Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Barokko (it. barocco — "yöndəmsiz", "qüsurlu", "ifrat meyilli", port. perola barroca — "kələ-kötür mirvari" (hərfi mənada "qüsurlu mirvari");XVII –XVIII əsrlədə Avropa mədəniyyətində renessans və klassizm arasında mövcud olan bir cərəyan Barokkonun beşiyi İtaliya olmuşdur. Bu stil ilk olaraq XVI–XVII əsrlərdə Roma, Mantuya, Venesiya, Florensiya kimi şəhərlərdə təşşəkkül tapır. Barokko dövrünü "qərb sivilizasiyasının zəfər yürüşünün" başlanğıcı da adlandırırlar Barokko özü üç: ilkin barokko (1600–1650), yüksək barokko (1650–1720), sonrakı barokko — rokoko (1720–1770) mərhələlərinə bölünür.
Sözün etimologiyası
İngilis "baroque" sözü birbaşa fransız dilindən gəlir. Bəzi alimlər iddia edirlər ki, fransız sözü portuqalca barroco ("qüsurlu mirvari"), Latın verruca ("ziyil") və ya -ǒccu şəkilçisi olan sözə işarə edir XVI əsrdə orta əsr Latın sözü barokko elmi məntiqdən kənara çıxdı və absurd dərəcədə mürəkkəb görünən hər şeyi xarakterizə etmək üçün istifadə edildi. Fransız filosofu Mişel de Monten barokkonu "Qəribə və yararsız dərəcədə mürəkkəb" ilə əlaqələndirdi. Digər erkən mənbələr barokkonu sehr, mürəkkəblik, qarışıqlıq və həddindən artıqlıqla əlaqələndirir. Barok sözü XVIII əsrə qədər nizamsız formalı mirvarilərlə də əlaqələndirilirdi. "Fransız Barokkosu" və "Portuqal Barokkosu" terminləri çox vaxt zərgərlik ilə əlaqələndirilirdi. 1531-ci il nümunəsində bu termin xəzinələrinin inventarındakı mirvariləri təsvir etmək üçün istifadə olunur. Bu söz daha sonra -nin 1694-cü il nəşrində görünür, burada barokko " yalnız natamam yuvarlaq formalı mirvarilər, qeyri-bərabər mirvarilər üçün istifadə olunur"
Barokko sözünün alternativ mənşəyi italyan rəssamı (1528–1612) adına işarə edir XVIII əsrdə bu termin musiqini təsvir etmək üçün istifadə olunmağa başladı. 1734-cü ilin mayında çap olunmuş Jan-Filipp Ramonun 1733-cü ilin oktyabrında "İppolite et Arisi" operasının premyerasına dair anonim satirik icmalda tənqidçi bu operadakı yeniliyin "du barokko" olduğunu yazaraq şikayət edirdi ki musiqidə axıcı melodiya yox idi. 1762-ci ildə Le Dictionnaire de l'Académie Française qeyd etdi ki, bu termin məcazi olaraq "yanlış, qəribə və ya qeyri-bərabər" bir şeyi təsvir edə bilər. Musiqiçi və bəstəkar, eləcə də filosof Jan Jak Russo 1768-ci ildə Ensiklopediyada yazırdı: "Barokko musiqisi harmoniyanın qarışıq olduğu, modulyasiya və dissonanslarla həddən artıq yüklənmiş musiqidir Oxuma sərt və qeyri-təbii, intonasiya mürəkkəb, hərəkət məhduddur. 1788-ci ildə -də bu termini "yüksək ornamentli və əzablı bir memarlıq üslubu" olaraq təyin etdi. Fransızca "barok üslubu" və "musiqili barokko" terminləri 1835-ci ildə Fransız Akademiyasının lüğəti-də ortaya çıxdı. XIX əsrin ortalarında sənətşünaslar və tarixçilər post-intibah sənətini satirikləşdirmək üçün "barokko" terminini qəbul etdilər. Məhz bu mənada aparıcı sənət tarixçisi Yakob Burkhardt 1855-ci ildə bu sözü işlətmiş və o, barokko rəssamlarının "ənənələrə hörmət etmədikləri" üçün "təfərrüatlara xor baxdığını və sui-istifadə etdiyini" yazmışdı. 1888-ci ildə sənət tarixçisi rəssamlıq, heykəltəraşlıq və Renessans və barokko memarlığı arasındakı fərqləri təsvir edən İntibah və Barokko üslubuna dair ilk ciddi akademik əsərini nəşr etdi.
Barokko dövrü
Barokko dövrü insanı romantizmdə tərənnüm olunan vəhşilikdən, təbiilikdən, imtina edir. Barokka qadınları avazımış dərisi, qeyri təbii saç düzümü, korsetle "incə" görünən beli və süni karkasla qabardılmış ətəyi, dikdaban ayaqqabısı ilə qürurlanır. Barokko dövrünün ideal kişisi alicənabdır, centelmendir (ing. gentle — "yumuşaq" və "mülayim"). O, bığ və saqqalı qırxmağa, ətirlənməyi, pudralı parik qoymağa meyillidir. Muşketin tətiyini çəkməklə öldürmək mümkündürsə güc nəyə lazımdır? Barokko dövründə təbiilik vəhşiliyin, ədəbsizliyin sinonimi kimi təqdim olunurdu. Filosof Qobbsa görə təbiilik ing. state of nature — anarxiya və hamıya qarşı üsyan və müharibə deməkdir. Barokko erasında dini ziyarətlərinin yerini park və sahil gəzintiləri, cəngavər cəng turnirlərinin yerini at gəzintisi, kart oyunu, cadu və sehirbazlığın yerini teatr, maskarad balları, atəşfəşanlıqlar tutmuş olur, interyerlərdə portretlər, peyzaj rəsmləri ikonaları əvəz etməyə başlayır. Musiqi isə mənəvi qidadan əyləncəyə dönmüş olur. Barokko erası ənənəni, avtoritetləri, mövhumat və xurafatları inkar edir. Bu baxımdan barokko maarif və əqidə əsri kimi qiymətləndirilir. İlk olaraq Avropada, Versalda barokko stilli: sanki səliqəli düz xətt kimi çəkilmiş kanal və xiyabanlı, stereometrik fiqur şəklində budanmış ağaclar əkilmiş park salınmış olur.
