Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Terrakota ordusu, Yeraltı heykəllər ordusu və ya Torpaq əsgərlər (Sadələşdirilmiş Çin dilində: 兵马俑; Ənənəvi Çin dilində: 兵马俑; pinyin: bīngmǎ yǒng; düz olaraq "əsgər və at cənazə heykəlləri") — 1974-cü ildə Çində kəşf olunmuş Yeraltı Heykəllər Ordusu. İlk Çin imperatoru Sin Şi Xuandinın məzarında olan heykəllər. Ordunun "ilklərin imperatoru" olaraq bilinən Sin Şi Xuandinin məzarını qoruduğuna inanılar.
Yeraltı Heykəllər Ordusu 1974-cü ildə Çin Xalq Respublikasının Shaanxi əyalətinə bağlı Xi'an yaxınlarında bir əkinçi tərəfindən tapılmışdır. Kəşf edildikdən sonra Sit sahəsində 1977-1985-ci illərdə 2 dəfə qazıntı işləri aparılıb. Boyları 1.83 və 1.93 santimetr arasında dəyişən heykəl əsgərlərin hər birinin üz ifadəsi fərqlidir. Qazıntı sahəsindən çıxarılanlarla birlikdə 520 atıyla 8000 min əsgərin, 130 döyüş arabası, 150 suvari atı olduğu təxmin edilir. Çinlilər tərəfindən dünyanın 8-ci möcüzəsi olaraq qəbul edilən, Terro Cotta əsgərləri olaraq bilinən yeraltı heykəllər ordusunun tapıldığı Sit sahəsində 2009-cu il iyul ayının 13-də üçüncü qazıntı işlərinə başlanıldı. Şansı əyaləti mədəni əsərlər müdirliyinə bağlı Mədəni əsərlər və arxeologiya dairəsi basçısı Co Kuiying heykəllərin üzərindəki rəngli boyaları qoruma, heykəlləri sağlamlaşdırma və təmiri texnikaların artıq inkişaf etdiyini və bunların 3-cü qazıntı işləri üçün lazımlı zəmanəti təmin etdiyini ifadə edib. O, 3-cü qazıntı işlərinin Sit sahəsinin, heykəllərin çıxarıldığı qazıntı bölgəsinin xaricində qalan hissələrində icra ediləcəyini, lakin bu anda qazıntı işləri haqda hər hansı bir təxmin verməyin mümkün olmadığını söyləyib.
Qeyd edək ki, Terro Cotta Ordusu 1987-ci ildə UNESCO tərəfindən Ümumdünya irsinə daxil edilib.
Bu məqaləni lazımdır. |
Torpaq əsgərlərin sirləri
Terra Kotta əsgərlərinin ən böyük və çaşdırıcı xüsusiyyətlərindən biri isə hər birinin üzünün fərqli olmasıdır. İmperatorun ordusunda olan minlərlə əsgərin heykəli, paltarlarından dəri rənginə qədər, üzləri birə-bir təqlid edilərək düzəldilmişdir.Heykəllərin kimyası hələ də tapılmadığı üçün heykəllərin hamısı gün üzünə çıxarılmır. Bunun başlıca səbəbi isə heykəllərin bir həftə içində orijinal hallarını itirərək torpaq rənginə dönmələri olmasıdır. Mütəxəssislər, bu çevrilmənin səbəbini təyin etməyə çalışırlar. Nəhəng yeraltı ordusundan bu günə qədər iki minə yaxın əsgərin gün üzünə çıxarıldığı, ancaq boya və rəng xüsusiyyətinin hələ sirrini qoruması səbəbi ilə 6 minə yaxın əsgərin yerləri təsbit edildiyi halda gün üzünə çıxarılmadığı bildirilir. Terra Kotta əsgərlərinin hələ də üç ayrı çuxurda sərgiləndiyi ifadə edilərkən, çuxurlardan ən böyüyü əsasən piyada əsgərlərin heykəllərindən ibarətdir.
Ordu
Bu sirrli ordu ayrıca sadə bir şəkildə düzülüb, basdırılmamışdır. Fərqli rütbələrdən və dərəcələrdən olan əsgərlər dövrün ən irəli döyüş nizamına və strategiyasına uyğun şəkildə, döyüş meydanında döyüşə hazır mövqedə dayanır. Ordu, oxatan birlikləri ilə qabaqcıl, orta və arxa birliklərin yanında dəstək vahidlərindən ibarətdir. Çuxurların birində də imperatorun mərasim batalyonu öz nizamı içində var. Əsgərlərin yanında dövrə aid 10 min ətrafında bürünc silah da dayanır.
