Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Siyasi rejimlərdən biri də yarı-prezident sistemidir. İlk dəfə Şarl de Qoll tərəfindən Fransada qurulub. Bu siyasi rejimin əsas xüsusiyyətləri bu şəkildə sıralana bilər:
- Dövlət başçısının sabit bir dövr üçün ümumi səs ver seçilər.
- Dövlət başçısı icra etmə səlahiyyətini bir baş nazirlə paylaşar. (ikili nüfuz quruluşu)
- Başçı parlamentdən müstəqil olmaqla birlikdə, tək başına və ya birbaşa hökumət etməyə səlahiyyətli deyil. Baş nazir və ya kabineti parlamentə asılı olub Başçıdan müstəqildirlər. (güvən oyuna təbii/tabedirlər və parlament əksəriyyətinin dəstəyinə ehtiyac duyarlar)
- İkili nüfuz quruluşu, hər birimin müstəqillik potensialı davam etmək qeydiylə, fərqli tarazlıqlara və icra etmə içində güc ağırlıqlarının sürüşməsinə icazə verər.
Yarı-prezident rejimi Westminster modelinin bir törəməsi olaraq hazırlanan, ancaq konsensus rejim dizaynının xüsusiyyətlərindən də bəzən faydalanan bir strukturca görünüşdədir. Dünyada ən çox tanınan yarı-başçılıq modeli 1958 Fransız Konstitusiyası ilə Beşinci Respublika tətbiqlərinə mövzu olan Fransız rejimidir. Xüsusilə 1962 dəyişikliyindən sonrakı Fransız Konstitusiyası xalq tərəfindən yeddi illiyinə seçilən bir başçı, xalq onuyla seçilən bir Millət Məclisi və Senatdan ibarət cüt məclisli bir qanunuma orqanı, başçının təyin etdiyi və qanunuma orqanına qarşı güvenoyu ilə məsul, lakin başçı tərəfindən azledilebilen bir baş nazir və nazirlər kabineti və müstəqil mühakiməni nəzərdə tutmaqdadır. İki dövrlü əksəriyyət və dar bölgə əsasına görə edilən seçkilərlə nisbi təmsil qorunarkən, başçılıq təşkilatının fövqəladə səlahiyyətlərlə təchiz edildiyi görülməkdədir. Fransız yarı-başçılıq rejimində ən kritik təşkilat məclisi ləğv etmək, erkən seçkiyə getmək, ictimai rəyinə (referendum) müraciət etmək, müdafiə etmə və təhlükəsizlik siyasətləriylə xarici siyasəti idarə etmək səlahiyyətləriylə təchiz edilmiş olan Başçılıq təşkilatıdır Beləcə icra etmə ikiyə ayrılmış, bir Başçı ilə bir Baş nazir və Nazirlər kabineti, Başçının rəhbərliyində işlə/çalışaraq hökumət etmək vəziyyətinə gətirilmişdir.
Tətbiq edən ölkələr
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Siyasi rejimlerden biri de yari prezident sistemidir Ilk defe Sarl de Qoll terefinden Fransada qurulub Bu siyasi rejimin esas xususiyyetleri bu sekilde siralana biler Dovlet bascisinin sabit bir dovr ucun umumi ses ver seciler Dovlet bascisi icra etme selahiyyetini bir bas nazirle paylasar ikili nufuz qurulusu Basci parlamentden musteqil olmaqla birlikde tek basina ve ya birbasa hokumet etmeye selahiyyetli deyil Bas nazir ve ya kabineti parlamente asili olub Bascidan musteqildirler guven oyuna tebii tabedirler ve parlament ekseriyyetinin desteyine ehtiyac duyarlar Ikili nufuz qurulusu her birimin musteqillik potensiali davam etmek qeydiyle ferqli tarazliqlara ve icra etme icinde guc agirliqlarinin surusmesine icaze verer Prezident rejimli respublikalar Parlamentar prezident respublikasi Yari prezident sistemi Parlament respublikasi Parlamentli konstitusiyali monarxiya monarx sexsi selahiyyetlere malik deyildir Qarisiq konstitusiyali monarxiya monarx sexsi selahiyyetlere malikdir ve esasen parlament ondan asilidir Mutleq monarxiyalar Birpartiyali Sistemler Idarecilik ile elaqedar olan konstitusiya qaydalarinin legv edildiyi olkeler Numune olaraq herbi cevrilisden sonra yaradilmis olan herbi diktaturalar Yuxaridaki sistemlerin hec birine uygun gelmeyen olkeler Yari prezident rejimi Westminster modelinin bir toremesi olaraq hazirlanan ancaq konsensus rejim dizayninin xususiyyetlerinden de bezen faydalanan bir strukturca gorunusdedir Dunyada en cox taninan yari basciliq modeli 1958 Fransiz Konstitusiyasi ile Besinci Respublika tetbiqlerine movzu olan Fransiz rejimidir Xususile 1962 deyisikliyinden sonraki Fransiz Konstitusiyasi xalq terefinden yeddi illiyine secilen bir basci xalq onuyla secilen bir Millet Meclisi ve Senatdan ibaret cut meclisli bir qanunuma orqani bascinin teyin etdiyi ve qanunuma orqanina qarsi guvenoyu ile mesul lakin basci terefinden azledilebilen bir bas nazir ve nazirler kabineti ve musteqil muhakimeni nezerde tutmaqdadir Iki dovrlu ekseriyyet ve dar bolge esasina gore edilen seckilerle nisbi temsil qorunarken basciliq teskilatinin fovqelade selahiyyetlerle techiz edildiyi gorulmekdedir Fransiz yari basciliq rejiminde en kritik teskilat meclisi legv etmek erken seckiye getmek ictimai reyine referendum muraciet etmek mudafie etme ve tehlukesizlik siyasetleriyle xarici siyaseti idare etmek selahiyyetleriyle techiz edilmis olan Basciliq teskilatidir Belece icra etme ikiye ayrilmis bir Basci ile bir Bas nazir ve Nazirler kabineti Bascinin rehberliyinde isle calisaraq hokumet etmek veziyyetine getirilmisdir Tetbiq eden olkeler Abxaziya Azerbaycan Burkina Faso Cenubi Osetiya Cibuti Cin Respublikasi Tayvan Dnestryani Ermenistan Elcezair Fransa Gurcustan Konqo Respublikasi Kuba Litva Mali Misir Monqolustan Ruminiya Rusiya Seneqal Serqi Timor Simali Kipr Sri Lanka Suriya Tacikistan Tunis Ukrayna YemenIstinadlarTaninmayan ve ya qismen taninan dovletler