goruntulerin her biri ayri ayriliqda isiqlandirilmamis esasen vahid menbe vasitesi ile tablonun gorunusunun aydinlandirilmasina ustunluk verilmisdir Eserde renglerin ahenginde bezi qusurlarin olmasi isigin eks olunmasindaki bir sira qusurlar tablonun tebiet qoynunda deyil ressamin sexsi emalatxanasinda yaradilan studioda cekildiyini subut edir Qadinlari tebii cekmek isteyen Eduard Mane buna tam nail olmamisdir Avropa tenqidcileri ressamin esas planda gorunen cilpaq qadini arzuladigi kimi ceke bilmediyni iddia edirler Tenqidciler terefinden ireli surulen fikirlerden biri de cilpaq qadinin bedeninde olan qehve rengli lekelerdir Tenqidcilerin fikrine gore qadinin bedeninde olan lekelerle onun qarsisinda dayanan meyve sebeti uygunsuzluq teskil edir DestekleyenlerEduard Mane terefinden cekilen Emil Zolya portreti 1868 Zolyanin Manenin yaradiciliginda diqqetini celb eden en muhum meqam ressamin her hansisa tablosunda renglerin ahengdarligi ve qedim dovrlere aid tesvirlerin muasirliye yaxin formada verilmesi idi Eser barede cemiyyetin kubar hissesinde yaranan narazilar qrupuna qisa zaman erzinde eser tenqidcileri de qosuldu Eserin bayagi olmasi realligi eks etdirmemesi ve ya exlaqsizligi teblig etmesi kimi iddialar daha cox seslenirdi Eduard Maneni destekleyenlerde vardi Maneni ilk destekleyenlerden biri genc yazici ve tenqidci Emil Zolya olmusdur Cemenlikde seher yemeyi tablosunun qalmaqali bitmemis Maneninin diger bir eseri olan Olimpiya mubahiselere yol acdi Emil Zolya cemiyyet terefinden qebul edilmeyen ressamin lehine yerli qezetlerde silsile meqaleler yazmaga basladi Zolya insanlara Manenin tablolarina basqa gozle baxmagi meslehet gorur ve tablolara qarsi olan iddialari redd edirdi Emil Zolya tablo haqqinda bir sira yazilarinda fikir bildirse de onun esere aid olan bu yekun fikrinde meseleye daha etrafli toxunmusdur Tabloda gorunen esas menzere yaxin tanislarin yuyunduqdan sonra cemenlikde nahar etmeleridir Ressamin qadini cilpaq tesvir etmesi bezi dairelerde exlaqdan kenar kimi qiymetlendirilmisdir Eslinde ise Eduard Mane oz tefekkurune arxalanaraq nadir senet numunesi yaratmisdir Dusunurem ki eserin bele boyuk fikir ayriligina sebeb olmasi Manenin cemiyyetin reyini nezere almamasindan ireli gelir Tablonu izleyerken ona exlaqsizliq damgasi vurmaq duzgun fikir deyil Siz eseri izleyerken esere dar cerciveden yanasmayin Sizin qarsinizda iki kisi ile nahar eden exlaqsiz qadin tesvir edilmeyib Eserde renglerin mukemmel ahengdarligi onden verilen isiq effekti ve arxada tesvir edilen gozel tebiet menzeresine fikir verin Eduard Maneni destekleyenlerden biri de dovrunun taninmis sair publisisti Stefan Malarme olmusdur Malarme eserin Mane terefinden xususi uslubda cekildiyini ve realligi tam eks etdirdiyini bildirmisdir O tabloda dini zeminli goruntu olmadigini yalniz siravi fransizlarin istirahet gunlerinden birinin tesvir edildiyini deyerek fikirleri ile Maneni mudafie etmisdir Tablo haqqinda dovrunun diger bir taninmis sexsi Zakeri Astruk da musbet fikir soylemis ve eser haqqinda olan iddialari esassiz adlandirmisdir Manenin yaxin dostu taninmis fransiz sairi Sarl Bodler modernizm cereyanini daim desteklemisdir O Mane terefinden yaradilan bu tablonun da modern medeniyyetin numunesi oldugunu ve burada basqa mena axtarmaqin yersiz oldugunu vurgulamisdir Bodlere gore modern medeniyyet oz orijinalligi ile diger senet numunelerinden ferqlenmelidir Cemenlikde seher yemeyi tablosu da bu baximdan ferqlenirdi Maneni mudafie eden nufuzlu sexslerin sayi artdiqca ona qarsi olan sert tenqidler zamanla yumsalmaga baslamisdir Esas planda gorunen cilpaq qadinEsas meqale Viktorina MoranOzu de ressam olan Viktorina Moran Eduard Manenin sekkiz tablosu ucun