Nəhəng yeraltı ordusu bir xəzinə olaraq xarakterizə edilir və içərisindən çıxan ünsürlərlə o dövrün texnologiya, incəsənət və mədəniyyət dünyasına işıq tutduğu bildirilir. Terra Kotta döyüşçüləri olaraq da adlandırılan əsgərlərin əllərində döyüş əvvəli hazır vəziyyətdə tutduqları silahlarla basdırıldığı, silahların gerçək və bürüncdən olması səbəbiylə günümüzə qədər pozulmadan çata bildiyi ifadə edilir. Torpaq əsgərlərin quruluş texnikasının da dövrün texnologiyasının nə qədər irəlidə olduğunu göstərdiyinə diqqət çəkilir. Hər bir əsgər və atın gilə şəkil verilmək surətiylə edildiyi, ardından heykəllərin açılan bir dəliklə 300 ilə 900 dərəcə arasında fırınlandığı ifadə edilir. Mütəxəssislər, dəliklərin yüksək temperaturda bardaqlara patlamaması üçün açıldığını və daha sonra bağlanıldığını yazır.
Daş əsgərlərin tarixi
İmperatorun məzarı və Terra Kotta əsgərləri indiki vaxtda hələ sirrini qoruyan dünyadakı bənzərsiz əsərlərdən biri olması ilə yanaşı düzəlişindəki sirrləri və maraqlı bir hekayəyə sahibdir. Çində "ilklərin imperatoru" olaraq bilinən Sin Şi Xuandi dövrün Cao bəyliyində doğulmuş və bir çox bəylikdən ibarət olan bütün coğrafiyadakı Çin uluslarını ilk dəfə birləşdirərək tək dövlət adı altında yığan imperator ünvanı alan ilk lider olaraq tarixə keçmişdir. İmperator Sin Şi Xuandinın hələ 13 yaşındaykən taxta keçdiyi, eyni zamanda Böyük Çin səddinin inşasını da başladan imperator olduğu ifadə edilir. Tarixçi Si Maqian-in yazdığına görə, Qin Shi Huang hələ həyatdaykən e.ə 246-ci ildə başlanan məzarının inşası 30 il çəkmiş, inşaatda 700 min adam işlədilmişdir. Bölgədə 600-ə yaxın yeraltı çuxur olduğunu iddia edən mütəxəssislər, hələ bunlardan 25-inin açıldığını yazırlar. Açılmayan çox çuxurun hələ sirrini qoruduğu ifadə edilərkən, bəzi çuxurların əsgərlər xaricində nəhəng otaqlardan meydana gəldiyi, bəzilərinin isə boş olduğu ifadə edilir.
Yarımçıq iş
Mütəxəssislər, bəzi çuxurların boş olma səbəbinin imperatorun ani bir xəstəlikdən ölümü səbəbiylə işin yarımçıq qalmasını şərh edirlər. İmperatorun layihəsi tam olaraq bilinmədiyi kimi, bəzi sirrləri də Sin Şi Xuandinın ani ölümü səbəbiylə bilinmir. Bu nəhəng məzarı və yer altı ordusunu etdirən imperatorun, Çinin o dövrdə işləyən bütün işçilərini yandıraraq ya da özüylə birlikdə basdırılmaq üzrə öldürtdüyü izah edilir. İmperator Sinin bunu etməsinin ən böyük səbəbi olaraq da məzarının və içindəki sirlərin bilinməsini istəməməsi, eyni zamanda öldürülən işçilərin də məzarında özünə yoldaşlıq etməsi arzusu olduğu ifadə edilir. Nəhəng məzar üçün Şian-a iki saat məsafədəki bu bölgənin seçilmə səbəbi olaraq da imperatorun Li Şan adlı dağı Uzaq şərq Fıngşui fəlsəfəsinə görə özünə ən uyğun yer olaraq gördüyü formasında açıqlanır. İmperatorun məzarı yerin 36 metr altında yerləşir və bu ordunun imperator öldükdən sonra imperatorun özünü qoruyacağına inandığı yazılır.
Məzarlıq
Çinin Shaanxi əyalətinin Xi'an şəhəri ətrafındakı Lishan bölgəsində olan məzarın təməli dördbucaqlı şəklində, cənubdan şimala 350 metr uzunluğunda, şərqdən qərbə 345 metr genişliyindədir; 76 metr yüksəkliyində torpaq bir piramida şəklindədir. Qazıntı sahəsində çoxu hələ torpaq altında 8000 əsgər, 520 atıyla birlikdə 130 döyüş avtomobili, 150 süvari atı olduğu təxmin edilməkdədir .
Şəkilləri
İstinadlar
- Jane Portal and Qingbo Duan, The First Emperor: China's Terracotta Arm, British Museum Press, 2007, p. 167
Xarici keçidlər
- İlham Əliyev Çinin Sian şəhərindəki Terrakota Ordusu Muzeyi ilə tanış olub. president.az, 09.12.2015 (az.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Terrakota ordusu Yeralti heykeller ordusu ve ya Torpaq esgerler Sadelesdirilmis Cin dilinde 兵马俑 Enenevi Cin dilinde 兵马俑 pinyin bingmǎ yǒng duz olaraq esger ve at cenaze heykelleri 1974 cu ilde Cinde kesf olunmus Yeralti Heykeller Ordusu Ilk Cin imperatoru Sin Si Xuandinin mezarinda olan heykeller Ordunun ilklerin imperatoru olaraq bilinen Sin Si Xuandinin mezarini qoruduguna inanilar Cin tarixiCin tarixiMedeniyyet Din Felsefe MifologiyasiDao Daosizm Leqizm Tao Te Cinq Konfutsicilik Kon Fu Dzi Lao tszi Moizm Mo tszi In ve Yan 36 stratagem Citkundo Kunq fu Tay ci cuan Usu Vin Cun Dim Mak SaolinSya sulalesiSan sulalesiCjou sulalesi Qerbi CjouSerqi Cjou Yaz PayizDoyusen carliqlar qarisiq dovrHan sulalesi Qerbi HanSin sulalesi Van ManSerqi HanUc carliq Vey Su UCzin Qerbi Czin16 barbar Serqi CzinCenub ve Simal sulaleleriSuy sulalesiTan sulalesiLiaoSun imperiyasiQerbi Sya Cenubi SunYuan sulalesiMin sulalesiTsin sulalesiCin RespublikasiCin Xalq Respublikasi Cin Respublikasibaxredakte Yeralti Heykeller Ordusu 1974 cu ilde Cin Xalq Respublikasinin Shaanxi eyaletine bagli Xi an yaxinlarinda bir ekinci terefinden tapilmisdir Kesf edildikden sonra Sit sahesinde 1977 1985 ci illerde 2 defe qazinti isleri aparilib Boylari 1 83 ve 1 93 santimetr arasinda deyisen heykel esgerlerin her birinin uz ifadesi ferqlidir Qazinti sahesinden cixarilanlarla birlikde 520 atiyla 8000 min esgerin 130 doyus arabasi 150 suvari ati oldugu texmin edilir Cinliler terefinden dunyanin 8 ci mocuzesi olaraq qebul edilen Terro Cotta esgerleri olaraq bilinen yeralti heykeller ordusunun tapildigi Sit sahesinde 2009 cu il iyul ayinin 13 de ucuncu qazinti islerine baslanildi Sansi eyaleti medeni eserler mudirliyine bagli Medeni eserler ve arxeologiya dairesi bascisi Co Kuiying heykellerin uzerindeki rengli boyalari qoruma heykelleri saglamlasdirma ve temiri texnikalarin artiq inkisaf etdiyini ve bunlarin 3 cu qazinti isleri ucun lazimli zemaneti temin etdiyini ifade edib O 3 cu qazinti islerinin Sit sahesinin heykellerin cixarildigi qazinti bolgesinin xaricinde qalan hisselerinde icra edileceyini lakin bu anda qazinti isleri haqda her hansi bir texmin vermeyin mumkun olmadigini soyleyib Qeyd edek ki Terro Cotta Ordusu 1987 ci ilde UNESCO terefinden Umumdunya irsine daxil edilib Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Torpaq esgerlerin sirleriTerra Kotta esgerlerinin en boyuk ve casdirici xususiyyetlerinden biri ise her birinin uzunun ferqli olmasidir Imperatorun ordusunda olan minlerle esgerin heykeli paltarlarindan deri rengine qeder uzleri bire bir teqlid edilerek duzeldilmisdir Heykellerin kimyasi hele de tapilmadigi ucun heykellerin hamisi gun uzune cixarilmir Bunun baslica sebebi ise heykellerin bir hefte icinde orijinal hallarini itirerek torpaq rengine donmeleri olmasidir Mutexessisler bu cevrilmenin sebebini teyin etmeye calisirlar Neheng yeralti ordusundan bu gune qeder iki mine yaxin esgerin gun uzune cixarildigi ancaq boya ve reng xususiyyetinin hele sirrini qorumasi sebebi ile 6 mine yaxin esgerin yerleri tesbit edildiyi halda gun uzune cixarilmadigi bildirilir Terra Kotta esgerlerinin hele de uc ayri cuxurda sergilendiyi ifade edilerken cuxurlardan en boyuyu esasen piyada esgerlerin heykellerinden ibaretdir OrduBu sirrli ordu ayrica sade bir sekilde duzulub basdirilmamisdir Ferqli rutbelerden ve derecelerden olan esgerler dovrun en ireli doyus nizamina ve strategiyasina uygun sekilde doyus meydaninda doyuse hazir movqede dayanir Ordu oxatan birlikleri ile qabaqcil orta ve arxa birliklerin yaninda destek vahidlerinden ibaretdir Cuxurlarin birinde de imperatorun merasim batalyonu oz nizami icinde var Esgerlerin yaninda dovre aid 10 min etrafinda burunc silah da dayanir Neheng yeralti ordusu bir xezine olaraq xarakterize edilir ve icerisinden cixan unsurlerle o dovrun texnologiya incesenet ve medeniyyet dunyasina isiq tutdugu bildirilir Terra Kotta doyusculeri olaraq da adlandirilan esgerlerin ellerinde doyus evveli hazir veziyyetde tutduqlari silahlarla basdirildigi silahlarin gercek ve buruncden olmasi sebebiyle gunumuze qeder pozulmadan cata bildiyi ifade edilir Torpaq esgerlerin qurulus texnikasinin da dovrun texnologiyasinin ne qeder irelide oldugunu gosterdiyine diqqet cekilir Her bir esger ve atin gile sekil verilmek suretiyle edildiyi ardindan heykellerin acilan bir delikle 300 ile 900 derece arasinda firinlandigi ifade edilir Mutexessisler deliklerin yuksek temperaturda bardaqlara patlamamasi ucun acildigini ve daha sonra baglanildigini yazir Das esgerlerin tarixiImperatorun mezari ve Terra Kotta esgerleri indiki vaxtda hele sirrini qoruyan dunyadaki benzersiz eserlerden biri olmasi ile yanasi duzelisindeki sirrleri ve maraqli bir hekayeye sahibdir Cinde ilklerin imperatoru olaraq bilinen Sin Si Xuandi dovrun Cao beyliyinde dogulmus ve bir cox beylikden ibaret olan butun cografiyadaki Cin uluslarini ilk defe birlesdirerek tek dovlet adi altinda yigan imperator unvani alan ilk lider olaraq tarixe kecmisdir Imperator Sin Si Xuandinin hele 13 yasindayken taxta kecdiyi eyni zamanda Boyuk Cin seddinin insasini da basladan imperator oldugu ifade edilir Tarixci Si Maqian in yazdigina gore Qin Shi Huang hele heyatdayken e e 246 ci ilde baslanan mezarinin insasi 30 il cekmis insaatda 700 min adam isledilmisdir Bolgede 600 e yaxin yeralti cuxur oldugunu iddia eden mutexessisler hele bunlardan 25 inin acildigini yazirlar Acilmayan cox cuxurun hele sirrini qorudugu ifade edilerken bezi cuxurlarin esgerler xaricinde neheng otaqlardan meydana geldiyi bezilerinin ise bos oldugu ifade edilir Yarimciq isMutexessisler bezi cuxurlarin bos olma sebebinin imperatorun ani bir xestelikden olumu sebebiyle isin yarimciq qalmasini serh edirler Imperatorun layihesi tam olaraq bilinmediyi kimi bezi sirrleri de Sin Si Xuandinin ani olumu sebebiyle bilinmir Bu neheng mezari ve yer alti ordusunu etdiren imperatorun Cinin o dovrde isleyen butun iscilerini yandiraraq ya da ozuyle birlikde basdirilmaq uzre oldurtduyu izah edilir Imperator Sinin bunu etmesinin en boyuk sebebi olaraq da mezarinin ve icindeki sirlerin bilinmesini istememesi eyni zamanda oldurulen iscilerin de mezarinda ozune yoldasliq etmesi arzusu oldugu ifade edilir Neheng mezar ucun Sian a iki saat mesafedeki bu bolgenin secilme sebebi olaraq da imperatorun Li San adli dagi Uzaq serq Fingsui felsefesine gore ozune en uygun yer olaraq gorduyu formasinda aciqlanir Imperatorun mezari yerin 36 metr altinda yerlesir ve bu ordunun imperator oldukden sonra imperatorun ozunu qoruyacagina inandigi yazilir MezarliqCinin Shaanxi eyaletinin Xi an seheri etrafindaki Lishan bolgesinde olan mezarin temeli dordbucaqli seklinde cenubdan simala 350 metr uzunlugunda serqden qerbe 345 metr genisliyindedir 76 metr yuksekliyinde torpaq bir piramida seklindedir Qazinti sahesinde coxu hele torpaq altinda 8000 esger 520 atiyla birlikde 130 doyus avtomobili 150 suvari ati oldugu texmin edilmekdedir SekilleriIstinadlarJane Portal and Qingbo Duan The First Emperor China s Terracotta Arm British Museum Press 2007 p 167Xarici kecidlerIlham Eliyev Cinin Sian seherindeki Terrakota Ordusu Muzeyi ile tanis olub president az 09 12 2015 az