Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Transkulturasiya — 1940-cı ildə Kuba antropoloqu Fernando Ortiz tərəfindən mədəniyyətlərin birləşməsi və yaxınlaşması fenomenini təsvir etmək üçün icad edilən termindir.
Transkulturasiya bir mədəniyyətdən digərinə keçiddən daha çox mənanı ifadə edir, yəni başqa bir mədəniyyətin əldə edilməsindən (akkulturasiya) və ya əvvəlki mədəniyyətin itirilməsindən və kökündən çıxarılmasından (dekulturasiya) ibarət deyil. Daha doğrusu, bu anlayışları birləşdirir və əlavə olaraq yeni bir mədəniyyət fenomeninin (neokulturanın) yaranması ideyasını daşıyır . "Uğursuz transkulturalizm"ə nümunə olaraq Ortiz, İspaniya müstəmləkəçiliyinin Kubanın yerli xalqına dağıdıcı təsirini göstərir.
Transkulturasiya, insanların (ümumiyyətlə) zaman keçdikcə münaqişələri gərginləşdirmədən həll etmək meyillərini əks etdirir. Müasir şəraitdə, qloballaşma dövründə, kommunikasiya texnologiyalarının inkişafı ilə əlaqədar olaraq, mədəniyyətlər və kütləvi miqrasiyaların təsir dairəsinin artması müşahidə olunur ki, bu da münaqişələri və onların həlli yollarını daha da çətinləşdirir. Transkulturasiyanın etnosa və ya etnik problemlərə təsir etdiyi yerlərdə "etno-yaxınlaşma" ifadəsindən istifadə olunur.
Ümumiyyətlə, transkulturasiya müharibəni, etik qarşıdurmanı, irqçiliyi, multikulturalizmi, kross-kulturalizmi, millətlərarası evliliyi və bir deyil, bir neçə mədəniyyətə təsir edən hadisələri əhatə edir.
Transkulturasiyanın ümumi prosesləri son dərəcə mürəkkəbdir - makrososial səviyyədə güclü qüvvələr tərəfindən idarə olunur və nəticədə şəxsiyyətlərarası səviyyədə həll olunur. Münaqişənin hərəkətverici qüvvəsi sadəcə ərazilərin yaxınlığıdır - vaxtilə insanları bölüşdürən sərhədlər (təcrid və ya təcridetmə tədbiri olaraq) müxtəlif qruplar bir-birinin ərazisinə basqın etməyə başlayanda fikir ayrılığına səbəb oldu.
Dinc bir yerdə yaşamaq vasitəsi dərhal tapılmazsa, qruplar arasındakı münasibətlər düşmənçilik halına gəlir və fərqli nəticələr verən çox fərqli proseslərə (müsbət və mənfi) səbəb olur. Çox vaxt, tarixin göstərdiyi kimi, birlikdə yaşamaq prosesləri hərbi əməliyyatlarla başlayır, zaman və şəraitlə insanlar müəyyən fikir birliyinə gəlirlər. Münaqişənin səviyyəsi, məqsədli soyqırımdan tutmuş eyni etnik icma daxilində müxtəlif siyasi fikirlər arasında uzun sürən qarşıdurmalara qədər dəyişir.
Bu dəyişikliklər, əsasən, yerli əhali ilə onların xaricdəki diasporları arasındakı fərqləri əks etdirir. Buna baxmayaraq, etnik yaxınlaşma üçün maneələr çox deyil. Dil və bununla bağlı olaraq ünsiyyət və təhsil problemləri bir nəslin ömrü ərzində aradan qaldırıla bilər - bunu xarici valideynlərin uşaqlarının timsalında da görmək olar. Məsələn, ingilis dili, ingilis-amerikalılardan daha çox ingilis-amerikalı olmayan insanlar tərəfindən danışılır və bu, faktiki olaraq beynəlxalq bir dildir.
Homogenizasiya və etnokonvergensiya
Şimali Amerikadakı şəhərlər kimi birdilli sənaye cəmiyyətlərində belə fərdlərin "modernləşdirilmiş" etnik kimliyə riayət etmədikləri müşahidə edilmişdir. Mixail İqnatyev kimi bəzi ziyalılar, ortaq mədəniyyət yaxınlaşmasının etnik kimliklərin yaxınlaşması ilə nəticələnmədiyini iddia edirlər. Bu, insanların "super etnik qrupların" varlığından asılı olmayaraq ayrı qruplara bölündükləri, başqa sözlə, milliyyətə əhəmiyyət vermədən fəaliyyət göstərdikləri sosial vəziyyətlərdə aydın olur.
