Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Suriya (ərəb. سوریة) və ya rəsmi adı ilə Suriya Ərəb Respublikası (ərəb. الجمهوریة العربیة السوریة) — Qərbi Asiyada dövlət. Suriya Yaxın Şərqdə yerləşən ərəb dövlətidir. Şimalda Türkiyə, şərq və cənub-şərqdə İraq, cənubda İordaniya, cənub-qərbdə İsrail və Livanla həmsərhəddir. Ölkənin qərbində isə Aralıq dənizi yerləşir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Dəməşq, ümumi sahəsi 185,180 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 17 milyon nəfərdən çoxdur. Ölkənin digər böyük şəhərləri Hələb, Hüms, Laziqiyyədir.
| Suriya | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ərəb. الجمهورية العربية السورية | |||||
| |||||
| Himn: ərəb. حماة الديار | |||||
 | |||||
| Tarixi | |||||
| • Suriya Respublikası | 14 may 1930 | ||||
| • Bəəs rejimi | 8 mart 1963 | ||||
| • Suriya Konstitusiyası | 27 fevral 2012 | ||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Dəməşq | ||||
| İdarəetmə forması | Yarı prezident respublikası | ||||
| Prezident | Bəşşar əl-Əsəd | ||||
| Baş nazir | |||||
| Sahəsi | Dünyada 87-ci | ||||
| • Ümumi | 185,180 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 1.1% | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 20 mln nəfər (67-ci) | ||||
| • Siyahıyaalma (2019) | 17,070,035 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 118,3 nəf./km² (70-ci) | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 50.28 mln dollar | ||||
| • Adambaşına | 2.900$ dollar | ||||
| ÜDM (nominal) | |||||
| • Ümumi (2014) | 24.6 mln dollar | ||||
| • Adambaşına | 831$ dollar | ||||
| İİİ (2018) | 0.549 (azalış; 157-ci) | ||||
| Valyuta | Suriya funtu | ||||
| İnternet domeni | .sy | ||||
| SY | |||||
| BOK kodu | SYR | ||||
| Telefon kodu | +963 | ||||
| Saat qurşaqları | | ||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
1963-cü ildən bəri ölkə Bəəs partiyası tərəfindən idarə edilir. 1970-ci ildən bəri dövlətin başında Əsəd ailəsindən biri olmuşdur. Suriyadakı mövcud prezident 1970-ci ildən 2000-ci ilədək ölümə qədər ölkəni idarə edən Hafiz Əsədin oğlu Bəşşar əl-Əsəddir. mart 2011-ci ildə Yaxın Şərqdəki dalğalanmalardan ictimai mitinqlərlə başa çatdı. Hökumət 29 mart 2011-ci ildə istefa verdi. İctimaiyyətin islahat istəməsi və onlarla insanın ölümü nəticəsində baş nazir oldu. Hökumət formalaşana qədər Məhəmməd Nacan əl-Otari müvəqqəti olaraq Bəşşar əl-Əsəd tərəfindən baş nazir vəzifəsinə təyin edildi. Eyni gündə bir çox şəhərlərdə, xüsusilə də paytaxt Şam şəhərində on minlərlə nümayiş keçirildi.
Coğrafi mövqeyi və iqlimi
Aralıq dənizinin şərqində Suriyanın qərbində dağlıq bir kütlə vardır. K-G istiqamətində uzanan Ənsariyyə dağları Türkiyədəki Nur dağlarının bir davamı şəklində Antilivan dağları olaraq İsrailə qədər sahil boyunca uzanır. 1000 metr yüksəklikdə olan bu dağlar, Suriyanın sahillərinə paralel olaraq dağların uzanması səbəbindən Suriyanın içərisinə dənizin daxil olmasına maneə törədir. Çöl şəraiti Suriyanın mərkəzində təsirli olur. Suriyanın cənubunda, Suriya səhrası yerləşir. Suriyanın 2/3 hissəsi səhralıqla örtülüdür. Aralıq dənizinin iqlimi Aralıq dənizi sahillərində üstünlük təşkil edir. Kənd təsərrüfatı və heyvandarlıq xalqın əsas məşğuliyyətidir. Suriyanın yeraltı qaynaqları arasında neft və fosfat çox vacibdir.
Tarixi
Əhali
Texniki problemlərə görə qrafiklər müvəqqəti olaraq söndürülüb. |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Suriya Mərkəzi Statistika Bürosunun son rəsmi məlumatına əsasən 31. dekabr 2011 tarixinə ölkənin daimi əhalisinin sayı 21,377,000 nəfərdir.
