Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Romantizm (fr. romantisme) — XVIII əsrin sonu — XIX əsrin əvvəllərində Avropa və Amerika mədəniyyətində ideya-bədii cərəyan. Romantizm ədəbi-estetik anlayış kimi Almaniyada "Yena məktəbi" nümayəndələrinin (Şleqel qardaşları, F.Novalis, L. Tik, V. Vakkenroder) fəaliyyəti (1798–1802) sayəsində yayılmağa başlamışdır. Romantizmin estetik əsasını "bədii ideallaşdırma" prinsipi, müstəsna şəraitdə müstəsna xarakterlərin yaradılması, həyatın olduğu kimi deyil, "olmalı olduğu kimi" təsviri təşkil edir.
A. S. Puşkin, M. Y. Lermontov, E. Hofman, C. Q. Bayron, P. B. Şelli, C. Kits, V. Hüqo, F. R. Şatobrian, A. Vinyi, C. Leopardi, A. Mandzoni, Ş. Petefi, M. Eminesku, T. Şevçenko romantizmin ən görkəmli nümayəndələri hesab olunurlar.
Azərbaycan ədəbiyyatında romantizm isə H. Cavid, M. Hadi, A. Səhhət, A. Şaiq və b. tərəfindən icra olunmşdur.
Romantizm rəsm əsərlərində
Romantizm, XVIII əsr Avropasının həyəcan və coşğusunu, azadlıq ehtiraslarını dilə gətirən bir axındır. Ağıldan çox duyğuya səslənən bir sənətdir. Romantik şəklin qabaqcıllarından Gericaultnun Napoleona Ordusundan Bir Süvarini göstərən əsəri (Louvre, Paris) ilə Davidin Napoleoneu qarışlaşdırıldığında aradakı üslub fərqi açıqca görülər. Davidin şəklindəki görkəmli monumentallığa qarış, Gericaultun şəklində atla minicisini qaynaşdıran və fonddakı rənglərin iştirakıyla inteqrasiya olunan bir həyəcan boşalımı söz mövzusudur. Eyni təsir, daha sıx şəkildə məşhur Fransız Romantiki Delacroixin Örtül Ovu (Art Institute, Chicago) adlı əsərində də görülər. Sənətçinin belə amansız bir mübarizə səhnəsini seçməsi, dizginlenemeyen həyəcanlarını, ruhi çalkantılarını ən təsirli şəkildə dilə gətirə bilmək üçündür.
Romantizm və İngiltərə incəsənəti
Romantik sənət axını da qısa müddətdə Fransadan bütün Avropaya yayılaraq, şəkildən musiqiyə, ədəbiyyatdan fəlsəfəyə qədər bütün sahələrdə təsirli olmuşdur. Dövrün ıngiliz rəssamı dəniz mənzərələriylə tanınmış bir sənətçidir. Əsir Gəmi (Museum of Finə Arts, Boston) adlı əsərində bir dəniz döyüşü sonunda həbs olunmuş bir gəmini mövzu götürmüşdür. Sənətçi hadisəni sakit bir havada deyil, fırtınalı bir dənizdə göstərmişdir. Döyüşdən arta qalan insanlar bu dəfə dalğalarla boğuşmaqdadırlar. şahlanan atlar qədər, fırtınalı dənizlər də Romantik sənətçilərin düşkün olduqları mövzulardır. Çünki bu mövzularla öz iç çalkantılarını da xaricə vura bilirdilər. Eyni şeylər, Turnerın Yağış, Buxar, Sürət (National Gallery, London) adlı əsəri üçün də deyilə bilər. Sənətçi 1844 tarixli bu əsərində sağnaq altında sürətlə irəliləyən bir qatarı betimlemiştir. Beləcə həyəcanlarını əks etdirməklə qalmayaraq, müasir texnologiyanın təbiətə meydan oxuyan gücünü də vurğulamışdır.
Alman Romantik rəssamları
Alman Romantik rəssamı Caspar Friedrich isə inqilabçı hərəkətlərə qatılmış bir sənətçi idi. Amma bu rəftarını sənətində olduqca romantik və mistik bir şəkildə dilə gətirmişdir. Rungen Adasında Əhəng Qayalıqları (Winterthur Oskar Reinhardt Vəqfi) adlı əsərində romantik bir mühitdə göstərilən üç adam, özü və inqilabçı yoldaşlarıdır. Sənətçi, vətənpərvərliyi təbiət sevgisiylə birləşdirən bir görüşün qabaqcılıdır. Bu sevgini də təbiətə tapınmağa qədər vardırmışdır.
