Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Futbol geyimi — başqa idman növlərində olduğu kimi futbolda da geyim standart avadanlıq sayılır. Futbol geyimi futbolun 4-cü qaydası ilə müəyyənləşdirilir və qaydaya əsasən, futbolçu geyimin minimal dəstinə sahib olmalı və üstündə başqa futbolçuya yaxud da digər iştirakçıya təhlükə yarada biləcək heç bir əşya olmamalıdır. Bəzən fərdi yarışlarda geyimə bir neçə məhdudiyyətlər qoyula bilər, məsələn, loqoların ölçüsünün tənzimlənməsi; bir-biri ilə qarşılaşan iki komandanın formaları eyni və ya oxşar olarsa, səfərdə olan komanda başqa rəngdə geyinməlidir.
Futbolçuların köynəklərinin arxasında adətən identifikasiya nömrəsi olur. İlkin olaraq futbolçular oynadığı mövqeyindən aslı olaraq formalarında yalnız 1-dən 11-ə qədər rəqəmləri daşıyırdılar, amma futbol peşəkar səviyyəyə çatandan sonra, qaydalar dəyişdi və oyunçulara mövsüm ərzində nömrələrini dəyişməyə icazə verildi. Həmçinin, peşəkar klublarda adətən köynəklərin arxasında futbolçunun soyadı və ya ləqəbi yazılır, çox vaxt onlar nömrənin üstündə olur, nadir hallarda aşağısında.
İlkin futbol geyimi bu günümüzə çatana qədər çoxlu dəyişikliklərə məruz qalıb. Əvvəl futbolçular pambıqdan hazırlanmış qalın köynək, brici və dəridən hazırlanan ağır sərt çəkmələr geyinirdilər. XX əsrdə çəkmələr daha yüngül və yumşaq, şortlar daha qısa oldular. Geyim istehsalında və poliqrafikada irəliləyişlər sayəsində yüngül sintetik liflərdən hazırlanan və daha da rəngarəng və mürəkkəb konstruksiyaya sahib olan köynəkləri hazırlamaq mümkün oldu. XX əsrdən başlayan reklamın inkişafı futbola da təsir etdi, beləki artıq formalarda sponsorların loqoları yaranmağa başladı, həmçinin azərkeşlər üçün də formalar satılmağa başlanıldı ki, bu da klublara böyük gəlir gətirdi.
Ləvazimatlar
Əsas ləvazimatlar
Bütün futbolçularda olması nəzərdə tutulan avadanlıqlar Futbol geyimi adlı 4-cü futbol qaydasında müəyyən edilir. Qaydada formaya aid 5 ləvazimat qeyd edilib — köynək, şort, corab (və ya getr), ayaq qoruyucuları və butslar. Qapıçılara şortik yerinə idman şalvarı da geyinməyə icazə verilir.
Əksər oyunçuların altında dişləri olan butsları geyindiyinə baxmayaraq, futbol qaydalarında bu helə də vacib deyil. Köynəklərin qısa və ya uzun qolları olmalıdı, qapıçıların köynəklərinin rəngi isə digər oyunçular və hakimlərdə olan köynək rənglərindən tamamilə fərqlənməlidi. İstilik üçün şortun altından ondan çox uzun olmuyan şortaltı geyinmək olar, amma o, şortun rəngində olmalıdı. Ayaq qoruyucusu tamamilə getrlə örtülməli, rezin, plastik və ya oxşar materialdan hazırlanmalı və "kifayət dərəcədə müdafiəni təmin etməlidir". Oyunun qaydalarının müəyyən etdiyi avadanlıqlarla bağlı vacib məhdudiyyət ondadır ki, oyunçuların əynində və ya formasında özünə yada başqa oyunçulara təhlükə yaradacaq hər hansı bir əşya olmamalıdır.
Bəzi yarışlarda icazə verilir ki, iki komanda eyni rəngli formada olsun, baxmayaraq ki futbol qaydalarına görə: "İki komanda bir birindən fərqlənsin deyə, onlar başqa rəngdə formalar geyinməlidi, həmçinin hakimlər briqadası da buna əməl etməlidir". Buna görə də hər klubun "ev" və "qonaq" forması var, amma bəzən klublar rəqib ilə eyni rəngdə forma dəstini geyinməsə də, yenə də "qonaq" formasını geyinir, bu marketinq məqsədi daşıyır. Formanın rəngi rəqibin həm "ev", həm də "qonaq" formasıyla eyni düşəndə, bir çox peşəkar klublar "üçüncü" formasını istifadə edirlər. Köklü klublar hər il geyimlərində yalnız özünə məxsus rəngləri istifadə edirlər, və o rənglər klub mədəniyyətin ayrılmaz tərkib hissəsi sayılır. Milli komandalar öz ölkə bayrağı rəngində geyinməyə üstünlük verilər, amma hər milli belə etmir, məsələn: italiyanlar Savoyya sülaləsinin rəngi olan göy rəngdə geyinir, hollandlar oran sülaləsinin şərəfinə narıncı rəngi seçiblər, avstraliyalılar isə hər idman növündə olduğu kimi öz milli rəngləri olan yaşıl və qızılda meydana çıxırlar.
Köynəklər əsasən poliefir materiallardan hazırlanır və təbii liflərdən hazırlanmış köynəklər kimi təri və istiliyi özündə saxlamır. Klubların geyimlərinin ortasında və ya arxasında böyük gəlir gətirən sponsor loqoları yerləşdirilir. Yerli qaydalardan aslı olaraq, loqonun ölçüsünə və yerləşməsinə məhdudiyyətlər tətbiq oluna bilər. Oyunçuların nömrələri arxada yazılır, amma milli komandalarda nömrə qabaqda da yerləşdirilir. bəzi klublar oyunçuların adlarını nömrələrindən yuxarda, bəziləri isə aşaqda yerləşdirilər. Hər komandanın kapitanı adətən, hakim və tərəfdarlar tanısın deyə, sol qolunda kapitan sarğısını daşımalıdır.
Müasir futbolda oyunçuların çoxusu ya dəridən, ya da sintetik materiallardan hazırlanmış xüsusi futbol butslarını geyinir. İndiki butslar keçmişdəkilərdən fərqli olaraq topuqdan aşağı cüzi kəsilir və altına dişlər vurulur. Dişlər həm sökülə bilən, həm də daimi ola bilər, və normal olaraq onlar vint oyması ilə düzəldilir.
Futbol qaydalarına əsasən, cinsindən aslı olmayaraq hər futbolçu standart geyim geyinməlidir, amma 2008-ci ildə "FC de Rakt" qadın klubu köhnə forma yerinə qısa ətək və bədənə yapışan futbolka geyinmək təklifi verdi. Bu qərara Hollandiya kral futbol ittifaqı veto qoysa da, sonradan fikirini dəyişdi və ətəyin altından şalvar və ya şort əlavə olunduqdan sonra, forma məqbul sayıldı.
Başqa ləvzimatlar
Hər futbolçu əlcək geyinə bilər. Amma adətən qapıçalar peşəkar əlcəklərlə oynayırlar. 1970-ci illərdə çox nadir hallarda qapıçılarda əlcək görmək olardı, indi isə onları əlcəksiz təsəvvür etmək çətindi. Məsələn, Avro 2004 turniri zamanı keçirilən İngiltərə-Portuqaliya oyununda portuqaliyalı qapıçı oyun sonrası penalti zərbələrini əlcəksiz dəf etmişdi, bu hərəkət çoxlu müzakirələrə səbəb olmuşdu. 1980-ci illərdə əlcək düzəltmədə əhəmiyyətli irəliləyişlər oldu, müasir əlcəkləri helə hazırlayırlar ki, barmaqlar geri qatlananda qapıçılar zədə almasınlar, həmçinin əlcək ovucu əlin qorunması və qapıçıya topu əlində daha yaxşı tutması üçün xüsusi materiallardan hazırlanır. Qapıçılar bəzən də günəşin yada projektorların işığını qarşısını almaq üçün, kepka taxır. Görmə problemləri olan futbolçular oyun zamanı eynək taxa bilərlər. Oyunçuların çoxusu kontakt linzaları taxmağa üstünlük versə də, Edqar Davids qlaukomaya görə onu məşhur edən eynəkləri taxır. Lakin digər futbolçulara zərgərlik kimi təhlükəli ola biləcək digər əşyalarla oynamaq icazə verilmir. Futbolçu beyin zədəsindən qorunmaq məqsədi ilə xüsusi papaq geyinə bilər, məsələn belə papağa görə Petr Çex tankçı ləqəbini alıb.
Hakimlərin geyimi
Baş, köməkçi və dördüncü hakimlərin geyimi futbolçuların geyindiyi tərzdə idi, yalnız 1950-ci ildən sonra hakimlər blazer tipli köynəklər geyinməyə başladılar. Buna aid futbol qanunu olmasa da, bir prinsip kimi hakimin forması iki komandanın geyimindən başqa rəngdə olmalıdır. 1998-ci ildə Aston Villa- oynunun ortasında David Elleray məcbur oldu ki, formasını dəyişsin, çünki geyimi Uimbldon futbolçuların forması rəngində idi. Qara hakim geyiminin ənənəvi rəngidi, hakimlərin qeyri rəsmi təxəllüsü məhz "qara geyimli adamdı", baxmayaraq ki tez-tez digər rənglər də istifadə olunur. 1994-cü ilin dünya çempionatında FİFA hakimlərə qara rəngdən başqa digər rəngdə də geyinməyə icazə vermişdi. Bəzən hakimlərin köynəyində sponsorların loqoları yerləşdirilir, amma çox vaxt belə nişan köynəklərin qoluna yapışdırılır.
Tarixi
Viktorian dövrü
Futbol geyiminə aid ilk yazılar 1526-cı ilə aid edilən kral VIII Henrinin "Böyük Qarderobunda" tapılıb, yazılarda cüt futbol butsları haqqında istinad var. Futbol komandalarını ayırd etmək üçün rəngli köynəklərin istifadə olunmasının ən qədim sübutu ingilis dövlət məktəblərinin birində keçirilən futbol oyununa aid və 1840-cı ilə təsadüf edən bir yazıdı:"Məktəbli oğlanlar göy köynəkdə, o biri komandanın oyunçuları qırmızı rəngdə geyiniblər", və bu yazı eynilə “Bell's Life in London” qəzetinin 1858-ci ildə çıxan məqaləsində də yazılmışdır.
İlk mütəşəkkil şəkildə keçirilən futbol oyunu 1960-cı ildə İngiltərədə oynanılmışdı, və çox güman ki, futbolçular hər hansı xüsusi geyim geyinməmişdilər, və komandalar bir-birindən fərqlənsin deyə, bir komandanın futbolçuları başlarına kepka qoymuşudular. Bu problemi aradan qaldırmaq üçün təklif olundu ki, komandalar çalışsınlar biri qırmızı geyimdə olsun, o biri isə göy, və beləliklə çaşqınlığı aradan götürülsün.
İlk standard zolaqlı geyimlər 1870-də yaranmağa başladı, bir çox klublar yarandığı məktəblərin və ya digər idman təşkilatların rənglərində geyinməyə üstünlük verirdilər. Məsələn, göy və ağ rənglərini Kembric universitetinə görə seçmişdir, çünki klubun təsisçilərindən bir çoxu orada təhsil almışdır. Oyunçular müasir şort yerinə bricidə və ya tammetrajlı şalvarda oyuna çıxırdılar, və hətta kəmər və ya çiyinbağılar taxırdılar. O vaxtki futbol ulduzlarından olan uzun ağ şalvarda oynamaqla məşhur idi. Futbolçuları fərqləndirən nömrələr köynəylərdə çap olunmamışdı. Qlazqoda keçirilmiş Kuniz Park-Uonderers oynunda oyunçuları bir-birindən ya kepkalarından, yada corablarından seçirdilər. İlk ayaq qoruyucunu oyunçusu geyinmişdir, o, bu qoruyucuları kriketdə isitifadə edilən ayaq qoruyucunu sındıraraq düzəltdi və ayağına taxaraq, corabın üstünə saldı. Əvvəlcə bu konsepsiya lağa qoyuldu, amma tezliklə başqa futbolçular da başladılar ondan istifadə etməyə. Vaxt keçdikçə oyunçular bu qoruyucuları taxıb, üstünü corabla örtdülər.
Futbol imkanlı həvəskarların hobbisindən uzaqlaşıb peşəkarların oynadıqları oyuna çeviriləndə, geyim dəstləri də müvafiq olaraq dəyişdi. Artıq oyunçular yox, klubların özləri oyun ləvazimatlarını təmin edirdi. Çaşqınlığa yol verilməsin deyə qərar qəbul etdi ki, eyni rəngdə olan komandalar qeydiyyatdan keçə bilməz. Bu qərar sonra ləğv olundu, amma bir şərtlə ki, klubun ikinci "qonaq" forması da olmalıdı. Rəng toqquşması olunca əvvəlcə "ev" komandası formasını dəyişməli idi, 1921-ci ildən sonra isə əksinə "qonaq" komanda ikinci geyimi ilə oyuna çıxmalı oldu.
Xüsusi butslar gündəlik ayaqqabı və ya iş çəkmələrini futbolun "peşəkar" dövründə əvəz etdi. Bu dövrün butsları dolğun dəridən tikilirdi, sərt ayaq altısı var idi və oyunçunun topuğundan yüksəkdə idi.
XX əsrin əvvəllərində
Oyun Avropaya və onun hüdudlarından kənarda yayılmağa başlayanda, yeni klublar geyim dəstini Birləşmiş Krallığın formalarına bənzər və ya bilavasitə onlardan ruhlanaraq seçirdilər. 1903-cü ildə Yuventus klubundan ruhlanaraq, ağ-qara zolaqlı geyimdə oynamağa qərara gəlmişdi. İki ildən sonra Argentinanın komandası oynuna baxaraq, klubun rənglərini qırmızı seçdi.
1904-cu ildə İngiltərə Futbol Assosiyasıyası oyunçuların bricilərinin (ing. knickerbockers) dizlərindən uzun olması qərarını rədd etdi, və bricilər daha qısa oldu. Geyimin bu hissəsi 1960-cı ilə qədər "brici" adlanırdı, sonra isə onu "şort" adlandırmağa başladılar. Əvvəlcə klubların çoxu şortlarını köynəklərin rənginə uyğun geyinirdilər. 1909-cu ildə hakimlərə qapıçını başqa oyunçulardan ayırd etməsinin daha asan olması üçün, qaydalarda dəyişiklik edildi: qapıçılar komanda yoldaşlarından fərqli rəngdə köynək geyinməli oldular. Əvvəlcə qapıçıların köynəyi ya qırmızı, ya da kral göy rəngində olmalı idi, amma 1912-ci ildə yaşıl üçüncü variant kimi təsdiq olunanda futbolçuları o dərəcədə cəlb etdi ki, tezliklə demək olar hər qapıçı yaşıl rəngli geyimdə oynamağa başladı. Başqa oyunçular yüngül köynəklər geyərkən, qapıçılar sviter geyinirdilər.
Nömrəli köynəklərin istifadə etmə təcrübəsi ilk dəfə 1920-nci ildə başlanıldı, amma bu ideya populyar olmadı. 1933-cü ildə Everton-Mançester Siti oyununda ilk dəfə nömrəli köynəylər istifadə olundu. Püşk atılandan sonra Evertonun oyunçularına 1-11 qədər rəqəmlər düşdü, Sitinin bəxtinə isə 12-22 qədər rəqəmlər.Birinci Dünya Müharibəsi zamanı rəqəmləşdirmə standart olaraq 1-11 qədər idi, və rəqəm seçimində bir qayda olmasa da, futbolçulara rəqəmləri oynadığı mövqeylərinə görə paylanırdı, məsələn 9 rəqəmi hücumçular üçün bron olunmuşdur.Şotlandiyanın Seltik klubu hamıdan fərqli olaraq beynəxalq çempionatların oyunlarında 1975-ci ilə, ölkə daxili çempionatlarının oyunlarında isə 1994-cü ilə qədər rəqəmlərini yalnız şortların üstündə çap edirdi. 1930-cu ildə buts istehsalında böyük irəliləyişlər oldu, yeni sintetik materiallar və daha yumuşaq dəridən hazırlanma saəsində butslar daha əlçatan oldu. 1936-cı illərdə avropada oynayan futbolçuların butsları 10 il əvvəl mövcüd olan butslardan üç dəfə daha yüngül idi. Bununla belə bir çox britaniyalı oyunçular yüngülüyünə görə yeni butsları qəbul etmək istəmirdi. Onlardan biridə ingilis müdafiəçi idi, hansıki yeni ayaqqabılardan açıq şəkildə imtina edib, onları daha çox balet üçün uyğun olduğunu söyləmişdi.
Müharibə zamanı və sonrası formaların qıtılığına görə böyük problemlər yaranmışdır.İngiltərənin Oldham Athletic klubu, hansı ki ənənəvi olaraq mavi və ağ rəngdə oynuyurdu, iki mövsümünü ağ-qırmızıda keçirtmişdi. Bu geyimi onlar şəhərin reqbi klubundan götürmüşdülər. 1950-ci ildə cənubi Avropada və Cənubi Amerikada geyimlər daha yüngül oldu, çünki ağır təbii liflər sintetik parçalarla əvəz olundu, həmçinin geyimin yaxası "V" şəklində düzəldilməyə başlandı. Topuqdan yüksəkdə yox, ondan aşaqda olan ilk butsları 1954-cü ildə Adidas təqdim etmişdir. Belə butsların 2 dəfə baha olmasına baxmayaraq, onlar böyük gəlir gətirdilər və alman şirkətinin futbol bazarında yerini möhkəmləndirdilər. Başqa regionlarda bu növ butslar daha az alınırdı, və ingilislər yenə də dəyişikliyə müqavimət göstərib, müharibədən əvvəl geyilən ayaqqabılarda oynamağa üstünlük verirdilər, eyni vaxtda Şərqi Avropa komandaları artıq köhnə dəbli hesab edilən dəstləri geyməyə davam etdirirdi. Çempionlar Liqası kimi beynəxalq turnirlərin yaranması ilə cənubi Avropadaki dəb qitənin digər tərəflərinə də yayıldı, müharibədən əvvəlki buraxılan ağır köynəklər, ayaqqabılar istifadədən tamamilə çıxarıldılar. 1960-cı illərdə geyim komplektin dizaynında az yeniliklər əlavə olundu, klublar stadionlara yeni əlavə olunmuş projektorların altında yaxşı görünmək üçün daha sadə rənglərə üstünlük verirdilər. 1960-cı illərin sonları və 70-ci illərin əvvələrində istifadə olunan geyimlər azarkeşlər tərəfindən çox bəyənilir.
Müasir dövürdə
1970-ci illərdə klublar formalarına cürbəcür xüsusiyyətlər əlavə edirdilər. 1975-ci ildə Lids Yunayted öz ənənəvi göy və qızıl rənglərindən imtina edərək, Real Madridi təqlid etmək üçün ağ rəngdə forma geyinməyə başladı, və azarkeşlərə satıla biləcək dizaynda köynək hazırlayan ilk klub oldu. Bu böyük komersiya uğru gətirə bildiyi üçün digər klublarda Lids Y.-in ardınca tezliklə yüksək səviyyəli tərtibatla və istehsalçılarının loqotiplərini əlavə edərək, geyimləri satışa buraxdılar. 1973-cü ildə alman komandası "Eintracht Braunschweig" yerli spirtli içki istehsalçısı "Jgermeister"-lə köynəklərində onların loqotipini yerləşdirməsinə dair saziş imzalamışdı. Tezliklər demək olar ki, bütün iri klublar belə sözləşmələr bağladılar, və sponsor şirkətlərin dəyəri birdən çox artdı. 2008-ci ildə Bayern Münhen -dan 25 million € sponsor pulu almışdı.Atletik Bilbao 2005-ci, Barselona isə 2007-ci ilə qədər köynəklərində sponsor loqolarını yerləşdirməkdən imtina etmişdilər. Barselona 2007-2011 illərdə təmənnasız UNİCEF yazısını formasının qabağında daşıyırdı, və ayrıca hər il xeyriyyə məqsədilə 1.5 milyon dollar bu təşkilata bağışlıyırdı. Futbolçular da ayrı-ayrı şirkətlərlə sponsorluq müqavilələri bağlamağa başladılar. 1974-cü ildə ilə şəxsi anlaşması olduğu üçün Adidasın hazırladığı millisinin formasını geyinməyə razılaşmadı, və ona formanın loqossuz versiyasını geyinməyə icazə verilmişdi. Həmçinin Puma Peleyə 120.000 $ ödədiki, o, onların istehsalı olan butsları geyinsin, və xüsusi xahiş etdiki, o 1970 DÇ-nın final mərhələsinin startında əyilsin və iplərini bağlasın, bununla da onlar bütün dünyada televiziya tamaşaçıları üçün çəkmələrin iri planda göstərilməsini təmin etdilər.
1980-ci ildə və Adidas şirkətləri daha mürəkkəb konstruksiyalı köynəklərin istehsalına başladı, yeni texnoloqiyalar saəsində köynəyə kölgə qravürləri və zolaqlar kimi yeni dizayn elementləri əlavə olundu. Şotrlar 1970-80 illərdən müqaisədə dahada qısa edildi, və artığ futbolçuların nömrələrini köynəklərin və ya şortların önündə də tez-tez rast gəlmək olurdu. 1991-ci ildə yarışında Tottenhem klubunun oyunçuları uzun kisəyəoxşar şortda oynamışdılar. O vaxt bu yeni görkəm gülüşlə qarşılandı, amma qısa müddət ərzində Böyük Britaniyada və başqa ölkələrdə klublar şortlarını uzunlaşdırdılar. 1990-cı illərdə bir çox klublar zövgssüz rənglərdə olan geyimlərlə seçilirdilər. Belə dizayn qərarı azərkeşlərə görə edilmişdir ki, onlar köynəkləri geyinəndə dəbli görünsünlər, amma o dövrün bir çox geyim layihələri bütün zamanların ən bərbadı sayılır. 1996 ildə bir oyunda Mançester Yunayted cins şalvarla geyindikdə yaxşı görünsün deyə, geyimini xüsusi formada etdi, amma bu forma birinci hissədən sonra ləğv olundu, bunun səbəbi MU-nun baş məşqçisi Aleks Ferqyusonun 3:0 məğlubiyyətdən sonra dediyi açıqlaması oldu, o, iddia etdi ki, formaya görə futbolçular meydanda bir-birini görə bilmirdi. Mançester futbolçuları ikinci hissəyə başqa rəngdə olan geyimdə meydana çıxdı, və qol buraxmadan, 1 qol vurdular. 2002-ci ildən bəri oyunçulara geyimində siyasi, dini və ya şəxsi şüarları çap etdirmək qadağan edildi.2004-cü ildən oyun zamanı köynəyini çıxardan oyunçuları sarı vərəqə ilə cəzalandırılar.
Köynəklərin satışı gün bə gün artırdı, və klublara böyük gəlirlər gətirirdi, Birləşmiş Krallığda isə klubların bu sahədə gəliri 200 million £ çox təşkil etdi. Bir neçə klub qiymət sövdələşməsində ittiham olundu və 2003-ci ildə Mançester Yunayted İngiltərənin "Ədalətli Ticarət Əməliyyatlarının İdarəsi" tərəfindən 1.65 million £ məbləğində cərmələndi. Futbol geyimi bahalı olduğundan, pərəstişkarların bir çoxu Taylandda və Malayziyada daha az keyfiyyətli materiallardan hazırlanan ucuz saxta versiyalarını alırlar. Bununla belə orijinal formada futbolsevərlər arasında populyardır. Devid Bekhemin Real Madridə transfer olduğdan sonra ilk 6 ayında klub onun adını daşıyan bir milliondan çox köynəklər satdı. Həmçinin kolleksiyaçılar üçün oyunçuların mühüm oyunlarda geyidiyi formalarda satılır. 2002-ci ildə Pelenin 1970-ci ilin dünya çempionatının finalında geyidiyi köynək hərracda 150,000 £ satılmışdı.
2000-ci ildən geyimin müxtəlif növləri hazırlanmağa başlanır, amma növlərin hamısı uğurlu olmur. 2002-ci ildə Malidə keçirilən Afrika Millətlər Kubokunda Kamerun milli futbol komandasının oyunçuları qolssuz köynəklərdə oynuyurdular, sonra FİFA bu geyimin futbola və onun qaydalarına uyğun olmadığını söyləyərək, belə formanı geyiməyə qadağa etdi. Geyim pozuntusuna görə Kamerun millisinin 2006-ci ilin dünya çempionatının seçmə mərhləsində 6 xalı silindi, amma qərar appelyasiyadan sonra ləğv edildi. Ən uğurlu geyim dizaynı kimi şirkətinin İtaliya milli futbol komandası üçün hazırladığı bədənə yapışan köynəkləri saymaq olar, çünki, italiyalılardan sonradan bir çox milli komanda və klublar bu tərzdə geyinməyə başladı.
2011-ci ildə İFAB təşkilatı isidici şərfləri oyunçulara potensial təhlükə ola bildiyindən, onları geyinməyə qadağa etmişdi.
Qadınların futbol oynayarkən hicab geyinməsi üçün qadağa 2007-ci ildə İFAB təşkilatına təqdim olunmuşdur, lakin İordaniya şahzadəsi Əli bin Əl-Hüseynin təzyiqlərindən sonra 2012-ci ildə aradan qaldırıldı.. Buna baxmayaraq Fransada hicab mübahisələrinə əsaslanaraq bu qadağanı ləğv etməmişdir.
İstinadlar
- Law 4 – The Players' Equipment". Laws of the Game 2008/2009 2014-07-23 at the Wayback Machine (PDF). FIFA. pp. 18–19. Retrieved 1 September 2008.
- Interpretation of the laws of the game and guidelines for referees: Law 4 – The Players' Equipment // (PDF). FIFA. səh. 63. 13 November 2019 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 December 2014.
- David Moor. "A Brief History of Football Kit Design in England and Scotland" 2008-01-18 at the Wayback Machine. HistoricalFootballKits.co.uk.
- ""Devid Mur ""İngiltərədə və Şotlandiyadada futbol geyiminin qısa Tarixi""". 2008-01-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-03-24.
- Giulianotti, Richard; Norman Bonney; Mike Hepworth. Football, Violence and Social Identity. Routledge. 1994. səh. 75. ISBN .
For a supporter, whether or not he lives in the city of the team, the team colours are the most important symbol of his football faith, dominating any other symbol or cultural meaning such as nation, class or political party.
- . FIFA. 5 February 2000. 24 December 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 September 2008.
- . BUPA. 16 February 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 January 2008. (#invalid_param_val)
- "Man Utd sign £56m AIG shirt deal". BBC. 6 April 2006. 18 May 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 16 January 2008.
- . Notts County F.C. 30 December 2007. 29 December 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2008.
- (PDF). The FA. 10 April 2008 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2008. (#invalid_param_val)
- . England Football Online. 22 November 2006. 26 January 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2008. (#invalid_param_val)
- Davies, Hunter. Chapter 3. Equipment: Bring on the Balls // Boots, Balls and Haircuts: An Illustrated History of Football from Then to Now. Cassell Illustrated. 2003. səh. 158. ISBN .
- Reilly, Thomas; A.M. Williams. Science and Soccer. Routledge. 2003. səh. 125. ISBN .
- "Dutch women ditch shorts to play soccer in skirts". Reuters. 15 September 2008. 20 March 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 20 April 2009.
- "Fußball und Technik" (German). Deutsches Patent- und Markenamt. 21 June 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 15 January 2008.
- "'A knockout without gloves'". The Guardian. 25 iyun 2004. 2022-03-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2 iyul 2014.
- "Cox, Richard; Dave Russell; Wray Vamplew (2002). Britaniya futbolun ensiklopediyası. Routledge. p. 75. ". (#cite_web_url)
- "Goggles are Davids' most glaring feature". Soccertimes.com. 7 March 2003. 21 July 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2008.
- "Advice for Newly Qualified Referees" (PDF). The FA. 20 October 2007 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 15 January 2008. (PDF document)
- "Merson strikes for Villa". The Guardian. 12 September 1998. 1 July 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 2 July 2014.
- Hyde, Marina. "Andre Marriner debacle highlights Fifa aversion to video technology". The Guardian. 26 March 2014. 29 June 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 2 July 2014.
- O'Hagan, Simon. "Rosy future for man in black". The Independent. 28 January 1996. 14 July 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 2 July 2014.
- Cox, Richard; Dave Russell; Wray Vamplew. Encyclopedia of British Football. Routledge. 2002. səh. 76. ISBN .
- Alex Yannis. "Soccer: The Name Game". The New York Times. 1 March 1994. 20 March 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 29 April 2009.
- Paul Kelso. "Bright sparks hope over Burns reform". The Guardian. UK. 17 August 2006. 6 March 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 18 January 2008.
A (relatively) affordable route into the Premiership has opened up for sponsors after the airline Emirates decided that this season will be its last as the official partner of top-flight referees....The successor will get exposure – its logo on the whistlers' shirt sleeves will be seen in 204 countries....
- Chaudhary, Vivek. "Who's the fat bloke in the number eight shirt?". The Guardian. UK. 18 February 2004. 9 February 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 28 April 2009.
- Marples, Morris. A History of Football. Secker and Warburgh. 1954. 84–85.
- "Bell's Life in London and Sporting Chronicle". London, England. 14 November 1858.
- Davies, Hunter. Chapter 3. Equipment: Bring on the Balls // Boots, Balls and Haircuts: An Illustrated History of Football from Then to Now. səh. 48.
- David Moor. "A Brief History of Football Kit Design in England and Scotland". HistoricalFootballKits.co.uk. 18 January 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 14 January 2008.
- "1875–1884: The early years". Blackburn Rovers F.C. 2 July 2007. 16 June 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 January 2008.
- "Davies, Hunter. "Chapter 3. Equipment: Bring on the Balls". Boots, Balls and Haircuts: An Illustrated History of Football from Then to Now. p. 51". (#cite_web_url)
- Will Bennett. . The Daily Telegraph. UK. 7 January 2005. 7 March 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2008.
- Soar, Phil; Martin Tyler. The Game in Scotland // Encyclopedia of British Football. Willow Books. 1983. səh. 65. ISBN .
- . Ashfield District Council. 7 March 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2008.
- Davies, Hunter. Chapter 3. Equipment: Bring on the Balls // Boots, Balls and Haircuts: An Illustrated History of Football from Then to Now. səh. 57.
- Cox, Richard; Dave Russell; Wray Vamplew. Encyclopedia of British Football. Routledge. 2002. səh. 74. ISBN .
- Davies, Hunter. Chapter 3. Equipment: Bring on the Balls // Boots, Balls and Haircuts: An Illustrated History of Football from Then to Now. 55–56.
- . Notts County F.C. 21 May 2007. 7 September 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2008.
- (ispan). Club Atlético Independiente. 6 March 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2008. (#invalid_param_val)
- Davies, Hunter. Chapter 3. Equipment: Bring on the Balls // Boots, Balls and Haircuts: An Illustrated History of Football from Then to Now. səh. 51.
- Davies, Hunter. Chapter 12. Equipment // Boots, Balls and Haircuts: An Illustrated History of Football from Then to Now. səh. 156.
- "English FA Cup Finalists 1930–1939". HistoricalFootballKits.co.uk. 13 March 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 15 January 2008.
- "Celtic". HistoricalFootballKits.co.uk. 12 August 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 5 September 2011.
- Davies, Hunter. Chapter 12. Equipment // Boots, Balls and Haircuts: An Illustrated History of Football from Then to Now. 154–155.
- "Oldham Athletic". HistoricalKits.co.uk. 26 January 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 17 January 2008.
- Cox, Richard; Dave Russell; Wray Vamplew. Encyclopedia of British Football. Routledge. 2002. səh. 75. ISBN .
- Nick Szczepanik. "The top 50 football kits". The Times. UK. 26 September 2007. 12 May 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 17 January 2008.
- Ball, Phil. Morbo: The Story of Spanish Football. WSC Books Ltd. 2003. səh. 113. ISBN .
Indeed, when Don Revie took over at Leeds in the early 1960s he changed their kit from blue and gold to all white, modelling his new charges on the Spanish giants.
- Hesse-Lichtenberger, Uli. . ESPN. 7 October 2008. 23 October 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 April 2009.
- (PDF). Stuttgarter Zeitung. 2008. 19 April 2009 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 May 2009.
- "Barcelona eyes Beijing shirt deal". BBC. 6 May 2005. 23 August 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 24 January 2008.
- . UNICEF. 16 August 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 August 2008.
- Bruce Caldow. . The Journal. 6 March 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 January 2008. (#invalid_param_val)
- Erik Kirschbaum. "How Adidas and Puma were born". The Journal. 8 November 2005. 17 January 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 24 January 2008.
- Isherwood, Glen. "Admiral Mysteries". England Football Online. 6 June 2005. 6 March 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 28 January 2008.
- "English FA Cup Finalists 1990–1999". HistoricalFootballKits.co.uk. 14 December 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 15 January 2008.
- Tom Fordyce. "The worst football kits of all time". BBC. 29 April 2003. 22 August 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 14 January 2008.
- "Dominic Raynor (12 July 2005). "10 of the worst...football kits". ESPN". 6 November 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 18 April 2015.
- Stuart Roach. "Henry gets the message". BBC. 11 September 2002. 29 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 24 January 2008.
- "Fifa limits substitutions". BBC. 28 February 2004. 11 June 2004 tarixində . İstifadə tarixi: 20 April 2009.
- "Clubs rapped over kit sales". BBC. 6 August 1999. 7 April 2003 tarixində . İstifadə tarixi: 14 January 2008.
The cost of replica kit – and the number of times new versions come on the market – has long been a bone of contention for football fans.
- "Man Utd fined for price fixing". BBC. 1 August 2003. 12 January 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 14 January 2008.
- Darragh MacIntyre. "The Fake Football Shirt Sting". BBC. 3 March 2006. 5 October 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 14 January 2008.
- "Beckham sells 250,000 Galaxy shirts before he gets to LA". Reuters UK. 12 July 2007. 7 March 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 14 January 2008.
- "Record price for Pele's shirt". BBC. 22 March 2002. 24 June 2004 tarixində . İstifadə tarixi: 17 January 2008.
- "Indomitable fashions". BBC. 22 January 2002. 2 May 2009 tarixində . İstifadə tarixi: 14 January 2008.
- "Fifa bans Cameroon shirts". BBC. 9 March 2002. 7 July 2004 tarixində . İstifadə tarixi: 15 January 2008.
- "Cameroon docked six World Cup points for controversial kit". ABC News Australia. 17 April 2004. 6 March 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 15 January 2008.
- Osasu Obayiuwana. "Fifa lifts Cameroon sanction". BBC. 21 May 2004. 22 July 2004 tarixində . İstifadə tarixi: 15 January 2008.
- Dominic Raynor. . ESPN. 12 July 2005. 9 March 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2008.
- Press Association. "Fears for snoods' future after Fifa raises safety concerns". The Guardian. London. 4 February 2011. 14 November 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 6 July 2012.
- "Hijabs approved for soccer players by FIFA". . 5 July 2012. 30 March 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 4 June 2013.
- Agence France-Presse. "France soccer federation outlaws hijab, despite FIFA ruling". National Post. 6 July 2012. 29 January 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 July 2012.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Futbol geyimi basqa idman novlerinde oldugu kimi futbolda da geyim standart avadanliq sayilir Futbol geyimi futbolun 4 cu qaydasi ile mueyyenlesdirilir ve qaydaya esasen futbolcu geyimin minimal destine sahib olmali ve ustunde basqa futbolcuya yaxud da diger istirakciya tehluke yarada bilecek hec bir esya olmamalidir Bezen ferdi yarislarda geyime bir nece mehdudiyyetler qoyula biler meselen loqolarin olcusunun tenzimlenmesi bir biri ile qarsilasan iki komandanin formalari eyni ve ya oxsar olarsa seferde olan komanda basqa rengde geyinmelidir Rikardo Kaka muasir futbol geyiminde Futbolcularin koyneklerinin arxasinda adeten identifikasiya nomresi olur Ilkin olaraq futbolcular oynadigi movqeyinden asli olaraq formalarinda yalniz 1 den 11 e qeder reqemleri dasiyirdilar amma futbol pesekar seviyyeye catandan sonra qaydalar deyisdi ve oyunculara movsum erzinde nomrelerini deyismeye icaze verildi Hemcinin pesekar klublarda adeten koyneklerin arxasinda futbolcunun soyadi ve ya leqebi yazilir cox vaxt onlar nomrenin ustunde olur nadir hallarda asagisinda Ilkin futbol geyimi bu gunumuze catana qeder coxlu deyisikliklere meruz qalib Evvel futbolcular pambiqdan hazirlanmis qalin koynek brici ve deriden hazirlanan agir sert cekmeler geyinirdiler XX esrde cekmeler daha yungul ve yumsaq sortlar daha qisa oldular Geyim istehsalinda ve poliqrafikada irelileyisler sayesinde yungul sintetik liflerden hazirlanan ve daha da rengareng ve murekkeb konstruksiyaya sahib olan koynekleri hazirlamaq mumkun oldu XX esrden baslayan reklamin inkisafi futbola da tesir etdi beleki artiq formalarda sponsorlarin loqolari yaranmaga basladi hemcinin azerkesler ucun de formalar satilmaga baslanildi ki bu da klublara boyuk gelir getirdi LevazimatlarEsas levazimatlar Butun futbolcularda olmasi nezerde tutulan avadanliqlar Futbol geyimi adli 4 cu futbol qaydasinda mueyyen edilir Qaydada formaya aid 5 levazimat qeyd edilib koynek sort corab ve ya getr ayaq qoruyuculari ve butslar Qapicilara sortik yerine idman salvari da geyinmeye icaze verilir Ayaq qoruyucusu Ekser oyuncularin altinda disleri olan butslari geyindiyine baxmayaraq futbol qaydalarinda bu hele de vacib deyil Koyneklerin qisa ve ya uzun qollari olmalidi qapicilarin koyneklerinin rengi ise diger oyuncular ve hakimlerde olan koynek renglerinden tamamile ferqlenmelidi Istilik ucun sortun altindan ondan cox uzun olmuyan sortalti geyinmek olar amma o sortun renginde olmalidi Ayaq qoruyucusu tamamile getrle ortulmeli rezin plastik ve ya oxsar materialdan hazirlanmali ve kifayet derecede mudafieni temin etmelidir Oyunun qaydalarinin mueyyen etdiyi avadanliqlarla bagli vacib mehdudiyyet ondadir ki oyuncularin eyninde ve ya formasinda ozune yada basqa oyunculara tehluke yaradacaq her hansi bir esya olmamalidir Bezi yarislarda icaze verilir ki iki komanda eyni rengli formada olsun baxmayaraq ki futbol qaydalarina gore Iki komanda bir birinden ferqlensin deye onlar basqa rengde formalar geyinmelidi hemcinin hakimler briqadasi da buna emel etmelidir Buna gore de her klubun ev ve qonaq formasi var amma bezen klublar reqib ile eyni rengde forma destini geyinmese de yene de qonaq formasini geyinir bu marketinq meqsedi dasiyir Formanin rengi reqibin hem ev hem de qonaq formasiyla eyni dusende bir cox pesekar klublar ucuncu formasini istifade edirler Koklu klublar her il geyimlerinde yalniz ozune mexsus rengleri istifade edirler ve o rengler klub medeniyyetin ayrilmaz terkib hissesi sayilir Milli komandalar oz olke bayragi renginde geyinmeye ustunluk veriler amma her milli bele etmir meselen italiyanlar Savoyya sulalesinin rengi olan goy rengde geyinir hollandlar oran sulalesinin serefine narinci rengi secibler avstraliyalilar ise her idman novunde oldugu kimi oz milli rengleri olan yasil ve qizilda meydana cixirlar Mancester Yunaytedin 2012 2013 movsumu ucun ev geyimi Koynekler esasen poliefir materiallardan hazirlanir ve tebii liflerden hazirlanmis koynekler kimi teri ve istiliyi ozunde saxlamir Klublarin geyimlerinin ortasinda ve ya arxasinda boyuk gelir getiren sponsor loqolari yerlesdirilir Yerli qaydalardan asli olaraq loqonun olcusune ve yerlesmesine mehdudiyyetler tetbiq oluna biler Oyuncularin nomreleri arxada yazilir amma milli komandalarda nomre qabaqda da yerlesdirilir bezi klublar oyuncularin adlarini nomrelerinden yuxarda bezileri ise asaqda yerlesdiriler Her komandanin kapitani adeten hakim ve terefdarlar tanisin deye sol qolunda kapitan sargisini dasimalidir Raul Qonsales kapitan sargisiyla Muasir futbolda oyuncularin coxusu ya deriden ya da sintetik materiallardan hazirlanmis xususi futbol butslarini geyinir Indiki butslar kecmisdekilerden ferqli olaraq topuqdan asagi cuzi kesilir ve altina disler vurulur Disler hem sokule bilen hem de daimi ola biler ve normal olaraq onlar vint oymasi ile duzeldilir Futbol qaydalarina esasen cinsinden asli olmayaraq her futbolcu standart geyim geyinmelidir amma 2008 ci ilde FC de Rakt qadin klubu kohne forma yerine qisa etek ve bedene yapisan futbolka geyinmek teklifi verdi Bu qerara Hollandiya kral futbol ittifaqi veto qoysa da sonradan fikirini deyisdi ve eteyin altindan salvar ve ya sort elave olunduqdan sonra forma meqbul sayildi Basqa levzimatlar Qapici elceyi Her futbolcu elcek geyine biler Amma adeten qapicalar pesekar elceklerle oynayirlar 1970 ci illerde cox nadir hallarda qapicilarda elcek gormek olardi indi ise onlari elceksiz tesevvur etmek cetindi Meselen Avro 2004 turniri zamani kecirilen Ingiltere Portuqaliya oyununda portuqaliyali qapici oyun sonrasi penalti zerbelerini elceksiz def etmisdi bu hereket coxlu muzakirelere sebeb olmusdu 1980 ci illerde elcek duzeltmede ehemiyyetli irelileyisler oldu muasir elcekleri hele hazirlayirlar ki barmaqlar geri qatlananda qapicilar zede almasinlar hemcinin elcek ovucu elin qorunmasi ve qapiciya topu elinde daha yaxsi tutmasi ucun xususi materiallardan hazirlanir Qapicilar bezen de gunesin yada projektorlarin isigini qarsisini almaq ucun kepka taxir Gorme problemleri olan futbolcular oyun zamani eynek taxa bilerler Oyuncularin coxusu kontakt linzalari taxmaga ustunluk verse de Edqar Davids qlaukomaya gore onu meshur eden eynekleri taxir Lakin diger futbolculara zergerlik kimi tehlukeli ola bilecek diger esyalarla oynamaq icaze verilmir Futbolcu beyin zedesinden qorunmaq meqsedi ile xususi papaq geyine biler meselen bele papaga gore Petr Cex tankci leqebini alib Hakimlerin geyimi Jose Luis Qonsales muasir hakim geyiminde Bas komekci ve dorduncu hakimlerin geyimi futbolcularin geyindiyi terzde idi yalniz 1950 ci ilden sonra hakimler blazer tipli koynekler geyinmeye basladilar Buna aid futbol qanunu olmasa da bir prinsip kimi hakimin formasi iki komandanin geyiminden basqa rengde olmalidir 1998 ci ilde Aston Villa oynunun ortasinda David Elleray mecbur oldu ki formasini deyissin cunki geyimi Uimbldon futbolcularin formasi renginde idi Qara hakim geyiminin enenevi rengidi hakimlerin qeyri resmi texellusu mehz qara geyimli adamdi baxmayaraq ki tez tez diger rengler de istifade olunur 1994 cu ilin dunya cempionatinda FIFA hakimlere qara rengden basqa diger rengde de geyinmeye icaze vermisdi Bezen hakimlerin koyneyinde sponsorlarin loqolari yerlesdirilir amma cox vaxt bele nisan koyneklerin qoluna yapisdirilir TarixiViktorian dovru Futbol geyimine aid ilk yazilar 1526 ci ile aid edilen kral VIII Henrinin Boyuk Qarderobunda tapilib yazilarda cut futbol butslari haqqinda istinad var Futbol komandalarini ayird etmek ucun rengli koyneklerin istifade olunmasinin en qedim subutu ingilis dovlet mekteblerinin birinde kecirilen futbol oyununa aid ve 1840 ci ile tesaduf eden bir yazidi Mektebli oglanlar goy koynekde o biri komandanin oyunculari qirmizi rengde geyinibler ve bu yazi eynile Bell s Life in London qezetinin 1858 ci ilde cixan meqalesinde de yazilmisdir Ilk mutesekkil sekilde kecirilen futbol oyunu 1960 ci ilde Ingilterede oynanilmisdi ve cox guman ki futbolcular her hansi xususi geyim geyinmemisdiler ve komandalar bir birinden ferqlensin deye bir komandanin futbolculari baslarina kepka qoymusudular Bu problemi aradan qaldirmaq ucun teklif olundu ki komandalar calissinlar biri qirmizi geyimde olsun o biri ise goy ve belelikle casqinligi aradan goturulsun 1894 il The New Brompton komandasi o zamanin tipik geyiminde agir trikotaj uzun sort yuxarisi yuksek olan cekmeler ve tam corabla getrla ortulmus baldirlar Ilk standard zolaqli geyimler 1870 de yaranmaga basladi bir cox klublar yarandigi mekteblerin ve ya diger idman teskilatlarin renglerinde geyinmeye ustunluk verirdiler Meselen goy ve ag renglerini Kembric universitetine gore secmisdir cunki klubun tesiscilerinden bir coxu orada tehsil almisdir Oyuncular muasir sort yerine bricide ve ya tammetrajli salvarda oyuna cixirdilar ve hetta kemer ve ya ciyinbagilar taxirdilar O vaxtki futbol ulduzlarindan olan uzun ag salvarda oynamaqla meshur idi Futbolculari ferqlendiren nomreler koyneylerde cap olunmamisdi Qlazqoda kecirilmis Kuniz Park Uonderers oynunda oyunculari bir birinden ya kepkalarindan yada corablarindan secirdiler Ilk ayaq qoruyucunu oyuncusu geyinmisdir o bu qoruyuculari kriketde isitifade edilen ayaq qoruyucunu sindiraraq duzeltdi ve ayagina taxaraq corabin ustune saldi Evvelce bu konsepsiya laga qoyuldu amma tezlikle basqa futbolcular da basladilar ondan istifade etmeye Vaxt kecdikce oyuncular bu qoruyuculari taxib ustunu corabla ortduler Futbol imkanli heveskarlarin hobbisinden uzaqlasib pesekarlarin oynadiqlari oyuna cevirilende geyim destleri de muvafiq olaraq deyisdi Artiq oyuncular yox klublarin ozleri oyun levazimatlarini temin edirdi Casqinliga yol verilmesin deye qerar qebul etdi ki eyni rengde olan komandalar qeydiyyatdan kece bilmez Bu qerar sonra legv olundu amma bir sertle ki klubun ikinci qonaq formasi da olmalidi Reng toqqusmasi olunca evvelce ev komandasi formasini deyismeli idi 1921 ci ilden sonra ise eksine qonaq komanda ikinci geyimi ile oyuna cixmali oldu Xususi butslar gundelik ayaqqabi ve ya is cekmelerini futbolun pesekar dovrunde evez etdi Bu dovrun butslari dolgun deriden tikilirdi sert ayaq altisi var idi ve oyuncunun topugundan yuksekde idi XX esrin evvellerinde Oyun Avropaya ve onun hududlarindan kenarda yayilmaga baslayanda yeni klublar geyim destini Birlesmis Kralligin formalarina benzer ve ya bilavasite onlardan ruhlanaraq secirdiler 1903 cu ilde Yuventus klubundan ruhlanaraq ag qara zolaqli geyimde oynamaga qerara gelmisdi Iki ilden sonra Argentinanin komandasi oynuna baxaraq klubun renglerini qirmizi secdi 20 ci esrin evvelerinde sortlar daha qisa oldu ve qapicilar ferqli rengde koyney geyinirdiler 1910 cu il Inter klubu 1904 cu ilde Ingiltere Futbol Assosiyasiyasi oyuncularin bricilerinin ing knickerbockers dizlerinden uzun olmasi qerarini redd etdi ve briciler daha qisa oldu Geyimin bu hissesi 1960 ci ile qeder brici adlanirdi sonra ise onu sort adlandirmaga basladilar Evvelce klublarin coxu sortlarini koyneklerin rengine uygun geyinirdiler 1909 cu ilde hakimlere qapicini basqa oyunculardan ayird etmesinin daha asan olmasi ucun qaydalarda deyisiklik edildi qapicilar komanda yoldaslarindan ferqli rengde koynek geyinmeli oldular Evvelce qapicilarin koyneyi ya qirmizi ya da kral goy renginde olmali idi amma 1912 ci ilde yasil ucuncu variant kimi tesdiq olunanda futbolculari o derecede celb etdi ki tezlikle demek olar her qapici yasil rengli geyimde oynamaga basladi Basqa oyuncular yungul koynekler geyerken qapicilar sviter geyinirdiler Nomreli koyneklerin istifade etme tecrubesi ilk defe 1920 nci ilde baslanildi amma bu ideya populyar olmadi 1933 cu ilde Everton Mancester Siti oyununda ilk defe nomreli koyneyler istifade olundu Pusk atilandan sonra Evertonun oyuncularina 1 11 qeder reqemler dusdu Sitinin bextine ise 12 22 qeder reqemler Birinci Dunya Muharibesi zamani reqemlesdirme standart olaraq 1 11 qeder idi ve reqem seciminde bir qayda olmasa da futbolculara reqemleri oynadigi movqeylerine gore paylanirdi meselen 9 reqemi hucumcular ucun bron olunmusdur Sotlandiyanin Seltik klubu hamidan ferqli olaraq beynexalq cempionatlarin oyunlarinda 1975 ci ile olke daxili cempionatlarinin oyunlarinda ise 1994 cu ile qeder reqemlerini yalniz sortlarin ustunde cap edirdi 1930 cu ilde buts istehsalinda boyuk irelileyisler oldu yeni sintetik materiallar ve daha yumusaq deriden hazirlanma saesinde butslar daha elcatan oldu 1936 ci illerde avropada oynayan futbolcularin butslari 10 il evvel movcud olan butslardan uc defe daha yungul idi Bununla bele bir cox britaniyali oyuncular yunguluyune gore yeni butslari qebul etmek istemirdi Onlardan biride ingilis mudafieci idi hansiki yeni ayaqqabilardan aciq sekilde imtina edib onlari daha cox balet ucun uygun oldugunu soylemisdi Boka Xuniyors oyunculari XX ci esrin 60 ci illerin numunevi formasinda Muharibe zamani ve sonrasi formalarin qitiligina gore boyuk problemler yaranmisdir Ingilterenin Oldham Athletic klubu hansi ki enenevi olaraq mavi ve ag rengde oynuyurdu iki movsumunu ag qirmizida kecirtmisdi Bu geyimi onlar seherin reqbi klubundan goturmusduler 1950 ci ilde cenubi Avropada ve Cenubi Amerikada geyimler daha yungul oldu cunki agir tebii lifler sintetik parcalarla evez olundu hemcinin geyimin yaxasi V seklinde duzeldilmeye baslandi Topuqdan yuksekde yox ondan asaqda olan ilk butslari 1954 cu ilde Adidas teqdim etmisdir Bele butslarin 2 defe baha olmasina baxmayaraq onlar boyuk gelir getirdiler ve alman sirketinin futbol bazarinda yerini mohkemlendirdiler Basqa regionlarda bu nov butslar daha az alinirdi ve ingilisler yene de deyisikliye muqavimet gosterib muharibeden evvel geyilen ayaqqabilarda oynamaga ustunluk verirdiler eyni vaxtda Serqi Avropa komandalari artiq kohne debli hesab edilen destleri geymeye davam etdirirdi Cempionlar Liqasi kimi beynexalq turnirlerin yaranmasi ile cenubi Avropadaki deb qitenin diger tereflerine de yayildi muharibeden evvelki buraxilan agir koynekler ayaqqabilar istifadeden tamamile cixarildilar 1960 ci illerde geyim komplektin dizayninda az yenilikler elave olundu klublar stadionlara yeni elave olunmus projektorlarin altinda yaxsi gorunmek ucun daha sade renglere ustunluk verirdiler 1960 ci illerin sonlari ve 70 ci illerin evvelerinde istifade olunan geyimler azarkesler terefinden cox beyenilir Muasir dovurde PSJ nin bir nece movsum geydiyi ve ustunde sponsor loqosu olan bu koynekler muasir dovrde normal hal sayilir 1970 ci illerde klublar formalarina curbecur xususiyyetler elave edirdiler 1975 ci ilde Lids Yunayted oz enenevi goy ve qizil renglerinden imtina ederek Real Madridi teqlid etmek ucun ag rengde forma geyinmeye basladi ve azarkeslere satila bilecek dizaynda koynek hazirlayan ilk klub oldu Bu boyuk komersiya ugru getire bildiyi ucun diger klublarda Lids Y in ardinca tezlikle yuksek seviyyeli tertibatla ve istehsalcilarinin loqotiplerini elave ederek geyimleri satisa buraxdilar 1973 cu ilde alman komandasi Eintracht Braunschweig yerli spirtli icki istehsalcisi Jgermeister le koyneklerinde onlarin loqotipini yerlesdirmesine dair sazis imzalamisdi Tezlikler demek olar ki butun iri klublar bele sozlesmeler bagladilar ve sponsor sirketlerin deyeri birden cox artdi 2008 ci ilde Bayern Munhen dan 25 million sponsor pulu almisdi Atletik Bilbao 2005 ci Barselona ise 2007 ci ile qeder koyneklerinde sponsor loqolarini yerlesdirmekden imtina etmisdiler Barselona 2007 2011 illerde temennasiz UNICEF yazisini formasinin qabaginda dasiyirdi ve ayrica her il xeyriyye meqsedile 1 5 milyon dollar bu teskilata bagisliyirdi Futbolcular da ayri ayri sirketlerle sponsorluq muqavileleri baglamaga basladilar 1974 cu ilde ile sexsi anlasmasi oldugu ucun Adidasin hazirladigi millisinin formasini geyinmeye razilasmadi ve ona formanin loqossuz versiyasini geyinmeye icaze verilmisdi Hemcinin Puma Peleye 120 000 odediki o onlarin istehsali olan butslari geyinsin ve xususi xahis etdiki o 1970 DC nin final merhelesinin startinda eyilsin ve iplerini baglasin bununla da onlar butun dunyada televiziya tamasacilari ucun cekmelerin iri planda gosterilmesini temin etdiler 1980 ci ilde ve Adidas sirketleri daha murekkeb konstruksiyali koyneklerin istehsalina basladi yeni texnoloqiyalar saesinde koyneye kolge qravurleri ve zolaqlar kimi yeni dizayn elementleri elave olundu Sotrlar 1970 80 illerden muqaisede dahada qisa edildi ve artig futbolcularin nomrelerini koyneklerin ve ya sortlarin onunde de tez tez rast gelmek olurdu 1991 ci ilde yarisinda Tottenhem klubunun oyunculari uzun kiseyeoxsar sortda oynamisdilar O vaxt bu yeni gorkem gulusle qarsilandi amma qisa muddet erzinde Boyuk Britaniyada ve basqa olkelerde klublar sortlarini uzunlasdirdilar 1990 ci illerde bir cox klublar zovgssuz renglerde olan geyimlerle secilirdiler Bele dizayn qerari azerkeslere gore edilmisdir ki onlar koynekleri geyinende debli gorunsunler amma o dovrun bir cox geyim layiheleri butun zamanlarin en berbadi sayilir 1996 ilde bir oyunda Mancester Yunayted cins salvarla geyindikde yaxsi gorunsun deye geyimini xususi formada etdi amma bu forma birinci hisseden sonra legv olundu bunun sebebi MU nun bas mesqcisi Aleks Ferqyusonun 3 0 meglubiyyetden sonra dediyi aciqlamasi oldu o iddia etdi ki formaya gore futbolcular meydanda bir birini gore bilmirdi Mancester futbolculari ikinci hisseye basqa rengde olan geyimde meydana cixdi ve qol buraxmadan 1 qol vurdular 2002 ci ilden beri oyunculara geyiminde siyasi dini ve ya sexsi suarlari cap etdirmek qadagan edildi 2004 cu ilden oyun zamani koyneyini cixardan oyunculari sari vereqe ile cezalandirilar Italiya millisi ucun hazirladigi geyim Koyneklerin satisi gun be gun artirdi ve klublara boyuk gelirler getirirdi Birlesmis Kralligda ise klublarin bu sahede geliri 200 million cox teskil etdi Bir nece klub qiymet sovdelesmesinde ittiham olundu ve 2003 ci ilde Mancester Yunayted Ingilterenin Edaletli Ticaret Emeliyyatlarinin Idaresi terefinden 1 65 million mebleginde cermelendi Futbol geyimi bahali oldugundan perestiskarlarin bir coxu Taylandda ve Malayziyada daha az keyfiyyetli materiallardan hazirlanan ucuz saxta versiyalarini alirlar Bununla bele orijinal formada futbolseverler arasinda populyardir Devid Bekhemin Real Madride transfer oldugdan sonra ilk 6 ayinda klub onun adini dasiyan bir milliondan cox koynekler satdi Hemcinin kolleksiyacilar ucun oyuncularin muhum oyunlarda geyidiyi formalarda satilir 2002 ci ilde Pelenin 1970 ci ilin dunya cempionatinin finalinda geyidiyi koynek herracda 150 000 satilmisdi 2000 ci ilden geyimin muxtelif novleri hazirlanmaga baslanir amma novlerin hamisi ugurlu olmur 2002 ci ilde Malide kecirilen Afrika Milletler Kubokunda Kamerun milli futbol komandasinin oyunculari qolssuz koyneklerde oynuyurdular sonra FIFA bu geyimin futbola ve onun qaydalarina uygun olmadigini soyleyerek bele formani geyimeye qadaga etdi Geyim pozuntusuna gore Kamerun millisinin 2006 ci ilin dunya cempionatinin secme merhlesinde 6 xali silindi amma qerar appelyasiyadan sonra legv edildi En ugurlu geyim dizayni kimi sirketinin Italiya milli futbol komandasi ucun hazirladigi bedene yapisan koynekleri saymaq olar cunki italiyalilardan sonradan bir cox milli komanda ve klublar bu terzde geyinmeye basladi Iran milli qadin komandasi 2010 Yeniyetmelerin Olimpiadasinda Turkiye millisine qarsi hicabda oynamasi 2011 ci ilde IFAB teskilati isidici serfleri oyunculara potensial tehluke ola bildiyinden onlari geyinmeye qadaga etmisdi Qadinlarin futbol oynayarken hicab geyinmesi ucun qadaga 2007 ci ilde IFAB teskilatina teqdim olunmusdur lakin Iordaniya sahzadesi Eli bin El Huseynin tezyiqlerinden sonra 2012 ci ilde aradan qaldirildi Buna baxmayaraq Fransada hicab mubahiselerine esaslanaraq bu qadagani legv etmemisdir IstinadlarLaw 4 The Players Equipment Laws of the Game 2008 2009 2014 07 23 at the Wayback Machine PDF FIFA pp 18 19 Retrieved 1 September 2008 Interpretation of the laws of the game and guidelines for referees Law 4 The Players Equipment PDF FIFA seh 63 13 November 2019 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 December 2014 David Moor A Brief History of Football Kit Design in England and Scotland 2008 01 18 at the Wayback Machine HistoricalFootballKits co uk Devid Mur Ingilterede ve Sotlandiyadada futbol geyiminin qisa Tarixi 2008 01 18 tarixinde Istifade tarixi 2015 03 24 Giulianotti Richard Norman Bonney Mike Hepworth Football Violence and Social Identity Routledge 1994 seh 75 ISBN 0 415 09838 6 For a supporter whether or not he lives in the city of the team the team colours are the most important symbol of his football faith dominating any other symbol or cultural meaning such as nation class or political party FIFA 5 February 2000 24 December 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 September 2008 BUPA 16 February 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 January 2008 invalid param val Man Utd sign 56m AIG shirt deal BBC 6 April 2006 18 May 2011 tarixinde Istifade tarixi 16 January 2008 Notts County F C 30 December 2007 29 December 2007 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 January 2008 PDF The FA 10 April 2008 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 January 2008 invalid param val England Football Online 22 November 2006 26 January 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 January 2008 invalid param val Davies Hunter Chapter 3 Equipment Bring on the Balls Boots Balls and Haircuts An Illustrated History of Football from Then to Now Cassell Illustrated 2003 seh 158 ISBN 1 84403 261 2 Reilly Thomas A M Williams Science and Soccer Routledge 2003 seh 125 ISBN 0 415 26232 1 Dutch women ditch shorts to play soccer in skirts Reuters 15 September 2008 20 March 2022 tarixinde Istifade tarixi 20 April 2009 Fussball und Technik German Deutsches Patent und Markenamt 21 June 2011 tarixinde Istifade tarixi 15 January 2008 A knockout without gloves The Guardian 25 iyun 2004 2022 03 20 