Hər bir kiçik etnik qrupda, bəzi insanlar digər mədəniyyətlərlə assimilyasiya etməyə meyillidirlər, digərləri isə assimilyasiyanı mədəniyyətləri üçün yanlış və ya səhv bir proses olaraq görürlər. Bu mövzu, eyni etnik qrup daxilində cinsi əlaqələr və ailə münasibətləri, məşğulluq, hobbi və s. məsələlərdə özünü göstərir. Belə fərqli fikirlər etno-yaxınlaşmanın tam spektrində təqdim olunur: assimilyasiya, homogenləşmə, akkulturasiya və mədəni kompromislər.
Əksər hallarda, çoxmillətli mühitdə maraqlar həm minimuma endirilir, həm də ağırlaşdırılır; etnik qürur lovğalığı başlayır; bir iyerarxiya yaradılır ("əsas" mədəniyyət "kiçik" ə qarşı). Çox vaxt klan anlayışında daha mühafizəkar olan yaşlı insanlar, bir qayda olaraq, mədəniyyətlərarası birliklərə və bu cür etnik sosial yönümlü fəaliyyətlərə qatılmağı rədd edirlər. Ksenofoblar, mədəniyyətlərarası əlaqələri assimilyasiyanın komponentləri hesab edir və bunun yalnız zərərini görürlər.
Etnokonvergensiyaya qarşı maneələr
Etnik yaxınlaşmanın qarşısındakı maneə, öz mədəniyyətinin başqasının mədəniyyətindən daha vacib olduğuna inanan etnosentrizmdir. Etnosentrizm, daha çox şəxsi, müəyyən qədər də qərəzli xarakter daşıdığı üçün saysız -hesabsız formalar alır və bu, özünü mədəniyyətin müxtəlif aspektlərində göstərir. Din və ya inanc aparıcı etnosentrik bölücü hesab edilir, çünki insanlar, başlıca olaraq dini ayrılığa görə bölünürlər. İkinci etnosentrik bölücü adətdir. Bir etnik qrupun adət və ayinlərə riayət etməsi başqalarının ondan imtina etməsinə səbəb olur. Əksər bölgələr etnik olaraq ikili, yəni yalnız iki fərqli mədəniyyətlə təmsil olunur (eyni zamanda hər biri digərini yad görür).
Etnik yaxınlaşma ilə əlaqədar olaraq etnos iki fərqli kateqoriyaya bölünə bilər: utilitarian xüsusiyyətlər və ənənəvi rituallar.
Bir çox cəmiyyətlərdə, məsələn, Avropada, dillər etnik mənsubiyyətin vacib komponenti hesab olunur. Bu o demək deyil ki, avropalıların əksəriyyəti başqa dilləri öyrənməkdən imtina edir. Əksinə, avropalıların çox hissəsi poliqlot olub, bir neçə dil bilirlər və "özlərini" digər millətlərdən fərqləndirirlər; mədəniyyətləri fərqləndirməyin praktiki vasitələri etnosentrizm bənzəyir.
Bununla birlikdə, regional və ya milli dillərin siyasi və mədəni əhəmiyyəti saxlanılır, çünki poliqlotlar "romalılar kimi" ziyarət etdikləri yerin dil normalarına riayət edirlər. Bu, bölgənin "etnik bütövlüyünə" uyğundur. Rusiyaya qədərki Sibirdə, tayqadakı tatar-monqol müstəmləkəçiləri, əsasən, türk dillərində danışanları yerli xüsusiyyətləri baxımından "öz xalqları", qeyri-türk dillərində danışanları isə "əcnəbilər" kimi qəbul edirdi.
Həmçinin bax
Ədəbiyyat
- Allatson, Paul (2007), Key Terms in Latino/a Cultural And Literary Studies, Oxford and Malden, MA: Blackwell, .
- Duno-Gottberg, Luis. (2003). Solventando las differencias: La ideología del mestizaje en Cuba, Iberoamericana – Frankfurt am Main, Vervuert, Madrid.
- Ortiz, Fernando (1995), Cuban Counterpoint: Tobacco and Sugar, Durham, NC: Duke University Press, . Trans. Harriet de Onís. (Original Spanish edition published in 1940. Original translation by Onìs published in 1947, New York: Knopf.)
İstinadlar
- Ortiz 1995 2016-03-04 at the Wayback Machine, pp=v,97
- Ortiz, 1995. səh. 102–103
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Transkulturasiya 1940 ci ilde Kuba antropoloqu Fernando Ortiz terefinden medeniyyetlerin birlesmesi ve yaxinlasmasi fenomenini tesvir etmek ucun icad edilen termindir Transkulturasiya bir medeniyyetden digerine kecidden daha cox menani ifade edir yeni basqa bir medeniyyetin elde edilmesinden akkulturasiya ve ya evvelki medeniyyetin itirilmesinden ve kokunden cixarilmasindan dekulturasiya ibaret deyil Daha dogrusu bu anlayislari birlesdirir ve elave olaraq yeni bir medeniyyet fenomeninin neokulturanin yaranmasi ideyasini dasiyir Ugursuz transkulturalizm e numune olaraq Ortiz Ispaniya mustemlekeciliyinin Kubanin yerli xalqina dagidici tesirini gosterir Transkulturasiya insanlarin umumiyyetle zaman kecdikce munaqiseleri gerginlesdirmeden hell etmek meyillerini eks etdirir Muasir seraitde qloballasma dovrunde kommunikasiya texnologiyalarinin inkisafi ile elaqedar olaraq medeniyyetler ve kutlevi miqrasiyalarin tesir dairesinin artmasi musahide olunur ki bu da munaqiseleri ve onlarin helli yollarini daha da cetinlesdirir Transkulturasiyanin etnosa ve ya etnik problemlere tesir etdiyi yerlerde etno yaxinlasma ifadesinden istifade olunur Umumiyyetle transkulturasiya muharibeni etik qarsidurmani irqciliyi multikulturalizmi kross kulturalizmi milletlerarasi evliliyi ve bir deyil bir nece medeniyyete tesir eden hadiseleri ehate edir Transkulturasiyanin umumi prosesleri son derece murekkebdir makrososial seviyyede guclu quvveler terefinden idare olunur ve neticede sexsiyyetlerarasi seviyyede hell olunur Munaqisenin hereketverici quvvesi sadece erazilerin yaxinligidir vaxtile insanlari bolusduren serhedler tecrid ve ya tecridetme tedbiri olaraq muxtelif qruplar bir birinin erazisine basqin etmeye baslayanda fikir ayriligina sebeb oldu Dinc bir yerde yasamaq vasitesi derhal tapilmazsa qruplar arasindaki munasibetler dusmencilik halina gelir ve ferqli neticeler veren cox ferqli proseslere musbet ve menfi sebeb olur Cox vaxt tarixin gosterdiyi kimi birlikde yasamaq prosesleri herbi emeliyyatlarla baslayir zaman ve seraitle insanlar mueyyen fikir birliyine gelirler Munaqisenin seviyyesi meqsedli soyqirimdan tutmus eyni etnik icma daxilinde muxtelif siyasi fikirler arasinda uzun suren qarsidurmalara qeder deyisir Bu deyisiklikler esasen yerli ehali ile onlarin xaricdeki diasporlari arasindaki ferqleri eks etdirir Buna baxmayaraq etnik yaxinlasma ucun maneeler cox deyil Dil ve bununla bagli olaraq unsiyyet ve tehsil problemleri bir neslin omru erzinde aradan qaldirila biler bunu xarici valideynlerin usaqlarinin timsalinda da gormek olar Meselen ingilis dili ingilis amerikalilardan daha cox ingilis amerikali olmayan insanlar terefinden danisilir ve bu faktiki olaraq beynelxalq bir dildir Homogenizasiya ve etnokonvergensiyaSimali Amerikadaki seherler kimi birdilli senaye cemiyyetlerinde bele ferdlerin modernlesdirilmis etnik kimliye riayet etmedikleri musahide edilmisdir Mixail Iqnatyev kimi bezi ziyalilar ortaq medeniyyet yaxinlasmasinin etnik kimliklerin yaxinlasmasi ile neticelenmediyini iddia edirler Bu insanlarin super etnik qruplarin varligindan asili olmayaraq ayri qruplara bolundukleri basqa sozle milliyyete ehemiyyet vermeden fealiyyet gosterdikleri sosial veziyyetlerde aydin olur Her bir kicik etnik qrupda bezi insanlar diger medeniyyetlerle assimilyasiya etmeye meyillidirler digerleri ise assimilyasiyani medeniyyetleri ucun yanlis ve ya sehv bir proses olaraq gorurler Bu movzu eyni etnik qrup daxilinde cinsi elaqeler ve aile munasibetleri mesgulluq hobbi ve s meselelerde ozunu gosterir Bele ferqli fikirler etno yaxinlasmanin tam spektrinde teqdim olunur assimilyasiya homogenlesme akkulturasiya ve medeni kompromisler Ekser hallarda coxmilletli muhitde maraqlar hem minimuma endirilir hem de agirlasdirilir etnik qurur lovgaligi baslayir bir iyerarxiya yaradilir esas medeniyyet kicik e qarsi Cox vaxt klan anlayisinda daha muhafizekar olan yasli insanlar bir qayda olaraq medeniyyetlerarasi birliklere ve bu cur etnik sosial yonumlu fealiyyetlere qatilmagi redd edirler Ksenofoblar medeniyyetlerarasi elaqeleri assimilyasiyanin komponentleri hesab edir ve bunun yalniz zererini gorurler Etnokonvergensiyaya qarsi maneelerEtnik yaxinlasmanin qarsisindaki manee oz medeniyyetinin basqasinin medeniyyetinden daha vacib olduguna inanan etnosentrizmdir Etnosentrizm daha cox sexsi mueyyen qeder de qerezli xarakter dasidigi ucun saysiz hesabsiz formalar alir ve bu ozunu medeniyyetin muxtelif aspektlerinde gosterir Din ve ya inanc aparici etnosentrik bolucu hesab edilir cunki insanlar baslica olaraq dini ayriliga gore bolunurler Ikinci etnosentrik bolucu adetdir Bir etnik qrupun adet ve ayinlere riayet etmesi basqalarinin ondan imtina etmesine sebeb olur Ekser bolgeler etnik olaraq ikili yeni yalniz iki ferqli medeniyyetle temsil olunur eyni zamanda her biri digerini yad gorur Etnik yaxinlasma ile elaqedar olaraq etnos iki ferqli kateqoriyaya bolune biler utilitarian xususiyyetler ve enenevi rituallar Bir cox cemiyyetlerde meselen Avropada diller etnik mensubiyyetin vacib komponenti hesab olunur Bu o demek deyil ki avropalilarin ekseriyyeti basqa dilleri oyrenmekden imtina edir Eksine avropalilarin cox hissesi poliqlot olub bir nece dil bilirler ve ozlerini diger milletlerden ferqlendirirler medeniyyetleri ferqlendirmeyin praktiki vasiteleri etnosentrizm benzeyir Bununla birlikde regional ve ya milli dillerin siyasi ve medeni ehemiyyeti saxlanilir cunki poliqlotlar romalilar kimi ziyaret etdikleri yerin dil normalarina riayet edirler Bu bolgenin etnik butovluyune uygundur Rusiyaya qederki Sibirde tayqadaki tatar monqol mustemlekecileri esasen turk dillerinde danisanlari yerli xususiyyetleri baximindan oz xalqlari qeyri turk dillerinde danisanlari ise ecnebiler kimi qebul edirdi Hemcinin baxAkkulturasiya Diffuzionizm Inkulturasiya InterkulturalizmEdebiyyatAllatson Paul 2007 Key Terms in Latino a Cultural And Literary Studies Oxford and Malden MA Blackwell ISBN 1 4051 0250 0 Duno Gottberg Luis 2003 Solventando las differencias La ideologia del mestizaje en Cuba Iberoamericana Frankfurt am Main Vervuert Madrid Ortiz Fernando 1995 Cuban Counterpoint Tobacco and Sugar Durham NC Duke University Press ISBN 0 8223 1616 1 Trans Harriet de Onis Original Spanish edition published in 1940 Original translation by Onis published in 1947 New York Knopf IstinadlarOrtiz 1995 2016 03 04 at the Wayback Machine pp v 97 Ortiz 1995 seh 102 103