Barokko rəssamlıqda
Rəssamlıqda barokko üsulu romantizm və klassizimdən fərqli olaraq təbii gözəllik və görkəm öz mahiyyətini itirərək, yerini "yöndəmsizliyə", dəb-dəbəyə vermiş olur. Barokko üsulu ilə çəkilmiş portretlər təbii gözəllik və çılpaqlıqdan, "vəhşilikdən" uzaqdır. Burada personajlar daha çox süni olaraq süslənmiş şəkildə: qeyri adi saç düzümlü və ya pudralanmış pariklə, korsetlə sıxılmış incə belli, karkaslı ətəkli qiyafədə, dikdaban ayaqqabıda, kişilər cəngavər, qəhrəman deyil, daha incə, alicənab cilddə, üzləri tərac edilmiş təsvir olunurlar. Barokko rəssamları şüurlu şəkildə özlərini İntibah və ondan sonrakı mannerist dövr rəssamlarından ayırmağa çalışırdılar. Onlar öz palitrasında intensiv və isti rənglərdən istifadə edirdilər və xüsusilə qırmızı, mavi və sarı əsas rənglərdən istifadə edirdilər, çox vaxt üçünü də bir-birinə yaxın yerləşdirirdilər. Onlar İntibah dövrü rəsmində vahid işıqlandırmadan qaçırdılar və mərkəzi hərəkətlərə və ya fiqurlara diqqəti cəlb etmək üçün rəsmin müəyyən hissələrində işıq və qaranlığın güclü kontrastlarından istifadə edirdilər. Onlar öz kompozisiyalarında İntibah dövrü rəsmlərinin sakit səhnələrindən qaçaraq ən böyük hərəkət və dram anlarını seçiblər. İntibah dövrü rəsmlərindəki sakit simalardan fərqli olaraq, barokko rəsmlərindəki üzlər emosiyalarını aydın şəkildə ifadə edirdi. Onlar tez-tez hərəkət təsvirin mərkəzindən kənarda baş verdikdə asimmetriyadan istifadə edir, nə şaquli, nə də üfüqi deyil, sola və ya sağa əyilmiş istiqamətlər yaradır, qeyri-sabitlik və hərəkət hissi yaradırdılar. Onlar bu hərəkət təəssüratını personajların geyimlərini küləklə sovurmaqla və ya öz jestləri ilə hərəkət etdirməklə gücləndirmişlər. Ümumi təəssüratlar hərəkət, emosiya və dram idi. Alleqoriya barokko rəngkarlığının digər mühüm elementi idi; hər bir rəsm bir hekayə danışdı və təhsilli tamaşaçının bilməli və oxumalı olduğu tez-tez simvollar və alleqorik simvollarla kodlanmış bir mesajdan ibarət idi.
Barokko ədəbiyyatı
Barokko ədəbiyyatı XVIII əsr nəsrinin janrıdır və əvvəlki əsrlərin ədəbi üslubları ilə müqayisədə bir sıra fərqli xüsusiyyətlərə malikdir. Barokko dövrü bütün sənət formalarında dramatik elementlərin istifadəsi ilə tanınır. Bu dövrün yazıçıları bir çox məna qatlı alleqoriyaların istifadəsini genişləndirmiş və təkmilləşdirmişlər. Kiçik miqyaslı metaforalar da janrın əsas nişanlarıdır və barokko ədəbiyyatının bir çox əsəri varlığın daha dərin mənasını tapmaq üçün, bəşəriyyətin mübarizəsinə diqqət yetirir. Barok ədəbiyyatı olaraq təyin olunan bir çox hekayələr, fantastik dünyaları deyil, real həyatı əks etdirən personajların və parametrlərin ətraflı təsvirləri ilə tanınır. Buna görə də Barokko dövrünün roman və hekayələri realizm kateqoriyasına düşür. Oxucuların şüurunda təxəyyül və spekulyativ düşüncəni ilhamlandırmaq üçün barokko üslubunda metaforalar da ön plana çıxdı. Bir sıra tanınmış ədəbi əsərlərdə də müxtəlif dini fikirlərə toxunulmuşdur, çünki Barokko dövrünün bəzi yazıçıları digər rəssamlar kimi kilsənin himayəsi altında işləyirdilər. Barokko dövrü müxtəlif sənətkarların mükəmməl virtuozlar kimi tanındığı və bir neçə yazıçının bu kateqoriyaya daxil edildiyi ilk dövr idi. Barokko ədəbiyyatının alimləri tez-tez qeyd edirlər ki, o, əvvəlki dövrlərin digər janrlarından daha çox oxucuların inanc və fərziyyələrinə birbaşa müraciət edir. Barokko dövrünə aid bir çox hekayələr kollektiv qrupdan daha çox fərdin üzərində dayanır.Latın dilindən başqa dillərdə nəşr olunan barokko ədəbiyyatı da ümumi idi, bu da mədəni kimliyin əhəmiyyətini, eləcə də yuxarı sosial və iqtisadi siniflərdən kənar insanlar arasında savadlılığın yüksəlməsini əks etdirirdi.
İspan barokko ədəbiyyatı tez-tez XVIII əsr İspaniyasının siyasi və iqtisadi mənzərəsini əks etdirən mövzuları ilə qeyd olunur. Əvvəlki əsrlərdə müstəmləkəçilik və ticarət sahəsində qazanılan uğurlara baxmayaraq, barokko dövrünün əvvəllərində ölkə durğunluq dövrünə qədəm qoydu. Bir çox ispan yazıçıları İntibah dövrünün incəsənət və ədəbiyyatında ifadə olunan ideallardan məyusluğa əsaslanan alleqoriyalar yaratdılar. Bədii ədəbiyyat insanların dünyaya münasibətlərindəki dəyişikliyi daha yaxşı əks etdirirdi. XV əsrin ortalarında İspaniyada yaranan və tezliklə Qərbi Avropa və Latın Amerikası ölkələrinə yayılaraq XVII əsrdə tam yetişən yeni janr orta əsrlərin ideallaşdırılmış qəhrəmanlarından ibarət cəngavər romanlarından fərqlənirdi. Plutov romanları adlanan bu janr mənfi qəhrəmanların – yalançıların və fırıldaqçıların yaşadığı sərt və məşəqqətli həyatı təsvir edirdi. XVI əsrdə İspaniyada özünəməxsus yoxsulluq hökm sürürdü. Okeanın o tayındakı yüngül qazanc imkanları şirnikləmə və halal zəhmətə nifrət bu yoxsulluğun əsas xüsusiyyəti idi. Ümidsizlik və əxlaqsızlıq ispan cəmiyyətində xüsusi təbəqənin – pikaronun yaranmasına səbəb oldu ki, bu da keçmiş əsgərlərdən, oğrulardan, fahişələrdən, qumarbazlardan, təlxəklərdən, müflis olmuş zadəganlardan, bəxti gətirməyən tələbələrdən ibarət idi. İspan cəmiyyətində kübar təbəqə tərəfindən nifrət olunan, özü isə sadə xalqa nifrət edən digər təbəqə də mövcud idi. Apikardo adlanan bu təbəqə burjuaziyadan ibarət olub çox vaxt pikaro ilə səhv salınırdı. Barokko dövrünün bu iki, sinfi simasını itirmiş təbəqəsinin etirazı rəsmi barokko ilə müqayisədə qeyri-mədəni fenomen olan plutov romanının yaranmasına səbəb oldu. N. Tomaşevski yazır ki, "İspan barokkosu yalnız ədəbi fenomen yox, həm də siyasi və epik fenomendir. O, həyatın qavranması və dərkedilməsi vasitəsi olub kontrreformasiyanın ideologiyası ilə sıx bağlıdır." (Tomaşevski N. Plutovskiy roman. M., 1975, s.9). Plutov romanı zəif janrlara aid edilən mövcud kübar qəhrəmanlığına qarşı öz plutov antiqəhrəmanını qoyurdu. Təxminən 1525–1526-cı illərdə yazılmış anonim müəllifə məxsus "Tormesli Lasariylonun həyatı" povestinə məhz belə ironik ziddiyyət xasdır. Lasarilyo haqqında bu kitab reallığı tanımayan, ibrətamiz ədəbiyyata qarşı çıxır. Bədbəxtlik və yalan içərisində "yaşamaq sənəti"nin bütün mərhələlərini öyrənən bu "avtobioqrafik" əsər borc və vicdan anlayaşlarının dərk edilməsi ilə bitir. Bu kitab tamahkarlığa, hörmətsizliyə, rəhmsizliyə biclik və yalan vasitəsilə qalib gəlməyi öyrədir. Bəzi İntibah mülayimliyi ilə fərqlənən "Lasarilyo"dan fərqli olaraq Mateo Alemanın "Alferaçeli qusman" (1599–1604) əsəri əsil plutov romanı olub, bu janrın ilk klassik nümunəsidir. Bu əsərdə ispan gerçəkliyi gülünc vəşişirdilmiş şəkildə təsvir edilir, dilənçilik, sutenyorluq (kapitalist cəmiyyətində öz aşnası fahişənin xərcilə yaşayan kişi) isə monumental miqyas alır. Plutov janrının ən görkəmli nümayəndələri Fransisko de Kevedo, Luis Keles de Qevara, Alonso Kastilyo de Solorsano. Əlbəttə, barokko ədəbiyyatı təkcə plutov romanlarından ibarət deyildi. XVII əsrin dahi yazıçılarından biri Hans Yakob Kristov Qrimmelshauzendir (1621–1676). 