Edison Arantes do Nascimento (Pelé) (23 oktyabr 1940[…], Tres-Korasoyns[d], Minas-Jerays – 29 dekabr 2022[…], Morumbi[d]) — dünya futbol tarixinin ən böyük futbolçularından biri. Braziliya milli futbol komandası ilə 3 dəfə Dünya Kubokunu qazanmışdır. İlk Dünya Kubokunu 1958-ci ildə İsveçdə keçirilən çempionatda almışdır.
Pele | |||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Ümumi məlumatlar | |||||||||||||||||||||||||||||||
Tam adı | Edson Arantis du Nasimentu | ||||||||||||||||||||||||||||||
Ləqəbi | Futbolun kralı | ||||||||||||||||||||||||||||||
Doğum tarixi | 23 oktyabr 1940[…] | ||||||||||||||||||||||||||||||
Doğum yeri |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Vəfat tarixi | 29 dekabr 2022[…](82 yaşında) | ||||||||||||||||||||||||||||||
Vəfat yeri |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Dəfn yeri |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Vətəndaşlığı | |||||||||||||||||||||||||||||||
Boyu | 1.73 m | ||||||||||||||||||||||||||||||
Çəkisi | 70 kq | ||||||||||||||||||||||||||||||
Mövqeyi | hücumçu | ||||||||||||||||||||||||||||||
Əsas ayağı | sağ | ||||||||||||||||||||||||||||||
Karyerası | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Təltif və medalları | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
İmzası | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Bütün zamanların ən böyük oyunçularından biri kimi qəbul edilən və FİFA tərəfindən "ən böyük" adlandırılan Pele, 20-ci əsrin ən uğurlu və populyar idman xadimləri arasında idi. 1999-cu ildə Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi tərəfindən Əsrin idmançısı seçilib və Time siyahısına 20-ci əsrin 100 ən mühüm adamı kimi daxil edilib. 2000-ci ildə Pele Beynəlxalq Futbol Tarixi və Statistikaları Federasiyası (IFFHS) tərəfindən Əsrin Dünya Oyunçusu seçildi və FİFA Əsrin Oyunçusu mükafatının iki birgə qalibindən biri oldu. Onun 1363 oyunda 1279 qolu, Ginnesin Rekordlar Kitabına düşüb.
Həyatı
Pele 1940-cı ilin 23 oktyabrında Braziliyanın Minas-Jerays ştatının elə də böyük olmayan Tres-Korasoyns şəhərində kasıb bir ailədə anadan olub. Futbol Edison üçün sevimli əyləncələrdən biri idi. Atası Dondino da keçmişdə futbolçu olduğundan oğlunun ilk müəllimi də məhz o olub və futbol haqqında bəzi sirləri də ona uşaqlığından ötürmüşdür. 7 yaşında Edson artıq yerli uşaq komandasında çıxış etməyə başladı və hücumda çox məhsuldar və möhtəşəm oyunu ilə seçilirdi. Bir müddət komandanının məşqçisi Braziliya yığma komdasının əvvəlki oyunçusu Valdemar de Brito idi. Onun Pelenin gələcək həyatında, taleyində böyük rolu oldu. Müəllimi Pele üçün "Santos" klubunda baxış təşkil etdi. Ardından 15 yaşlı Pele dünya tərəfindən məşhur olan kluba daxil oldu.
Peşəkar Karyerası
1956-cı ilin sentyabr ayında hələ 16 yaşı tamam olmayan Pele ilk dəfə klubun rəsmi maçının sahəsinə çıxdı və qol vurdu. "Santos" klubunda çıxışları zamanı 1956–1974-cü illərdə 11 dəfə San Paulu ştatının çempionu titulunu qazanmışdı. 6 dəfə Braziliya kubokunu və 2 dəfə Libertadores və qitələrarası kuboku qazanmışdır.
