Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anoplura (lat. Anoplura) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin həşəratlar sinfinin dəstəsinə aid heyvan fəsiləüstü.
| Bitlər | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Ranqsız: Ranqsız: Tip: Klad: Yarımtip: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: Budaq: İnfrasinif: Ranqsız: Ranqsız: Dəstə: Yarımdəstə: İnfradəstə: Parvdəstə: Fəsiləüstü: Bitlər | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Xarici quruluşu
Bitlər məməlilərin daimi paraziti olan xırda, qanadsız cücülərdir. Hər iki cinsi qansorandır. Bitlərin bədəni bel-qarın istiqamətində yastılanmış, oval, uzunsov və ya enli, 1-5 mm uzunluğundadır. Erkəklər adətən dişilərdən kiçik olur. Başı qabaq tərəfdən daralmışdır. Ağız orqanları adətən irəli yönəlmiş, heyvanların qalın örtüklərini deşmək və qan sormaq üçün yaxşı uyğunlaşmışdır. Bir cüt sadə gözü başın yanlarında, bığcıqlardan arxada yerləşmişdir. Üç döş seqmenti adətən kip bitişmişdir. Ayaqları qısa, beş hissədən ibarətdir. Pəncəsindəki hərəkətli caynaqla sahibin tükündən yapışıb yerini dəyişir. Qarıncığı 9 seqmentdən ibarətdir.
Həyat tərzi
Bitlər istisnasız olaraq sahibin qanı ilə qidalanır. Yaraya axan tüpürcək vəziləri ifrazatı qanın laxtalanmasına mane olur. Bitlər – yumurtaqoyan cücülərdir. Yaşlı dişi bir gecə-gündüzdə 2-4 yumurta qoyur (donuz biti), bəzilərində yumurtaların sayı 5-14-ə çatır (paltar biti). Bit yumurtaları parlaq, uzunsov-oval formada olur. Dişinin cinsiyyət yollarından çıxarkən yumurta qabığındakı vəzilərin sekretini çıxardır və bunun köməyi ilə arxa ucunu tükə və ya parça xovuna möhkəm yapışdırır. Embrional inkişaf 8-10 gün çəkir. Sürfələrin inkişafı 7-10 günə başa çatır. Meydana çıxdıqdan 1-2 gün sonra cavan dişi yumurta qoymağa başlayır. Ancaq yumurta qoymazdan əvvəl mütləq qansorma baş verir. Yaşlı bitlər 2 aya yaxın yaşayır. İl ərzində bitlər bir neçə nəsildə inkişaf edirlər. Bitlərin bütün inkişaf sikli natamam metamorfozla keçir. Yoluxmuş heyvan və insanın yoluxmamışla təması, ümumi istifadə əşyaları və başqa vasitələrlə bir sahibdən başqasına keçirlər.
Yayılması
Ayrı-ayrı qohum sahib növlərinə münasibətdə bitləri dar spesifiklik səciyyələndirir. Adətən hər bir məməli növündə bir, nadir hallarda 2-3 bit növü parazitlik edir. İnsanda 3 növ bit (paltar, baş, qasıq) parazitlik edir. Dünyada – 300, MDB-də – 40, Azərbaycanda – 20 növü məlumdur.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.
Ədəbiyyat
- Azərbayvcanın heyvanlar aləmi. II cild. Bakı: Elm, 2004
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Anoplura lat Anoplura heyvanlar aleminin bugumayaqlilar tipinin heseratlar sinfinin destesine aid heyvan fesileustu BitlerElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Ranqsiz IlkagizlilarTipustu TuleyenlerRanqsiz PanarthropodaRanqsiz Tip BugumayaqlilarKlad Yarimtip AltiayaqlilarSinif HeseratlarRanqsiz Yarimsinif QanadlilarBudaq Infrasinif YeniqanadlilarRanqsiz Ranqsiz ParaneopteralarDeste Yarimdeste Infradeste Parvdeste LelekyeyenlerFesileustu BitlerBeynelxalq elmi adiAnopluraSekil axtarisiITIS 103344NCBI 30005EOL 52209491Xarici qurulusuBitler memelilerin daimi paraziti olan xirda qanadsiz cuculerdir Her iki cinsi qansorandir Bitlerin bedeni bel qarin istiqametinde yastilanmis oval uzunsov ve ya enli 1 5 mm uzunlugundadir Erkekler adeten disilerden kicik olur Basi qabaq terefden daralmisdir Agiz orqanlari adeten ireli yonelmis heyvanlarin qalin ortuklerini desmek ve qan sormaq ucun yaxsi uygunlasmisdir Bir cut sade gozu basin yanlarinda bigciqlardan arxada yerlesmisdir Uc dos seqmenti adeten kip bitismisdir Ayaqlari qisa bes hisseden ibaretdir Pencesindeki hereketli caynaqla sahibin tukunden yapisib yerini deyisir Qarincigi 9 seqmentden ibaretdir Heyat terziBitler istisnasiz olaraq sahibin qani ile qidalanir Yaraya axan tupurcek vezileri ifrazati qanin laxtalanmasina mane olur Bitler yumurtaqoyan cuculerdir Yasli disi bir gece gunduzde 2 4 yumurta qoyur donuz biti bezilerinde yumurtalarin sayi 5 14 e catir paltar biti Bit yumurtalari parlaq uzunsov oval formada olur Disinin cinsiyyet yollarindan cixarken yumurta qabigindaki vezilerin sekretini cixardir ve bunun komeyi ile arxa ucunu tuke ve ya parca xovuna mohkem yapisdirir Embrional inkisaf 8 10 gun cekir Surfelerin inkisafi 7 10 gune basa catir Meydana cixdiqdan 1 2 gun sonra cavan disi yumurta qoymaga baslayir Ancaq yumurta qoymazdan evvel mutleq qansorma bas verir Yasli bitler 2 aya yaxin yasayir Il erzinde bitler bir nece nesilde inkisaf edirler Bitlerin butun inkisaf sikli natamam metamorfozla kecir Yoluxmus heyvan ve insanin yoluxmamisla temasi umumi istifade esyalari ve basqa vasitelerle bir sahibden basqasina kecirler YayilmasiAyri ayri qohum sahib novlerine munasibetde bitleri dar spesifiklik seciyyelendirir Adeten her bir memeli novunde bir nadir hallarda 2 3 bit novu parazitlik edir Insanda 3 nov bit paltar bas qasiq parazitlik edir Dunyada 300 MDB de 40 Azerbaycanda 20 novu melumdur IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2004 EdebiyyatAzerbayvcanin heyvanlar alemi II cild Baki Elm 2004Hemcinin bax