Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Burjuaziya (fr. Bourgeoisie fr. bourg; alm. burg - şəhər) — kapitalist cəmiyyətinin mülkiyyətə (pul vəsaiti, istehsal vasitələri, torpaq,patent) malik olan və ondan gələn gəlirlə yaşayan sosial sinfi.
Tarixi
Orta əsrlərdə cəmiyyət şəhərlilərə və kəndlilərə bölünürdü. Burjuaziya isə seçilmiş şəhər sakinləri adlanırdı. Feodalizm dövründə isə azsaylı şəhər əhalisini kəndli kütləsindən ayırmaq üçün onları burjuaziya, tək halda isə burjua adlandırırdılar. Tezliklə "Burjuaziya" termini öz əhəmiyyətinə görə "üçüncü təbəqə" anlayışına yaxın idi. "Üçüncü təbəqə" XV əsrdən imkanlı şəhər əhalisi təbəqəsini nəzərdə tuturdu.
Fransada feodalizmin dağılması ilə burjuaziya (tacirlər, sənətkarlar, imkanlı kəndlilər) cəmiyyətin sosial cəhətcə ən fəal hissəsinə çevrilməyə başladılar. Hollandiya başlayaraq bütün Avropada burjuaziya inqilablarının və feodal cəmiyyətinin dağılmasının tərəfdarları kimi çıxış etməyə başladılar. Müasir tarixçilər və politoloqlar burjuaziyanın o dövrdəki fəaliyyətini çox müsbət qiymətləndirirlər.
Burjuaziya inqilabları ərəfəsində burjuaziya tərkibində həm varlı ustalar, həm də usta köməkçiləri, həm , həm də onlardan asılı olan tacirlər daxil idi. Həmçinin bu sıraya sıraları daima genişlənən "azad sənət" sahibləri də daxil idi. Avropada XIX əsr inqilabları dövründə isə burjuaziyanın tərkibi artıq həyat şəraitinə, istehsal vasitələrinə münasibətə və görə artıq kəskin fərqlənirdi.
Kapitalizm inkişaf etdikcə fərqlənmə güclənirdi. Çox sayda işçi qüvvəsindən istifadə edənlər və varlı səlıəmçilər iri burjuaziya təbəqəsinə çevrildilər. Öz əl əməyinin məhsulunu satanlar (sənətkarlar, "azad sənət" sahibləri, xırda tacirlər) siniflərinin kiçik burjuaziya təbəqəsi oldular. Onların iri burjuaziyadan fərqli siyasi maraqları yaranmağa başlayır. Bununla da kapitalizm cəmiyyəti özünün yeni inkişaf mərhələsinə keçir.
Təsnifatı
Malik olduğu kapitalı yerləşdirdiyi sahədən asılı olaraq burajuaziya aşağıdakı kimi adlanırdı:
- sənaye burjuaziyası
- ticarət burjuaziyası
- bank burjuaziyası
- kənd burjuaziyası
Gəlirlərinin həcminə görə burjuaziyanın bölgüsü belə aparılırdı:
- iri burjuaziya
- orta burjuaziya
- xırda burjuaziya
Müasir baxış
Marksizm nəzəriyyəsinə görə burjuaziya sinfinə mənsubluq bir tərəfdən böyük maddi imkana mailikliklə, digər tərəfdən başqalarının əməyinin istismarı ilə ölçülür. Ancaq XIX əsr üçün verilmiş bu anlayış elə XX əsrdən özünü döğrultmadı. Birincisi, yuxarıda verilən təsnifatdakı qruplar arasında, eləcə də əl əməyi ilə yaşayan insanlar arsında dəqiq sərhəd qoymaq olmur. İkincisi, XX əsrdə yüksək ixtisaslaşmasına görə yüksək əmək haqqı alan çox sayda fəhlələr meydana gəlməyə başladı.
Həmçinin, şirkət səhmlərinə mali olan və bank hesabına malik olan insanlar marksizmin burjua anlayışı ilə izah edilə bilmirdi. Digər tərəfdən, real həyatda insanların öz qabiliyyətinə görə bir sosial qrupdan digərinə keçə bilməsi və dövlətin yüksək gəlirli insanlara böyük vergi qoyması cəmiyyət üzvləri arasında fərqi xeyli azaltmağa imkan verirdi.
Zavod-avtomatların yaranması isə hər hansı insan əməyinin istismarı iddiasını inkar edirdi.
Digər mənaları
"Burjuaziya" sözü keçmiş SSRİ-də uzun müddət xarici ölkələrin varlı təbəqələrini adlandırmaq üçün istifadə edilirdi. Həmçinin imkanlı insanlar da bu adla çağrılırdı.
Burjuaziya obrazı ədəbiyyatda
- "Burjua dramı" – XVIII əsrdə yaranmış teatr janrı.
- Jan-Batist Molyer — "Burjua zadəganlıqda" pyesi (fr. "Le bourgeois gentilhomme").
- — "Burjuaziyanın təvazökar lətafəti" filmi.
İstinadlar
- Буржуазия. Большая Советская Энциклопедия
- Маркс К., Энгельс Ф. Соч., 2-е изд., т.4, с.425.
- , 3 изд.
- Буржуазия. Большая Советская энциклопедия, указ. авт.
Mənbə
- Научный коммунизм: Словарь (1983) / Буржуазия
Ədəbiyyat
- Классическое сочинение по истории третьего сословия — Огюстена Тьерри, "Essai sur la formation et les progrès du Tiers Etat" (1850, переведено на русский яз., M., 1899);
- Смирнов. "Коммуна средневековой Франции", (Казань, 1873);
- А.Lucheire, "Les Communes françaises à l'époque des Capétiens directs" (П., 1890);
- J.Flach, "Les origines Communales";
- Е.Bonvalot, "Le Tiers État, d’après la charte de Beaumont et ses filiales" (П., 1884);
- Désmolins, "Mouvement communal et municipal au moyen âge";
- Bardoux, "La bourgeoisie française";
- Perrens, "La démocratie en France au moyen âge";
- Giraud-Teulon, "La royauté et la bourgeoisie";
- A.Babeau, "La ville sous l’ancien régime".
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Burjuaziya fr Bourgeoisie fr bourg alm burg seher kapitalist cemiyyetinin mulkiyyete pul vesaiti istehsal vasiteleri torpaq patent malik olan ve ondan gelen gelirle yasayan sosial sinfi Burjuanin yola cixmasi Jan Bero 1889 cu il TarixiOrta esrlerde cemiyyet seherlilere ve kendlilere bolunurdu Burjuaziya ise secilmis seher sakinleri adlanirdi Feodalizm dovrunde ise azsayli seher ehalisini kendli kutlesinden ayirmaq ucun onlari burjuaziya tek halda ise burjua adlandirirdilar Tezlikle Burjuaziya termini oz ehemiyyetine gore ucuncu tebeqe anlayisina yaxin idi Ucuncu tebeqe XV esrden imkanli seher ehalisi tebeqesini nezerde tuturdu Fransada feodalizmin dagilmasi ile burjuaziya tacirler senetkarlar imkanli kendliler cemiyyetin sosial cehetce en feal hissesine cevrilmeye basladilar Hollandiya baslayaraq butun Avropada burjuaziya inqilablarinin ve feodal cemiyyetinin dagilmasinin terefdarlari kimi cixis etmeye basladilar Muasir tarixciler ve politoloqlar burjuaziyanin o dovrdeki fealiyyetini cox musbet qiymetlendirirler Burjuaziya inqilablari erefesinde burjuaziya terkibinde hem varli ustalar hem de usta komekcileri hem hem de onlardan asili olan tacirler daxil idi Hemcinin bu siraya siralari daima genislenen azad senet sahibleri de daxil idi Avropada XIX esr inqilablari dovrunde ise burjuaziyanin terkibi artiq heyat seraitine istehsal vasitelerine munasibete ve gore artiq keskin ferqlenirdi Kapitalizm inkisaf etdikce ferqlenme guclenirdi Cox sayda isci quvvesinden istifade edenler ve varli seliemciler iri burjuaziya tebeqesine cevrildiler Oz el emeyinin mehsulunu satanlar senetkarlar azad senet sahibleri xirda tacirler siniflerinin kicik burjuaziya tebeqesi oldular Onlarin iri burjuaziyadan ferqli siyasi maraqlari yaranmaga baslayir Bununla da kapitalizm cemiyyeti ozunun yeni inkisaf merhelesine kecir TesnifatiMalik oldugu kapitali yerlesdirdiyi saheden asili olaraq burajuaziya asagidaki kimi adlanirdi senaye burjuaziyasi ticaret burjuaziyasi bank burjuaziyasi kend burjuaziyasi Gelirlerinin hecmine gore burjuaziyanin bolgusu bele aparilirdi iri burjuaziya orta burjuaziya xirda burjuaziyaMuasir baxisMarksizm nezeriyyesine gore burjuaziya sinfine mensubluq bir terefden boyuk maddi imkana mailiklikle diger terefden basqalarinin emeyinin istismari ile olculur Ancaq XIX esr ucun verilmis bu anlayis ele XX esrden ozunu dogrultmadi Birincisi yuxarida verilen tesnifatdaki qruplar arasinda elece de el emeyi ile yasayan insanlar arsinda deqiq serhed qoymaq olmur Ikincisi XX esrde yuksek ixtisaslasmasina gore yuksek emek haqqi alan cox sayda fehleler meydana gelmeye basladi Hemcinin sirket sehmlerine mali olan ve bank hesabina malik olan insanlar marksizmin burjua anlayisi ile izah edile bilmirdi Diger terefden real heyatda insanlarin oz qabiliyyetine gore bir sosial qrupdan digerine kece bilmesi ve dovletin yuksek gelirli insanlara boyuk vergi qoymasi cemiyyet uzvleri arasinda ferqi xeyli azaltmaga imkan verirdi Zavod avtomatlarin yaranmasi ise her hansi insan emeyinin istismari iddiasini inkar edirdi Diger menalari Burjuaziya sozu kecmis SSRI de uzun muddet xarici olkelerin varli tebeqelerini adlandirmaq ucun istifade edilirdi Hemcinin imkanli insanlar da bu adla cagrilirdi Burjuaziya obrazi edebiyyatda Burjua drami XVIII esrde yaranmis teatr janri Jan Batist Molyer Burjua zadeganliqda pyesi fr Le bourgeois gentilhomme Burjuaziyanin tevazokar letafeti filmi IstinadlarBurzhuaziya Bolshaya Sovetskaya Enciklopediya Marks K Engels F Soch 2 e izd t 4 s 425 3 izd Burzhuaziya Bolshaya Sovetskaya enciklopediya ukaz avt MenbeNauchnyj kommunizm Slovar 1983 BurzhuaziyaEdebiyyatKlassicheskoe sochinenie po istorii tretego sosloviya Ogyustena Terri Essai sur la formation et les progres du Tiers Etat 1850 perevedeno na russkij yaz M 1899 Smirnov Kommuna srednevekovoj Francii Kazan 1873 A Lucheire Les Communes francaises a l epoque des Capetiens directs P 1890 J Flach Les origines Communales E Bonvalot Le Tiers Etat d apres la charte de Beaumont et ses filiales P 1884 Desmolins Mouvement communal et municipal au moyen age Bardoux La bourgeoisie francaise Perrens La democratie en France au moyen age Giraud Teulon La royaute et la bourgeoisie A Babeau La ville sous l ancien regime