1668-ci ildə o, "Simplisissimus" əsərini yazır. Kitabda Almaniyanı və Şərqi Avropanı viran qoyan 30 illik (1618–1648) müharibənin dəhşət və fəlakətləri təsvir edilib. Qrimmelshauzen barokko ədəbiyyatının özünəməxsus xalq variantını yaratdı ki, burada mücərrədlik və məcazilik naturalist aşkarlığı vəşairanə konkretliklə uzlaşır. Bu cür nəsr "qeyri-ədəbi" materialı udaraq böyüyürdü. "Simplisissimus" çoxlu müxtəlif elmi məlumatlarla doludur. Burada qədim tarixdən, antik yazıçıların gördüklərindən, təbabət, astrologiya kimi təbiət elmlərinin faktlarından misal gətirilir. Mətndə üstüörtülü sitatlar da çoxdur. XVII əsr ədəbiyyatı gerçəkliyin xaotik şəkildə parçalanmış mənzərəsini təsvir edərək onun ensiklopedik təsvir edilməsinə can atır. XVII əsrin plutov romanları gerçəkliyi nəzərdə tutulan şərait əsasında daha mükəmməl əhatə edir. XVII əsrin tarixi romanları isə üstünlüyü şəraitə yox, elmi biliyə verərək şüurlu surətdə gerçəkliyin tam, ensiklopedik inikasına can atır. XVII əsrin ədəbi üslubu cisimləri onların real əlaqələrindən deyil, xüsusi kontekstdən, məşhur alleqorik mənadan izah edən özünəməxsus emblematik təfəkkür tərzi ilə xarakterizə edilir. XVII əsr ədəbiyyatı ənənəvi alleqorik mövzuları, obrazları, mənaları toplayaraq əxlaqi-ritorik biliklərin xüsusi forması səviyyəsində sistemləşdirir və inkişaf etdirir. Poeziya məhz bu əsasda tərəqqi edir. Barokko yazıçısı ənənəvi-ritorik sözün köməyilə XVII əsrin coşqun xaosunu dərk etməyə və onun qarşısını almağa çalışır. Barokko şairi ziddiyyətlərlə dolu olan gerçəkliyi əsrlərdən bəri bilik, əxlaq, nəsihət funksiyaları əldə etmiş soz sənəti ənənələrinə yaxınlaşdırmağa çalışır. Bu zaman o, gerçəkliklə söz sənəti ənənələri əlaqələrinin bərpa edilməsi üçün fərdi üsullar axtarmalı olur.
Barokko memarlıqda
Barokko memarlığı — Avropa və Amerika ölkələri memarlığının inkişafında təxminən 150–200 il davam etmiş cərəyandır. Bu memarlıq cərəyanı XVI əsrin sonunda başlamış və XVIII əsrin sonunda qurtarmışdır. Barokko üslub kimi bütün incəsənət növlərində öz yerini tutmasına baxmayaraq, rəsmdə, teatrda (və onunla bağlı ədəbiyyatda, musiqidə) və memarlıqda özünü daha parlaq göstərə bilmişdir.
Interyerdə barokko
Barok üslubu, simmetriya kimi klassik üslubun vacib xüsusiyyətini saxlasa da, təmtəraqlı dəbdəbə ilə xarakterizə olunur.
Divar rəngkarlığı (monumental rəsm növlərindən biri) erkən xristianlıq dövründən Avropa interyerlərinin bəzədilməsi üçün istifadə edilmişdir. Barokko dövründə ən çox istifadə olunurdu. İnteryerlərdə çoxlu rəngli və böyük, zəngin bəzədilmiş detallardan istifadə edilmişdir: freskalarla bəzədilmiş tavan, mərmər divarlar və dekorun hissələri, zərli. Rəng kontrastları xarakterik idi — məsələn, dama taxtası naxışında plitələrlə bəzədilmiş mərmər döşəmə. Bol zərli zərgərlik bu üslubun xarakterik xüsusiyyəti idi.
Mebel bir sənət əsəri idi və demək olar ki, yalnız daxili bəzək üçün nəzərdə tutulmuşdu. Kreslolar, divanlar və kreslolar bahalı, zəngin rəngli parça ilə üzlənmişdi. Kanoplu və aşağı axan çarpayılar olan nəhəng çarpayılar, nəhəng qarderoblar geniş yayılmışdı. Güzgülər heykəllər və çiçək naxışlı stükkolarla bəzədilib. Mebel materialı kimi tez-tez cənub qozu və Seylon qara ağacından istifadə olunurdu.
Barok üslubu kiçik məkanlar üçün uyğun deyil, çünki kütləvi mebel və bəzək əşyaları böyük bir yer tutur. Barok üslubunun atmosferini bərpa etmək hazırda stilizasiya və barok detallarının istifadəsi ilə mümkündür, məsələn:
- gül ornamentli heykəlciklər və vazalar;
- divarlarda qobelenlər;
- stükko ilə zərli çərçivədə güzgü;
- arxası oyma olan stullar və s. İstifadə olunan hissələr bir-biri ilə bədii və estetik mənada birləşdirilməlidir.
Barokko musiqidə
XVII əsr – XVIII əsrin ortalarında Avropa incəsənətində üstünlük təşkil edən bədii üslub kimi barokko – klassizm və rokoko üslubundan fərqli olaraq, dövrün dərin daxili ziddiyyətlərini daha aydın əks etdirirdi. Mütərəqqi fikirlərin fəal inkişafı, mənəvi insani keyfiyyətlərin yüksəlməsi ilə səciyyələnən bu dövrdə Q. Qaliley, B. Paskal, İ. Nyuton, J. B. Molyer, C. Svift, Rembrandt, Velaskes kimi dahi şəxsiyyətlər yaşayıb-yaratmışdır.
İstinadlar
- "Baroque" . Encyclopædia Britannica. Vol. 3 (11th ed.). 1911. (#empty_citation)
- "BAROQUE : Etymologie de BAROQUE". www.cnrtl.fr. empr. au port. barroco " rocher granitique " et " perle irrégulière ", attesté dep. le xiiie s. sous la forme barroca (Inquisitiones, p. 99, Portugaliae Monumenta Historica, 1856 sqq. dans Mach.), d'orig. obsc., prob. préromane en raison du suff. -ǒccu très répandu sur le territoire ibérique (#empty_citation)
- Wiktionary. "Baroque – Etymology". Retrieved 17 June 2019. (#empty_citation)
- "se dit aussi au figuré, pour irrégulier, bizarre, inégale." Le Dictionnaire de l'Académie Française (1762) Archived 28 December 2019 at the Wayback Machine (#empty_citation)
- Quatremère de Quincy, Encyclopédie Méthodique, Architecture, volume 1, cited by B. Migliorini, Manierismo, baròcco, rococò, Rome, 1962, p. 46 (#empty_citation)
- (#empty_citation) (#empty_citation)
- "Arxivlənmiş surət". 2023-04-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-12.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-04-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-12.
- "The main features of baroque architecture. Baroque style in art". crazylike.ru. 2023-07-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-06.
- "Стиль барокко в интерьере квартиры и дома". egrp.ru. 2023-02-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-06.
- "Немного о барокко". livemaster.ru. 2023-02-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-06.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Barokko it barocco yondemsiz qusurlu ifrat meyilli port perola barroca kele kotur mirvari herfi menada qusurlu mirvari XVII XVIII esrlede Avropa medeniyyetinde renessans ve klassizm arasinda movcud olan bir cereyan Barokkonun besiyi Italiya olmusdur Bu stil ilk olaraq XVI XVII esrlerde Roma Mantuya Venesiya Florensiya kimi seherlerde tessekkul tapir Barokko dovrunu qerb sivilizasiyasinin zefer yurusunun baslangici da adlandirirlar Barokko ozu uc ilkin barokko 1600 1650 yuksek barokko 1650 1720 sonraki barokko rokoko 1720 1770 merhelelerine bolunur Muqeddes Pyotr bazilikasiSozun etimologiyasiIngilis baroque sozu birbasa fransiz dilinden gelir Bezi alimler iddia edirler ki fransiz sozu portuqalca barroco qusurlu mirvari Latin verruca ziyil ve ya ǒccu sekilcisi olan soze isare edir XVI esrde orta esr Latin sozu barokko elmi mentiqden kenara cixdi ve absurd derecede murekkeb gorunen her seyi xarakterize etmek ucun istifade edildi Fransiz filosofu Misel de Monten barokkonu Qeribe ve yararsiz derecede murekkeb ile elaqelendirdi Diger erken menbeler barokkonu sehr murekkeblik qarisiqliq ve heddinden artiqliqla elaqelendirir Barok sozu XVIII esre qeder nizamsiz formali mirvarilerle de elaqelendirilirdi Fransiz Barokkosu ve Portuqal Barokkosu terminleri cox vaxt zergerlik ile elaqelendirilirdi 1531 ci il numunesinde bu termin xezinelerinin inventarindaki mirvarileri tesvir etmek ucun istifade olunur Bu soz daha sonra nin 1694 cu il nesrinde gorunur burada barokko yalniz natamam yuvarlaq formali mirvariler qeyri beraber mirvariler ucun istifade olunur Barokko sozunun alternativ menseyi italyan ressami 1528 1612 adina isare edir XVIII esrde bu termin musiqini tesvir etmek ucun istifade olunmaga basladi 1734 cu ilin mayinda cap olunmus Jan Filipp Ramonun 1733 cu ilin oktyabrinda Ippolite et Arisi operasinin premyerasina dair anonim satirik icmalda tenqidci bu operadaki yeniliyin du barokko oldugunu yazaraq sikayet edirdi ki musiqide axici melodiya yox idi 1762 ci ilde Le Dictionnaire de l Academie Francaise qeyd etdi ki bu termin mecazi olaraq yanlis qeribe ve ya qeyri beraber bir seyi tesvir ede biler Musiqici ve bestekar elece de filosof Jan Jak Russo 1768 ci ilde Ensiklopediyada yazirdi Barokko musiqisi harmoniyanin qarisiq oldugu modulyasiya ve dissonanslarla hedden artiq yuklenmis musiqidir Oxuma sert ve qeyri tebii intonasiya murekkeb hereket mehduddur 1788 ci ilde de bu termini yuksek ornamentli ve ezabli bir memarliq uslubu olaraq teyin etdi Fransizca barok uslubu ve musiqili barokko terminleri 1835 ci ilde Fransiz Akademiyasinin lugeti de ortaya cixdi XIX esrin ortalarinda senetsunaslar ve tarixciler post intibah senetini satiriklesdirmek ucun barokko terminini qebul etdiler Mehz bu menada aparici senet tarixcisi Yakob Burkhardt 1855 ci ilde bu sozu isletmis ve o barokko ressamlarinin enenelere hormet etmedikleri ucun teferruatlara xor baxdigini ve sui istifade etdiyini yazmisdi 1888 ci ilde senet tarixcisi ressamliq heykelterasliq ve Renessans ve barokko memarligi arasindaki ferqleri tesvir eden Intibah ve Barokko uslubuna dair ilk ciddi akademik eserini nesr etdi Barokko dovruBarokko dovru insani romantizmde terennum olunan vehsilikden tebiilikden imtina edir Barokka qadinlari avazimis derisi qeyri tebii sac duzumu korsetle ince gorunen beli ve suni karkasla qabardilmis eteyi dikdaban ayaqqabisi ile qururlanir Barokko dovrunun ideal kisisi alicenabdir centelmendir ing gentle yumusaq ve mulayim O big ve saqqali qirxmaga etirlenmeyi pudrali parik qoymaga meyillidir Musketin tetiyini cekmekle oldurmek mumkundurse guc neye lazimdir Barokko dovrunde tebiilik vehsiliyin edebsizliyin sinonimi kimi teqdim olunurdu Filosof Qobbsa gore tebiilik ing state of nature anarxiya ve hamiya qarsi usyan ve muharibe demekdir Barokko erasinda dini ziyaretlerinin yerini park ve sahil gezintileri cengaver ceng turnirlerinin yerini at gezintisi kart oyunu cadu ve sehirbazligin yerini teatr maskarad ballari atesfesanliqlar tutmus olur interyerlerde portretler peyzaj resmleri ikonalari evez etmeye baslayir Musiqi ise menevi qidadan eylenceye donmus olur Barokko erasi eneneni avtoritetleri movhumat ve xurafatlari inkar edir Bu baximdan barokko maarif ve eqide esri kimi qiymetlendirilir Ilk olaraq Avropada Versalda barokko stilli sanki seliqeli duz xett kimi cekilmis kanal ve xiyabanli stereometrik fiqur seklinde budanmis agaclar ekilmis park salinmis olur Barokko ressamliqdaEsas meqale Barokko ressamliqda Ressamliqda barokko usulu romantizm ve klassizimden ferqli olaraq tebii gozellik ve gorkem oz mahiyyetini itirerek yerini yondemsizliye deb debeye vermis olur Barokko usulu ile cekilmis portretler tebii gozellik ve cilpaqliqdan vehsilikden uzaqdir Burada personajlar daha cox suni olaraq suslenmis sekilde qeyri adi sac duzumlu ve ya pudralanmis parikle korsetle sixilmis ince belli karkasli etekli qiyafede dikdaban ayaqqabida kisiler cengaver qehreman deyil daha ince alicenab cildde uzleri terac edilmis tesvir olunurlar Barokko ressamlari suurlu sekilde ozlerini Intibah ve ondan sonraki mannerist dovr ressamlarindan ayirmaga calisirdilar Onlar oz palitrasinda intensiv ve isti renglerden istifade edirdiler ve xususile qirmizi mavi ve sari esas renglerden istifade edirdiler cox vaxt ucunu de bir birine yaxin yerlesdirirdiler Onlar Intibah dovru resminde vahid isiqlandirmadan qacirdilar ve merkezi hereketlere ve ya fiqurlara diqqeti celb etmek ucun resmin mueyyen hisselerinde isiq ve qaranligin guclu kontrastlarindan istifade edirdiler Onlar oz kompozisiyalarinda Intibah dovru resmlerinin sakit sehnelerinden qacaraq en boyuk hereket ve dram anlarini secibler Intibah dovru resmlerindeki sakit simalardan ferqli olaraq barokko resmlerindeki uzler emosiyalarini aydin sekilde ifade edirdi Onlar tez tez hereket tesvirin merkezinden kenarda bas verdikde asimmetriyadan istifade edir ne saquli ne de ufuqi deyil sola ve ya saga eyilmis istiqametler yaradir qeyri sabitlik ve hereket hissi yaradirdilar Onlar bu hereket teessuratini personajlarin geyimlerini kulekle sovurmaqla ve ya oz jestleri ile hereket etdirmekle guclendirmisler Umumi teessuratlar hereket emosiya ve dram idi Alleqoriya barokko rengkarliginin diger muhum elementi idi her bir resm bir hekaye danisdi ve tehsilli tamasacinin bilmeli ve oxumali oldugu tez tez simvollar ve alleqorik simvollarla kodlanmis bir mesajdan ibaret idi Barokko resm eserleriFransua Buse Madam de PompadurFransua Buse Dincelen qiz Mesuqlar Musiqi meclisi Barokko edebiyyatiBarokko edebiyyati XVIII esr nesrinin janridir ve evvelki esrlerin edebi uslublari ile muqayisede bir sira ferqli xususiyyetlere malikdir Barokko dovru butun senet formalarinda dramatik elementlerin istifadesi ile taninir Bu dovrun yazicilari bir cox mena qatli alleqoriyalarin istifadesini genislendirmis ve tekmillesdirmisler Kicik miqyasli metaforalar da janrin esas nisanlaridir ve barokko edebiyyatinin bir cox eseri varligin daha derin menasini tapmaq ucun beseriyyetin mubarizesine diqqet yetirir Barok edebiyyati olaraq teyin olunan bir cox hekayeler fantastik dunyalari deyil real heyati eks etdiren personajlarin ve parametrlerin etrafli tesvirleri ile taninir Buna gore de Barokko dovrunun roman ve hekayeleri realizm kateqoriyasina dusur Oxucularin suurunda texeyyul ve spekulyativ dusunceni ilhamlandirmaq ucun barokko uslubunda metaforalar da on plana cixdi Bir sira taninmis edebi eserlerde de muxtelif dini fikirlere toxunulmusdur cunki Barokko dovrunun bezi yazicilari diger ressamlar kimi kilsenin himayesi altinda isleyirdiler Barokko dovru muxtelif senetkarlarin mukemmel virtuozlar kimi tanindigi ve bir nece yazicinin bu kateqoriyaya daxil edildiyi ilk dovr idi Barokko edebiyyatinin alimleri tez tez qeyd edirler ki o evvelki dovrlerin diger janrlarindan daha cox oxucularin inanc ve ferziyyelerine birbasa muraciet edir Barokko dovrune aid bir cox hekayeler kollektiv qrupdan daha cox ferdin uzerinde dayanir Latin dilinden basqa dillerde nesr olunan barokko edebiyyati da umumi idi bu da medeni kimliyin ehemiyyetini elece de yuxari sosial ve iqtisadi siniflerden kenar insanlar arasinda savadliligin yukselmesini eks etdirirdi Ispan barokko edebiyyati tez tez XVIII esr Ispaniyasinin siyasi ve iqtisadi menzeresini eks etdiren movzulari ile qeyd olunur Evvelki esrlerde mustemlekecilik ve ticaret sahesinde qazanilan ugurlara baxmayaraq barokko dovrunun evvellerinde olke durgunluq dovrune qedem qoydu Bir cox ispan yazicilari Intibah dovrunun incesenet ve edebiyyatinda ifade olunan ideallardan meyusluga esaslanan alleqoriyalar yaratdilar Bedii edebiyyat insanlarin dunyaya munasibetlerindeki deyisikliyi daha yaxsi eks etdirirdi XV esrin ortalarinda Ispaniyada yaranan ve tezlikle Qerbi Avropa ve Latin Amerikasi olkelerine yayilaraq XVII esrde tam yetisen yeni janr orta esrlerin ideallasdirilmis qehremanlarindan ibaret cengaver romanlarindan ferqlenirdi Plutov romanlari adlanan bu janr menfi qehremanlarin yalancilarin ve firildaqcilarin yasadigi sert ve meseqqetli heyati tesvir edirdi XVI esrde Ispaniyada ozunemexsus yoxsulluq hokm sururdu Okeanin o tayindaki yungul qazanc imkanlari sirnikleme ve halal zehmete nifret bu yoxsullugun esas xususiyyeti idi Umidsizlik ve exlaqsizliq ispan cemiyyetinde xususi tebeqenin pikaronun yaranmasina sebeb oldu ki bu da kecmis esgerlerden ogrulardan fahiselerden qumarbazlardan telxeklerden muflis olmus zadeganlardan bexti getirmeyen telebelerden ibaret idi Ispan cemiyyetinde kubar tebeqe terefinden nifret olunan ozu ise sade xalqa nifret eden diger tebeqe de movcud idi Apikardo adlanan bu tebeqe burjuaziyadan ibaret olub cox vaxt pikaro ile sehv salinirdi Barokko dovrunun bu iki sinfi simasini itirmis tebeqesinin etirazi resmi barokko ile muqayisede qeyri medeni fenomen olan plutov romaninin yaranmasina sebeb oldu N Tomasevski yazir ki Ispan barokkosu yalniz edebi fenomen yox hem de siyasi ve epik fenomendir O heyatin qavranmasi ve derkedilmesi vasitesi olub kontrreformasiyanin ideologiyasi ile six baglidir Tomasevski N Plutovskiy roman M 1975 s 9 Plutov romani zeif janrlara aid edilen movcud kubar qehremanligina qarsi oz plutov antiqehremanini qoyurdu Texminen 1525 1526 ci illerde yazilmis anonim muellife mexsus Tormesli Lasariylonun heyati povestine mehz bele ironik ziddiyyet xasdir Lasarilyo haqqinda bu kitab realligi tanimayan ibretamiz edebiyyata qarsi cixir Bedbextlik ve yalan icerisinde yasamaq seneti nin butun merhelelerini oyrenen bu avtobioqrafik eser borc ve vicdan anlayaslarinin derk edilmesi ile bitir Bu kitab tamahkarliga hormetsizliye rehmsizliye biclik ve yalan vasitesile qalib gelmeyi oyredir Bezi Intibah mulayimliyi ile ferqlenen Lasarilyo dan ferqli olaraq Mateo Alemanin Alferaceli qusman 1599 1604 eseri esil plutov romani olub bu janrin ilk klassik numunesidir Bu eserde ispan gercekliyi gulunc vesisirdilmis sekilde tesvir edilir dilencilik sutenyorluq kapitalist cemiyyetinde oz asnasi fahisenin xercile yasayan kisi ise monumental miqyas alir Plutov janrinin en gorkemli numayendeleri Fransisko de Kevedo Luis Keles de Qevara Alonso Kastilyo de Solorsano Elbette barokko edebiyyati tekce plutov romanlarindan ibaret deyildi XVII esrin dahi yazicilarindan biri Hans Yakob Kristov Qrimmelshauzendir 1621 1676 1668 ci ilde o Simplisissimus eserini yazir Kitabda Almaniyani ve Serqi Avropani viran qoyan 30 illik 1618 1648 muharibenin dehset ve felaketleri tesvir edilib Qrimmelshauzen barokko edebiyyatinin ozunemexsus xalq variantini yaratdi ki burada mucerredlik ve mecazilik naturalist askarligi vesairane konkretlikle uzlasir Bu cur nesr qeyri edebi materiali udaraq boyuyurdu Simplisissimus coxlu muxtelif elmi melumatlarla doludur Burada qedim tarixden antik yazicilarin gorduklerinden tebabet astrologiya kimi tebiet elmlerinin faktlarindan misal getirilir Metnde ustuortulu sitatlar da coxdur XVII esr edebiyyati gercekliyin xaotik sekilde parcalanmis menzeresini tesvir ederek onun ensiklopedik tesvir edilmesine can atir XVII esrin plutov romanlari gercekliyi nezerde tutulan serait esasinda daha mukemmel ehate edir XVII esrin tarixi romanlari ise ustunluyu seraite yox elmi biliye vererek suurlu suretde gercekliyin tam ensiklopedik inikasina can atir XVII esrin edebi uslubu cisimleri onlarin real elaqelerinden