Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fransisko Xose de Qoyya (30 mart 1746[…] – 16 aprel 1828[…], Bordo) — ispan rəssamı.
| Fransisko Qoyya | |
|---|---|
| isp. Francisco José de Goya y Lucientes | |
 | |
| Doğum tarixi | 30 mart 1746[…] |
| Vəfat tarixi | 16 aprel 1828[…](82 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Milliyyəti | ispan |
| Fəaliyyəti | rəssam, rəssam-qravüraçı[d], litoqraf, işləmə ustası, boyakar[d], vizual incəsənət rəssamı |
| Təhsili | rəssam Lusian-i-Martinesin emalatxanası |
| Janrlar | portret rəssamlığı[d], mifologiya rəssamlığı[d], tarix rəssamlığı, dini rəssamlıq[d], portret, janr rəssamlığı, natürmort |
| Stillər | romantizm, rokoko |
| Tanınmış işləri | Madriddə 2 may 1808 Madriddə 3 may 1808 Çılpaq Maxa |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adı tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına daxil edilib.
Həyatı
1746-cı il mart ayının 30-da İspaniyada dünyaya göz açıb. İspan rəssamları içərisində romantiklərindən hesab edilən Qoyyanın yaratdığı əsərlərdə Pikassonun üslubunu görmək mümkündü. Rənglərdən ustalıqla istifadə və özündən əvvəlki sələflərinin üslubunu peşəkarcasına mənimsəmək bacarığı onun yaradıcılığının başlıca xüsusiyyətidir. Uşaqlığını İspaniyada keçirən rəssam ailəsi ilə birgə 1749-cu ildə Saraqosa şəhərində aldığı evə köçür. Ehtimallara görə, onun bu qədər savadlı olmasının əsas səbəbi, yaşadığı yerdə keçilən rəsm dərslərində onun fəal iştirak etməsidir.
Yaradıcılığı
Rəssam 14 yaşında Xose Luzan ilə birlikdə təhsil alır. Onun çəkdiyi rəsm əsərləri Anton Rafael tərəfindən bəyənilir. Bu isə öz növbəsində onlar arasında dostluq münasibəti yaradır.
Məşhur rəssamın o zamankı eskizləri elə də tanınmırdı. Öz sənətini davam etdirmək üçün Romaya gedən Qoyya, Parma şəhərində təşkil edilən rəsm sərgisində ikinci yerə layiq görülür. Elə həmin ildə Saraqosaya geri dönür. İlk işlərini isə rəssam kağız üzərində deyil, evlərin divarlarına çəkib. Qoyya 1773-cü il iyunun 25-də öz qohumlarından olan bir xanımla evləndikdən sonra, işə düzəlir. Bundan sonra rəssamın uğurları daha da artır. Səbəb isə çəkdiyi rəsmlərin maraq doğurması idi. Onun çəkdiyi rəsmlər arasında ən məşhuru "San Fransisko kilsəsinin atları" adlı kətan üzərində çəkilən əsər hesab edilir. İnsanlar içərisində artıq məşhurlaşan Qoyya 1783-cü ildə kral III Karlosun portretini çəkmək üçün təklif alır. Bu təklif onun həm gələcək həyatına, həm də iş karyerasına öz müsbət təsirini göstərir.
Məhz bundan sonra Qoyya zəngin ispan ailələrindən bəzi sifarişlər almağa başlayır. Yaratdığı sonsuz gözəlliklərə baxmayaraq, rəssam adı belə məlum olmayan xəstəlik ucbatından bir müddət yaradıcılığına ara verir.
Qoyyanı öz müasirlərindən fərqləndirən mühüm cəhətlər — sənətinin parlaq fərdiliyi, çılpaq həqiqətə can atması, kortəbii başlanğıcın axtarışı və insan qəlbinin qaranlıq dərinliyinə baxmaq istəyindəki qorxmazlığıdır. Yeni dövr incəsənətinin təşəkkülü rəssam Qoyyanın adı ilə bağlıdır. Onun yaradıcılığı XIX–XX əsrlərin dünya mədəniyyətinin nəinki rəngkarlıq və qrafika sahələrinə, həmçinin ədəbiyyat, dramaturgiya, teatr və kinoya da böyük təsir göstərmişdir.
Fransisko Qoyyanın məşhur "" tablosu rəngkarlıq üzrə sənətşünas və tənqidçiləri heyran etmişdi. Hələ heç vaxt, heç kim saray adamlarını bu cür təsvir etməyə cəsarət etməmişdi. Qoyya hökmdarın və arvadının mənəvi eybəcərliyini, daxili puçluğunu və lovlağını kəskin surətdə ifşa etməkdən çəkinməmişdir. Kiçik qızı — Mariya İzabelin zərif obrazı isə mələyi xatırladır.
1792-ci ilin sonu, 1793-cü ilin əvvəllərində kar olan rəssamın həyat yoldaşı vəfat etir. Xanımının itkisi rəssamı sarsıldır. Həm xəstəliyi, həm çətinliklə yaşadığı həyatı, həm də həyat yoldaşının ölümü artıq Qoyyanın yaradıcılığının sonu demək idi. 1824-cü ildə İspaniyanı tərk edən rəssam 1826-cı ildə yenidən öz ölkəsinə qayıdır. Ömrünün son illərini yaşayan rəssam daha yaradıcılıqla məşğul olmur. "Onsuz da mən bu dünyanı tərk edəcəyəm" deyən rəssam 82 yaşında 1828-ci ildə vəfat edir.
Onu da qeyd edək ki, bu gün əsərləri dünya xalqları tərəfindən sevilərək maraqla qarşılanan rəssamın sümükləri 1919-cu ildə qazılaraq ölkədə kiçik bir kilsəyə verilir. Səbəb isə rəssamın yaradıcılığının əsas mövzusunun çarmıxa çəkilən insan görüntülərinin üstünlük təşkil etməsidi.
Məşhur əsərləri
- Çətir (1777)
- Od (1793)
- İblisin çırağı (1798)
- Su paylayan qız (1810)
- Aktrisa Antoniya Zarate (1811)
- Öz uşaqlarını yeyən Saturn (1823)
- Saturn oğlunu yeyir (rəsm əsəri)
İstinadlar
- Bernard M. O. y. Galería biográfica de artistas españoles del siglo XI (isp.). Madrid: 1868. Vol. 1. P. 311.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Bernard M. O. y. Galería biográfica de artistas españoles del siglo XI (isp.). Madrid: 1868. Vol. 1. P. 314.
- Harris-Frankfort E. Francisco Goya // Encyclopædia Britannica (ing.).
- RKDartists (nid.).
- https://www.theartstory.org/artist/goya-francisco/.
- https://www.nationalgallery.org.uk/artists/francisco-de-goya.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-04-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-05-30.
 | Rəssam ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Fransisko Xose de Qoyya 30 mart 1746 16 aprel 1828 Bordo ispan ressami Fransisko Qoyyaisp Francisco Jose de Goya y LucientesDogum tarixi 30 mart 1746 1746 03 30 Vefat tarixi 16 aprel 1828 1828 04 16 82 yasinda Vefat yeri BordoMilliyyeti ispanFealiyyeti ressam ressam qravuraci d litoqraf isleme ustasi boyakar d vizual incesenet ressamiTehsili ressam Lusian i Martinesin emalatxanasiJanrlar portret ressamligi d mifologiya ressamligi d tarix ressamligi dini ressamliq d portret janr ressamligi naturmortStiller romantizm rokokoTaninmis isleri Madridde 2 may 1808 Madridde 3 may 1808 Cilpaq Maxa Vikianbarda elaqeli mediafayllar Adi tarixde 100 en cox oyrenilmis sexsiyyetler siyahisina daxil edilib Heyati1746 ci il mart ayinin 30 da Ispaniyada dunyaya goz acib Ispan ressamlari icerisinde romantiklerinden hesab edilen Qoyyanin yaratdigi eserlerde Pikassonun uslubunu gormek mumkundu Renglerden ustaliqla istifade ve ozunden evvelki seleflerinin uslubunu pesekarcasina menimsemek bacarigi onun yaradiciliginin baslica xususiyyetidir Usaqligini Ispaniyada keciren ressam ailesi ile birge 1749 cu ilde Saraqosa seherinde aldigi eve kocur Ehtimallara gore onun bu qeder savadli olmasinin esas sebebi yasadigi yerde kecilen resm derslerinde onun feal istirak etmesidir Yaradiciligi 1800 Ressam 14 yasinda Xose Luzan ile birlikde tehsil alir Onun cekdiyi resm eserleri Anton Rafael terefinden beyenilir Bu ise oz novbesinde onlar arasinda dostluq munasibeti yaradir Meshur ressamin o zamanki eskizleri ele de taninmirdi Oz senetini davam etdirmek ucun Romaya geden Qoyya Parma seherinde teskil edilen resm sergisinde ikinci yere layiq gorulur Ele hemin ilde Saraqosaya geri donur Ilk islerini ise ressam kagiz uzerinde deyil evlerin divarlarina cekib Qoyya 1773 cu il iyunun 25 de oz qohumlarindan olan bir xanimla evlendikden sonra ise duzelir Bundan sonra ressamin ugurlari daha da artir Sebeb ise cekdiyi resmlerin maraq dogurmasi idi Onun cekdiyi resmler arasinda en meshuru San Fransisko kilsesinin atlari adli ketan uzerinde cekilen eser hesab edilir Insanlar icerisinde artiq meshurlasan Qoyya 1783 cu ilde kral III Karlosun portretini cekmek ucun teklif alir Bu teklif onun hem gelecek heyatina hem de is karyerasina oz musbet tesirini gosterir Mehz bundan sonra Qoyya zengin ispan ailelerinden bezi sifarisler almaga baslayir Yaratdigi sonsuz gozelliklere baxmayaraq ressam adi bele melum olmayan xestelik ucbatindan bir muddet yaradiciligina ara verir Qoyyani oz muasirlerinden ferqlendiren muhum cehetler senetinin parlaq ferdiliyi cilpaq heqiqete can atmasi kortebii baslangicin axtarisi ve insan qelbinin qaranliq derinliyine baxmaq isteyindeki qorxmazligidir Yeni dovr incesenetinin tesekkulu ressam Qoyyanin adi ile baglidir Onun yaradiciligi XIX XX esrlerin dunya medeniyyetinin neinki rengkarliq ve qrafika sahelerine hemcinin edebiyyat dramaturgiya teatr ve kinoya da boyuk tesir gostermisdir Fransisko Qoyyanin meshur tablosu rengkarliq uzre senetsunas ve tenqidcileri heyran etmisdi Hele hec vaxt hec kim saray adamlarini bu cur tesvir etmeye cesaret etmemisdi Qoyya hokmdarin ve arvadinin menevi eybecerliyini daxili puclugunu ve lovlagini keskin suretde ifsa etmekden cekinmemisdir Kicik qizi Mariya Izabelin zerif obrazi ise meleyi xatirladir 1792 ci ilin sonu 1793 cu ilin evvellerinde kar olan ressamin heyat yoldasi vefat etir Xaniminin itkisi ressami sarsildir Hem xesteliyi hem cetinlikle yasadigi heyati hem de heyat yoldasinin olumu artiq Qoyyanin yaradiciliginin sonu demek idi 1824 cu ilde Ispaniyani terk eden ressam 1826 ci ilde yeniden oz olkesine qayidir Omrunun son illerini yasayan ressam daha yaradiciliqla mesgul olmur Onsuz da men bu dunyani terk edeceyem deyen ressam 82 yasinda 1828 ci ilde vefat edir Onu da qeyd edek ki bu gun eserleri dunya xalqlari terefinden sevilerek maraqla qarsilanan ressamin sumukleri 1919 cu ilde qazilaraq olkede kicik bir kilseye verilir Sebeb ise ressamin yaradiciliginin esas movzusunun carmixa cekilen insan goruntulerinin ustunluk teskil etmesidi Qoyyanin avtoportetiMeshur eserleriCetir 1777 Od 1793 Iblisin ciragi 1798 Su paylayan qiz 1810 Aktrisa Antoniya Zarate 1811 Oz usaqlarini yeyen Saturn 1823 Saturn oglunu yeyir resm eseri IstinadlarBernard M O y Galeria biografica de artistas espanoles del siglo XI isp Madrid 1868 Vol 1 P 311 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Bernard M O y Galeria biografica de artistas espanoles del siglo XI isp Madrid 1868 Vol 1 P 314 Harris Frankfort E Francisco Goya Encyclopaedia Britannica ing RKDartists nid https www theartstory org artist goya francisco https www nationalgallery org uk artists francisco de goya Arxivlenmis suret 2022 04 02 tarixinde Istifade tarixi 2019 05 30 Ressam ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin