Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çuvaş dili (Чăваш чĕлхи) - türk dillərinin oğur qoluna aid dil, Rusiyanın Çuvaşiya Respublikasının rus dili ilə yanaşı ikinci rəsmi dili.
| Çuvaş dili | |
|---|---|
| Orijinal adı | Чӑваш чӗлхи |
| Ölkə | Rusiya |
| Regionlar | Çuvaşıstan, Tatarıstan, Başqırdıstan, Samara vilayəti, Ulyanovsk vilayəti, Saratov vilayəti |
| Rəsmi status | Çuvaşıstan |
| Danışanların ümumi sayı | 1 152 404 |
| Təsnifatı | |
| Kateqoriya | Avrasiya dilləri |
| Yazı | kiril əlifbası () |
| Dil kodları | |
| QOST 7.75–97 | чув 795 |
| ISO 639-1 | cv |
| ISO 639-2 | chv |
| ISO 639-3 | chv |
| Dilin strukturlarının dünya atlası | chv |
| 338 | |
| chv | |
| IETF | cv |
| Glottolog | chuv1255 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Müqayisə
| Azərbaycanca | Çuvaşca |
|---|---|
| hə | tata (тата); həmçinin ta (та), te (те) |
| yox | ş'ux (çух) |
| mən; həmçinin bən ("mən" sözünün arxaik halı, hazırda əsasən türkcədə "ben" variantında görülür) | epĕ (эпĕ) |
| sən | esĕ (эсĕ) |
| o; həmçinin ol ("o" sözünün arxaik halı, hazırda bəzən poeziyada istifadə edilir) | văl (вăл), u (у) |
| biz | epir (эпир) |
| siz | esir (эсир) |
| onlar | vĕsem (вĕсем) |
| kim | kam (кам) |
| nə; həmçinin nəmə, nəmənə | mĕn (мӗн) |
| harada | ăş'ta (ăçта) |
| haçan (yəni "nə zaman, nə vaxt") | xăş'an (хăçан) |
| necə | mĕnle (мĕнле) |
| bütün | pĕtĕm (пĕтĕм); həmçinin pur (пур), purte (пурте) |
| yarı, yarım, yarımçıq | ş'urma (çурма)("yarı, yarım, yarımçıq" mənasında) |
| ayrı | urăx (урăх) |
| böyük | pısăk (пысăк) |
| kiçik; həmçinin buçuq / puçuq (əsasən türkcədə "yarı, yarım" mənasında "buçuk" şəklində görülür) | pĕçĕk (пĕчĕк) |
| yeni | ş'ĕnĕ (çĕнĕ) |
| çürük | ş'ĕrĕk (çĕрĕк) |
| qalın | xulăn (хулăн) |
| dar | tǎvǎr (тǎвǎр) |
| uzun | vărăm (вăрăм) |
| uzaq, iraq | inş'e (инçе); həmçinin inçe (инче) |
| yovuq (yəni "yaxın") | ş'ıvăx (çывăх) |
| qısa | kĕske (кĕске) |
| ağır | yıvăr (йывăр) |
| yüngül | ş'ămăl (çăмăл) |
| çin ("doğru, gerçək, həqiqi" mənalarında, məsələn "arzularınız çin olsun" ifadəsindəki kimi) | çǎn (чǎн) |
| dolu | tulli (тулли) |
| düz | türĕ (тӱрĕ) |
| tən, dənk (yəni "bərabər") | tan (тан) |
| yumru | çǎmǎr (чǎмǎр) |
| incə | ş'inçe (çинче) |
| quru | xărăk (хăрăк) |
| islaq, yaş (yəni "nəm, sulu") | islençĕk (исленчĕк) |
| ölü | vilĕ (вилӗ) |
| diri, sağ | çĕrĕ (чĕрĕ) |
| sağlam | sıvă (сывă) |
| sağlıq, sağlamlıq | sıvlăx (сывлăх) |
| isti | ăşă (ăшă) |
| soyuq | sivĕ (сивĕ) |
| qatı, bərk | xıtă (хытă) |
| axmaq ("gic, ağılsız, səfeh" mənasında) | uxmax (ухмах) |
| ər, erkək | ar (ар) |
| bahadur (yəni "qoçaq, qorxmaz") | pattăr (паттӑр) |
| ata | atte (атте); həmçinin adi (ади) |
| ana; həmçinin aba (dial.) | anne (анне); həmçinin abi (аби), abay (абай) |
| uşaq | aça (ача) |
| oğul | ıvăl (ывӑл) |
| qız | xĕr (хӗр) |
| kişi | kaççă (каччă) (Qeyd: bu söz çuvaş dilində "gənc, cavan oğlan" mənasında işlədilir) |
| qonşu | kürşĕ (кӳршӗ) |
| qonaq | xăna (хӑна) |
| dost | tus (тус) |
| yoldaş | yultaş (юлташ) |
| ad | yat (ят) |
| can | çun (чун) |
| adam, insan | edem (эдем); həmçinin etem (этем) |
| din | tĕn (тӗн) |
| Tanrı | Tură (Турă) |
| iş | ĕş' (ӗҫ) |
| alqı-satqı, alış-veriş, ticarət | sutu-ilü (суту-илӳ) |
| uc (yəni "nəyinsə sonu, kənarı, qırağı, nöqtəsi") | vĕş' (вĕç) ("uc" mənasında) (Qeyd: əgər bu söz tək halda, arzu cümləsi/sözü və ya əmr cümləsi/sözü kimi (yəni optativ olaraq) istifadə edilsə (yəni "vĕş'! / вĕç!" kimi), o zaman "uc" mənasından başqa həm də omonim olan "uç!" (yəni "uçmağa başla, havalan, qanadlan") mənasında da anlaşıla bilər) |
| iz | yĕr (йĕр) |
| yara | suran (суран) |
| oyun | văyă (вӑйӑ) |
| en, enlilik | an (ан) |
| araba | urapa (урапа) |
| ip, kəndir | ş'ip (çип) |
| səs | sasă (сасӑ) |
| sabun | supănʹ (супӑнь) |
| kükürd | kükěrt (кӳкĕрт) |
| şəkər | saxăr (сахӑ) |
| sağ (yəni "sağ tərəf") | sıltăm (сылтăм) |
| sol (yəni "sol tərəf"), solaxay | sulaxay (сулахай) |
| orta | vata (вата) |
| daraq | tura (тура) |
| tük | tĕk (тĕк) |
| saç | ş'üş' (çӳç) |
| saqqal | suxal (сухал) |
| baş | puş' (пуç) |
| beyin | mime (миме) |
| göz | kuş' (куҫ) |
| gözlük, eynək | kuş'lăx (куҫлӑх) |
| yaş ("göz yaşı" mənasında) | ş'ulʹ (ҫуль) (Qeyd: bu söz çuvaş dilində arxaikləşib, və hazırda yalnızca "göz yaşı" mənasındakı "kuş'-ş'ul" (куҫ-ҫуль) ifadəsində görülür) |
| qulaq | xălxa (хăлха) |
| dodaq | tuta (тута) |
| dil | çĕlxe (чӗлхе) |
| diş | şăl (шӑл) |
| ağız | ş'ăvar (çăвар) |
| boğaz | pır (пыр) (Qeyd: çuvaş dilində bu söz bir neçə omonimlərdən ibarətdir) |
| çənə | yanax (янах) |
| qan | yun (юн) |
| damar | tımar (тымар) |
| dəri | tir (тир) |
| sümük | ş'ămă (шӑмӑ) |
| əl, qol | ală (алӑ) |
| ovuc | ıvăş' (ывăç) |
| barmaq | pürne (пӳрне) |
| dırnaq | çĕrne (чĕрне) |
| ayaq | ura (ура) |
| qıç, bud | pĕş'ĕ (пĕçĕ) |
| öfkə (yəni "ağciyər") | üpke (ӳпке) |
| qarın | xırăm (хырăм) |
| boyun | măy (мăй) |
| arxa, kürək, sırt | ş'urăm (çурăм) |
| döş, məmə, əmcək | çĕçĕ (чĕчĕ); həmçinin çĕjĕ (чĕжĕ) |
| köks (yəni "sinə") | kăkăr (кăкăр) |
| ürək | çĕre (чĕре) |
| bağır (yəni "ciyər") | pĕver (пĕвер) |
| böyrək | püre (пӳре) |
| 1) il (365 günə və ya 12 aya bərabər zaman vahidi) 2) yol (keçid) 3) yaş ("doğuluş, dünyaya gəlmə günündən keçən vaxt, il; insanın, heyvanın, bitkinin böyüməsində, inkişafında dövr; ömür" mənasında (məsələn "Yaşın neçədir?", "Onun 20 yaşı var")) | ş'ul (çул) (Qeyd: çuvaş dilində bu söz bir neçə omonimlərdən ibarətdir) ' |
| yarın (yəni "sabah, ertəsi gün") | ıran (ыран) |
| gecə | kaş' (каç) |
| gün, gündüz | kun (кун) |
| gün, günəş | kun (кун), xĕvel (xĕвел) |
| ay | uyăx (уйӑх) |
| ulduz | ş'ăltăr (ҫӑлтӑр) |
| su | şıv (шыв); həmçinin şuu (шуу) |
| sıvı (yəni "maye, sulu") | şĕvĕ (шĕвĕ) |
| köpük | kăpăk (кӑпӑк) |
| çay ("isti içki" mənasında) | çey (чей) |
| çay, axarsu, irmaq (əsasən türkcədə "çay, axarsu" mənasında "ırmak" şəklində görülür) | şıv (шыв), yuxanşıv (юханшыв), ş'ırma (çырма)("çay, irmaq" mənasında; omonim sözdür) |
| göl | külĕ (кӳлĕ) |
| dəniz | tinĕs (тинĕс) |
| sal ("üzərində suda üzmək, şey daşımaq və ya bir sahildən o biri sahilə keçmək üçün bir və ya bir neçə sıra bir-birinə bağlanmış şalbanlardan ibarət nəqliyyat vasitəsi" mənasında) | sulă (сулӑ) |
| gəmi | kimĕ (кимӗ) |
| göy | kăvak (кӑвак) |
| yaşıl | yeşĕl (ешĕл); əsasən simĕs (симĕс)(dilimizdəki "səmiz" sözüylə qohumdur) |
| qara | xura (хура) |
| sarı (yəni "ağ rəng"; "sarı" sözünün ikinci mənası) | şură (шурă) |
| sarı (yəni "sarı rəng"; "sarı" sözünün əsas mənası) | sară (сарă) |
| qızıl (yəni "qırmızı"; "qızıl" sözünün dilimizdə artıq köhnəlmiş mənası) | xĕrlĕ (хĕрлĕ) |
| qonur (yəni "qəhvəyi rəng") | xămăr (хӑмӑр) |
| dəmir | timĕr (тимĕр) |
| qapı | xapxa (хапха) (Qeyd: çuvaş dilində bu söz "darvaza, böyük qapı" mənasında istifadə edilir) |
| eşik (yəni "qapı") | alăk (алăк) |
| körpü | kĕper (кĕпер) |
| yuva | yăva (йӑва) |
| yurd | ş'urt (çурт) (Qeyd: çuvaş dilində bu söz "ev" mənasında istifadə edilir) |
| bölüm | pülĕm (пӳлӗм) (Qeyd: çuvaş dilində bu söz "otaq" mənasında istifadə edilir) |
| kömür | kămrăk (кӑмрӑк); həmçinin kăvar (кăвар) |
| baqır (yəni "mis") | păxăr (пӑхӑр) |
| altun (yəni "qızıl") | ıltăn (ылтӑн) |
| gümüş | kĕmĕl (кĕмĕл) |
| inci | ĕnçĕ (ĕнчĕ) |
| üzük | ş'ĕrĕ (ҫӗрӗ) |
| qazan | xuran (хуран) |
| ələk, xəlbir, süzgəc | ala (ала) |
| qaşıq | kaşăk (кашӑк) |
| bıçaq | pekĕ (пекӗ); həmçinin ş'ĕş'ĕ (ҫӗҫӗ) |
| balta | purtă (пуртӑ) |
| dağ | tu (ту); həmçinin sărt (сӑрт)(dilimizin bəzi dialektlərində və bir neçə türk dillərində "dağlıq, təpəlik ərazi" mənalarında istifadə edilən "sırt" sözüylə qohumdur) |
| yer | ş'ĕr (çĕр) |
| torpaq | tăpra (тăпра) |
| yük, ağırlıq | ş'ăk (ҫӑк) |
| daş | çul (чул) |
| toz | tusan (тусан) |
| duz | tăvar (тăвар) |
| yağ | ş'u (ҫу)("yağ" mənasında) |
| bal | pıl (пыл) |
| süd | sĕt (сĕт) |
| yumurta | ş'ămarta (ҫӑмарта) |
| dad | tut (тут) |
| dadlı | tutlă (тутлă) |
| şorba | yaşka (яшка); həmçinin şürpe (шӳрпе) |
| göbələk | kămpa (кӑмпа) |
| soğan | suxan (сухан) |
| yemiş ("meyvə" mənasında) | ş'imĕs (ҫимӗс) |
| alma | ulma (улма) |
| üzüm | iş'ĕm (иҫӗм) |
| giləmeyvə | ş'ırla (ҫырла) |
| arpa | urpa (урпа) |
| urluq ("toxum, dənə" mənasında) | vărlăx (вăрлăх) |
| anbar | ampar (ампар) |
| un | ş'ănăx (ҫӑнӑх) |
| at | ut (ут) |
| qısraq, madyan | kĕsre (кӗсре) |
| yəhər | yĕner (йӗнер) |
| it | yıtă (йытă) |
| ilan | ş'ĕlen (ҫӗлен) |
| kərtənkələ | kalta (калта) |
| balıq | pulă (пулă) |
| qarışqa | kătkă (кӑткӑ) |
| hörümçək | ereşmen (эрешмен) |
| kəpənək | lĕpĕş (лӗпӗш) |
| qurd ("həşərat növü" mənasında) | xurt (хурт) |
| bit ("həşərat/parazit növü" mənasında) | pıytă (пыйтă) |
| birə | părş'a (пӑрҫа) |
| aslan, arslan (yəni "şir") | arăslan (арăслан); həmçinin uslan (услан)(dial.) |
| tülkü | tilĕ (тилӗ) |
| ayı | upa (упа) |
| quş | kayăk (кайăк) |
| toyuq | çăxă (чӑхӑ) |
| durna | tărna (тӑрна) |
| qaz ("quş növü" mənasında) | xur (хур) |
| göyərçin | kăvakarçăn (кӑвакарчӑн) |
| laçın | laççăn (лаччăн) |
| porsuq | purăş (пурӑш) |
| qunduz | xăntăr (хӑнтӑр) |
| donuz | sısna (сысна) |
| inək | ĕne (ӗне) |
| öküz | văkăr (вăкăр) |
| dəvə | tĕve (тӗве) |
| keçi | kaçaka (качака) |
| eşşək | aşak (ашак) |
| yun | ş'ăm (ҫӑм) |
| buynuz | măyraka (мăйрака) |
| quyruq | xüre (хӳре) |
| qanad | ş'unat (çунат) |
| orman (yəni "meşə") | vărman (вăрман) |
| ağac | yıvăş' (йывăç) |
| yarpaq | ş'ulş'ă (çулçă) |
| qabıq | xupǎ (хупǎ) |
| çiçək | ş'eş'ke (ҫеҫке); həmçinin çeçek (чечек) |
| bulud | pĕlĕt (пĕлĕт) |
| şimşək, ildırım | ş'iş'ĕm (ҫиҫӗм) |
| yağmur, yağış | ş'umăr (ҫумӑр) |
| damla, damcı | tumlam (тумлам) |
| palçıq | pılçăk (пылчăк) |
| yel ("külək" mənasında) | ş'il (ҫил) |
| tüstü, tütün | tĕtĕm (тĕтĕм) |
| kül | kĕl (кĕл) |
| od, alov | vut (вут); həmçinin ş'ulăm (çулăм) |
| buz | păr (пăр) |
| qar | yur (юр) |
| qış | xĕlle (хӗлле) |
| yaz | ş'ur (ҫур) |
| yay | ş'u (ҫу)("yay fəsli" mənasında) |
| güz (yəni "payız") | kĕr (кĕр) |
| olmaq | pulma (пулма) |
| demək | teme (теме) |
| yemək | ş'ime (çиме) |
| içmək | ĕş'me (ĕçме) (Qeyd: bu söz çuvaş dilində "içmək" felindən başqa həm də "içki" mənasını da daşıyır) |
| işləmək | ĕş'leme (ĕçлеме) |
| başlamaq | puş'lama (пуçлама) |
| bişirmək | pĕş'erme (пĕçерме) |
| qatışdırmaq | xutăştarma (хутăштарма) |
| almaq | ilme (илме) |
| asmaq | usma (усма) |
| açmaq | uş'ma (уçма) |
| acmaq | vış'ma (выҫма) |
| atlanmaq ("at üstünə minmək" mənasında) | utlanma (утланма) |
| oxumaq | vulama (вулама) |
| baxmaq | păxma (пăхма) |
| basmaq | pusma (пусма); həmçinin taptama (таптама)(dilimizdəki "taptalamaq" sözüylə qohumdur) |
| pozmaq | păsma (пăсма) |
| qapamaq (yəni "bağlamaq") | xupma (хупма); həmçinin pitĕr (питĕр)(dilimizdəki "bitirmək" sözüylə qohumdur) |
| qovalamaq | xăvalama (хăвалама) |
| əkmək | akma (акма) |
| tikmək | ş'ıxma (ҫыхма) |
| ısırmaq (yəni "dişləmək") | ş'ırtma (çыртма) |
| ağrımaq | ıratma (ыратма) |
| əmmək | ĕmme (ĕмме) |
| tapmaq | tupma (тупма) |
| daramaq | turama (турама) |
| tüpürmək | surma (сурма) |
| qusmaq | xĕsme (хĕсме) |
| üfürmək, üfləmək | vĕrme (вĕрме) |
| fışqırmaq, fısqırmaq (yəni "fit çalmaq") | şiletme (шилетме) |
| kişnəmək | kĕş'enme (кĕçенме) |
| gülmək | kulma (кулма) |
| görmək | kurma (курма) |
| görünmək | kurănma (курăнма) |
| eşitmək | iltme (илтме) |
| iyləmək, qoxlamaq | şăşlama (шăшлама) |
| qoşmaq, əlavə etmək | xuşma (хушма) |
| bilmək | pĕlme (пĕлме) |
| öyrənmək, öyrəşmək | vĕrenme (вĕренме) |
| anlamaq | ănlanma (ăнланма) |
| aldatmaq | ultalama (улталама) |
| qorxmaq, ürkmək | xărama (хăрама) |
| titrəmək | çĕtreme (чĕтреме) |
| enmək | anma (анма) |
| tərləmək | tarlama (тарлама) |
| tökmək | tăkma (тăкма) |
| yanmaq | ş'unma (ҫунма) |
| yazmaq | ş'ırma (çырма)("yazmaq" mənasında; omonim sözdür) |
| yaşamaq | purănma (пурăнма) |
| ölmək | vil'me (вильме) |
| öldürmək | vĕlerme (вĕлерме) |
| savaşmaq | ş'apăş'ma (çапǎçма) |
| vuruşmaq | vărş'ma (вӑрҫма) |
| güləşmək | kĕreşme (кĕрешме) |
| təpmək, təpikləmək, təpik vurmaq | tapma (тапма) |
| ovlamaq | uxatana ş'üreme (ухатана çӳреме) |
| vurmaq, çapmaq, çırpmaq | ş'apma (çапма) |
| burmaq | părma (пăрма) |
| buraxmaq | păraxma (пăрахма) |
| kəsmək | kasma (касма) |
| soxmaq, sancmaq, batırmaq | çikme (чикме) |
| cırmaqlamaq, dırnaqlamaq | çărmalama (чăрмалама); həmçinin çĕrme (чĕрме), şăyărma (шăйăрма) |
| paylamaq | paylama (пайлама) |
| ayırmaq | uyărma (уйăрма) |
| bölmək | pülme (пӳлме) |
| yarmaq ("qırmaq, yarıya bölmək, ayırmaq" mənalarında) | ş'urma (ҫурма)("yarmaq" mənasında) |
| qazmaq | çavma (чавма) |
| üzmək ("suda üzmək, su ilə hərəkət etmək" mənasında) | işme (ишме) |
| axmaq ("suyun, mayenin axması" mənasında) | yuxma (юхма) |
| uçmaq | vĕśme (вĕçме) |
| çatmaq, yetmək | ş'itme (çитме) |
| yerimək, yürümək, getmək, ötmək, addımlamaq | ş'üreme (çӳреме); həmçinin utma (утма) |
| varmaq (yəni "harasa getmək, harasa istiqamətlənmək") | pırma (пырма) |
| gəlmək | kil'me (кильме) |
| girmək | kĕrme (кĕрме) |
| keçmək | kaş'ma (каçма), kuş'ma (куçма) |
| uzanmaq, yatmaq | vırtma (выртма) |
| durmaq | tăma (тăма) |
| vermək | parma (парма) |
| satmaq | sutma (сутма) |
| tutmaq | tıtma (тытма) |
| qısmaq, sıxmaq | xĕsme (хĕсме) |
| oturmaq, oturtmaq, otuzdurmaq | lartma (лартма) |
| itələmək | tĕkme (тĕкме); həmçinin tĕrtme (тĕртме) |
| dartmaq | turtma (туртма) |
| sürtmək | sătărma (сăтăрма); həmçinin sĕrme (сĕрме) |
| sərmək | sarma (сарма) (Qeyd: bu söz çuvaş dilində "sərmək" felindən başqa həm də "süfrə" mənasını da daşıyır) |
| sarmaq, sarımaq | sırma (сырма) |
| səpmək, səpələmək | sapma (сапма) |
| sevmək | savma (савма) |
| yumaq ("su ilə təmizləmək" mənasında) | ş'uma (ҫума) |
| yıxamaq (yəni "yumaq"), yaxalamaq ("yumaq" mənasında) | uxma (ухма) |
| silmək | şălma (шăлма); həmçinin şălsama (шăлсама) |
| atmaq | ıvǎtma (ывǎтма) |
| oynamaq | vıl'ama (выльама) |
| donmaq | şănma (шăнма) |
| şişmək | şış'ma (шыçма) |
| say, san | sum (сум) |
| saysız | sumsăr (сумсăр) |
| 1 - bir | pĕrre (пĕрре); həmçinin pĕr (пӗр) |
| 2 - iki | ikkĕ (иккĕ); həmçinin ikĕ (икӗ), ik (ик) |
| 3 - üç | viş'ş'ĕ (виҫҫӗ); həmçinin viş'ĕ (виҫӗ), viş' (виҫ) |
| 4 - dörd | tăvattă (тӑваттӑ); həmçinin tăvată (тӑватӑ), tăvat (тӑват) |
| 5 - beş | pillĕk (пиллӗк); həmçinin pilĕk (пилӗк) |
| 6 - altı | ulttă (улттӑ); həmçinin ultă (ултӑ), ult (улт) |
| 7 - yeddi | ş'iççĕ (ҫиччӗ); həmçinin ş'içĕ (ҫичӗ), ş'iç (ҫич) |
| 8 - səkkiz | sakkăr (саккӑр); həmçinin sakăr (сакӑр) |
| 9 - doqquz | tăxxăr (тӑххӑр); həmçinin tăxăr (тӑхӑр |
| 10 - on | vunnă (вуннӑ); həmçinin vun (вун) |
| 20 - iyirmi | ş'irĕm (ҫирӗм) |
| 30 - otuz | vătăr (вӑтӑр) |
| 40 - qırx | xĕrĕx (хӗрӗх) |
| 50 - əlli | allă (аллӑ); həmçinin ală (алӑ), al (ал) |
| 60 - altmış | utmăl (утмӑл) |
| 70 - yetmiş | ş'itmĕl (ҫитмӗл) |
| 80 - səksən | sakărvunnă (сакӑрвуннӑ); həmçinin sakărvun (сакӑрвун) |
| 90 - doxsan | tăxărvunnă (тӑхӑрвуннӑ); həmçinin tăxărvun (тӑхӑрвун) |
| 100 - yüz | ş'ĕr (ҫӗр) |
| 1000 - min | pin (пин) |
İstinadlar
- "Перепись-2010". 2021-10-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-01-20.
- Эктор Алос-и-Фонт. Оценка языковой политики в Чувашии
- Picket in defense of the Chuvash in Cheboksary
- Эктор Алос-и-Фонт, «Преподавание чувашского языка и проблема языкового поведения родителей», Чувашский государственный институт гуманитарных наук, 2015, Шупашкар.
- Скоро чувашский язык останется «какой-то культурной традицией»
- Об угрозе развала страны в будущем, о съезде ЧНК, и об обращении к президенту
 | Dil ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cuvas dili Chăvash chĕlhi turk dillerinin ogur qoluna aid dil Rusiyanin Cuvasiya Respublikasinin rus dili ile yanasi ikinci resmi dili Cuvas diliOrijinal adi Chӑvash chӗlhiOlke RusiyaRegionlar Cuvasistan Tataristan Basqirdistan Samara vilayeti Ulyanovsk vilayeti Saratov vilayetiResmi status CuvasistanDanisanlarin umumi sayi 1 152 404TesnifatiKateqoriya Avrasiya dilleriAltay dilleri Turk dilleriBulqar dilleri dd Yazi kiril elifbasi Dil kodlariQOST 7 75 97 chuv 795ISO 639 1 cvISO 639 2 chvISO 639 3 chvDilin strukturlarinin dunya atlasi chv338chvIETF cvGlottolog chuv1255 Vikianbarda elaqeli mediafayllarMuqayiseMuqayise Azerbaycanca Cuvascahe tata tata hemcinin ta ta te te yox s ux cuh men hemcinin ben men sozunun arxaik hali hazirda esasen turkcede ben variantinda gorulur epĕ epĕ sen esĕ esĕ o hemcinin ol o sozunun arxaik hali hazirda bezen poeziyada istifade edilir văl văl u u biz epir epir siz esir esir onlar vĕsem vĕsem kim kam kam ne hemcinin neme nemene mĕn mӗn harada ăs ta ăcta hacan yeni ne zaman ne vaxt xăs an hăcan nece mĕnle mĕnle butun pĕtĕm pĕtĕm hemcinin pur pur purte purte yari yarim yarimciq s urma curma yari yarim yarimciq menasinda ayri urăx urăh boyuk pisăk pysăk kicik hemcinin bucuq pucuq esasen turkcede yari yarim menasinda bucuk seklinde gorulur pĕcĕk pĕchĕk yeni s ĕnĕ cĕnĕ curuk s ĕrĕk cĕrĕk qalin xulăn hulăn dar tǎvǎr tǎvǎr uzun vărăm vărăm uzaq iraq ins e ince hemcinin ince inche yovuq yeni yaxin s ivăx cyvăh qisa kĕske kĕske agir yivăr jyvăr yungul s ămăl cămăl cin dogru gercek heqiqi menalarinda meselen arzulariniz cin olsun ifadesindeki kimi cǎn chǎn dolu tulli tulli duz turĕ tӱrĕ ten denk yeni beraber tan tan yumru cǎmǎr chǎmǎr ince s ince cinche quru xărăk hărăk islaq yas yeni nem sulu islencĕk islenchĕk olu vilĕ vilӗ diri sag cĕrĕ chĕrĕ saglam sivă syvă sagliq saglamliq sivlăx syvlăh isti ăsă ăshă soyuq sivĕ sivĕ qati berk xită hytă axmaq gic agilsiz sefeh menasinda uxmax uhmah er erkek ar ar bahadur yeni qocaq qorxmaz pattăr pattӑr ata atte atte hemcinin adi adi ana hemcinin aba dial anne anne hemcinin abi abi abay abaj usaq aca acha ogul ivăl yvӑl qiz xĕr hӗr kisi kaccă kachchă Qeyd bu soz cuvas dilinde genc cavan oglan menasinda isledilir qonsu kursĕ kӳrshӗ qonaq xăna hӑna dost tus tus yoldas yultas yultash ad yat yat can cun chun adam insan edem edem hemcinin etem etem din tĕn tӗn Tanri Tură Tură is ĕs ӗҫ alqi satqi alis veris ticaret sutu ilu sutu ilӳ uc yeni neyinse sonu kenari qiragi noqtesi vĕs vĕc uc menasinda Qeyd eger bu soz tek halda arzu cumlesi sozu ve ya emr cumlesi sozu kimi yeni optativ olaraq istifade edilse yeni vĕs vĕc kimi o zaman uc menasindan basqa hem de omonim olan uc yeni ucmaga basla havalan qanadlan menasinda da anlasila biler iz yĕr jĕr yara suran suran oyun văyă vӑjӑ en enlilik an an araba urapa urapa ip kendir s ip cip ses sasă sasӑ sabun supănʹ supӑn kukurd kukert kӳkĕrt seker saxăr sahӑ sag yeni sag teref siltăm syltăm sol yeni sol teref solaxay sulaxay sulahaj orta vata vata daraq tura tura tuk tĕk tĕk sac s us cӳc saqqal suxal suhal bas pus puc beyin mime mime goz kus kuҫ gozluk eynek kus lăx kuҫlӑh yas goz yasi menasinda s ulʹ ҫul Qeyd bu soz cuvas dilinde arxaiklesib ve hazirda yalnizca goz yasi menasindaki kus s ul kuҫ ҫul ifadesinde gorulur qulaq xălxa hălha dodaq tuta tuta dil cĕlxe chӗlhe dis săl shӑl agiz s ăvar căvar bogaz pir pyr Qeyd cuvas dilinde bu soz bir nece omonimlerden ibaretdir cene yanax yanah qan yun yun damar timar tymar deri tir tir sumuk s ămă shӑmӑ el qol ală alӑ ovuc ivăs yvăc barmaq purne pӳrne dirnaq cĕrne chĕrne ayaq ura ura qic bud pĕs ĕ pĕcĕ ofke yeni agciyer upke ӳpke qarin xirăm hyrăm boyun măy măj arxa kurek sirt s urăm curăm dos meme emcek cĕcĕ chĕchĕ hemcinin cĕjĕ chĕzhĕ koks yeni sine kăkăr kăkăr urek cĕre chĕre bagir yeni ciyer pĕver pĕver boyrek pure pӳre 1 il 365 gune ve ya 12 aya beraber zaman vahidi 2 yol kecid 3 yas dogulus dunyaya gelme gununden kecen vaxt il insanin heyvanin bitkinin boyumesinde inkisafinda dovr omur menasinda meselen Yasin necedir Onun 20 yasi var s ul cul Qeyd cuvas dilinde bu soz bir nece omonimlerden ibaretdir yarin yeni sabah ertesi gun iran yran gece kas kac gun gunduz kun kun gun gunes kun kun xĕvel xĕvel ay uyăx ujӑh ulduz s ăltăr ҫӑltӑr su siv shyv hemcinin suu shuu sivi yeni maye sulu sĕvĕ shĕvĕ kopuk kăpăk kӑpӑk cay isti icki menasinda cey chej cay axarsu irmaq esasen turkcede cay axarsu menasinda irmak seklinde gorulur siv shyv yuxansiv yuhanshyv s irma cyrma cay irmaq menasinda omonim sozdur gol kulĕ kӳlĕ deniz tinĕs tinĕs sal uzerinde suda uzmek sey dasimaq ve ya bir sahilden o biri sahile kecmek ucun bir ve ya bir nece sira bir birine baglanmis salbanlardan ibaret neqliyyat vasitesi menasinda sulă sulӑ gemi kimĕ kimӗ goy kăvak kӑvak yasil yesĕl eshĕl esasen simĕs simĕs dilimizdeki semiz sozuyle qohumdur qara xura hura sari yeni ag reng sari sozunun ikinci menasi sură shură sari yeni sari reng sari sozunun esas menasi sară sară qizil yeni qirmizi qizil sozunun dilimizde artiq kohnelmis menasi xĕrlĕ hĕrlĕ qonur yeni qehveyi reng xămăr hӑmӑr demir timĕr timĕr qapi xapxa hapha Qeyd cuvas dilinde bu soz darvaza boyuk qapi menasinda istifade edilir esik yeni qapi alăk alăk korpu kĕper kĕper yuva yăva jӑva yurd s urt curt Qeyd cuvas dilinde bu soz ev menasinda istifade edilir bolum pulĕm pӳlӗm Qeyd cuvas dilinde bu soz otaq menasinda istifade edilir komur kămrăk kӑmrӑk hemcinin kăvar kăvar baqir yeni mis păxăr pӑhӑr altun yeni qizil iltăn yltӑn gumus kĕmĕl kĕmĕl inci ĕncĕ ĕnchĕ uzuk s ĕrĕ ҫӗrӗ qazan xuran huran elek xelbir suzgec ala ala qasiq kasăk kashӑk bicaq pekĕ pekӗ hemcinin s ĕs ĕ ҫӗҫӗ balta purtă purtӑ dag tu tu hemcinin sărt sӑrt dilimizin bezi dialektlerinde ve bir nece turk dillerinde dagliq tepelik erazi menalarinda istifade edilen sirt sozuyle qohumdur yer s ĕr cĕr torpaq tăpra tăpra yuk agirliq s ăk ҫӑk das cul chul toz tusan tusan duz tăvar tăvar yag s u ҫu yag menasinda bal pil pyl sud sĕt sĕt yumurta s ămarta ҫӑmarta dad tut tut dadli tutlă tutlă sorba yaska yashka hemcinin surpe shӳrpe gobelek kămpa kӑmpa sogan suxan suhan yemis meyve menasinda s imĕs ҫimӗs alma ulma ulma uzum is ĕm iҫӗm gilemeyve s irla ҫyrla arpa urpa urpa urluq toxum dene menasinda vărlăx vărlăh anbar ampar ampar un s ănăx ҫӑnӑh at ut ut qisraq madyan kĕsre kӗsre yeher yĕner jӗner it yită jytă ilan s ĕlen ҫӗlen kertenkele kalta kalta baliq pulă pulă qarisqa kătkă kӑtkӑ horumcek eresmen ereshmen kepenek lĕpĕs lӗpӗsh qurd heserat novu menasinda xurt hurt bit heserat parazit novu menasinda piytă pyjtă bire părs a pӑrҫa aslan arslan yeni sir arăslan arăslan hemcinin uslan uslan dial tulku tilĕ tilӗ ayi upa upa qus kayăk kajăk toyuq căxă chӑhӑ durna tărna tӑrna qaz qus novu menasinda xur hur goyercin kăvakarcăn kӑvakarchӑn lacin laccăn lachchăn porsuq purăs purӑsh qunduz xăntăr hӑntӑr donuz sisna sysna inek ĕne ӗne okuz văkăr văkăr deve tĕve tӗve keci kacaka kachaka essek asak ashak yun s ăm ҫӑm buynuz măyraka măjraka quyruq xure hӳre qanad s unat cunat orman yeni mese vărman vărman agac yivăs jyvăc yarpaq s uls ă culcă qabiq xupǎ hupǎ cicek s es ke ҫeҫke hemcinin cecek chechek bulud pĕlĕt pĕlĕt simsek ildirim s is ĕm ҫiҫӗm yagmur yagis s umăr ҫumӑr damla damci tumlam tumlam palciq pilcăk pylchăk yel kulek menasinda s il ҫil tustu tutun tĕtĕm tĕtĕm kul kĕl kĕl od alov vut vut hemcinin s ulăm culăm buz păr păr qar yur yur qis xĕlle hӗlle yaz s ur ҫur yay s u ҫu yay fesli menasinda guz yeni payiz kĕr kĕr olmaq pulma pulma demek teme teme yemek s ime cime icmek ĕs me ĕcme Qeyd bu soz cuvas dilinde icmek felinden basqa hem de icki menasini da dasiyir islemek ĕs leme ĕcleme baslamaq pus lama puclama bisirmek pĕs erme pĕcerme qatisdirmaq xutăstarma hutăshtarma almaq ilme ilme asmaq usma usma acmaq us ma ucma acmaq vis ma vyҫma atlanmaq at ustune minmek menasinda utlanma utlanma oxumaq vulama vulama baxmaq păxma păhma basmaq pusma pusma hemcinin taptama taptama dilimizdeki taptalamaq sozuyle qohumdur pozmaq păsma păsma qapamaq yeni baglamaq xupma hupma hemcinin pitĕr pitĕr dilimizdeki bitirmek sozuyle qohumdur qovalamaq xăvalama hăvalama ekmek akma akma tikmek s ixma ҫyhma isirmaq yeni dislemek s irtma cyrtma agrimaq iratma yratma emmek ĕmme ĕmme tapmaq tupma tupma daramaq turama turama tupurmek surma surma qusmaq xĕsme hĕsme ufurmek uflemek vĕrme vĕrme fisqirmaq fisqirmaq yeni fit calmaq siletme shiletme kisnemek kĕs enme kĕcenme gulmek kulma kulma gormek kurma kurma gorunmek kurănma kurănma esitmek iltme iltme iylemek qoxlamaq săslama shăshlama qosmaq elave etmek xusma hushma bilmek pĕlme pĕlme oyrenmek oyresmek vĕrenme vĕrenme anlamaq ănlanma ănlanma aldatmaq ultalama ultalama qorxmaq urkmek xărama hărama titremek cĕtreme chĕtreme enmek anma anma terlemek tarlama tarlama tokmek tăkma tăkma yanmaq s unma ҫunma yazmaq s irma cyrma yazmaq menasinda omonim sozdur yasamaq purănma purănma olmek vil me vilme oldurmek vĕlerme vĕlerme savasmaq s apăs ma capǎcma vurusmaq vărs ma vӑrҫma gulesmek kĕresme kĕreshme tepmek tepiklemek tepik vurmaq tapma tapma ovlamaq uxatana s ureme uhatana cӳreme vurmaq capmaq cirpmaq s apma capma burmaq părma părma buraxmaq păraxma părahma kesmek kasma kasma soxmaq sancmaq batirmaq cikme chikme cirmaqlamaq dirnaqlamaq cărmalama chărmalama hemcinin cĕrme chĕrme săyărma shăjărma paylamaq paylama pajlama ayirmaq uyărma ujărma bolmek pulme pӳlme yarmaq qirmaq yariya bolmek ayirmaq menalarinda s urma ҫurma yarmaq menasinda qazmaq cavma chavma uzmek suda uzmek su ile hereket etmek menasinda isme ishme axmaq suyun mayenin axmasi menasinda yuxma yuhma ucmaq vĕsme vĕcme catmaq yetmek s itme citme yerimek yurumek getmek otmek addimlamaq s ureme cӳreme hemcinin utma utma varmaq yeni harasa getmek harasa istiqametlenmek pirma pyrma gelmek kil me kilme girmek kĕrme kĕrme kecmek kas ma kacma kus ma kucma uzanmaq yatmaq virtma vyrtma durmaq tăma tăma vermek parma parma satmaq sutma sutma tutmaq titma tytma qismaq sixmaq xĕsme hĕsme oturmaq oturtmaq otuzdurmaq lartma lartma itelemek tĕkme tĕkme hemcinin tĕrtme tĕrtme dartmaq turtma turtma surtmek sătărma sătărma hemcinin sĕrme sĕrme sermek sarma sarma Qeyd bu soz cuvas dilinde sermek felinden basqa hem de sufre menasini da dasiyir sarmaq sarimaq sirma syrma sepmek sepelemek sapma sapma sevmek savma savma yumaq su ile temizlemek menasinda s uma ҫuma yixamaq yeni yumaq yaxalamaq yumaq menasinda uxma uhma silmek sălma shălma hemcinin sălsama shălsama atmaq ivǎtma yvǎtma oynamaq vil ama vylama donmaq sănma shănma sismek sis ma shycma say san sum sum saysiz sumsăr sumsăr 1 bir pĕrre pĕrre hemcinin pĕr pӗr 2 iki ikkĕ ikkĕ hemcinin ikĕ ikӗ ik ik 3 uc vis s ĕ viҫҫӗ hemcinin vis ĕ viҫӗ vis viҫ 4 dord tăvattă tӑvattӑ hemcinin tăvată tӑvatӑ tăvat tӑvat 5 bes pillĕk pillӗk hemcinin pilĕk pilӗk 6 alti ulttă ulttӑ hemcinin ultă ultӑ ult ult 7 yeddi s iccĕ ҫichchӗ hemcinin s icĕ ҫichӗ s ic ҫich 8 sekkiz sakkăr sakkӑr hemcinin sakăr sakӑr 9 doqquz tăxxăr tӑhhӑr hemcinin tăxăr tӑhӑr10 on vunnă vunnӑ hemcinin vun vun 20 iyirmi s irĕm ҫirӗm 30 otuz vătăr vӑtӑr 40 qirx xĕrĕx hӗrӗh 50 elli allă allӑ hemcinin ală alӑ al al 60 altmis utmăl utmӑl 70 yetmis s itmĕl ҫitmӗl 80 seksen sakărvunnă sakӑrvunnӑ hemcinin sakărvun sakӑrvun 90 doxsan tăxărvunnă tӑhӑrvunnӑ hemcinin tăxărvun tӑhӑrvun 100 yuz s ĕr ҫӗr 1000 min pin pin Istinadlar Perepis 2010 2021 10 06 tarixinde Istifade tarixi 2012 01 20 Ektor Alos i Font Ocenka yazykovoj politiki v Chuvashii Picket in defense of the Chuvash in Cheboksary Ektor Alos i Font Prepodavanie chuvashskogo yazyka i problema yazykovogo povedeniya roditelej Chuvashskij gosudarstvennyj institut gumanitarnyh nauk 2015 Shupashkar Skoro chuvashskij yazyk ostanetsya kakoj to kulturnoj tradiciej Ob ugroze razvala strany v budushem o sezde ChNK i ob obrashenii k prezidentu Dil ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin