Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xristian rahibliyi — Xristianlıqda tərkidünyalıq, həyatı Tanrıya ibadət etməyə həsr edərək abidlik həyatı sürməkdir.
| Erkən xristianlıq |
 |
| Yunandilli apologetika: Yustin • Tatian • Afinoqor • Teofil Latındilli apologetika: Minusius Feliks • Arnobius • Laktansius • Tertullian Qnostiklərə qarşı olanlar: |
Xristian ehkamlarının formalaşması Rəsmi kilsəyə qarşı duran təriqətlər: Rəsmi kilsə tərəfdarları: Atanasius • İoann Xrisostom • Saxta Dionisius Xristoloji mübahisələr səbəbilə ayrılan təriqətlər: |
Latın qərbində Kilsə Ataları Boesius • Kassiodor • Avqustin Avrelius |
Xristian rahibliyinin vətəni Misir hesab olunur. Rahibliyin yaradıcısı Böyük Antonius (251-356) olmuşdur. Onun həyatı haqqında İsgəndəriyyəli Afanasios məlumat vermişdir. Antonius Misirdə, xristian ailəsində anadan olmuşdu. İyirmi yaşında olarkən, onun valideynləri vəfat etmişdirlər. Bu itkidən kədərlənən Antonius kilsədə olarkən, bir keşişin “hər şeyi buraxıb İsanın ardınca getmək” çağırışını eşitmişdi. Bu çağırışa səs verən Antonius öz əmlakını kasıblara paylayıb, rahib həyatına qədəm qoymuşdur. Əvvəlcə o, bir rahibin tələbəsi olmuşdu, sonra isə onu buraxıb, səhrada həyatını davam etmişdi. Orada o təklikdə, düşüncələrə qapılaraq, 26 il ərzində, yalnız dostları tərəfindən gətirilən quru çörəklə qidalanaraq, ibadətlə məşğul olmuşdur.
306-cı ildən başlayaraq, Antonius, öz ətrafına tələbələri yığmağa başlamışdır. Tədricən o, məşhur bir insan kimi tanınmışdır. Antoniusun xeyir-duasını almaq üçün Misirin çeşidli məntəqələrindən onun yanına adamlar gəlirdilər. Daha sonra Antoniusun məşhurluğu daha da artmışdır və imperator Konstantin ona ehtiramla dolu məktub yazmışdı. Antonius 356-cı ildə 105 yaşında vəfat etmişdi.
Antoniusdan sonra Misir səhralarına çoxlu rahiblər gəlmişdirlər. Onlar orada “monasterion” (monastır) adlanan koloniyalar yaratmışdılar. Bu koloniyaların öz adətləri, qayda-qanunları var idi. Monasterionlar ən məşhur rahibləri tərəfindən idarə olunurdular. Antoniusun dövründə daha bir tanınmış rahib yaşamışdı. Onun adı Ammonius idi. O da Misir səhrasında öz koloniyasını yaratmışdır. Burada onlar gündəlik əmək və ibadətlərlə məşğul olmuşdurlar.
Səhralarda abid həyatın sürülməsi təsadüfi hal deyil idi. Xristian rahiblərindən öncə yəhudilərin də bəzi təriqətləri (kumran icması kimi) səhralarda məskunlaşıb, dünyadan uzaqlaşırdılar. Eyni zamanda səhra qədim yəhudilər üçün yad bir yerin rəmzi olmuşdur. “İom Kippur” adlanan gündə onlar səhraya «bütün İsrailin günahlarını öz üstündə aparan» keçini səhraya buraxıb, özlərini günahlardan təmizlənmiş hesab edirdilər. Beləliklə səhra həm də günahların toplandığı bir yer kimi düşünülürdü və orada rahib həyatı keçirmək Tanrının nurunu zülmətə gətirmək rəmzi daşıyırdı.
Bu inanclar sonralar Xristianlıqda da öz əksini tapmışdır. Məhz səhrada şeytan İsanı sınağa çəkmişdi. Səhrada şeytan hökm sürür, Tanrının nuru ora çatmır. Buna görə də xristian rahibləri öz həyat tərzi və ibadətləri ilə, oranı zülmətdən qurtarıb İlahi nurla doldururdular.