Etnik tərkib
Suriyada təxminən 22 milyon əhali yaşayır. Suriyalılardan başqa livanlılar, fələstinlilər, iordaniyalılar, az sayda isə maltalılar bu ölkənin vətandaşlarıdır.
İqtisadiyyat
İqtisadiyyatın aparıcı sahələrini ələ keçirən Suriya hökuməti planlı inkişaf yolunda ilk addımlarını atmağa başladı. İlk beşillik planın (1961–1965) yerinə yetirilməsi üçün iqtisadiyyata 2,7 mlrd. Suriya funtu məbləğində kapital qoyulmuşdu. Bu plana görə ölkənin ümumi sənaye artımı hər il 7 faizdən az olmamalı idi.
Danışılan dillər
Rəsmi dil ərəb dilidir. Müasir ərəb dialektindən istifadə olunur. Ölkənin şimal qərbində kürd və türk dillərindən istifadə olunur.
Dini vəziyyət
Suriyada əhalinin əksər hissəsini (90%-dən çox) müsəlmanlar təşkil edir, ölkədə xristianlar (7%) da vardır. İslam ardıcıllarının çoxu hənəfi və digər məzhəbli sünnilərdir (74%). Onlardan başqa əsasən Laziqiyyədə yaşayan nüseyrilər (12%), Əs-Süveydada yaşayan dərzilər (3%) — hər iki vilayətdə sünnilər azdır – Sələmiyyədə rast gəlinən ismaililər (38 min), ortodoksal şiə-imamlar (15 min) da mövcuddur. Sünnilər , əsasən, ərəblərin böyük hissəsi və kürdlər, türkman, çərkəzlər və çeçenlərdir. Şiələr isə ərəblərin bir hissəsi və farslardır.
Xristianlar arasında rumi ortodokslar (300 min nəfər) və katoliklər (205 min nəfər, rumi katoliklər, süryani katoliklər, erməni-katoliklər, marunilar, xaldo-katoliklər, latın ənənəli katoliklər). Bunlardan başqa, erməni-qriqoryanlar (150 min nəfər), süryani ortodokslar (125 min nəfər), nəsturilər (20 min nəfər), protestantlar (20 min nəfər, presvitreianlar, Yaxın Şərqdə erməni Yevanqelist kilsələri Birliyinin ardıcılları, anqlikanlar, yeddinci günün adventistləri və s.) da yaşayırlar. Xristianlıq əsasən ərəblər arasında yayılıb, eyni zamanda assuriyalılar və ermənilər arasında da mövcuddur. Digər dinlərin ardıcıllarından yezidilər (10 min nəfər, kürdlərin bir hissəsi) və iudaistlər (4,5 min nəfər) vardır.
İnzibati bölgü
Suriya inzibati cəhətdən 14 muhafazlığa , muhafazlıqlar 60 məntəqəyə , məntəqələr isə öz növbəsində 206 nahiyyəyə bölünür .
Suriya Ərəb Respublikasının muhafazlıqları :
İstinadlar
- https://www.enabbaladi.net/607812/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A7-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%82%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%8A%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%89-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A7/.
- https://time.is/time_zone_news/permanent_daylight_saving_time_in_syria.
- http://chartsbin.com/view/edr.
- Baath Party 2008-04-21 at the Wayback Machine The Columbia Encyclopedia Sixth Edition 2001–05. Retrieved 2007, .
- "Arxivlənmiş surət". 2014-12-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-03-25.
- http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=17405752
- "Arxivlənmiş surət". 2014-12-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-03-25.
- World Bank Open Data. Dünya Bankı.
- World Bank Open Data. Dünya Bankı.
- https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/syria/.
- Syrian Arab Republic Office Of Prime Minister — Central Bureau Of Statistics :Estimates of Population actually living in Syria by governorate and sex (000) * on 31/12/2011, Table 3/2---or---تقدير عدد السكان المتواجدين في سورية حسب المحافظة والجنس (بالألف)* في31 / 12 / 2011 Arxivləşdirilib 2012-07-12 at Archive.today: The number doesn’t include syrian population abroad
- "Рейтинг стран мира по уровню валового национального дохода на душу населения". 2018-12-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-22.
Xarici keçidlər
 | Suriya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Suriya ereb سوریة ve ya resmi adi ile Suriya Ereb Respublikasi ereb الجمهوریة العربیة السوریة Qerbi Asiyada dovlet Suriya Yaxin Serqde yerlesen ereb dovletidir Simalda Turkiye serq ve cenub serqde Iraq cenubda Iordaniya cenub qerbde Israil ve Livanla hemserheddir Olkenin qerbinde ise Araliq denizi yerlesir Paytaxti ve en boyuk seheri Demesq umumi sahesi 185 180 kvadrat kilometr ehalisinin sayi 17 milyon neferden coxdur Olkenin diger boyuk seherleri Heleb Hums Laziqiyyedir Suriyaereb الجمهورية العربية السورية Bayraq Gerb d Himn ereb حماة الديار Humat ed Diyar source source track track track track track track track Tarixi Suriya Respublikasi 14 may 1930 Bees rejimi 8 mart 1963 Suriya Konstitusiyasi 27 fevral 2012Resmi dilleri ereb diliPaytaxt DemesqIdareetme formasi Yari prezident respublikasiPrezident Bessar el EsedBas nazirSahesi Dunyada 87 ci Umumi 185 180 km Su sahesi 1 1 Ehalisi Ehali 20 mln nefer 67 ci Siyahiyaalma 2019 17 070 035 nef Sixliq 118 3 nef km 70 ci UDM AQP Umumi 50 28 mln dollar Adambasina 2 900 dollarUDM nominal Umumi 2014 24 6 mln dollar Adambasina 831 dollarIII 2018 0 549 azalis 157 ci Valyuta Suriya funtuInternet domeni sySYBOK kodu SYRTelefon kodu 963Saat qursaqlari UTC 03 00Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1963 cu ilden beri olke Bees partiyasi terefinden idare edilir 1970 ci ilden beri dovletin basinda Esed ailesinden biri olmusdur Suriyadaki movcud prezident 1970 ci ilden 2000 ci iledek olume qeder olkeni idare eden Hafiz Esedin oglu Bessar el Eseddir mart 2011 ci ilde Yaxin Serqdeki dalgalanmalardan ictimai mitinqlerle basa catdi Hokumet 29 mart 2011 ci ilde istefa verdi Ictimaiyyetin islahat istemesi ve onlarla insanin olumu neticesinde bas nazir oldu Hokumet formalasana qeder Mehemmed Nacan el Otari muveqqeti olaraq Bessar el Esed terefinden bas nazir vezifesine teyin edildi Eyni gunde bir cox seherlerde xususile de paytaxt Sam seherinde on minlerle numayis kecirildi Cografi movqeyi ve iqlimiAraliq denizinin serqinde Suriyanin qerbinde dagliq bir kutle vardir K G istiqametinde uzanan Ensariyye daglari Turkiyedeki Nur daglarinin bir davami seklinde Antilivan daglari olaraq Israile qeder sahil boyunca uzanir 1000 metr yukseklikde olan bu daglar Suriyanin sahillerine paralel olaraq daglarin uzanmasi sebebinden Suriyanin icerisine denizin daxil olmasina manee toredir Col seraiti Suriyanin merkezinde tesirli olur Suriyanin cenubunda Suriya sehrasi yerlesir Suriyanin 2 3 hissesi sehraliqla ortuludur Araliq denizinin iqlimi Araliq denizi sahillerinde ustunluk teskil edir Kend teserrufati ve heyvandarliq xalqin esas mesguliyyetidir Suriyanin yeralti qaynaqlari arasinda neft ve fosfat cox vacibdir TarixiEsas meqale Suriya tarixiEhaliEsas meqale Texniki problemlere gore qrafikler muveqqeti olaraq sondurulub Ehali sayinin statistikasi 1960 tarixinden 2023 tarixinedek Il Sayi1960 4 592 7771961 4 742 5961962 4 897 4281963 5 057 8251964 5 224 5791965 5 398 3331966 5 579 2831967 5 767 4781968 5 963 2481969 6 166 9331970 6 378 8021971 6 599 3661972 6 828 7651973 7 066 4741974 7 311 685 Il Sayi1975 7 564 0001976 7 822 6101977 8 088 1481978 8 363 3461979 8 651 9041980 8 956 1561981 9 277 2801982 9 613 5721983 9 960 9191984 10 313 5581985 10 667 2451986 11 020 5701987 11 374 4371988 11 729 7601989 12 088 336 Il Sayi1990 12 451 5391991 12 818 3021992 13 187 9601993 13 562 7421994 13 945 6461995 14 338 2401996 14 746 3061997 15 168 5231998 15 591 2611999 15 995 7602000 16 371 2082001 16 700 9842002 16 994 6762003 17 298 4762004 17 676 012 Il Sayi2005 18 294 6112006 18 914 9772007 19 632 8062008 20 325 4432009 20 824 8932010 21 018 8342011 20 863 9932012 20 420 7012013 19 809 1412014 17 064 8542017 18 269 8682018 18 284 4072019 18 499 1812023 22 933 531Suriya Merkezi Statistika Burosunun son resmi melumatina esasen 31 dekabr 2011 tarixine olkenin daimi ehalisinin sayi 21 377 000 neferdir Etnik terkib Suriyada texminen 22 milyon ehali yasayir Suriyalilardan basqa livanlilar felestinliler iordaniyalilar az sayda ise maltalilar bu olkenin vetandaslaridir IqtisadiyyatEsas meqale Suriya iqtisadiyyati Iqtisadiyyatin aparici sahelerini ele keciren Suriya hokumeti planli inkisaf yolunda ilk addimlarini atmaga basladi Ilk besillik planin 1961 1965 yerine yetirilmesi ucun iqtisadiyyata 2 7 mlrd Suriya funtu mebleginde kapital qoyulmusdu Bu plana gore olkenin umumi senaye artimi her il 7 faizden az olmamali idi Danisilan dillerResmi dil ereb dilidir Muasir ereb dialektinden istifade olunur Olkenin simal qerbinde kurd ve turk dillerinden istifade olunur Dini veziyyetSuriyada ehalinin ekser hissesini 90 den cox muselmanlar teskil edir olkede xristianlar 7 da vardir Islam ardicillarinin coxu henefi ve diger mezhebli sunnilerdir 74 Onlardan basqa esasen Laziqiyyede yasayan nuseyriler 12 Es Suveydada yasayan derziler 3 her iki vilayetde sunniler azdir Selemiyyede rast gelinen ismaililer 38 min ortodoksal sie imamlar 15 min da movcuddur Sunniler esasen ereblerin boyuk hissesi ve kurdler turkman cerkezler ve cecenlerdir Sieler ise ereblerin bir hissesi ve farslardir Xristianlar arasinda rumi ortodokslar 300 min nefer ve katolikler 205 min nefer rumi katolikler suryani katolikler ermeni katolikler marunilar xaldo katolikler latin eneneli katolikler Bunlardan basqa ermeni qriqoryanlar 150 min nefer suryani ortodokslar 125 min nefer nesturiler 20 min nefer protestantlar 20 min nefer presvitreianlar Yaxin Serqde ermeni Yevanqelist kilseleri Birliyinin ardicillari anqlikanlar yeddinci gunun adventistleri ve s da yasayirlar Xristianliq esasen erebler arasinda yayilib eyni zamanda assuriyalilar ve ermeniler arasinda da movcuddur Diger dinlerin ardicillarindan yezidiler 10 min nefer kurdlerin bir hissesi ve iudaistler 4 5 min nefer vardir Inzibati bolguEsas meqale Suriya inzibati cehetden 14 muhafazliga muhafazliqlar 60 menteqeye menteqeler ise oz novbesinde 206 nahiyyeye bolunur Suriya Ereb Respublikasinin muhafazliqlari Demesq El Quneytire Dera Es Suveyda Hums Tertus El Laziqiyye Hema Idlib Heleb Er Reqqe Deyr ez Zovr El HesekeIstinadlarhttps www enabbaladi net 607812 D8 B3 D9 88 D8 B1 D9 8A D8 A7 D8 A7 D8 B9 D8 AA D9 85 D8 A7 D8 AF D8 A7 D9 84 D8 AA D9 88 D9 82 D9 8A D8 AA D8 A7 D9 84 D8 B5 D9 8A D9 81 D9 8A D8 B9 D9 84 D9 89 D9 85 D8 AF D8 A7 D8 B1 D8 A7 https time is time zone news permanent daylight saving time in syria http chartsbin com view edr Baath Party 2008 04 21 at the Wayback Machine The Columbia Encyclopedia Sixth Edition 2001 05 Retrieved 2007 Arxivlenmis suret 2014 12 10 tarixinde Istifade tarixi 2019 03 25 http hurarsiv hurriyet com tr goster ShowNew aspx id 17405752 Arxivlenmis suret 2014 12 10 tarixinde Istifade tarixi 2019 03 25 World Bank Open Data Dunya Banki World Bank Open Data Dunya Banki https www cia gov the world factbook countries syria Syrian Arab Republic Office Of Prime Minister Central Bureau Of Statistics Estimates of Population actually living in Syria by governorate and sex 000 on 31 12 2011 Table 3 2 or تقدير عدد السكان المتواجدين في سورية حسب المحافظة والجنس بالألف في31 12 2011 Arxivlesdirilib 2012 07 12 at Archive today The number doesn t include syrian population abroad Rejting stran mira po urovnyu valovogo nacionalnogo dohoda na dushu naseleniya 2018 12 29 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 22 Xarici kecidler Suriya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin