Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dieqo Velaskes (isp. Diego Velázquez; 6 iyun 1599[…], Sevilya – 6 avqust 1660[…], Madrid) — İspaniyalı rəssam.
| Dieqo Velaskes | |
|---|---|
 | |
| Doğum adı | Diego Rodríguez de Silva y Velázquez |
| Doğum tarixi | 6 iyun 1599[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 6 avqust 1660[…](61 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | rəssam, incəsənət xadimi, vizual incəsənət rəssamı |
| Janrlar | portret rəssamlığı[d], mifologiya rəssamlığı[d], tarix rəssamlığı, dini rəssamlıq[d], portret, məişət janrı, peyzaj, nü, Animalistika, dini incəsənət[d], natürmort |
| Stil | barokko |
| Tanınmış işləri | |
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
6 iyun 1599-cu ildə portuqaliyalı bir Yəhudi olan vəkil ata (Juan Rodríguez de Silva) ilə zadəgan bir ailədən gələn ananın (Jerónima Velázquez) ilk oğlan övladı olaraq dünyaya gəldi. O dövrdə İspaniyada ailənin ilk oğlan övladının ananın qızlıq soyadını alması ənənə olduğundan, Velaskes soyadını aldı. Dieqo Velaskes dil öyrəndi, fəlsəfə oxudu, rəsm dərsləri aldı. İlk rəsm müəllimi məşhur rəssam Francisco de Herrera idi. Uzun tüklü fırçalarla rəsm çəkməyi böyük ehtimal ki, ondan öyrəndi. Velaskes, sərt təbiətli yaşlı bir rəssam olan Francisco de Herrera ilə bir ilə yaxın müddətdə çalışdıqdan sonra, 12 yaşında olarkən, daha pis rəssam lakin daha yaxşı müəllim olan Francisco Pacheco'nun şagirdi oldu. Beş il onunla işlədi. Müəllimi Sevilyadakı sənət adamlarına yaxın olduğundan, Velaskes dövrün ədəbiyyat və sənət dəyişkənliklərini yaxından təqib etməyə başladı və gələcəkdə saraya girməyində müəlliminin köməyi oldu. Rəssam olaraq qısa zamanda məşhur oldu. 17 yaşında belə olmayan Velaskes şəhər rəssamları lojasına qəbul edildi. "Saka" o günlərdə, Sevilyada çəkdiyi rəsmlərdəndir.
1618-ci ildə müəlliminin qızı Juana Pacheco ilə evləndi. İki qızları oldu. Böyük qızları Francısca de Silva Velaskes Pacheco (1619–1658), məşhur rəssam Juan Bautista Martínez del Mazo ilə evləndi. Kiçik qızları isə hələ körpə ikən öldü.
Taxta IV Filip keçdikdə, rəhbərliyi Kont-Dük Olivaresa verib, özü də rəsm sənətinə sıx maraq göstərdi. Bu dövrdə Velaskes Saraya Kral ilə tanış olmağa çağırıldı amma lazımı marağı görməyib Sevilyaya geri qayıtdı. Aylar sonra Saraydan rəsmi bir dəvət alaraq Kralın bir portretini çəkdi, bu əsər IV Filip tərəfindən çox bəyənildi və Velaskes saray rəssamlığına təyin edildi. 1623-cü ildə Velaskes, ailəsiylə birlikdə Madridə köçdü. Kral IV. Filipin dostluğunu qazanan Velaskes, həyatının sonuna qədər də ondan kömək gördü. Velaskes yaşadığı müddət ərzincə, sarayın tək böyük rəssamı oldu.
1628-ci ildə Flamand rəssam Peter Paul Rubens Madridə gələndə, Kral Filip bu böyük sənətçiyi İspaniyadakı sənət əsərlərini gəzdirmək vəzifəsini Velaskesə verdi. Yeddi ay ərzində bu diplomatik vəzifəni boynuna götürən Velaskes rəssam Rubensi çox təqdir etsə də, öz rəsmləri onun təsiri altında qalmadı. Növbəti il Kral italyan əsərlərini və sənətçilərini görməyi çox istəyən Velaskesi İtaliyaya göndərdi. Bir il yarım davam edən bu səyahət zamanı Kral, rəssamın aylıq maaşını kəsmədiyi kimi, yol pulunu da özü ödəmişdi. Sənətçi orada Mikelancelo, Rafael kimi İtalyan rəssamlarının əsərlərini kopya edərək işlədi, o vaxt özü üçün bir neçə rəsm də çəkdi.
1631-ci ildə Madridə qayıdan Velaskes, Kral Filipin sarayında rəssamlığa davam etdi. Kralın, kral ailəsinin, Saraydakı portretlərini çəkdi. Mövzusunu tarixdən alan "Bredanın təslim olması" ilə dini rəsm olan "Çarmıxa çəkilmə" də o günlərdə çəkdiyi məşhur rəsmlərdəndir. İspaniyada bir sənət akademiyası qurulmasına qərar veriləndə, Velaskes əsər satın almaq üçün ikinci dəfə İtaliyaya göndərildi. Həmin vaxt Roma Papası olan X İnnokenti sənətçini çox yaxşı qarşılayaraq bir portretini çəkdirdi. 1650-ci ildə çəkilən və "X İnnokentinin portreti" adlanan bu əsər, rəssamın yeni bir sənət axtarışında olduğunu göstərən ilk əsər olduğu üçün əhəmiyyətlidir və müəllifin ən məşhur əsərlərindən biri sayılır. 1651-ci ildə İspaniyaya qayıdan Velaskes yenidən saray rəsmlərinə başladı. Bunlar arasında ən məşhuru kiçik şahzadə Marqarita Mariyanın "Las Meninas" adlı tablosudur.
1659-cu ildə Filip, Velaskesə "cəngavər" titulunu verdi. Bu titul onu inkvizisiya təzyiqindən qurtararaq rahat-rahat işləməsini təmin etdi. 1660-cı ildə İspan şahzadəsi Maria Teresa ilə Fransa Kralı XIV. Louisin toy hazırlıqlarına nəzarət etdi. Toyu sənət cəhətdən zənginləşdirdi. 26 İyunda Madridə qayıtdı, 31 iyulda xəstələndi. Bu xəstəlikdən xilas ola bilməyərək 6 avqust 1660-cı ildə, 61 yaşında ölən sənətçi böyük bir mərasimlə San Juan Kilsəsinin bağçasına dəfn edildi. O dəfn edilərkən Kral "artıq mən məhv oldum" deyərək ağladı. Həyatı boyunca rəssamı səssiz bir kölgə kimi izləyən arvadı, ölümündən çox qısa müddət sonra, rəssamın öldüyü otaqda öldü və sonra ərinin yanına basdırıldı. Sevilyada rəssamın xatirəsinə tikilən abidənin altında "həqiqətin rəssamına" yazılmaqdadır.
Yaradıcılığı
İncəsənət həyatının Sevilyada keçən ilk dövründə bodeqon növü əsərlər çəkdi. Bu növ, ümumiyyətlə mətbəxdə olan əşyaların, yemək və içkilərin insan fiqurları ilə birlikdə təsvir edildiyi, insan fiqurlarının gündəlik həyatın içindəki təvazökar insanların içindən seçildiyi bir rəsm növüdür. "Tavada Yumurta Bişirən Qadınlar" bu növdə əsərlərinin ilk nümunələrindəndir. Velaskes, təxminən on ilə qədər bu cür əsərlər çəkdikdən sonra, Madriddə saray rəssamı olduğu dövrdə portretlər çəkdi. Amma portreti heç bir zaman insan rəsmindən ibarət olaraq görmədi. Rəsmini çəkdiyi Kralı ya da Kraliçanın yanına mütləq bir ağac ya da it kimi bir obyekt əlavə etdi, bodeqonlardan gələn vərdişlərini bu portretlərdə əks etdirdi.
Ən məşhur əsəri "Baxıcılar" (1656/57) adını daşıyır. Bu əsər dünya rəssamlıq tarixində kətana çəkilmiş ilk üç ölçülü rəsm əsəridir. Rəssam portretdə bütünü ilə görünür, Kral və Kraliça isə otağının arxa hissəsindəki aynada müəyyən naməlum görünüşləri var. Rəssamın sağ tərəfində beş yaşındakı Şahzadə Margarita maraqla ana və atasına baxır, baxıcısı isə onunla maraqlanmaqdadır. Şəkildəki fiqurlar duruşlarının tam hərəkətə çevriləcəyi anda göstərilmişlər. Bir rəvayətə görə Velaskesin ölümündən sonra Kral bu portret ilə onun otağına girmiş və başında, əsərdə rəssamın sinəsində görülən qırmızı xaçı çəkmişdir. Bu xaç Santiago cəngavərlərinin simvoludur. Bu şəkil sonrakı dövrlərdə Velaskesin ilk Kubist olduğunun iddia edilməsinə gətirib çıxarmışdır.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural (порт.). São Paulo: Itaú Cultural, 2001.
- Store norske leksikon (норв.). 1978. ISSN 2464-1480
- Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- RKDartists (nid.).
- Find a Grave (ing.). 1996.
- https://rkd.nl/en/explore/artists/79750.
- Brown J. Velázquez and the Evolution of High Baroque Painting in Madrid (ing.). 1995.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dieqo Velaskes isp Diego Velazquez 6 iyun 1599 Sevilya 6 avqust 1660 Madrid Ispaniyali ressam Dieqo VelaskesDogum adi Diego Rodriguez de Silva y VelazquezDogum tarixi 6 iyun 1599 1599 06 06 Dogum yeri Sevilya Kastiliya kralligiVefat tarixi 6 avqust 1660 1660 08 06 61 yasinda Vefat yeri Madrid Madrid vilayeti d IspaniyaDefn yeri MadridFealiyyeti ressam incesenet xadimi vizual incesenet ressamiJanrlar portret ressamligi d mifologiya ressamligi d tarix ressamligi dini ressamliq d portret meiset janri peyzaj nu Animalistika dini incesenet d naturmortStil barokkoTaninmis isleri Meninler Bredanin teslim edilmesiMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati6 iyun 1599 cu ilde portuqaliyali bir Yehudi olan vekil ata Juan Rodriguez de Silva ile zadegan bir aileden gelen ananin Jeronima Velazquez ilk oglan ovladi olaraq dunyaya geldi O dovrde Ispaniyada ailenin ilk oglan ovladinin ananin qizliq soyadini almasi enene oldugundan Velaskes soyadini aldi Dieqo Velaskes dil oyrendi felsefe oxudu resm dersleri aldi Ilk resm muellimi meshur ressam Francisco de Herrera idi Uzun tuklu fircalarla resm cekmeyi boyuk ehtimal ki ondan oyrendi Velaskes sert tebietli yasli bir ressam olan Francisco de Herrera ile bir ile yaxin muddetde calisdiqdan sonra 12 yasinda olarken daha pis ressam lakin daha yaxsi muellim olan Francisco Pacheco nun sagirdi oldu Bes il onunla isledi Muellimi Sevilyadaki senet adamlarina yaxin oldugundan Velaskes dovrun edebiyyat ve senet deyiskenliklerini yaxindan teqib etmeye basladi ve gelecekde saraya girmeyinde muelliminin komeyi oldu Ressam olaraq qisa zamanda meshur oldu 17 yasinda bele olmayan Velaskes seher ressamlari lojasina qebul edildi Saka o gunlerde Sevilyada cekdiyi resmlerdendir 1618 ci ilde muelliminin qizi Juana Pacheco ile evlendi Iki qizlari oldu Boyuk qizlari Francisca de Silva Velaskes Pacheco 1619 1658 meshur ressam Juan Bautista Martinez del Mazo ile evlendi Kicik qizlari ise hele korpe iken oldu Taxta IV Filip kecdikde rehberliyi Kont Duk Olivaresa verib ozu de resm senetine six maraq gosterdi Bu dovrde Velaskes Saraya Kral ile tanis olmaga cagirildi amma lazimi maragi gormeyib Sevilyaya geri qayitdi Aylar sonra Saraydan resmi bir devet alaraq Kralin bir portretini cekdi bu eser IV Filip terefinden cox beyenildi ve Velaskes saray ressamligina teyin edildi 1623 cu ilde Velaskes ailesiyle birlikde Madride kocdu Kral IV Filipin dostlugunu qazanan Velaskes heyatinin sonuna qeder de ondan komek gordu Velaskes yasadigi muddet erzince sarayin tek boyuk ressami oldu 1628 ci ilde Flamand ressam Peter Paul Rubens Madride gelende Kral Filip bu boyuk senetciyi Ispaniyadaki senet eserlerini gezdirmek vezifesini Velaskese verdi Yeddi ay erzinde bu diplomatik vezifeni boynuna goturen Velaskes ressam Rubensi cox teqdir etse de oz resmleri onun tesiri altinda qalmadi Novbeti il Kral italyan eserlerini ve senetcilerini gormeyi cox isteyen Velaskesi Italiyaya gonderdi Bir il yarim davam eden bu seyahet zamani Kral ressamin ayliq maasini kesmediyi kimi yol pulunu da ozu odemisdi Senetci orada Mikelancelo Rafael kimi Italyan ressamlarinin eserlerini kopya ederek isledi o vaxt ozu ucun bir nece resm de cekdi 1631 ci ilde Madride qayidan Velaskes Kral Filipin sarayinda ressamliga davam etdi Kralin kral ailesinin Saraydaki portretlerini cekdi Movzusunu tarixden alan Bredanin teslim olmasi ile dini resm olan Carmixa cekilme de o gunlerde cekdiyi meshur resmlerdendir Ispaniyada bir senet akademiyasi qurulmasina qerar verilende Velaskes eser satin almaq ucun ikinci defe Italiyaya gonderildi Hemin vaxt Roma Papasi olan X Innokenti senetcini cox yaxsi qarsilayaraq bir portretini cekdirdi 1650 ci ilde cekilen ve X Innokentinin portreti adlanan bu eser ressamin yeni bir senet axtarisinda oldugunu gosteren ilk eser oldugu ucun ehemiyyetlidir ve muellifin en meshur eserlerinden biri sayilir 1651 ci ilde Ispaniyaya qayidan Velaskes yeniden saray resmlerine basladi Bunlar arasinda en meshuru kicik sahzade Marqarita Mariyanin Las Meninas adli tablosudur 1659 cu ilde Filip Velaskese cengaver titulunu verdi Bu titul onu inkvizisiya tezyiqinden qurtararaq rahat rahat islemesini temin etdi 1660 ci ilde Ispan sahzadesi Maria Teresa ile Fransa Krali XIV Louisin toy hazirliqlarina nezaret etdi Toyu senet cehetden zenginlesdirdi 26 Iyunda Madride qayitdi 31 iyulda xestelendi Bu xestelikden xilas ola bilmeyerek 6 avqust 1660 ci ilde 61 yasinda olen senetci boyuk bir merasimle San Juan Kilsesinin bagcasina defn edildi O defn edilerken Kral artiq men mehv oldum deyerek agladi Heyati boyunca ressami sessiz bir kolge kimi izleyen arvadi olumunden cox qisa muddet sonra ressamin olduyu otaqda oldu ve sonra erinin yanina basdirildi Sevilyada ressamin xatiresine tikilen abidenin altinda heqiqetin ressamina yazilmaqdadir YaradiciligiIncesenet heyatinin Sevilyada kecen ilk dovrunde bodeqon novu eserler cekdi Bu nov umumiyyetle metbexde olan esyalarin yemek ve ickilerin insan fiqurlari ile birlikde tesvir edildiyi insan fiqurlarinin gundelik heyatin icindeki tevazokar insanlarin icinden secildiyi bir resm novudur Tavada Yumurta Bisiren Qadinlar bu novde eserlerinin ilk numunelerindendir Velaskes texminen on ile qeder bu cur eserler cekdikden sonra Madridde saray ressami oldugu dovrde portretler cekdi Amma portreti hec bir zaman insan resminden ibaret olaraq gormedi Resmini cekdiyi Krali ya da Kralicanin yanina mutleq bir agac ya da it kimi bir obyekt elave etdi bodeqonlardan gelen verdislerini bu portretlerde eks etdirdi En meshur eseri Baxicilar 1656 57 adini dasiyir Bu eser dunya ressamliq tarixinde ketana cekilmis ilk uc olculu resm eseridir Ressam portretde butunu ile gorunur Kral ve Kralica ise otaginin arxa hissesindeki aynada mueyyen namelum gorunusleri var Ressamin sag terefinde bes yasindaki Sahzade Margarita maraqla ana ve atasina baxir baxicisi ise onunla maraqlanmaqdadir Sekildeki fiqurlar duruslarinin tam herekete cevrileceyi anda gosterilmisler Bir revayete gore Velaskesin olumunden sonra Kral bu portret ile onun otagina girmis ve basinda eserde ressamin sinesinde gorulen qirmizi xaci cekmisdir Bu xac Santiago cengaverlerinin simvoludur Bu sekil sonraki dovrlerde Velaskesin ilk Kubist oldugunun iddia edilmesine getirib cixarmisdir 1656 IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Itau Cultural Enciclopedia Itau Cultural port Sao Paulo Itau Cultural 2001 ISBN 978 85 7979 060 7 Store norske leksikon norv 1978 ISSN 2464 1480 Brockhauz Ensiklopediyasi alm RKDartists nid Find a Grave ing 1996 https rkd nl en explore artists 79750 Brown J Velazquez and the Evolution of High Baroque Painting in Madrid ing 1995