deyil xususi kontekstden meshur alleqorik menadan izah eden ozunemexsus emblematik tefekkur terzi ile xarakterize edilir XVII esr edebiyyati enenevi alleqorik movzulari obrazlari menalari toplayaraq exlaqi ritorik biliklerin xususi formasi seviyyesinde sistemlesdirir ve inkisaf etdirir Poeziya mehz bu esasda tereqqi edir Barokko yazicisi enenevi ritorik sozun komeyile XVII esrin cosqun xaosunu derk etmeye ve onun qarsisini almaga calisir Barokko sairi ziddiyyetlerle dolu olan gercekliyi esrlerden beri bilik exlaq nesihet funksiyalari elde etmis soz seneti enenelerine yaxinlasdirmaga calisir Bu zaman o gerceklikle soz seneti eneneleri elaqelerinin berpa edilmesi ucun ferdi usullar axtarmali olur Barokko memarliqdaEsas meqale Barokko memarligi Barokko memarligi Avropa ve Amerika olkeleri memarliginin inkisafinda texminen 150 200 il davam etmis cereyandir Bu memarliq cereyani XVI esrin sonunda baslamis ve XVIII esrin sonunda qurtarmisdir Barokko uslub kimi butun incesenet novlerinde oz yerini tutmasina baxmayaraq resmde teatrda ve onunla bagli edebiyyatda musiqide ve memarliqda ozunu daha parlaq gostere bilmisdir Barokko memarliq eseri Versal sarayiInteryerde barokkoBarok uslubu simmetriya kimi klassik uslubun vacib xususiyyetini saxlasa da temteraqli debdebe ile xarakterize olunur Divar rengkarligi monumental resm novlerinden biri erken xristianliq dovrunden Avropa interyerlerinin bezedilmesi ucun istifade edilmisdir Barokko dovrunde en cox istifade olunurdu Interyerlerde coxlu rengli ve boyuk zengin bezedilmis detallardan istifade edilmisdir freskalarla bezedilmis tavan mermer divarlar ve dekorun hisseleri zerli Reng kontrastlari xarakterik idi meselen dama taxtasi naxisinda plitelerle bezedilmis mermer doseme Bol zerli zergerlik bu uslubun xarakterik xususiyyeti idi Mebel bir senet eseri idi ve demek olar ki yalniz daxili bezek ucun nezerde tutulmusdu Kreslolar divanlar ve kreslolar bahali zengin rengli parca ile uzlenmisdi Kanoplu ve asagi axan carpayilar olan neheng carpayilar neheng qarderoblar genis yayilmisdi Guzguler heykeller ve cicek naxisli stukkolarla bezedilib Mebel materiali kimi tez tez cenub qozu ve Seylon qara agacindan istifade olunurdu Barok uslubu kicik mekanlar ucun uygun deyil cunki kutlevi mebel ve bezek esyalari boyuk bir yer tutur Barok uslubunun atmosferini berpa etmek hazirda stilizasiya ve barok detallarinin istifadesi ile mumkundur meselen gul ornamentli heykelcikler ve vazalar divarlarda qobelenler stukko ile zerli cercivede guzgu arxasi oyma olan stullar ve s Istifade olunan hisseler bir biri ile bedii ve estetik menada birlesdirilmelidir Barokko musiqideEsas meqale Barokko musiqi Barokko musiqisi source source Fuqi inceseneti Iohan Sebastyan Bax source source Qoldberq variasiyasi Iohan Sebastyan Bax source source Yaxsi templi klavir Iohan Sebastyan Bax XVII esr XVIII esrin ortalarinda Avropa incesenetinde ustunluk teskil eden bedii uslub kimi barokko klassizm ve rokoko uslubundan ferqli olaraq dovrun derin daxili ziddiyyetlerini daha aydin eks etdirirdi Mutereqqi fikirlerin feal inkisafi menevi insani keyfiyyetlerin yukselmesi ile seciyyelenen bu dovrde Q Qaliley B Paskal I Nyuton J B Molyer C Svift Rembrandt Velaskes kimi dahi sexsiyyetler yasayib yaratmisdir Istinadlar Baroque Encyclopaedia Britannica Vol 3 11th ed 1911 empty citation BAROQUE Etymologie de BAROQUE www cnrtl fr empr au port barroco rocher granitique et perle irreguliere atteste dep le xiiie s sous la forme barroca Inquisitiones p 99 Portugaliae Monumenta Historica 1856 sqq dans Mach d orig obsc prob preromane en raison du suff ǒccu tres repandu sur le territoire iberique empty citation Wiktionary Baroque Etymology Retrieved 17 June 2019 empty citation se dit aussi au figure pour irregulier bizarre inegale Le Dictionnaire de l Academie Francaise 1762 Archived 28 December 2019 at the Wayback Machine empty citation Quatremere de Quincy Encyclopedie Methodique Architecture volume 1 cited by B Migliorini Manierismo barocco rococo Rome 1962 p 46 empty citation empty citation empty citation Arxivlenmis suret 2023 04 12 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 12 Arxivlenmis suret 2023 04 12 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 12 The main features of baroque architecture Baroque style in art crazylike ru 2023 07 02 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 06 Stil barokko v interere kvartiry i doma egrp ru 2023 02 06 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 06 Nemnogo o barokko livemaster ru 2023 02 06 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 06