Qadın monastırları da IV yüzilliyin əvvəllərində təsis olunmuşdur. Burada qadınlar ərə getməmək və bakirə qalmaq andını verirdilər. Misirdən sonra rahiblik Fələstində, Suriyada, Anadoluda da yayılmağa başlamışdı. Səhralara çəkilən rahiblər, eyni zamanda, bununla kilsədə hökm sürən mənəviyyatsızlıqlara, ədalətsizliklərə, Kilsə iyerarxiyasına qarşı etiraz edirdilər. Lakin sonra Kilsə rahiblik hərəkatını öz təsiri altına ala bilmişdi.
Ən tanınmış Misir rahiblərindən biri Pontlu Yevaqrios (Euagrios Pontikos) (346-399) olmuşdur. O kappadokiyalı atalarla bir dövrdə yaşamışdır və onlarla tanış idi. Nazianzlı Qreqor onu diakon vəzifəsinə təyin etmişdir. Lakin sonra, Yevaqrios rahiblik həyatına üstünlük verərək, Misir səhrasına getmiş və orada digər rahiblərlə birlikdə yaşamışdır. Bundan başqa, Yevaqrios yunan fəlsəfəsini, xüsusilə Platon irsini yaxşı bilirdi və Origenin dünyagörüşünə hörmətlə yanaşırdı.
Platonun, sonra isə Origenin ardıcılı olaraq, Yevaqrios insanın bədənini onun ruhunun zindanı hesab edirdi və onun azadlığı üçün, ömrü ibadətlə keçirməyin tərəfdarı idi. Daha doğrusu, mənəvi fəaliyyət nəticəsində bədəndən azad olmaq olar və bu kamilliyə gətirən ən qısa yoldur. Yevaqrios bir sıra kitab müəllifi olmuşdur. Onun «Praktikos» əsəri rahib həyatına praktiki girişdir. Bu kitabda müəllif, rahib həyatının xüsusiyyətlərindən, bu həyatın daim şeytanlar tərəfindən törədilən şəhvəti hisslərlə mübarizələrdən ibarət olduğu haqqında yazmışdır. Bu kitabın ardı olaraq Yevaqrios «Gnostikos» (Qnostikos) adlanan kitabını da yazmışdır. Bu kitabda isə, rahibin Tanrının ən yüksək biliyinə (qnosisə) can atdığını təsvir etmişdir. «De oratione» (Dua haqqında) kitabında Yevaqrios ibadət və anlamaq anlayışları arasında bağlılıqdan yazmışdır. Bu əsərdə o, rahib həyatının əsasını ibadətlərin təşkil etməsi haqqında söhbət açmışdı. İsanın arxasınca getmək, Yevaqriosun fikrincə, ardı kəsilməyən ibadətlərlə məşğul olmaq deməkdir. Lakin bu ibadətlər və dualar ağılla edilməlidir. Yəni, ibadət edilən zaman insanın əqli daim Tanrı ilə ünsiyyətdə olmalıdır. Yevaqriosun fikrincə, rahib dünyadan aralanmalı, lakin hər şeylə ahəngdə olmalıdır. Origenusun ardıcılı olduğuna görə, Yevaqrios rəsmi kilsə tərəfindən pislənmişdi, lakin onun rahiblik haqqında fikirləri gələcəkdə Kilsənin mənəvi həyatında çox böyük rol oynamışdır.
Misirin ən məşhur rahiblərindən biri Misirli Makarius (Macarius) olmuşdur. O təxminən 295-ci ildə anadan olmuşdur. 30 yaşında olarkən o tərkidünya olaraq səhralara getmiş və 60 il ərzində orada rahib həyatını yaşamışdı və 390-cı ildə vəfat etmişdir. Makarius tərəfindən bir sıra kitablar yazılmışdır. Lakin bu gün, onların bir çoxunun həqiqətən ona aid olub-olmaması haqqında tədqiqatçılar arasında böyük şübhələr vardır. Bu kitabların ən tanınmışı «Mənəvi söhbətlər» 2012-05-24 at the Wayback Machine adlanır. Bu əsərdə müəllif, Bibliya rəvayətlərini alleqorik tərzdə yozmalara məruz qoyurdu. Tanrı ilə ünsiyyətə çatma məqamı Makarius üçün əqlin vasitəsi ilə baş verməməlidir, qəlblə duyulmalıdır. Ümumiyyətlə qəlb, onun fikrincə, şəxsiyyətin ağasıdır. Orada insana xas olan hər bir yaxşı cəhət yerləşir. Xristian dininin həqiqət olduğunu da əqllə deyil, qəlblə duymaq lazımdır. Beləliklə, Makariusun “qəlblə ibadət” etməsi prinsipi də Yevaqriosun “ağıl ilə ibadət” prinsipi kimi rahiblər tərəfindən qəbul edilmişdir. Gələcəkdə bu iki prinsip birləşdirilmişdir. Həm qəlb, həm də ağıl vahid bir şey kimi anlaşılmışdır.
Mənbə
- Aydın Əlizadə[ölü keçid] (2007). Xristianlıq: tarix və fəlsəfə. Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar, s. 123-126. ISBN 5-87459-013-7[ölü keçid]. 2016 tarixində arxivləşdirilib. 2016-08-16 tarixində istifadə olunub.
Həmdə bax
İstinadlar
- Житие преподобного отца нашего Антония, описанное святым Афанасием в послании к инокам, пребывающим в чужих странах. // Святитель Афанасий Великий. Творения в 4-х томах. Том III.— М.: Спасо-Преображенский Валаамский монастырь, 1994.— С. 178–251. Репринтное воспроизведение издания: Свято-Троицкая Сергиева Лавра, 1902–1903, из фондов Государственной Исторической библиотеки.
- Амусин И. Д. Рукописи Мертвого моря. М., Издательство Академии наук СССР, 1960, с. 135-197.
- Levitilər 16: 21-22. Bax: Фрэзер Д. Д. Золотая ветвь: исследование магии и религии. М., Политиздат, 1983, стр. 533.
- Matta 8: 29, Lukas 8: 29.
- De oratione 3.
- De oratione 124.
- Киприан Керн. Золотой век святоотеческой письменности: Макарий Египетский. Глава 8. "Macariana"http://lib.eparhia-saratov.ru/books/10k/kiprian/goldenage/34.html 2005-11-01 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xristian rahibliyi Xristianliqda terkidunyaliq heyati Tanriya ibadet etmeye hesr ederek abidlik heyati surmekdir Erken xristianliqXristianligin yaranmasiPatristikaApologetika Yunandilli apologetika Yustin Tatian Afinoqor Teofil Latindilli apologetika Minusius Feliks Arnobius Laktansius Tertullian Qnostiklere qarsi olanlar Irineus Lionlu Ippolit Romali Iskenderiyye ilahiyyat mektebi Klement OrigenXristian ehkamlarinin formalasmasi Resmi kilseye qarsi duran teriqetler Arianliq Donatizm Resmi kilse terefdarlari Atanasius Ioann Xrisostom Saxta Dionisius Kappadokiyali kilse atalari Basil Qeyseriyyeli Qriqor Nazianzen Nissali Qriqori Xristoloji mubahiseler sebebile ayrilan teriqetler Nestorianliq Monofizitizm Monofelitlik Ikonomaxiya Ekumenik Kilse Meclisleri Latin qerbinde Kilse Atalari Boesius Kassiodor Avqustin Avrelius Iyeronim Stridonlu Ilarius PiktaviyaliXristian mistisizmi Xristian rahibliyi IsihazmSerq ve Qerb kilselerinin aralanmasiXristian simvolikasi Xristian rahibliyinin veteni Misir hesab olunur Rahibliyin yaradicisi Boyuk Antonius 251 356 olmusdur Onun heyati haqqinda Isgenderiyyeli Afanasios melumat vermisdir Antonius Misirde xristian ailesinde anadan olmusdu Iyirmi yasinda olarken onun valideynleri vefat etmisdirler Bu itkiden kederlenen Antonius kilsede olarken bir kesisin her seyi buraxib Isanin ardinca getmek cagirisini esitmisdi Bu cagirisa ses veren Antonius oz emlakini kasiblara paylayib rahib heyatina qedem qoymusdur Evvelce o bir rahibin telebesi olmusdu sonra ise onu buraxib sehrada heyatini davam etmisdi Orada o teklikde dusuncelere qapilaraq 26 il erzinde yalniz dostlari terefinden getirilen quru corekle qidalanaraq ibadetle mesgul olmusdur 306 ci ilden baslayaraq Antonius oz etrafina telebeleri yigmaga baslamisdir Tedricen o meshur bir insan kimi taninmisdir Antoniusun xeyir duasini almaq ucun Misirin cesidli menteqelerinden onun yanina adamlar gelirdiler Daha sonra Antoniusun meshurlugu daha da artmisdir ve imperator Konstantin ona ehtiramla dolu mektub yazmisdi Antonius 356 ci ilde 105 yasinda vefat etmisdi Antoniusdan sonra Misir sehralarina coxlu rahibler gelmisdirler Onlar orada monasterion monastir adlanan koloniyalar yaratmisdilar Bu koloniyalarin oz adetleri qayda qanunlari var idi Monasterionlar en meshur rahibleri terefinden idare olunurdular Antoniusun dovrunde daha bir taninmis rahib yasamisdi Onun adi Ammonius idi O da Misir sehrasinda oz koloniyasini yaratmisdir Burada onlar gundelik emek ve ibadetlerle mesgul olmusdurlar Sehralarda abid heyatin surulmesi tesadufi hal deyil idi Xristian rahiblerinden once yehudilerin de bezi teriqetleri kumran icmasi kimi sehralarda meskunlasib dunyadan uzaqlasirdilar Eyni zamanda sehra qedim yehudiler ucun yad bir yerin remzi olmusdur Iom Kippur adlanan gunde onlar sehraya butun Israilin gunahlarini oz ustunde aparan kecini sehraya buraxib ozlerini gunahlardan temizlenmis hesab edirdiler Belelikle sehra hem de gunahlarin toplandigi bir yer kimi dusunulurdu ve orada rahib heyati kecirmek Tanrinin nurunu zulmete getirmek remzi dasiyirdi Bu inanclar sonralar Xristianliqda da oz eksini tapmisdir Mehz sehrada seytan Isani sinaga cekmisdi Sehrada seytan hokm surur Tanrinin nuru ora catmir Buna gore de xristian rahibleri oz heyat terzi ve ibadetleri ile orani zulmetden qurtarib Ilahi nurla doldururdular Qadin monastirlari da IV yuzilliyin evvellerinde tesis olunmusdur Burada qadinlar ere getmemek ve bakire qalmaq andini verirdiler Misirden sonra rahiblik Felestinde Suriyada Anadoluda da yayilmaga baslamisdi Sehralara cekilen rahibler eyni zamanda bununla kilsede hokm suren meneviyyatsizliqlara edaletsizliklere Kilse iyerarxiyasina qarsi etiraz edirdiler Lakin sonra Kilse rahiblik herekatini oz tesiri altina ala bilmisdi En taninmis Misir rahiblerinden biri Pontlu Yevaqrios Euagrios Pontikos 346 399 olmusdur O kappadokiyali atalarla bir dovrde yasamisdir ve onlarla tanis idi Nazianzli Qreqor onu diakon vezifesine teyin etmisdir Lakin sonra Yevaqrios rahiblik heyatina ustunluk vererek Misir sehrasina getmis ve orada diger rahiblerle birlikde yasamisdir Bundan basqa Yevaqrios yunan felsefesini xususile Platon irsini yaxsi bilirdi ve Origenin dunyagorusune hormetle yanasirdi Platonun sonra ise Origenin ardicili olaraq Yevaqrios insanin bedenini onun ruhunun zindani hesab edirdi ve onun azadligi ucun omru ibadetle kecirmeyin terefdari idi Daha dogrusu menevi fealiyyet neticesinde bedenden azad olmaq olar ve bu kamilliye getiren en qisa yoldur Yevaqrios bir sira kitab muellifi olmusdur Onun Praktikos eseri rahib heyatina praktiki girisdir Bu kitabda muellif rahib heyatinin xususiyyetlerinden bu heyatin daim seytanlar terefinden toredilen sehveti hisslerle mubarizelerden ibaret oldugu haqqinda yazmisdir Bu kitabin ardi olaraq Yevaqrios Gnostikos Qnostikos adlanan kitabini da yazmisdir Bu kitabda ise rahibin Tanrinin en yuksek biliyine qnosise can atdigini tesvir etmisdir De oratione Dua haqqinda kitabinda Yevaqrios ibadet ve anlamaq anlayislari arasinda bagliliqdan yazmisdir Bu eserde o rahib heyatinin esasini ibadetlerin teskil etmesi haqqinda sohbet acmisdi Isanin arxasinca getmek Yevaqriosun fikrince ardi kesilmeyen ibadetlerle mesgul olmaq demekdir Lakin bu ibadetler ve dualar agilla edilmelidir Yeni ibadet edilen zaman insanin eqli daim Tanri ile unsiyyetde olmalidir Yevaqriosun fikrince rahib dunyadan aralanmali lakin her seyle ahengde olmalidir Origenusun ardicili olduguna gore Yevaqrios resmi kilse terefinden pislenmisdi lakin onun rahiblik haqqinda fikirleri gelecekde Kilsenin menevi heyatinda cox boyuk rol oynamisdir Misirin en meshur rahiblerinden biri Misirli Makarius Macarius olmusdur O texminen 295 ci ilde anadan olmusdur 30 yasinda olarken o terkidunya olaraq sehralara getmis ve 60 il erzinde orada rahib heyatini yasamisdi ve 390 ci ilde vefat etmisdir Makarius terefinden bir sira kitablar yazilmisdir Lakin bu gun onlarin bir coxunun heqiqeten ona aid olub olmamasi haqqinda tedqiqatcilar arasinda boyuk subheler vardir Bu kitablarin en taninmisi Menevi sohbetler 2012 05 24 at the Wayback Machine adlanir Bu eserde muellif Bibliya revayetlerini alleqorik terzde yozmalara meruz qoyurdu Tanri ile unsiyyete catma meqami Makarius ucun eqlin vasitesi ile bas vermemelidir qelble duyulmalidir Umumiyyetle qelb onun fikrince sexsiyyetin agasidir Orada insana xas olan her bir yaxsi cehet yerlesir Xristian dininin heqiqet oldugunu da eqlle deyil qelble duymaq lazimdir Belelikle Makariusun qelble ibadet etmesi prinsipi de Yevaqriosun agil ile ibadet prinsipi kimi rahibler terefinden qebul edilmisdir Gelecekde bu iki prinsip birlesdirilmisdir Hem qelb hem de agil vahid bir sey kimi anlasilmisdir MenbeAydin Elizade olu kecid 2007 Xristianliq tarix ve felsefe Baki Ebilov Zeynalov ve qardaslar s 123 126 ISBN 5 87459 013 7 olu kecid 2016 tarixinde arxivlesdirilib 2016 08 16 tarixinde istifade olunub Hemde baxXristian mistisizmi IsihazmIstinadlarZhitie prepodobnogo otca nashego Antoniya opisannoe svyatym Afanasiem v poslanii k inokam prebyvayushim v chuzhih stranah Svyatitel Afanasij Velikij Tvoreniya v 4 h tomah Tom III M Spaso Preobrazhenskij Valaamskij monastyr 1994 S 178 251 Reprintnoe vosproizvedenie izdaniya Svyato Troickaya Sergieva Lavra 1902 1903 iz fondov Gosudarstvennoj Istoricheskoj biblioteki Amusin I D Rukopisi Mertvogo morya M Izdatelstvo Akademii nauk SSSR 1960 s 135 197 Levitiler 16 21 22 Bax Frezer D D Zolotaya vetv issledovanie magii i religii M Politizdat 1983 str 533 Matta 8 29 Lukas 8 29 De oratione 3 De oratione 124 Kiprian Kern Zolotoj vek svyatootecheskoj pismennosti Makarij Egipetskij Glava 8 Macariana http lib eparhia saratov ru books 10k kiprian goldenage 34 html 2005 11 01 at the Wayback Machine