tarixinde Istifade tarixi 2 iyul 2014 Cox Richard Dave Russell Wray Vamplew 2002 Britaniya futbolun ensiklopediyasi Routledge p 75 ISBN 0 7146 5249 0 cite web url Goggles are Davids most glaring feature Soccertimes com 7 March 2003 21 July 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 January 2008 Advice for Newly Qualified Referees PDF The FA 20 October 2007 tarixinde PDF Istifade tarixi 15 January 2008 PDF document Merson strikes for Villa The Guardian 12 September 1998 1 July 2019 tarixinde Istifade tarixi 2 July 2014 Hyde Marina Andre Marriner debacle highlights Fifa aversion to video technology The Guardian 26 March 2014 29 June 2022 tarixinde Istifade tarixi 2 July 2014 O Hagan Simon Rosy future for man in black The Independent 28 January 1996 14 July 2014 tarixinde Istifade tarixi 2 July 2014 Cox Richard Dave Russell Wray Vamplew Encyclopedia of British Football Routledge 2002 seh 76 ISBN 0 7146 5249 0 Alex Yannis Soccer The Name Game The New York Times 1 March 1994 20 March 2022 tarixinde Istifade tarixi 29 April 2009 Paul Kelso Bright sparks hope over Burns reform The Guardian UK 17 August 2006 6 March 2008 tarixinde Istifade tarixi 18 January 2008 A relatively affordable route into the Premiership has opened up for sponsors after the airline Emirates decided that this season will be its last as the official partner of top flight referees The successor will get exposure its logo on the whistlers shirt sleeves will be seen in 204 countries Chaudhary Vivek Who s the fat bloke in the number eight shirt The Guardian UK 18 February 2004 9 February 2008 tarixinde Istifade tarixi 28 April 2009 Marples Morris A History of Football Secker and Warburgh 1954 84 85 Bell s Life in London and Sporting Chronicle London England 14 November 1858 Davies Hunter Chapter 3 Equipment Bring on the Balls Boots Balls and Haircuts An Illustrated History of Football from Then to Now seh 48 David Moor A Brief History of Football Kit Design in England and Scotland HistoricalFootballKits co uk 18 January 2008 tarixinde Istifade tarixi 14 January 2008 1875 1884 The early years Blackburn Rovers F C 2 July 2007 16 June 2007 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 14 January 2008 Davies Hunter Chapter 3 Equipment Bring on the Balls Boots Balls and Haircuts An Illustrated History of Football from Then to Now p 51 cite web url Will Bennett The Daily Telegraph UK 7 January 2005 7 March 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 January 2008 Soar Phil Martin Tyler The Game in Scotland Encyclopedia of British Football Willow Books 1983 seh 65 ISBN 0 00 218049 9 Ashfield District Council 7 March 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 January 2008 Davies Hunter Chapter 3 Equipment Bring on the Balls Boots Balls and Haircuts An Illustrated History of Football from Then to Now seh 57 Cox Richard Dave Russell Wray Vamplew Encyclopedia of British Football Routledge 2002 seh 74 ISBN 0 7146 5249 0 Davies Hunter Chapter 3 Equipment Bring on the Balls Boots Balls and Haircuts An Illustrated History of Football from Then to Now 55 56 Notts County F C 21 May 2007 7 September 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 January 2008 ispan Club Atletico Independiente 6 March 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 January 2008 invalid param val Davies Hunter Chapter 3 Equipment Bring on the Balls Boots Balls and Haircuts An Illustrated History of Football from Then to Now seh 51 Davies Hunter Chapter 12 Equipment Boots Balls and Haircuts An Illustrated History of Football from Then to Now seh 156 English FA Cup Finalists 1930 1939 HistoricalFootballKits co uk 13 March 2015 tarixinde Istifade tarixi 15 January 2008 Celtic HistoricalFootballKits co uk 12 August 2011 tarixinde Istifade tarixi 5 September 2011 Davies Hunter Chapter 12 Equipment Boots Balls and Haircuts An Illustrated History of Football from Then to Now 154 155 Oldham Athletic HistoricalKits co uk 26 January 2018 tarixinde Istifade tarixi 17 January 2008 Cox Richard Dave Russell Wray Vamplew Encyclopedia of British Football Routledge 2002 seh 75 ISBN 0 7146 5249 0 Nick Szczepanik The top 50 football kits The Times UK 26 September 2007 12 May 2008 tarixinde Istifade tarixi 17 January 2008 Ball Phil Morbo The Story of Spanish Football WSC Books Ltd 2003 seh 113 ISBN 0 9540134 6 8 Indeed when Don Revie took over at Leeds in the early 1960s he changed their kit from blue and gold to all white modelling his new charges on the Spanish giants Hesse Lichtenberger Uli ESPN 7 October 2008 23 October 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 April 2009 PDF Stuttgarter Zeitung 2008 19 April 2009 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 May 2009 Barcelona eyes Beijing shirt deal BBC 6 May 2005 23 August 2007 tarixinde Istifade tarixi 24 January 2008 UNICEF 16 August 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 August 2008 Bruce Caldow The Journal 6 March 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 January 2008 invalid param val Erik Kirschbaum How Adidas and Puma were born The Journal 8 November 2005 17 January 2008 tarixinde Istifade tarixi 24 January 2008 Isherwood Glen Admiral Mysteries England Football Online 6 June 2005 6 March 2008 tarixinde Istifade tarixi 28 January 2008 English FA Cup Finalists 1990 1999 HistoricalFootballKits co uk 14 December 2017 tarixinde Istifade tarixi 15 January 2008 Tom Fordyce The worst football kits of all time BBC 29 April 2003 22 August 2007 tarixinde Istifade tarixi 14 January 2008 Dominic Raynor 12 July 2005 10 of the worst football kits ESPN 6 November 2018 tarixinde Istifade tarixi 18 April 2015 Stuart Roach Henry gets the message BBC 11 September 2002 29 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 24 January 2008 Fifa limits substitutions BBC 28 February 2004 11 June 2004 tarixinde Istifade tarixi 20 April 2009 Clubs rapped over kit sales BBC 6 August 1999 7 April 2003 tarixinde Istifade tarixi 14 January 2008 The cost of replica kit and the number of times new versions come on the market has long been a bone of contention for football fans Man Utd fined for price fixing BBC 1 August 2003 12 January 2008 tarixinde Istifade tarixi 14 January 2008 Darragh MacIntyre The Fake Football Shirt Sting BBC 3 March 2006 5 October 2007 tarixinde Istifade tarixi 14 January 2008 Beckham sells 250 000 Galaxy shirts before he gets to LA Reuters UK 12 July 2007 7 March 2008 tarixinde Istifade tarixi 14 January 2008 Record price for Pele s shirt BBC 22 March 2002 24 June 2004 tarixinde Istifade tarixi 17 January 2008 Indomitable fashions BBC 22 January 2002 2 May 2009 tarixinde Istifade tarixi 14 January 2008 Fifa bans Cameroon shirts BBC 9 March 2002 7 July 2004 tarixinde Istifade tarixi 15 January 2008 Cameroon docked six World Cup points for controversial kit ABC News Australia 17 April 2004 6 March 2008 tarixinde Istifade tarixi 15 January 2008 Osasu Obayiuwana Fifa lifts Cameroon sanction BBC 21 May 2004 22 July 2004 tarixinde Istifade tarixi 15 January 2008 Dominic Raynor ESPN 12 July 2005 9 March 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 January 2008 Press Association Fears for snoods future after Fifa raises safety concerns The Guardian London 4 February 2011 14 November 2012 tarixinde Istifade tarixi 6 July 2012 Hijabs approved for soccer players by FIFA 5 July 2012 30 March 2013 tarixinde Istifade tarixi 4 June 2013 Agence France Presse France soccer federation outlaws hijab despite FIFA ruling National Post 6 July 2012 29 January 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 July 2012