Fransa Romantik rəssamları
Fransız rəssamı, karikaturanın atası əsərlərində yoxsul insanların həyatını, siyasətçilərin ikiüzlülüyünü, ədalət təşkilatının açımasızlığını, işsiz xalqın oradan oraya savruluşunu işləmişdir. Daumiernin bezmədən işlədiyi bir başqa mövzu da Don Kişottur. Amma onun Don Kişotu yel dəyirmanlarına hücum edən güldürücü ağıl xəstəsi deyil, haqsızlıqlara baş qaldıran qorxmaz bir ideal insanıdır. Bir baxıma Daumierin öz şəxsiyyətidir. Daumiernin bu həqiqi yanaşması, bir başqa Fransız rəssamı olan Gustav Courbetdee dərin əks-sədalar tapar. Courbet, Roman idisizmi izləyən Realizm axınının qabaqcılı və qurucusudur. Gerçək xarici, düşsel mövzuların şəkildə yeri olmadığını müdafiə edən sənətçi, Daşçılar (Gemaldegalerie, Dresden) adlı əsərində qızğın günəş altında gün boyu çəkic yelləyən, daş daşıyan kəsləri betimlemiştir. Courbet, bir şərh etmədən gerçəyi olduğu gbi vermək məqsədindədir. Ona görə, çılpaq gerçək öz başına kifayət qədər təsir edicidir, şərhə ehtiyac yoxdur.
XIX əsrin ortasına gəlindiyində Fransada əhəmiyyətli bir sənət dəyişməsinə şahid olunar. Bu dövrdə Paris Gözəl Sənətlər Akademiyası, yenidən qurulan krallığın dəstəyiylə sənəti korlanmış, yaradıcılığını itirmiş bir yola məcbur etməkdədir. Klassik heykəl kopiyalarını illər ili resimlemekten bezən kimi sənətçilər, təhsili buraxıb qırlara açılar, ətraf kəndlərə yerləşərlər. Barbizon kəndində toplaşan, günboyu təbiətdən mənzərələr betimleyen bu sənətçilərin yanaşması "Barbizon üslubu" deyə adlandırılmışdır. Theodore Rousseau və Corot, bu üslubun əhəmiyyətli sənətçiləridir. Ancaq dəyişməni başladan əsl hadisə 1863-cü ildə partlaq vermişdir.
1863-cü ilin payızında Akademiyanın açdığı illik sərgiyə qatılan bir bölük gənc sənətçinin 781 əsərini münsif geri çevirmişdir. Haqsızlığa uğrayan sənətçilər bir ərizəylə Kral İŞILDA. Napoleonea müraciət etmişlər, kral da onların əsərlərini bir başqa salonda sərgiləmələrinə icazə vermişdir. Amma bu Geri Çevrilənlər Sərgisi gocunan Akademiya müəllimlərinin də qışqırtmasıyla böyük bir səs-küyə gətirib çıxarmışdır. Ən çox reaksiya oyandıran şəkil də Manetnin Çöldə Günorta Yeməyi (Louvre, Paris) adlı əsəridir. Şəkil qabiliyyətini daha əvvəlki sərgilərdə sübut etmiş olan Manetnin bu şəklində yadırğanılan şey, mövzunun ələ alınış formasıidi. Ciddi geyimli kişilərin arasında iştirak edən çılpaq bir küçə qadını görülməkdə idi. Bu qədər bir fərqliliyə göstərilən reaksiya, o dövrdəki akademik anlayışın nə cür qatılaşmış olduğunun bir göstəricisi idi. sərgilədiyi Olimpia (Louvre, Paris) də eyni sərt reaksiyayla qarışlaşmışdır. Sənətçi ənənəvi Venera təmasını yenə hörmətsizcə ələ salmış, üstəlik bir çirkin qadını model tutub resimlemişdi. Məşhur romançı Emil Zolya bu əsəri tərifləyən bir kitabça nəşr etdi.
Qalereya (Romantizm fransız rəssamlarının əsərlərində)
-
![image]()
Teodor Jeriko, 1812 -
![image]()
Jan Enqr, Leonardo davinçinin ölümü, 1818 -
![image]()
Ejen Delakrua, Movritan süvarilərinin toqquşması, 1843–44 -
![image]()
Ejen Delakrua, Abidos gəlini, Byronun romnı əsasında
İstinadlar
- "Britannika ensiklopediyası". 2015-05-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-10.
- "Alman romanizmində sənət anlayışı" (PDF). 2018-07-19 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2014-10-10.
Xarici keçidlər
- Afaq Məmmədova "Romantizm" 2016-03-05 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Romantizm fr romantisme XVIII esrin sonu XIX esrin evvellerinde Avropa ve Amerika medeniyyetinde ideya bedii cereyan Romantizm edebi estetik anlayis kimi Almaniyada Yena mektebi numayendelerinin Sleqel qardaslari F Novalis L Tik V Vakkenroder fealiyyeti 1798 1802 sayesinde yayilmaga baslamisdir Romantizmin estetik esasini bedii ideallasdirma prinsipi mustesna seraitde mustesna xarakterlerin yaradilmasi heyatin oldugu kimi deyil olmali oldugu kimi tesviri teskil edir Jozef Vernet 1759 A S Puskin M Y Lermontov E Hofman C Q Bayron P B Selli C Kits V Huqo F R Satobrian A Vinyi C Leopardi A Mandzoni S Petefi M Eminesku T Sevcenko romantizmin en gorkemli numayendeleri hesab olunurlar Azerbaycan edebiyyatinda romantizm ise H Cavid M Hadi A Sehhet A Saiq ve b terefinden icra olunmsdur Romantizm resm eserlerindeRomantizm XVIII esr Avropasinin heyecan ve cosgusunu azadliq ehtiraslarini dile getiren bir axindir Agildan cox duyguya seslenen bir senetdir Romantik seklin qabaqcillarindan Gericaultnun Napoleona Ordusundan Bir Suvarini gosteren eseri Louvre Paris ile Davidin Napoleoneu qarislasdirildiginda aradaki uslub ferqi aciqca goruler Davidin seklindeki gorkemli monumentalliga qaris Gericaultun seklinde atla minicisini qaynasdiran ve fonddaki renglerin istirakiyla inteqrasiya olunan bir heyecan bosalimi soz movzusudur Eyni tesir daha six sekilde meshur Fransiz Romantiki Delacroixin Ortul Ovu Art Institute Chicago adli eserinde de goruler Senetcinin bele amansiz bir mubarize sehnesini secmesi dizginlenemeyen heyecanlarini ruhi calkantilarini en tesirli sekilde dile getire bilmek ucundur Romantizm ve Ingiltere inceseneti Romantik senet axini da qisa muddetde Fransadan butun Avropaya yayilaraq sekilden musiqiye edebiyyatdan felsefeye qeder butun sahelerde tesirli olmusdur Dovrun ingiliz ressami deniz menzereleriyle taninmis bir senetcidir Esir Gemi Museum of Fine Arts Boston adli eserinde bir deniz doyusu sonunda hebs olunmus bir gemini movzu goturmusdur Senetci hadiseni sakit bir havada deyil firtinali bir denizde gostermisdir Doyusden arta qalan insanlar bu defe dalgalarla bogusmaqdadirlar sahlanan atlar qeder firtinali denizler de Romantik senetcilerin duskun olduqlari movzulardir Cunki bu movzularla oz ic calkantilarini da xarice vura bilirdiler Eyni seyler Turnerin Yagis Buxar Suret National Gallery London adli eseri ucun de deyile biler Senetci 1844 tarixli bu eserinde sagnaq altinda suretle irelileyen bir qatari betimlemistir Belece heyecanlarini eks etdirmekle qalmayaraq muasir texnologiyanin tebiete meydan oxuyan gucunu de vurgulamisdir Alman Romantik ressamlari Henri Fazeli 1781 Alman Romantik ressami Caspar Friedrich ise inqilabci hereketlere qatilmis bir senetci idi Amma bu reftarini senetinde olduqca romantik ve mistik bir sekilde dile getirmisdir Rungen Adasinda Eheng Qayaliqlari Winterthur Oskar Reinhardt Veqfi adli eserinde romantik bir muhitde gosterilen uc adam ozu ve inqilabci yoldaslaridir Senetci vetenperverliyi tebiet sevgisiyle birlesdiren bir gorusun qabaqcilidir Bu sevgini de tebiete tapinmaga qeder vardirmisdir Fransa Romantik ressamlari Filip Ceyms de Lozerberq 1801 Fransiz ressami karikaturanin atasi eserlerinde yoxsul insanlarin heyatini siyasetcilerin ikiuzluluyunu edalet teskilatinin acimasizligini issiz xalqin oradan oraya savrulusunu islemisdir Daumiernin bezmeden islediyi bir basqa movzu da Don Kisottur Amma onun Don Kisotu yel deyirmanlarina hucum eden guldurucu agil xestesi deyil haqsizliqlara bas qaldiran qorxmaz bir ideal insanidir Bir baxima Daumierin oz sexsiyyetidir Daumiernin bu heqiqi yanasmasi bir basqa Fransiz ressami olan Gustav Courbetdee derin eks sedalar tapar Courbet Roman idisizmi izleyen Realizm axininin qabaqcili ve qurucusudur Gercek xarici dussel movzularin sekilde yeri olmadigini mudafie eden senetci Dascilar Gemaldegalerie Dresden adli eserinde qizgin gunes altinda gun boyu cekic yelleyen das dasiyan kesleri betimlemistir Courbet bir serh etmeden gerceyi oldugu gbi vermek meqsedindedir Ona gore cilpaq gercek oz basina kifayet qeder tesir edicidir serhe ehtiyac yoxdur XIX esrin ortasina gelindiyinde Fransada ehemiyyetli bir senet deyismesine sahid olunar Bu dovrde Paris Gozel Senetler Akademiyasi yeniden qurulan kralligin desteyiyle seneti korlanmis yaradiciligini itirmis bir yola mecbur etmekdedir Klassik heykel kopiyalarini iller ili resimlemekten bezen kimi senetciler tehsili buraxib qirlara acilar etraf kendlere yerleserler Barbizon kendinde toplasan gunboyu tebietden menzereler betimleyen bu senetcilerin yanasmasi Barbizon uslubu deye adlandirilmisdir Theodore Rousseau ve Corot bu uslubun ehemiyyetli senetcileridir Ancaq deyismeni basladan esl hadise 1863 cu ilde partlaq vermisdir 1863 cu ilin payizinda Akademiyanin acdigi illik sergiye qatilan bir boluk genc senetcinin 781 eserini munsif geri cevirmisdir Haqsizliga ugrayan senetciler bir erizeyle Kral ISILDA Napoleonea muraciet etmisler kral da onlarin eserlerini bir basqa salonda sergilemelerine icaze vermisdir Amma bu Geri Cevrilenler Sergisi gocunan Akademiya muellimlerinin de qisqirtmasiyla boyuk bir ses kuye getirib cixarmisdir En cox reaksiya oyandiran sekil de Manetnin Colde Gunorta Yemeyi Louvre Paris adli eseridir Sekil qabiliyyetini daha evvelki sergilerde subut etmis olan Manetnin bu seklinde yadirganilan sey movzunun ele alinis formasiidi Ciddi geyimli kisilerin arasinda istirak eden cilpaq bir kuce qadini gorulmekde idi Bu qeder bir ferqliliye gosterilen reaksiya o dovrdeki akademik anlayisin ne cur qatilasmis oldugunun bir gostericisi idi sergilediyi Olimpia Louvre Paris de eyni sert reaksiyayla qarislasmisdir Senetci enenevi Venera temasini yene hormetsizce ele salmis ustelik bir cirkin qadini model tutub resimlemisdi Meshur romanci Emil Zolya bu eseri terifleyen bir kitabca nesr etdi Qalereya Romantizm fransiz ressamlarinin eserlerinde Teodor Jeriko 1812 Jan Enqr Leonardo davincinin olumu 1818 Ejen Delakrua Movritan suvarilerinin toqqusmasi 1843 44 Ejen Delakrua Abidos gelini Byronun romni esasindaIstinadlar Britannika ensiklopediyasi 2015 05 04 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 10 Alman romanizminde senet anlayisi PDF 2018 07 19 tarixinde PDF Istifade tarixi 2014 10 10 Xarici kecidlerAfaq Memmedova Romantizm 2016 03 05 at the Wayback Machine