pozada dayanmisdir Otun uzerinde seher yemeyi onun cilpaq formada poza verdiyi ilk eser idi Cemenlikde seher yemeyi tablosunda esas planda gorunen qadin Viktorina Moran adli ressamin pozasi esasinda cekilmisdir Manenin yaxin dostu Teodor Dure oz xatirelerinde her iki sexsin harada tanis olmalari barede yazmisdir Durenin sozlerine gore Manenin atasi Avqust Mane Palais de Justins adli medeniyyet evinde isleyirdi Mane atasinin islediyi yere tez tez gedirdi Viktorina Moran ise genc ressam kimi medeniyyet evine gederken Mane ile tanis olmus ve her iki ressamin ortaq fikirleri oldugu zamanla melum olmusdur Viktorina Moran Cemenlikde seher yemeyi tablosundan evvel bir nece tablonun cekilmesinde poza vermisdir Kuce musiqicisi Viktorina Moran ispan geyiminde Viktorina Moranin portreti kimi eserler Moranin istiraki ile cekilen eserlerdendir Eduard Mane oz tablolarinda olan insan tesvirlerini esasen tanislarinin yazici dostlarinin eskizlerinden cekirdi Emil Zolyanin portretinin cekilmesini buna numune gostermek olar Mane Viktorina Moran istisna olmaqla hec bir sexsin eskizi esasinda bir nece defe tablo cekmemisdir 1863 cu il Viktorina Moranin yaradiciliginda muhum yer tutur Moran Fransada meshur ressamlardan hesab olunmurdu Onun kimi uslubda eserler ceken ressamlarin sayi da az deyildi Bu ilde Moran ilk defe olaraq Manenin tablolari ucun cilpaq formada poza verecekdi Cemenlikde seher yemeyi ve Olimpiya eserlerinde Moran cilpaq cekildi Her iki eserin diger bir ferqli ceheti ise Viktorina Moranin cilpaq olmasi ile yanasi tek olmamasi idi Cemenlikde seher yemeyi tablosunda Marenutun yaninda dayanmis iki seherli kisi obrazini ise Manenin qardaslari canlandirmisdir Moranin cilpaq cekildiyi her iki tabloda qadinlarin bir birine oxsamamasi fikri hele tablonun cekildiyi illerde yaranmisdir Iddialara gore Eduard Mane tablolarda ayri ayri cilpaq qadinlar cekmisdir Tenqidciler de tablolarda tesvir edilen qadinlara diqqetle baxdiqda onlar arasinda bezi ferqliliklerin oldugunu tesdiq etmisdir Eserlerde esas diqqeti celb eden meqam Cemenlikde seher yemeyi tablosunda Moranin bedeni iri ag ve kobud tesvir edildiyi halda Olimpiya tablosunda ince ve zerif tesvir edilmisdir Qadin bedenlerinde olan bu cur tezadlara gore Eduard Manenin ayri ayri qadinlardan istifade etdiyi guman edilir Eduard Mane son defe 1873 cu ilde Viktorina Moranin resmini cekmisdir Demiryolu adli tabloda Moran gelecek qatari gozleyerken tesvir edilir Belece her iki ressam arasinda olan emekdasliq sona catir Sonralar Viktorina Moran Parisin merkezinde yerlesen Cafe de la Nouvelle Athenes adli kafede kecirilen edebi meclislerde istirak etmeye baslayir Burada bir sira nufuzlu ressam ve muzey direktorlari ile tanis olan Moran oz tablolarini Paris Salonunda sergilenmesine nail olur Eduard Manenin tablolari Paris Salonunda sergilenmekden imtina edildiyi halda Moranin ele de meshur olmayan eserleri 1876 ve 1885 ci illerde Paris Salonunda sergilenmisdir 1884 ci ilden etibaren icki duskunu olan Viktorina Moran Parisin Monmartr semtinde kucede mahni oxuyaraq pul qazanmaga baslayir Marenut sonucu defe Paris Salonuda kecirlen tedbirde 1904 cu ilde istirak etmisdir Eserin sergilenmeye baslanmasiEser ilk defe 1863 cu ilde Redd edilenler salonunda sergilenmisdir 1878 ci ilde Paris Orkestrinin baritonu Jan Batist Feaur 4 000 frank odeyerek eseri satin almis ve kolleksiyasina qatmisdir Cemenlikde seher yemeyi 1898 1900 cu iller arasinda Paul Durand Ruel 1900 1906 ci illerde ise Moreau Nelatonun kolleksiyasinda saxlanilmisdir Eser 1906 ci ilden sonra Nelaton terefinden Luvr muzeyine bagislanmisdir 80 il muddetinde Luvr muzeyinin muxtelif salonlarinda numayis olunan tablo 1986 ci ilde Orse muzeyinin acilmasi ile buraya gonderildi Sonraki illerde eser 1884 1900 1983 1991 1994 ve 2005 ci illerde muxtelif salonlarda numayis edildi 1983 cu ilde ise numayis edilmesi ucun ilk defe olaraq xarici olkeye Londona aparildi Eser sonuncu defe 2008 ci ilde Picasso Mane Le Dejeuner sur l herbe adli sergide kutlevi numayise teqdim edilmisdir Eser sergide Pablo Pikassonun eserinin saginda sergilenmisdir 1863 cu ilde Redd edilenler salonunda sergilenen Eduard Manenin eserleri Viktorina Moran ispan geyiminde Cemenlikde seher yemeyi Maco geyimli igidManenin tesirlendiyi eserlerTisian Vecellionun Fiesta Campestre adli eserinde iki cilpaq qadin ve iki geyimli kisi tesvir edilmisdir Manenin bu tablodan cox tesirlendiyi ve Luvr muzeyinde olaraken oxsarini cekdiyi melumdur Eduard Mane Cemenlikde seher yemeyi tablosunun yaranma sebebi kimi Rafael Santinin Parisin gunahi qravurunu isare etmisdir Qravurun sag terefinde ki sexslerin oturuslari ile Manenin tablosundaki sexslerin oturusu eynidir Eduard Mane Cemenlikde seher yemeyi eseri ile Avropa resm tarixinde derin iz biraxmisdir Manenin tesirlendiyi eserlerden ikisi Luvr muzeyinde saxlanilir Hemin eserleden biri Fiesta Campestre eseridir Eserin Corcone aid oldugu ehtimal edilsede tarixi menbelerde muellifi kimi Tisian Vecellio gosterilmisdir Diger eser ise Rafael Santinin hazirladigi yekunlasdirdigi Parisin gunahi adli qravurdur Manenin eseri ile Tisian Vecellionun Fiesta Campestre eseri arasinda mueyyen oxsarliq vardir Her iki eserde iki cilpaq qadin ve iki geyimi kisi tesvir edilmisdir Tizianonun tesvir etdiyi qadinlar peridir ve cilpaq olmalari qadinlarin qeyir adi guce malik olduqlarini gosterir XV esrde ressamlar cilpaq qadin resimleri cekmekle onlara dini mena vermeye calisirdilar Mane evvelerde Fiesta Campestre eserinden istifade etmisdir Tablonu Tisian Vecellio ve Rafael Santinin eserlerinden ferqlendiren esas cehet diger iki eserden ferqli olaraq Cemenlikde seher yemeyi hec bir dini mena ifade etmemesidir Mane tabloda dini menanin olmadigini tablonun sergilendiyi salonlardada bir nece defe qeyd etmisdir Mane oz fikirlerinin birinde eserin dini mezmun dasimadigini esas planda gorunen qadina baxmaqla mueyyen etmeyin mumkun oldugunu bildirmisdir Diger terefden eserde fete galante tablolarda mistik xususiyyetlerin tesvir edilmesi uslubuna yaxin oldugu fikirleride movcuddur Manenin iki ressamin hansinin eserine daha cox ustunluk vermesi barede mueyyen fikirler vardir Yazili menbelerde Manenin ozu Tisian Vecellionun eserlerinin vurgunu oldugunu qeyd etmisdir Ancaq bu tabloda Rafael Santinin hazirladigi yekunlasdirdigi Parisin gunahi adli qravurden daha cox istifade edilmisdir Her iki eserde olan boyuk osxarliqlar Manenin qravure ustunluk verdiyini tesdiqleyir Her iki tabloda tesvir edilmis cilpaq qadinlarin oturusu eynidir Manenin Rafael Santinin isine muraciet etmesinin sebebi onun meshur sexs olmasi deyildi Rafael terefinden yaradilan qadin tesvirleri oz qusursuzluqu ile XIX esrde butun Fransada meshur olmasinda idi Rafael Santi terefinden yaradilan eserlerde cilpaq qadinlar nadir hallarda tenqicilerin tenqidlerine meruz qalirdilar Bunun sebebi hemin dovrde cekilen cilpaq qadinlar dini ehemiyyeti ifade edirdi Eduard Manenin tablosunda ise hec bir dini mezmunun olmamasi defelerle vurgulanmisdir Ressamin ozu de bu barede fikir bildirerek eserin dini mena ifade etmediyini bildirmisdir Bele olan halda tenqidciler dini mena ifade etmeyen cilpaq qadinin yalniz exlaqsizligi eks etdirdiyi aciq formada beyan etdiler Eserin pornoqrafiya numunesi olmasi fikri gunu gunden guclendiyinden tablonun numayisinin qadagan olunmasi barede telebler ireli surulmusdur Iddialari guclendiren faktlardan biride eserde tesvir edilen kisiler real sexsler olmasi idi Eserde real insanlarin tesvir edilmesi dovrunun taninmis sexslerinden Qustav Quberte isare oldugu guman edilir Eduard Mane Kurbenin realizm fikrini destekleyirdi Cemenlikde seher yemeyi eserindede bezi realizm cizgileri movcuddur Mane Avropada olan cereyanlari ve janrlari derinden bilirdi Tabloda renglerin ahengdarliqindan istifade edilmesi Manenin derin ressamliq bilikerinden ireli gelirdi Oxsar tablolarEduard Manenin 1863 cu ilde qebul edilmediyi Paris Salonunda hemin il iyirmi alti cilpaq qadin resmi qebul edilmisdi 1861 ci ilde salona otuz iki 1864 cu ilde ise qirxdan artiq eser qebul edilmesi salonun biteref movqeyini suphe altina alirdi Salona qebul edilen en qalmaqli eser ise Aleksandr Kabanel terefinden cekilen Veneranin dogulmasi tablosu olmusdur Corcone terefinden 1507 ci ilde cekilmis Firtina adli tabloda cilpaq qadin ve geyimli kisi tesvir edilmisdir Cemenlikde seher yemeyi eseri Manenin muasiri Qustav Kurbenin Ornasda defn ve Ressamin is otagi eserleri ile muqayise edilmisdir Tabloda aciq erotik goruntulerin olmasina baxmayaraq eserin exlaqi normalara tam uygun olmasi haqqinda qerar qebul edilmisdir Cemenlikde seher yemeyi ile muqayise edilen diger iki eser ise ressam Qustav Kurbeye aid Ressamin is otagi ve Ornasda defn tablolari idi Her iki reesamin yaradiciliginda realizm cereyani aciq sekilde gorunur Eduard Manenin Otun uzerinde seher yemeyi ve Qustav Kurbenin Ressamin is otagi eserleri arasinda olan oxsarliqlar barede Carls Baudelayre 1845 ci ilde yazdigi fr De l heroisme de la vie moderne Muasir heyatin qehremanligi adli bedii eserde qeyd etmisdir Eser Paris Salonu terefinden qebul edilen edaletsiz qerarlarinin tenqidi ile baslayir Yazici eserde tesvir edilen cilpaq qadinlarin oxsar xususiyyetlerini vurgulayir ve bezi muhum meqamlara toxunur XIX esre aid bezi menbelerde eserin mifoloji terefleri qeyd edilirdi Bu xususiyyetin Ressamin is otagi tablosunda olmamasi ressamlar arasinda olan mueyyen ferqli dusunce tersirinin gosterici hesab edilir Diger terefden Cemenlikde seher yemeyi butun dovr erzinde Ressamin is otagi eserinden daha meshur olmusdur Cemenlikde seher yemeyi ile muqayise olunan bir diger eser yene Qustav Kubenin muellifi oldugu Ornasda defn tablosu idi Tablolar arasinda ilk baxisdan hec bir oxsarliq nezere carpmir Kurbenin eserinde vefat etmis sexsin Ornasda defn edilmesi tesvir edilmisdir Qadinlarin aglamasi fonunda kesisin dua oxumasi ve defn ayinin icra edilmesi gorunur Diqqetden yayinan tek meqam ise arxa sag hissede xacdan asilaraq edam edilmis namelum sexsdir Bu eserde Manenin eseri kimi Paris Salonua qebul edilereken ciddi problemlerle qarsilasmisdi Juri uzvuleri tablonun hansi janra aid olmasi haqqinda deqiq fikire qelmedikleri ucun tablonun salona qebul olunmama ehtimali boyuk idi Butun ehtimallara baxmayaraq Cemenlikde seher yemeyi nden ferqli olaraq eser salonda sergilenmis ve neticede boyuk qalmaqal yaratmisdir Her iki eser arasinda esas oxsarliq tablolarada realizm cereyanin ustunluk verilmesidir Kurbenin eserinde daha cox qem kedar oldugu halda Manenin eserinde ise ironiya vardir Manenin diger eserleri ile muqayiseEduard Manenin ilk nude janrinda cekdiyi Peri qizin teeccubu tablosu Her iki tabloda tesvir olunan qadinlarin duz istiqametde baxmasi tablolar arasinda mueyyen oxsarliqdan xeber verirdi 1862 ci ilde tamamlanan Tuileriesde Musiqi 1863 cu ilde senet eserleri kolleksioneri Luis Martinetin sexsi arxivinde sergilendi 1882 ci ilde cekilen Folies Bergerede bar eseri Eduard Manenin son sah eseri hesab olunur Eduard Mane Cemenlikde seher yemeyi eserinden evvel de cilpaq qadinlarin tesvirlerini cekmisdir Cilpaq qadinlari ilk vaxtlar hamamxanada tesvir etmeye ustunluk veren ressamin cekdiyi ilk tablo da bu baximdan ferqlenmir Peri qizin teeccubuManenin yaradiciliginda iki baximdan boyuk oneme sahibdir Ilk olaraq bu eser Manenin nyud janrinda cekdiyi ilk tablo idi Diger terefden ise tabloda ressamin heyat yoldasi Suzanna Lenhof tesvir olunmusdu Mane nyud janrinda daha iki resm eseri cekdi Eserlerden biri La Toilette adli qravur idi Mane sonraki cilpaq tesvirli eserlerinde evvelki tablolardan ferqli usluba muraciet etmisdir Daha cox muasir usluba ustunluk veren ressam qisa zaman erzinde novbeti nyud janrli eserlerini cekmeye basladi Bu tablolara misal olaraq 1869 cu ilde cekilen Cimerlikde tablosu modern heyati eks etdirirdi Manenin piknik menzereli bir diger tablosu 1861 ci ilde cekdiyi Baliq ovu adli eseridir Xanimi Suzanna ve ogullari Leon ile birlikde Mane bu eserde oz ailesini tesvir etmisdir Baliq ovu tablosunda Hollandiya ve Italiya resm mekteblerinin izlerini gormek olar 1862 ci ilde tamamlanan Tuileriesde musiqi tablosunda parkda piknikle mesgul olan bir qrup insan tesvir olunmusdur Cemenlikde seher yemeyi eserini emalatxanasinda ceken Mane Tuileriesde musiqi eserini aciq havada cekmisdir Manenin 1860 ci illerdeki en meshur ve onemli iki tablosu Cemenlikde seher yemeyi ve Olimpia tablolari hesab olunur Her iki eser seksual cehetlerin on plana cekilmesi ve yenilikcilik ideyalarini aciq sekilde teblig etdiyi ucun dovrunde sert sekilde tenqid olunmusdur Ressam meqsedyonlu sekilde her iki tabloda hansisa dusunceni ve ya ehvalati nagil etmekden imtina etmisdir Diger terefden Monenin heyatda bele bir menzere ile rastlasmasi barede sadece mulahizeler vardir Her iki tablo ile bagli olan muhun meselerden biri de tablolarda orta esrlerde cekilmis eserlere isare olunmasidir Olimpia tablosu Tisian terefinden cekilmis Urbino Venerasi eseri esasinda cekilmisdir Cemenlikde seher yemeyi tablosunu ise Rafael Santinin eserleri esasinda cekilmisdir Mone her iki eserinde avanqard medeniyyetin standart usullarindan istifade ederek dovrunun mahir ressamlarinin eserlerini postmodern uslubda yeniden yaratmisdir Manenin son tablolarindan biri olan Folies Bergerede bar eseri ile Cemenlikde seher yemeyi eseri arasinda mueyyen oxsarliqlar vardir Her iki eserde tesvir olunan qadinlarin uz cizgileri bir biri ile benzerlik teskil edir Diger terefden barmen qadinin arxasindaki guzguden gorunun kutle Cemenlikde seher yemeyi tablosundaki personajlarin arxasindaki menzere ile qarsilasdirildiginda ressamin uslubunun deyisdiyi gorunur Sert xettler ve aydin sekilde gosterilmis menzere oz yerini detallari deqiq gosterilmeyen bulaniq sekilde gosterilmis kutleye verir Iki tablo arasinda olan bu ferqlilik Monenin 1863 ve 1881 ci illerdeki resme baxis bucaginin deyisdiyini gosterir Pablo Pikasso ve Cemenlikde seher yemeyiPablo Pikasso Cemenlikde seher yemeyi tablosunun movzusu ile bagli 1954 1970 ci illerde 27 ferqli versiyasini ve 140 eskizini cekdi uc kardon maketini hazirlamisdir Pablo Pikasso Qustav Kurbe Ejen Delakrua Edqar Deqa Pyer Ogust Renuar ve Pol Sezann kimi XIX esr ressamlarindan tesirlenmis ve onlarin eserlerini oz elavelerini ederek yeniden cekmisdir Ancaq butun ressamlar arasinda Pablo Pikassonu diqqetini Mane ve onun Cemenlikde seher yemeyi eseri cekmisdir Pikasso Cemenlikde seher yemeyi tablosunun 27 ferqli versiyasini ve 140 eskizini cekmis uc kardon maketini hazirlamisdir Pikasso bu tablo ile ilk defe 1932 ci ilde maraqlanmaga baslamisdir Ressamin dostuna yazdigi bir mektubda Cemenlikde seher yemeyi tablosundan behs etdiyi melumdur Pikasso Cemenlikde seher yemeyi eserinde cox tesirlenmisdi Bu sebebden oz Cemenlikde seher yemeyi eserini cekmeye qerar verdi Bu baximdan Pikassonun ilk cehti 1954 cu ilin 26 iyun 29 iyun tarixlerinde oldu Bu muddet erzide Pikasso dord eded Cemenlikde seher yemeyi tablosunun eskizini hazirladi Pikasso ilk eskizlerinde Manenin uslubuna toxunmadan isleyir bir nov movcud eserin suretini cixarirdi 1959 cu ilde doqquz eskiz daha hazirlayan Pikasso 1960 ci ilde ilk Cemenlikde seher yemeyi eserini cekmeye basladi O diger numunelerde tabloda tesvir olunmus sexslerin yerlerini deyisdirdi renglerle oynadi ve en esasi tesvir olunan qadini kok gosterdi 1961 ci ilde cekilen novbeti tabloda Pikasso kisileri Saxta baba paltarinda gostermis daha sonraki eskizde ise butun personajlari cilpaq tesvir etmisdir Pikasso her uc sexsin sac ve geyimlerinde muxtelif deyisiklikler aparmisdir Bununla da hemin dovre qeder movcud olmayan Cemenlikde seher yemeyi tablolari yaranmisdir Pikassonun bir nece defe Cemenlikde seher yemeyi movzusunda islemesinin bir nece sebebi vardi Bu sebeblerden en onemlisi o idi ki Pikasso bu eseri gorduyu eserlerden tamamile ferqlendirir ve bunu adi bir ressam isi kimi qebul etmirdi Pikasso ozu de etiraf edirdi ki en yaxsi Cemenlikde seher yemeyi eserini Mane cekib bu baximdan Pikassoda mueyyen bir qisqancliq da vardi Mane terefinden cekilen resmde anlasilmaz sirr resmde tesvir olunan mekanin gizliliyi renglerin ahengi ve yuksek zovq vardir Ancaq Pikassonun bu qebilden olan eserlerinde narahatliq merhemetsiz bagislar sertlik ve zalimliq gorunur 1970 ci ilin 5 aprel tarixinde Pablo Pikasso movzu ile bagli son qravur eserini cekerek Cemenlikde seher yemeyi movzusunu yekunlasdirdi Pikassonun bu eser uzerinde bu qeder cox calismasinin sebeblerinden biri kimi Manenin bu eserle ozune qeder olan ressamlari geride qoymasi ve yeni bir medeni cereyan yaratmasi gosterilmisdir IstinadlarJocondeLab 2014 Ressamlar ve Qadinlar Metu Press 2003 Sehife 18 Farthing Stephen Olmeden evvel baxilmali 1001 resm eseri Carette Kitablari Avqust 2007 Sehife 436 ISBN 978 975 92722 9 6 Serullaz 1991 seh 123 Magalhaes Roberto Carvalho Mohtesem senet eserleri Alfa kitab evi 2008 Sehife 832 ISBN 978 975 297 994 9 Walther 1992 seh 491 White Nicholas The Family in Crisis in Late Nineteenth century French Fiction Cambridge University Press 1999 ISBN 978 0 521 56274 4 Rubin James Henry Manet s silence and the poetics of bouquets Harvard University Press 1994 Sehife 47 ISBN 978 0 674 54802 2 Brombert Beth Edouard Manet Rebel in a Frock Coat University of Chicago Press 1997 Sehife 125 ISBN 978 0 226 07544 0 Brombert Beth Edouard Manet Rebel in a Frock Coat University of Chicago Press 1997 Sehife 131 ISBN 978 0 226 07544 0 Mauclair Camille The French Impressionists 1860 1900 BiblioBazaar LLC 2008 ISBN 978 0 554 28887 1 Acton Mary Learning to look at modern art Routledge 2004 Sehife 29 ISBN 978 0 415 23811 3 Harris Jonathan P Greenberg Clement Fried Michael Clark Timothy J Writing back to modern art after Greenberg Fried and Clark Routledge 2005 Sehife 57 ISBN 978 0 415 32429 8 Discogs album cover 2020 12 02 at the Wayback Machine accessed 2010 09 05 Wittel Betina Hermesch Robert Breaux T A Absinthe Sip of Seduction A Contemporary Guide Fulcrum Publishing 2008 ISBN 978 1 933108 21 6 Sayfa 11 Strickland Boswell 1992 seh 101 Sabbeth Carol Monet and the Impressionists for Kids Their Lives and Ideas 21 Activities Chicago Review Press 2002 Sehife 7 ISBN 781556523977 Lanier Doris Absinthe the Cocaine of the Nineteenth Century A History of the Hallucinogenic Drug and Its Effect on Artists and Writers in Europe and the United States McFarland 2004 ISBN 978 0 7864 1967 8 Sayfa 101 Condra Jill The Greenwood Encyclopedia of Clothing Through World History 1801 to the present Greenwood Publishing Group Sehife 32 2008 Hadot Chase 2006 seh 63 Kern 1992 seh 76 Nochlin 2006 seh 80 Armstrong 2002 seh 150 Bossy Michael Andre Brothers Thomas McEnroe John Craig Artists Writers and Musicians An Encyclopedia of People Who Changed the World Oryx Press 2001 Sehife 116 ISBN 978 1 57356 154 9 Gardner Mamiya 2005 seh 70 Harries Karsten Meaning of Modern Art Northwestern University Press 1979 ISBN 9780810105935 Sayfa 78 Salvi Francesco Galante L R Ricciardi Andrea Ashley Susan The Impressionists The Oliver Press Inc 2008 ISBN 978 1 934545 03 4 Salvi 47 Kern 1992 seh 77 Nochlin58 Nochlin 2006 seh 58 Katz Robert Celestine Dars The Impressionists Handbook Sterling Publishing Company Inc 1999 ISBN 978 1 58663 752 1 2016 02 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 21 Kroneggar Tymieniecka 1994 seh 234 Cunnigham Reich 2005 seh 330 Gunderson 1998 seh 12 Reuter Peter Der grosse Reuter Birkhauser ISBN 978 3 540 25104 0 Hadot Chase 2006 seh 64 Strickland Boswell 1992 seh 100 McLeave Hugh A Moment of Truth The Life of Zola C amp M Online Media Inc 2001 Sehife 61 ISBN 978 0 917990 32 8 Williams 2004 seh 131 Alexander Victoria D Sociology of the arts exploring fine and popular forms Wiley Blackwell 2003 ISBN 978 0 631 23040 3 Serullaz 1991 Lewis Pericles The Cambridge Introduction to Modernism Cambridge University Press 2007 ISBN 978 0 521 82809 3 Lewis Pericles The Cambridge Introduction to Modernism Cambridge University Press 2007 ISBN 978 0 521 82809 3 Jiminez Jill Berk Banham Joanna Dictionary of Artists Models Taylor amp Francis 2001 ISBN 978 1 57958 233 3 Hemcinin baxin Commons ta Victorine Meurent Locke Nancy Manet and the Family Romance Princeton University Press 2003 Sehife 68 ISBN 978 0 691 11484 2 Florence 2004 seh 74 Paul Hayes Tucker Manet s Le Dejeuner sur l herbe Cambridge University Press 1998 pp 12 14 ISBN 0 521 47466 3 Streiter Terry W Nineteenth century European art a topical dictionary Greenwood Publishing Group 1999 Sehife 143 ISBN 978 0 313 29898 1 Streiter Terry W Nineteenth century European art a topical dictionary Greenwood Publishing Group 1999 Sehife 55 ISBN 978 0 313 29898 1 Streiter Terry W Nineteenth century European art a topical dictionary Greenwood Publishing Group 1999 ISBN 978 0 313 29898 1 2014 01 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 24 Armstrong 2002 seh II 2014 01 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 24 Jeffares Alexander Norman Yeats the European Rowman amp Littlefield 1989 ISBN 978 0 389 20875 4 Cumming Robert Sanat Inkilap Yayinlari 2008 ISBN 9751027191 2016 02 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 21 Rubin James Henry Manet s silence and the poetics of bouquets Harvard University Press 1994 Sehife 47 ISBN 978 0 674 54802 2 Brombert Beth Edouard Manet Rebel in a Frock Coat University of Chicago Press 1997 Sehife 125 ISBN 978 0 226 07544 0 Armstrong 2002 book Nochlin 2006 seh 63 Williams Robert Art theory an historical introduction Wiley Blackwell 2004 ISBN 978 1 4051 0707 5 Janson Janson 2003 Hall Marcia B The Cambridge Companion to Raphael Cambridge University Press 2005 ISBN 978 0 521 80809 5 Buser 2005 seh 415 Kroneggar Tymieniecka 1994 seh 415 Buser 2005 Buser 2005 seh 416 Nochlin 2006 seh 61 Rosenblum Robert 1989 Paintings in the Musee d Orsay New York Stewart Tabori amp Chang ISBN 1 55670 099 7 Cunnigham Reich 2005 seh 55 Barber Benjamin R McGrath Michael J Gargas The Artist and political vision Transaction Publishers 1981 ISBN 978 0 87855 380 8 Sayfa 40 Janson amp Janson 2003 Williams 2004 seh 130 Brombert Beth Edouard Manet Rebel in a Frock Coat University of Chicago Press 1997 ISBN 978 0 226 07544 0 Spence David Manet Alkim Yayinlari 2001 ISBN 975 337 179 9 Rubin James Henry Manet s silence and the poetics of bouquets Harvard University Press 1994 ISBN 978 0 674 54802 2 Sayfa 82 Nochlin 2006 seh 67 Nochlin 2006 seh 72 Noklin 72 Armstrong 2002 seh 25 Armstrong 2002 seh 125 Fulcher Jane F Debussy and his world Princeton University Press 2001 ISBN 978 0 691 09042 9 Bossy Michael Andre Brothers Thomas McEnroe John Craig Artists Writers and Musicians An Encyclopedia of People Who Changed the World Oryx Press 2001 ISBN 978 1 57356 154 9 Sayfa 207 Meecham Pam Sheldon Julie Modern art a critical introduction Routledge 2005 ISBN 978 0 415 28194 2 Meecham Pam Sheldon Julie Modern art a critical introduction Routledge 2005 ISBN 978 0 415 28194 2 Orse Muzeyinin resmi internet sehifesi olu kecid Meecham Pam Sheldon Julie Modern art a critical introduction Routledge 2005 ISBN 978 0 415 28194 2 Sayfa 85 Picasso Challenging the past sergi kitabi sayfa 116 Orsay Muzesi resmi sitesi olu kecid sayfa 2 Orsay Muzesi resmi sitesi olu kecid sayfa 3 Lopes Dominic Understanding pictures Oxford University Press 2004 ISBN 978 0 19 927203 7 Sayfa 216 Orsay Muzesi resmi sitesi olu kecid sayfa 4EdebiyyatAronson Marc Art attack a short cultural history of the avant garde Houghton Mifflin Harcourt 1998 ISBN 978 0 395 79729 7 Buser Thomas Experiencing art around us Cengage Learning 2005 ISBN 978 0 534 64114 6 Cunnigham Lawrence Reich John Culture and values a survey of the humanities Cengage Learning 2005 ISBN 978 0 534 58229 6 Florence Penny Sexed universals in contemporary art Allworth Communications Inc 2004 ISBN 978 1 58115 313 2 Gardner Helen Mamiya Christin J Gardner s art through the ages the western perspective Cengage Learning 2005 ISBN 978 0 495 00478 3 redundant parameters redundant parameters Gunderson Jessica Impressionism The Creative Company 2008 ISBN 978 1 58341 611 2 Hadot Pierre Chase Michael The veil of Isis an essay on the history of the idea of nature Harvard University Press 2006 ISBN 978 0 674 02316 1 Harris Jonathan P Greenberg Clement Fried Michael Writing back to modern art after Greenberg Fried and Clark Routledge 2005 ISBN 978 0 415 32429 8 Janson Horst Woldemar Janson Anthony F History of art the Western tradition Prentice Hall 2003 ISBN 978 0 13 182895 7 Jones Caroline A Machine in the Studio Constructing the Postwar American Artist University of Chicago Press 1998 ISBN 978 0 226 40649 7 Kern Stephen The culture of love Victorians to moderns Harvard University Press 1992 ISBN 978 0 674 17959 2 Kern Stephen Eyes of love the gaze in English and French paintings and novels 1840 1900 Reaktion Books 1996 ISBN 978 0 948462 83 2 Kroneggar Marlies Tymieniecka Anna Therasa Allegory old and new in literature the fine arts music and theatre and its continuity in culture 1994 ISBN 978 0 7923 2348 8 Nochlin Linda Bathers bodies beauty the visceral eye Harvard University Press 2006 ISBN 978 0 674 02116 7 Serullaz Maurice Impressionizm Ensiklopediyasi Remzi Kitabevi 1991 ISBN 9751402516 Strickland Carol Boswell John The annotated Mona Lisa a crash course in art history from prehistoric to post modern Andrews McMeel 1992 ISBN 978 0 8362 8005 0 Walther F Suckale Robert Eschenburg Barbara Wundram Manfred Masterpieces of Western Art A History of Art in 900 Individual Studies from the Gothic to the Present Day Taschen 2002 ISBN 978 3 8228 1825 1 Armstrong Carol Manet Manette Yale University Press 2002 ISBN 978 0 300 09658 3Xarici kecidlerVikianbarda Cemenlikde seher yemeyi ile elaqeli mediafayllar var Orse muzeyinin resmi internet sehifesinde Cemenlikde seher yemeyi 2016 02 03 at the Wayback Machine Orse muzeyinin resmi internet sehifesinde Manenin Le Dejeuner sur l herbe eseri olu kecid Le Dejeuner sur l herbe Internet Movie Database saytinda