Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Endotel — qan və limfa damarlarının, ürək boşluqlarının daxili səthini örtən mezenximal mənşəli yastı hüceyrələrin bir qatlı təbəqəsi.
Əsas məlumatlar
Müasir anlayışlara görə, endotel sadəcə bir maneə və ya filtr deyil. Endotel bədənin ən böyük və aktiv endokrin orqanıdır, bütün toxumalara diffuz şəkildə səpələnib. Endotel qanın laxtalanmasına nəzarət, tonus və qan təzyiqinin tənzimlənməsi, böyrəklərin filtrasiya funksiyası, ürəyin kontraktil fəaliyyəti və beynin metabolik təchizatı üçün vacib olan maddələri sintez edir. Suyun, ionların, metabolik məhsulların yayılmasına nəzarət edir. Axan mayenin mexaniki təsirinə, qan təzyiqinə və damarın əzələ qatının yaratdığı reaksiya gərginliyinə reaksiya verir. Kimyəvi və anatomik zədələrə həssasdır, bu da dövran edən hüceyrələrin yığılması və yapışmasının artmasına, trombozun inkişafına və lipid konqlomeratlarının çökməsinə səbəb ola bilər.
Strukturu
Endotelin hüceyrələri güclü sıx birləşmələrlə bağlandıqdan sonra onların əmələ gəlməsi astrositlərlə təmas nəticəsində yaranır. Endotelin qan axını damar divarının daha dərin təbəqələrindən ayıran qan damarlarının daxili astarıdır. Endotel insan bədəninin bütün sahəsinə yayılmış nəhəng bir parakrin orqandır, çünki davamlı olaraq çoxlu miqdarda ən vacib bioloji aktiv maddələr istehsal edir.
Funksiyaları
Endotel hüceyrələri damar sisteminin bir çox funksiyasını yerinə yetirir, məsələn:
- Qan təzyiqini idarə etmək üçün vazokonstriksiya və vazodilatasiya
- Trombin və fibrin kimi qanın laxtalanma komponentlərinin tənzimlənməsi
- Angiogenez (yeni qan damarlarının əmələ gəlməsi)
Endotel həm də ən mühüm maneə immun funksiyasını yerinə yetirir.
Xəstəliklər
Endotel disfunksiyası ilə əlaqəli xəstəliklər:
- Ateroskleroz;
- Hipertonik xəstəlik;
- Koronar çatışmazlıq;
- Miokard infarktı;
- Şəkərli diabet və insulin müqaviməti;
- Böyrək çatışmazlığı;
- İrsi və qazanılmış metabolik pozğunluqlar (dislipidemiya və b.);
- endokrin yaş pozğunluqları;
- tənəffüs yollarının ağciyər patologiyaları (astma);
- Qarın boşluğunun spaykası.
Ədəbiyyatı
Эндотелий // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
İstinadlar
- "Клиническое значение эндотелиальной дисфункции". 2014-10-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-05-16.
- "Нарушения иммунитета при критических состояниях. Особенности диагностики". 2012-03-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-28.
- Поройский С. В., Поройская А. В. Послеоперационная эндотелиальная дисфункция сосудов брюшины и ее функциональные последствия // Вестник современной клинической медицины . 7 (3). 2014-01-01. ISSN 2071-0240.
- "Состоянии микроциркуляции сосудов брюшины в динамике операционной травмы". 2017-02-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-31.
Xarici keçidlər
- Атеросклероз и воспаление
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Endotel qan ve limfa damarlarinin urek bosluqlarinin daxili sethini orten mezenximal menseli yasti huceyrelerin bir qatli tebeqesi Arteriyanin qurulusuEsas melumatlarMuasir anlayislara gore endotel sadece bir manee ve ya filtr deyil Endotel bedenin en boyuk ve aktiv endokrin orqanidir butun toxumalara diffuz sekilde sepelenib Endotel qanin laxtalanmasina nezaret tonus ve qan tezyiqinin tenzimlenmesi boyreklerin filtrasiya funksiyasi ureyin kontraktil fealiyyeti ve beynin metabolik techizati ucun vacib olan maddeleri sintez edir Suyun ionlarin metabolik mehsullarin yayilmasina nezaret edir Axan mayenin mexaniki tesirine qan tezyiqine ve damarin ezele qatinin yaratdigi reaksiya gerginliyine reaksiya verir Kimyevi ve anatomik zedelere hessasdir bu da dovran eden huceyrelerin yigilmasi ve yapismasinin artmasina trombozun inkisafina ve lipid konqlomeratlarinin cokmesine sebeb ola biler StrukturuEndotelin huceyreleri guclu six birlesmelerle baglandiqdan sonra onlarin emele gelmesi astrositlerle temas neticesinde yaranir Endotelin qan axini damar divarinin daha derin tebeqelerinden ayiran qan damarlarinin daxili astaridir Endotel insan bedeninin butun sahesine yayilmis neheng bir parakrin orqandir cunki davamli olaraq coxlu miqdarda en vacib bioloji aktiv maddeler istehsal edir FunksiyalariEndotel huceyreleri damar sisteminin bir cox funksiyasini yerine yetirir meselen Qan tezyiqini idare etmek ucun vazokonstriksiya ve vazodilatasiya Trombin ve fibrin kimi qanin laxtalanma komponentlerinin tenzimlenmesi Angiogenez yeni qan damarlarinin emele gelmesi Endotel hem de en muhum manee immun funksiyasini yerine yetirir XesteliklerEndotel disfunksiyasi ile elaqeli xestelikler Ateroskleroz Hipertonik xestelik Koronar catismazliq Miokard infarkti Sekerli diabet ve insulin muqavimeti Boyrek catismazligi Irsi ve qazanilmis metabolik pozgunluqlar dislipidemiya ve b endokrin yas pozgunluqlari teneffus yollarinin agciyer patologiyalari astma Qarin boslugunun spaykasi EdebiyyatiEndotelij Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Istinadlar Klinicheskoe znachenie endotelialnoj disfunkcii 2014 10 26 tarixinde Istifade tarixi 2011 05 16 Narusheniya immuniteta pri kriticheskih sostoyaniyah Osobennosti diagnostiki 2012 03 13 tarixinde Istifade tarixi 2022 10 28 Porojskij S V Porojskaya A V Posleoperacionnaya endotelialnaya disfunkciya sosudov bryushiny i ee funkcionalnye posledstviya Vestnik sovremennoj klinicheskoj mediciny 7 3 2014 01 01 ISSN 2071 0240 Sostoyanii mikrocirkulyacii sosudov bryushiny v dinamike operacionnoj travmy 2017 02 02 tarixinde Istifade tarixi 2022 10 31 Xarici kecidlerAteroskleroz i vospalenie