Milli yığmada debütü İsveçrədə keçirilən dünya çempionatında etdi. "Santos"da olduğu kimi təsirli, yadda qalan oyunu ilə fərqləndi. Baxmayaraq ki, o, tam sağlam halda deyildi. SSRİ –nin yığma komandasına qarşı oyuna öz komandasının başlanğıc heyətində çıxdı. Uelsə qarşı dördəbir finalda həlledici qol vurdu. Fransa komandasıyla yarımfinalda het-trik edərək finala keçdi. Finalda isə Turnirin ev sahibinə 2 qol vuraraq 17 yaşında Pele mütəxəssislər tərəfindən tanınaraq , izləyicilər və rəqin komanda tərəfdən dünya çempionatının ilk ən cavan çempionu kimi qəbul edildi.
1962 və 1966-cı ilin Dünya Çempionatlarında zədələrə görə özünü tam göstərə bilmədi. 1970-ci ilin final turniri isə şəxsən Pele üçün zəfərlə bitdi, həmçinin komadası üçün də. Ekspertlərin rəyinə əsasən, bu çempionatda olan yığma Braziliya tarixində ən güclü yığma olmuşdur. Pele Meksikadakı qələbəsindən sonra tarixdə futbol üzrə yeganə 3 dəfə Dünya Çempionu olmuş futbolçu oldu. O bu turnirdə 14 oyunda 12 qol vurmuşdu. Ümumilikdə yığma komanda üçün 92 oyunda 77 qol vuran Pele misilsiz futbolçu kimi tarixə öz adını yazıb.
Nyu-York Kosmos
Santos futbol klubu və milli yığma ilə çıxışları bitirəndən sonra Pele futbol aləmində sensasion addım ataraq 1975-ci ildə Şimali Amerikanın peşəkar klubu olan "Kosmosla" müqavilə bağladı. Böyük idmana qayıdışı qərarını Pele maliyyə problemlərini həll etmək və həmçinin Amerikada inkişaf etmək arzusu ilə verdi. Belə bir maliyyə problemi onda 1960-cı ilin ortalarında da baş vermişdir. O, Santos klubunun təklifini qəbul etməyə məcbur olub. Şərtlərə əsasən 3 illik müqavilənin 1 ilini Pele tamamilə pulsuz oynamalı idi.
Amerikaya gəlməmişdən öncə qoyulmuş hər iki məqsədinə Pele uğurlanail ola bildi. Kosmosla müqavilə bağlayaraq Pele o zaman üçün dünyanın bahalı, ödənilmiş idmançısı oldu. 1977-ci ilin 1 oktyabrında özünün böyük mükafat toplusuna Amerika çempionu titulunu əlavə edərək sonuncu oyununda bir taym Kosmos üçün, bir taym da Santos üçün oynayaraq futbol karyerasını bitirdi. Oyundan sonra verilmiş müsahibədə deyirdi ki, — Mən çox xoşbəxtəm ki, həyatımın bu böyük anında sizləyəm. Mən inanıram ki, sevgi – bu zaman gözləri yaşararaq – Sevgi həyatda ən vacib bir hissdir – deyir. Əgər siz mənlə razısızsa, bu cümləni mənlə birgə təkrarlayın.
Peşəkarlığı
Pelenin peşəkarlığının sirri – fenemenal fiziki bacarıq və böyük əməksevərliyində idi. Məlumdur ki, o, idman karyerasının pik vaxtlarında 100 metrlik məsafəni 11 saniyəyə qaçaraq demək olar az fərqlə peşəkar yüngülatletlərdən geridə qalırdı. Öz dövründə aparılan araşdırmalara əsasən Pele çox geniş bucaq altında baxa bilir və bu da ona tez-tez dəyişən vəziyyəti qiymətləndirməyə və optimal qərar verməyə kömək edirdi.
Təbiətin qeyri-adi bəxş etdiyi bacarığa görə Pele uzun müddət futbol texnikasının ayrı-ayrı komponentlərinə vaxt ayıraraq hər iki ayağı ilə qol vurmaq bacarığına malik olub. Pele həmçinin qolu hiss etmə qabiliyyəti, müstəsna intuisiya və oyunu iti anlama bacarığı ilə fərqlənirdi. Yüksək individual sənətkar oyununa baxmayaraq, Pele hər zaman komanda oyununun tərəfdarı idi. "Ümumi səy olmadan futbolda qələbə mümkün deyil" . "Futbol – komanda və kollektiv deməkdir, bir-iki ulduz oyunçu demək deyil" – deyirdi. Pele həmçinin qolun qrossmeysteri kimi məşhur idi. Onun tərəfdarlarına atdığı paslar dəqiq, vaxtında olurdu və tez-tez də öz rəqib komandasını gözlənilməz və standart olmayan tupiklərə salırdı.
Ekspertlərinə fikirlərinə əsasən Pelenin futbol texnikasında heç bir boşluq, zəiflik yox idi. Meydançada etdiyi bir çox möcüzələr əfsanəyə çevrilib. 1961-ci ildə Fluminenze komandasına Marakana stadionunda rəqib futbolçuları keçərək vurduğu qol – əsrin qolu adlandırılaraq əbədiləşdirib və qolun şərəfinə Marakana stadionunda xatirə işarəsi qoyulub.
Pele Santosda, yığma komandada və Kosmosda 1363 oyun oynayaraq ümumilikdə 1281 rəsmi qol vurub. Onun karyerasında Ən parlaq nəticəsi 1959-cu ildə – 126 qol ilə yadda qalıb. Dünya futbolu tarixində bombardirin 92 het-triki, bir oyunda 4 qol vuraraq 30 oyunu və 6 oyundan az olmayaraq oyun ərzində 5 qol vurduğu maşlar olub. Futbol kralının daha bir uğuru isə 1964-cü ildə keçirilən oyunda Botafoqa ya 8 qol vurması olub.
Pele 1000-ci yubiley qolunu 19 noyabr 1969-cu ildə penalti ilə Santos futbol klubunda oynayarkən rəqib komanda Vasko de Qama –ya vurmuşdur. Braziliyanın rabitə naziriyi bunla bağlı futbolçunun fərdi nailiyyətinə əsasən dünyada yeganə olan Poçt markası buraxdı. Santos futbol klubu hər il noyabrın 19-unu Pele günü kimi qeyd edirlər.
Məşhurluğu
Pelenin məşhurluğu o dövrdə də, indi də fenomenal xarakter daşıyır. Onun peşəkarlığı bəzən fərqli tərəfdən özünü büruzə verirdi. Müqaviləyə görə, Santos klubunun sahibləri beynəlxalq oyunların təşkilatçıları ilə müqavilə bağlayarkən Pelenin oyunda oynamadığı halda komandanın qonorarı 2 dəfə aşağı salınırdı. 1970-ci ildə Nigeriyada daxili müharibə gedərkən, Pelenin iştirakı ilə Santos klubunun Laqosda keçiriləcək oyunu baş tutmalı idi. Bu oyuna görə hətta Nigeriyada 2 günlük barışıq elan oldundu.
Pele özünün avtobioqrafi xarakterli "Mən, Peleyəm" kitabını yazandan sonra bir çox savadı olmayanlar oxumağı və yazmağı öyrənməyə başladılar ki, məşhur həmyerlilərinin memuarlarını oxuya bilsinlər. Beləliklə Braziliyanın Təhsil Nazirliyi futbolçunu qızıl medala layiq gördü. Pele ölkəsinin simvollarından birinə çevrilib və orijinal qara mirvarisi adlanır.
1970-ci ildə Dünyanın bütün regionlarında keçirilən xüsusi sorğunun nəticələrinə əsasən hər 100 nəfərdən 95-i Pelenin kim olduğunu bilirdi. Bəzi məlumatlara əsasən Pele foto və müsahibə sayına görə rekord göstəriciyə malikdir. Adından və Pele imicindən müxtəlif vaxtlarda və hazırda da müxtəlif məhsulların reklamında – idman inventarları, kofe və qol saatlarında istifadə edilir.
Braziliyanın Maseyo şəhərində 30 minlik stadion Kral Pele adını daşıyır.
1981-ci ildə Pelenin uğurlarına həsr olunmuş "Qələbəyə doğru qaçış" filmi çəkildi.
1999-cu ildə heç bir zaman olimpiya oyunlarında iştirak etməməsinə baxmayaraq Peleni əsrin böyük idmançısı kimi adlandırdı. FİFA isə onu Argentinanın məşhur futbolçusu Dieqo Maradona ilə eyni səviyyədə dəyərləndirərək ən yaxşı futbolçu kimi adlandırmışdır.
1990-cı ilin ikinci yarısı Braziliyada Gənclərin Turizm və İdman naziri kimi fəaliyyət göstərib. O, ictimai fəaliyyət üçün az vaxt ayırmamışdı. BMT-nin və YUNİSEF-in xoşməramlı səfiri kimi fəaliyyət göstərib. Dünyanın bir çox yerlərində futbolun inkişaf etməsinə dair təbliğatlarda iştirak edirdi. Uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş maarifləndirici filmin yaradılmasında iştirak etmışdir. O həm kinoaktyor, həm xəbər spikeri, eyni zamanda biznesmen və həmçinin tanınmış olan Pele kofesi ilə məşhurdur. O, öz mahnılarının müəllifi və ifaçısıdır. Pelenin işini oğlu Edino davam edir. O da Santos klubuna daxil olub, amma atasından fərqli olaraq qapıçı olmağı seçib.
Braziliyalı futbolçu, hücumçu, "Santos" və "Nyu-York Kosmos" klublarında oynayan, Braziliya milli komandasında 92 maç keçirərək 77 qol vuran Edison Arantis du Nasimentu — ən çox isə Pele adı ilə tanınan futbolçu 21 oktyabr 1940-cı ildə Braziliyanın Minas-Jerays ştatında anadan olub.
Pele dünyada yeganə oyunçudur ki, 3 dəfə oyunçu kimi Dünya çempionu olub. (1958, 1962 və 1970-ci illərdə). 4 dünya çempionatının iştirakçısı olub. 1970-ci ilin ən yaxşı futbolçusu adını qazanıb. 1958-ci ilin ən yaxşı cavan oyunçusu kimi adlanıb. 1973-cü ildə Cənubi Amerikada ilin futbolçusu adını qazanıb. İkiqat qitələrarası kubokun və Libertadores kuboklarının sahibi, Qitələrarası çempionatın qalibi, San-Paulu ştatının 10 qat çempionu olmuşdur.
Təşkilatın rəsmi saytda verdiyi Səsverməyə əsasən isə Pele XX əsrin ikinci futbolçusu adlandırılmışdır. World Soccer jurnalının versiyasına əsasən XX əsrin ən yaxşı futbolçusudur. France Football versiyasına əsasən XX əsrin ən yaxşı oyunçusudur. Guerin Sportivonun versiyasına əsasən XX əsrin ən yaxçı futbolçusu. The Times qəzetinə əsasən Dünya Çempionları Tarixində 2-ci yeri tutur. FİFA-nın ən yaxşı 100 f
futbolçusu siyahısına daxil ediliur.
1995–1998-ci illərdə O, Braziliyanın İdman Naziri vəzifəsində çalışıb.
Şəxsi həyatı
Pele 1966-cı ildə Rozemeri dos Reys Şolbi ilə ailə qurublar. Və bu ailədən 3 övladları var. Kelli Kristina , Edson və Jennifer, amma buna baxmayaraq 1982-ci ildə bu ailə dağılır və onlar ayrılırlar.
1994-cü ildə Pele ikinci dəfə ailə həyatı qurur. Onun ikinci seçimi Assiriya Lemos Seyşas olur. Daha sonralar onların əkizləri dünyaya gəlir. Və bu ailə həyatı da uzun sürmür. 2008-ci ildə onlar ayrılırlar.
2016-cı ilin iyul ayında Pele 3-cü dəfə Yaponiya mənşəli Braziliya sahibkarı olan 50 yaşlı Marsii Sibeli Aoki ilə ailə həyatı qurur.
Ölümü
Pele 29 dekabr 2022-ci ildə 82 yaşında çoxlu orqan çatışmazlığı, kolon xərçənginin ağırlaşması səbəbindən vəfat etdi. Vida mərasimi yanvarın 3-dək davam elədi və 230.000-dən çox insan iştirak etdi. Dəfn mərasimindən sonra Pele Memorial Necrópole Ecumênica'da dəfn edildi.
İstinadlar
- Pelé // Transfermarkt (çd.). 2000.
- Pelé // filmportal.de. 2005.
- Verdens Gang, Verdens gang (норв.). (untranslated): (untranslated), 1945. ISSN 0806-0894
- Meghalt Pelé, a Fekete Gyöngyszem.
- https://g1.globo.com/saude/noticia/2022/12/29/pele-entenda-o-que-e-o-cancer-de-colon-doenca-que-o-ex-jogador-tinha.ghtml.
- https://www.metropoles.com/esportes/futebol/hospital-albert-einstein-oficializa-causa-da-morte-de-pele.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Edison Arantes do Nascimento Pele 23 oktyabr 1940 Tres Korasoyns d Minas Jerays 29 dekabr 2022 Morumbi d dunya futbol tarixinin en boyuk futbolcularindan biri Braziliya milli futbol komandasi ile 3 defe Dunya Kubokunu qazanmisdir Ilk Dunya Kubokunu 1958 ci ilde Isvecde kecirilen cempionatda almisdir PelePele 2008 ci ildeUmumi melumatlarTam adi Edson Arantis du NasimentuLeqebi Futbolun kraliDogum tarixi 23 oktyabr 1940 1940 10 23 Dogum yeri Tres Korasoyns d Minas Jerays BraziliyaVefat tarixi 29 dekabr 2022 2022 12 29 82 yasinda Vefat yeri Morumbi d Butanta d San Paulo San Paulu stati BraziliyaDefn yeri Ekumenika xatire nekropolu d Vetendasligi BraziliyaBoyu 1 73 mCekisi 70 kqMovqeyi hucumcuEsas ayagi sagKaryerasiGenclik karyerasi1952 19551955 1956Klub karyerasi1956 1974 Santos 781 1023 1975 1977 432 533 1956 1977 Cemi 560 541 Milli yigma1957 1971 Braziliya 92 77 Teltif ve medallariDunya cempionatlariQizil Isvec 1958Qizil Cili 1962Qizil Meksika 1970GumusImzasiMilli cempionatlarin muxtelif liqalarinda pesekar klublarin heyetinde kecirdiyi oyunlarin ve vurdugu qollarin sayi Resmi oyunlarda milli yigmanin heyetinde kecirdiyi oyunlarin ve vurdugu qollarin sayi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Butun zamanlarin en boyuk oyuncularindan biri kimi qebul edilen ve FIFA terefinden en boyuk adlandirilan Pele 20 ci esrin en ugurlu ve populyar idman xadimleri arasinda idi 1999 cu ilde Beynelxalq Olimpiya Komitesi terefinden Esrin idmancisi secilib ve Time siyahisina 20 ci esrin 100 en muhum adami kimi daxil edilib 2000 ci ilde Pele Beynelxalq Futbol Tarixi ve Statistikalari Federasiyasi IFFHS terefinden Esrin Dunya Oyuncusu secildi ve FIFA Esrin Oyuncusu mukafatinin iki birge qalibinden biri oldu Onun 1363 oyunda 1279 qolu Ginnesin Rekordlar Kitabina dusub HeyatiPele 1940 ci ilin 23 oktyabrinda Braziliyanin Minas Jerays statinin ele de boyuk olmayan Tres Korasoyns seherinde kasib bir ailede anadan olub Futbol Edison ucun sevimli eylencelerden biri idi Atasi Dondino da kecmisde futbolcu oldugundan oglunun ilk muellimi de mehz o olub ve futbol haqqinda bezi sirleri de ona usaqligindan oturmusdur 7 yasinda Edson artiq yerli usaq komandasinda cixis etmeye basladi ve hucumda cox mehsuldar ve mohtesem oyunu ile secilirdi Bir muddet komandaninin mesqcisi Braziliya yigma komdasinin evvelki oyuncusu Valdemar de Brito idi Onun Pelenin gelecek heyatinda taleyinde boyuk rolu oldu Muellimi Pele ucun Santos klubunda baxis teskil etdi Ardindan 15 yasli Pele dunya terefinden meshur olan kluba daxil oldu Pesekar Karyerasi1956 ci ilin sentyabr ayinda hele 16 yasi tamam olmayan Pele ilk defe klubun resmi macinin sahesine cixdi ve qol vurdu Santos klubunda cixislari zamani 1956 1974 cu illerde 11 defe San Paulu statinin cempionu titulunu qazanmisdi 6 defe Braziliya kubokunu ve 2 defe Libertadores ve qitelerarasi kuboku qazanmisdir Milli yigmada debutu Isvecrede kecirilen dunya cempionatinda etdi Santos da oldugu kimi tesirli yadda qalan oyunu ile ferqlendi Baxmayaraq ki o tam saglam halda deyildi SSRI nin yigma komandasina qarsi oyuna oz komandasinin baslangic heyetinde cixdi Uelse qarsi dordebir finalda helledici qol vurdu Fransa komandasiyla yarimfinalda het trik ederek finala kecdi Finalda ise Turnirin ev sahibine 2 qol vuraraq 17 yasinda Pele mutexessisler terefinden taninaraq izleyiciler ve reqin komanda terefden dunya cempionatinin ilk en cavan cempionu kimi qebul edildi 1962 ve 1966 ci ilin Dunya Cempionatlarinda zedelere gore ozunu tam gostere bilmedi 1970 ci ilin final turniri ise sexsen Pele ucun zeferle bitdi hemcinin komadasi ucun de Ekspertlerin reyine esasen bu cempionatda olan yigma Braziliya tarixinde en guclu yigma olmusdur Pele Meksikadaki qelebesinden sonra tarixde futbol uzre yegane 3 defe Dunya Cempionu olmus futbolcu oldu O bu turnirde 14 oyunda 12 qol vurmusdu Umumilikde yigma komanda ucun 92 oyunda 77 qol vuran Pele misilsiz futbolcu kimi tarixe oz adini yazib Nyu York KosmosSantos futbol klubu ve milli yigma ile cixislari bitirenden sonra Pele futbol aleminde sensasion addim ataraq 1975 ci ilde Simali Amerikanin pesekar klubu olan Kosmosla muqavile bagladi Boyuk idmana qayidisi qerarini Pele maliyye problemlerini hell etmek ve hemcinin Amerikada inkisaf etmek arzusu ile verdi Bele bir maliyye problemi onda 1960 ci ilin ortalarinda da bas vermisdir O Santos klubunun teklifini qebul etmeye mecbur olub Sertlere esasen 3 illik muqavilenin 1 ilini Pele tamamile pulsuz oynamali idi Amerikaya gelmemisden once qoyulmus her iki meqsedine Pele ugurlanail ola bildi Kosmosla muqavile baglayaraq Pele o zaman ucun dunyanin bahali odenilmis idmancisi oldu 1977 ci ilin 1 oktyabrinda ozunun boyuk mukafat toplusuna Amerika cempionu titulunu elave ederek sonuncu oyununda bir taym Kosmos ucun bir taym da Santos ucun oynayaraq futbol karyerasini bitirdi Oyundan sonra verilmis musahibede deyirdi ki Men cox xosbextem ki heyatimin bu boyuk aninda sizleyem Men inaniram ki sevgi bu zaman gozleri yasararaq Sevgi heyatda en vacib bir hissdir deyir Eger siz menle razisizsa bu cumleni menle birge tekrarlayin PesekarligiPelenin pesekarliginin sirri fenemenal fiziki bacariq ve boyuk emekseverliyinde idi Melumdur ki o idman karyerasinin pik vaxtlarinda 100 metrlik mesafeni 11 saniyeye qacaraq demek olar az ferqle pesekar yungulatletlerden geride qalirdi Oz dovrunde aparilan arasdirmalara esasen Pele cox genis bucaq altinda baxa bilir ve bu da ona tez tez deyisen veziyyeti qiymetlendirmeye ve optimal qerar vermeye komek edirdi Tebietin qeyri adi bexs etdiyi bacariga gore Pele uzun muddet futbol texnikasinin ayri ayri komponentlerine vaxt ayiraraq her iki ayagi ile qol vurmaq bacarigina malik olub Pele hemcinin qolu hiss etme qabiliyyeti mustesna intuisiya ve oyunu iti anlama bacarigi ile ferqlenirdi Yuksek individual senetkar oyununa baxmayaraq Pele her zaman komanda oyununun terefdari idi Umumi sey olmadan futbolda qelebe mumkun deyil Futbol komanda ve kollektiv demekdir bir iki ulduz oyuncu demek deyil deyirdi Pele hemcinin qolun qrossmeysteri kimi meshur idi Onun terefdarlarina atdigi paslar deqiq vaxtinda olurdu ve tez tez de oz reqib komandasini gozlenilmez ve standart olmayan tupiklere salirdi Ekspertlerine fikirlerine esasen Pelenin futbol texnikasinda hec bir bosluq zeiflik yox idi Meydancada etdiyi bir cox mocuzeler efsaneye cevrilib 1961 ci ilde Fluminenze komandasina Marakana stadionunda reqib futbolculari kecerek vurdugu qol esrin qolu adlandirilaraq ebedilesdirib ve qolun serefine Marakana stadionunda xatire isaresi qoyulub Pele Santosda yigma komandada ve Kosmosda 1363 oyun oynayaraq umumilikde 1281 resmi qol vurub Onun karyerasinda En parlaq neticesi 1959 cu ilde 126 qol ile yadda qalib Dunya futbolu tarixinde bombardirin 92 het triki bir oyunda 4 qol vuraraq 30 oyunu ve 6 oyundan az olmayaraq oyun erzinde 5 qol vurdugu maslar olub Futbol kralinin daha bir uguru ise 1964 cu ilde kecirilen oyunda Botafoqa ya 8 qol vurmasi olub Pele 1000 ci yubiley qolunu 19 noyabr 1969 cu ilde penalti ile Santos futbol klubunda oynayarken reqib komanda Vasko de Qama ya vurmusdur Braziliyanin rabite naziriyi bunla bagli futbolcunun ferdi nailiyyetine esasen dunyada yegane olan Poct markasi buraxdi Santos futbol klubu her il noyabrin 19 unu Pele gunu kimi qeyd edirler MeshurluguPelenin meshurlugu o dovrde de indi de fenomenal xarakter dasiyir Onun pesekarligi bezen ferqli terefden ozunu buruze verirdi Muqavileye gore Santos klubunun sahibleri beynelxalq oyunlarin teskilatcilari ile muqavile baglayarken Pelenin oyunda oynamadigi halda komandanin qonorari 2 defe asagi salinirdi 1970 ci ilde Nigeriyada daxili muharibe gederken Pelenin istiraki ile Santos klubunun Laqosda kecirilecek oyunu bas tutmali idi Bu oyuna gore hetta Nigeriyada 2 gunluk barisiq elan oldundu Pele ozunun avtobioqrafi xarakterli Men Peleyem kitabini yazandan sonra bir cox savadi olmayanlar oxumagi ve yazmagi oyrenmeye basladilar ki meshur hemyerlilerinin memuarlarini oxuya bilsinler Belelikle Braziliyanin Tehsil Nazirliyi futbolcunu qizil medala layiq gordu Pele olkesinin simvollarindan birine cevrilib ve orijinal qara mirvarisi adlanir 1970 ci ilde Dunyanin butun regionlarinda kecirilen xususi sorgunun neticelerine esasen her 100 neferden 95 i Pelenin kim oldugunu bilirdi Bezi melumatlara esasen Pele foto ve musahibe sayina gore rekord gostericiye malikdir Adindan ve Pele imicinden muxtelif vaxtlarda ve hazirda da muxtelif mehsullarin reklaminda idman inventarlari kofe ve qol saatlarinda istifade edilir Braziliyanin Maseyo seherinde 30 minlik stadion Kral Pele adini dasiyir 1981 ci ilde Pelenin ugurlarina hesr olunmus Qelebeye dogru qacis filmi cekildi 1999 cu ilde hec bir zaman olimpiya oyunlarinda istirak etmemesine baxmayaraq Peleni esrin boyuk idmancisi kimi adlandirdi FIFA ise onu Argentinanin meshur futbolcusu Dieqo Maradona ile eyni seviyyede deyerlendirerek en yaxsi futbolcu kimi adlandirmisdir 1990 ci ilin ikinci yarisi Braziliyada Genclerin Turizm ve Idman naziri kimi fealiyyet gosterib O ictimai fealiyyet ucun az vaxt ayirmamisdi BMT nin ve YUNISEF in xosmeramli sefiri kimi fealiyyet gosterib Dunyanin bir cox yerlerinde futbolun inkisaf etmesine dair tebligatlarda istirak edirdi Usaqlar ucun nezerde tutulmus maariflendirici filmin yaradilmasinda istirak etmisdir O hem kinoaktyor hem xeber spikeri eyni zamanda biznesmen ve hemcinin taninmis olan Pele kofesi ile meshurdur O oz mahnilarinin muellifi ve ifacisidir Pelenin isini oglu Edino davam edir O da Santos klubuna daxil olub amma atasindan ferqli olaraq qapici olmagi secib Braziliyali futbolcu hucumcu Santos ve Nyu York Kosmos klublarinda oynayan Braziliya milli komandasinda 92 mac kecirerek 77 qol vuran Edison Arantis du Nasimentu en cox ise Pele adi ile taninan futbolcu 21 oktyabr 1940 ci ilde Braziliyanin Minas Jerays statinda anadan olub Pele dunyada yegane oyuncudur ki 3 defe oyuncu kimi Dunya cempionu olub 1958 1962 ve 1970 ci illerde 4 dunya cempionatinin istirakcisi olub 1970 ci ilin en yaxsi futbolcusu adini qazanib 1958 ci ilin en yaxsi cavan oyuncusu kimi adlanib 1973 cu ilde Cenubi Amerikada ilin futbolcusu adini qazanib Ikiqat qitelerarasi kubokun ve Libertadores kuboklarinin sahibi Qitelerarasi cempionatin qalibi San Paulu statinin 10 qat cempionu olmusdur Teskilatin resmi saytda verdiyi Sesvermeye esasen ise Pele XX esrin ikinci futbolcusu adlandirilmisdir World Soccer jurnalinin versiyasina esasen XX esrin en yaxsi futbolcusudur France Football versiyasina esasen XX esrin en yaxsi oyuncusudur Guerin Sportivonun versiyasina esasen XX esrin en yaxci futbolcusu The Times qezetine esasen Dunya Cempionlari Tarixinde 2 ci yeri tutur FIFA nin en yaxsi 100 f futbolcusu siyahisina daxil ediliur 1995 1998 ci illerde O Braziliyanin Idman Naziri vezifesinde calisib Sexsi heyatiPele 1966 ci ilde Rozemeri dos Reys Solbi ile aile qurublar Ve bu aileden 3 ovladlari var Kelli Kristina Edson ve Jennifer amma buna baxmayaraq 1982 ci ilde bu aile dagilir ve onlar ayrilirlar 1994 cu ilde Pele ikinci defe aile heyati qurur Onun ikinci secimi Assiriya Lemos Seysas olur Daha sonralar onlarin ekizleri dunyaya gelir Ve bu aile heyati da uzun surmur 2008 ci ilde onlar ayrilirlar 2016 ci ilin iyul ayinda Pele 3 cu defe Yaponiya menseli Braziliya sahibkari olan 50 yasli Marsii Sibeli Aoki ile aile heyati qurur OlumuPele 29 dekabr 2022 ci ilde 82 yasinda coxlu orqan catismazligi kolon xercenginin agirlasmasi sebebinden vefat etdi Vida merasimi yanvarin 3 dek davam eledi ve 230 000 den cox insan istirak etdi Defn merasiminden sonra Pele Memorial Necropole Ecumenica da defn edildi IstinadlarPele Transfermarkt cd 2000 Pele filmportal de 2005 Verdens Gang Verdens gang norv untranslated untranslated 1945 ISSN 0806 0894 Meghalt Pele a Fekete Gyongyszem https g1 globo com saude noticia 2022 12 29 pele entenda o que e o cancer de colon doenca que o ex jogador tinha ghtml https www metropoles com esportes futebol hospital albert einstein oficializa causa da morte de pele Xarici kecidler