Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin şübhə doğurur. |
Multikulturalizm — Çox mədənilik, bir çox fərqli mədəniyyətin bir arada yaşadığı cəmiyyəti təyin edən sözdür.
Multukulturalizmin sosial hadisə kimi formalaşmasına aşağıdakı faktorlar təsir edir:
- Eyni ərazidə uzun dövrlər birgə yaşayış;
- Ölkənin coğrafi mövqeyi (məsələn, ticarət yolları üzərində yerləşməsi);
- Rifah halıyla bağlı kütləvi miqrasiya;
- Tarixi köçürülmə siyasəti;
- Müharibə səsbindən məcburi köç.
O, ayrıca götürülmüş ölkədə və bütövlükdə dünyada müxtəlif millətlərə və məzhəblərə məxsus insanların mədəni müxtəlifliklərinin qorunması, inkişafı və harmonizasiyasına, azsaylı xalqların dövlətlərin milli mədəniyyətinə inteqrasiyasına yönəldilmişdir. Humanist və demokratik nəzəriyyə yaxud ideologiya olaraq multikulturalizm, tolerantlığın təcəssümüdür ki, onsuz humanizm, yüksək fərdi və beynəlxalq münasibətlər mədəniyyəti, insanlar arasında qarşılıqlı anlaşma, qarşılıqlı zənginləşmə, dostluq və əməkdaşlıq mümkün deyil.
Multikulturalizmin "sivilizasiyalararası dialoq", "tolerantlıq" mövzusu ilə oxşar və fərqli cəhətləri
Bir çox minilliklərlə ölçülən təkamül nəticəsində ruhi mədəniyyət bəşəriyyətin sosial inkişafının, intellektual və mənəvi tərəqqisinin universal əsası olmuşdur. O, informasiya və etik qlobal cəmiyyətin formalaşması səviyyəsinə və tempinə, istehlak sənayesinə, xalqların tarixi məsuliyyətinə, siyasətə və idarəçiliyə, sülh və beynəlxalq münasibətlər mədəniyyətinə böyük təsir göstərir. Mədəni mübadilə və qarşılıqlı zənginləşmə, xalqların sosial-mədəni inkişaf təcrübəsini, dünya mədəniyyətinin tarixi qanunauyğunluqlarını bilmə və yaradıcı şəkildə istifadə etmə qloballaşma şəraitində Azərbaycanın davamlı, rəqabət qabiliyyətli və təhlükəsiz inkişafı üçün mühüm nəzəri və praktik əhəmiyyət kəsb edir. Multikulturalizm mədəniyyətlərin və sivilizasiyaların dialoqunun zəruri alətidir. Digər mədəniyyətlərin mahiyyətini, xüsusiyyətlərini, tarixini və nailiyyətlərini öyrənmədən, onlara qarşı tolerant münasibət, onların nümayəndələrinə hörmət mümkün deyil, qarşılıqlı anlaşma, mədəniyyətlərin və sivilizasiyaların dialoqonu qurmaq mümkün deyil.
Avropa və bəzi Qərb dövlətləri bu ideyadan geri çəkilmə səbəbləri
Avropa və bəzi Qərb dövlətləri multikulturalizmi idarə etməyin kifayət qədər mürəkkəb kulturoloji vəzifə olması ilə əlaqədar ondan imtina etmişlər. Bəzi xalqların nümayəndələri bu və ya digər dövlətlərin milli mədəniyyətinə nə assimilyasiya, nə inteqrasiya olmağı arzu etmirlər. Bu vəzifənin həlli üçün bütün dünyada "Homo sapiens" tipli insandan "" tipli insana keçid beynəlxalq proqramının bütün dünyada işlənib hazırlanması və tətbiq edilməsi zəruridir.
Cəmiyyətdə multikulturalizm əhəmiyyəti
Müasir multimədəni cəmiyyətlər kulturoloji strategiyalara əsaslanan düşünülmüş multukulturalizm siyasəti olmadan sabit inkişaf edə bilməzlər. Bunun sübutlarından biri Azərbaycan Respublikasının inkişafıdır ki, burada Azərbaycanın milli mədəniyyətinə müvəffəqiyyətlə inteqrasiya olan müxtəlif xalqların nümayəndəlləri harmonik inkişaf edirlər. Multikulturalizmdən imtina etmək yaxşı heç nə vəd etmir, çünki bu, təəssüf ki, bütün dünyada getdikcə artan anlaşılmazlığa, fobiyaya, qarşıqoymaya və qarşıdurmaya, milli və dini münaqişələrə aparıb çıxaran yoldur.
Güclü və zəif multikulturalizm
Azərbaycanda multikulturalizm
- Azərbaycan Respublikasının millətlərarası, multikulturalizm və dini məsələlər üzrə Dövlət müşaviri Kamal Abdullayevdir.
- Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 15 may 2014-cü il tarixli Fərmanı ilə yaradılmışdır.
Etnik-milli müxtəliflik və Multikulturalizm
Multikulturalizmin əhəmiyyəti
Müstəqillik əldə etmiş, öz xarici və daxili siyasətini öz milli mənafelərinə, ümumxalq mənafeyinə uyğun olaraq qurmaq imkanı qazanmış xalq, birinci növbədə öz dilinin, milli mədəniyyətinin, adət-ənənələrinin inkişaf etməsinə- özünə qayıtmasına çalışır. İlk növbədə dövlətçiliyi möhkəmləndirmədən, xarici dövlətlərlə münasibətləri ümumbəşəri dəyərlər və beynəlxalq qaydalar əsasında nizamlayaraq dünya birliyinə bərabərhüquqlu üzv kimi daxil olmadan, yeni iqtisadi əlaqələrə keçmək yolunu müəyyən etmədən, hər şeydən öncə milli mədəniyyəti, dili və s. inkişaf etdirmək mövqeyi güclü tərəqqi üçün təməl ola bilməz. Özünü spesifik, fərqləndirici əlamətlərlə təsdiq etmək, özünü başqa millətlərə qarşı qoymaq və onlardan üstün olduğunu isbata yetirmək addımları ziyanlı nəticələrə gətirib çıxara bilər. Həm də başqa xalqların buna münasibəti, beynəlxalq siyasət mülahizələri baxımından deyil, yüksək dərəcədə daxili siyasətin ahəngdarlığı, insani dəyərlərin düzgün səviyyədə qiymətləndirilməsi və istifadə olunması baxımından millətçilik meyllərinin ön plana keçməsi yolverilməz bir haldır. Fərqli xüsusiyyətləri, milli cəhətləri də möhkəm bünövrə üzərində, ümumbəşəri dayaqlara bağlanaraq inkişaf etdirmək olar.
Azərbaycan çoxsaylı miqrant axınları qəbul edən ölkələrdən olmasa da, millətin formalaşmasının keçdiyi uzun tarixi yolda müxtəlif etnik, mədəni və dini qruplarla qarşılaşıb. Əlverişli coğrafi mühit, yerli insanların xoş davranışı bu qrupların bəzilərinin Azərbaycana üz tutmasına səbəb olub. Əhalinin ümumi sayında etnik və dini qrupların payının geniş olmasına baxmayaraq, Azərbaycan çoxsaylı etnik və dini qrupların yaşadığı multikultural ərazi hesab edilir.
Azərbaycan əhalisinin tərkibi
Milli azlıqlar Azərbaycan əhalisinin 9,4 %-ni təşkil edir. Yuxarıda verdiyimiz müxtəlifliyin ölçülməsi indekslərində Alesina və başqaları tərəfindən hazırlanmış etnik fraqmentləşmə indeksinə əsasən (köhnə informasiyaya söykənsə də) Azərbaycandakı etnik müxtəliflik Böyük Britaniya, Fransa, Hollandiya, İtaliya kimi ölkələrdə olan müxtəliflikdən artıq zəngindir. Fearon indeksi də Azərbaycanda etnik zənginliyin bəzi Avropa ölkələrini ötdüyünü deyir. Hazırda Azərbaycanda ölkənin çoxluq təşkil edən hissəsi – azərbaycanlılarla yanaşı, bir sıra digər millət, etnik azlıqlar da yaşayırlar. 1999-cu il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən Azərbaycanda yaşayan əhalinin 90,6%-ni azərbaycanlılar, 9,4%-ni isə milli azlıqlar və etnik qrup təşkil edənlər, o cümlədən ləzgilər-2,2%, ruslar-1,8%, talışlar-1%, avarlar-0,6%, türklər-0,5%, tatlar-0,4%, ermənilər-1,5%, gürcülər-0,2%, kürdlər-0,2%, ukraynalılar-0,4%, yahudilər-0,2%, və başqaları təşkil edirlər.
Azərbaycanda multikulturalizm
Azərbaycanda multikulturalizmin əsas özəlliyindən biri də burada yaşayan dil qruplarının dil ağacına görə bir-birindən uzaq olmasıdır. Fearon bu xüsusiyyətin linqvistik fraqmentləşmənin müəyyənləşdirilməsi və siyasi təşkilat daxilində etnik münasibətlərin daha yaxşı başa düşməsi üşün lazımlı olduğunu qeyd edir. Linqvistil (dil) ağacın birinci mərhələsinə uyğun gələn dillərdə danışan qruplar mədəniyyətcə də yaxın olurlar. Bu isə ölkə içərisində rəngarəng münasibətlərin qurulmasına əsas verir. Azərbaycanın nümunəsində görmək mümkündür ki, ölkənin etnik kompozisiyası kifayət qədər zəngin olmaqla bir-birindən dil cəhətdən kifayət qədər uzaq olan etnik qruplardan formalaşıb. Ölkəmizin ərazisində və 10 milyonluq əhali arasında aləmdə mövcud olan 14 əsas dil ailəsindən 3-ü mövcuddur (Altay, Hind-Avropa, Qafqaz) . Bu o deməkdir ki, dövlətimizdəki etno-mədəni qrupların bir-biri ilə soyluluq əlaqələri çox uzaqdır. Amma dil uzaqlığı Azərbaycanda rəngarəng cəmiyyətin yaranmasına mane olmamışdır. Tarix boyu ölkəmizin ərazisində mövcud olmuş bir çox xalqların qarşılıqlı hörmət və sülh şəraitində yaşamaları fakt olaraq bütün səviyyələrdə təsdiq edilir. Dərin tarixi köklər üzərində olan və bu günə qədər inkişaf edərək cəmiyyətin gündəlik həyat tərzinə çevrilmiş birgəyaşama Azərbaycanda dövlət siyasəti kimi multikulturalizmin ictimai əsasını təşkil edir.
Ulu öndər Heydər Əliyevin dediyi kimi, həqiqətən də "Azərbaycan onun ərazisində yaşayan bütün millət və xalqların ümumi vətənidir. Ərazimizdə yaşayan azərbaycanlı da, ləzgi də, avar da, kürd də, talış da, udin də, kumık da, başqası da-bütünlükdə hamısı azərbaycanlıdır". Bu sözlər bu gün son dərəcə qiymətlidir və belə bir məlum siyasi həqiqəti aktuallaşdırır: Azərbaycanda yaşayan bütün xalqlar məhz bir yerdə, məhz azərbaycanlı olaraq dünya üçün maraq kəsb edə bilər. Biz ayrı-ayrılıqda heç kim üçün maraqlı deyilik.
Bu gün azərbaycanda formalaşan yeni, demokratik cəmiyyət müstəqil dövlət quruculuğunda fəal iştirak edir. Hər bir kəsin milli kimliyi onun bu gün özünü azərbaycanlı kimi hiss etməyinə mane olmur. Hər bir kəs öz ana dilində danışa, yaza bilər və özünün digər vacib olan mədəni ehtiyaclarıı ödəyə bilər. Konstitusiyamızın "Milli mənsubiyyət hüququ" adlı 44-cü maddəsində göstərilir: "Hər kəsin milli mənsubiyyətini qoruyub saxlamaq hüququ vardır. Heç kəs milli mənsubiyyətini dəyişdirməyə məcbur edilə bilməz".
Multikultural təhlükəsizliyin Azərbaycan nümunəsindəki təhlili göstərir ki, onun prinsiplərinə məqsədyönlü şəkildə riayət etdikdə ölkənin həm daxili potensialı öz zənginliklərini ən dərin qatlardan daha həvəslə üzə çıxarır, həm də öz beynəlxalq nüfuzuna müsbət çalar əlavə edir. Bu sonuncu məqam 2016-cı ilin 25 – 26 aprel tarixlərində Bakıda keçirilmiş Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Sivilizasiyalar Alyansının 7-ci Qlobal Forumunun xarici iştirakçıları tərəfindən dəfələrlə deyildi. Bir çox xalqların hələ də ayıla bilmədiyi bir qarşıdurma var: "öz-özgə" qarşıdurmasıdır. Lakin "öz və özgə" qarşıdurması bizim həmvətənlərimiz üçün öz kəskin əhəmiyətini hələ orta əsrlərdə itirmişdir. Bu gün bu qarşıdurma üzünün ən yumşaq formasını yaşayır.
Mənbə
- Azərbaycan multikulturalizmi. Ali məktəblər üçün dərslik. - Bakı: BBMM, 2017. İstifadə tarixi:06.11.2023
- K. M. Abdullayevin Azərbaycan Respublikasının millətlərarası, multikulturalizm və dini məsələlər üzrə Dövlət müşaviri təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı. 2021-10-22 at the Wayback Machine president.az (az.)
- Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin yaradılması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı. 2021-10-18 at the Wayback Machine president.az (az.)
- Səlahəddin Xəlilov. Heydər Əliyev və Azərbaycançılıq məfkurəsi. Bakı. 2002. 89–105.
- Nicat Məmmədli. Multikulturalizm Panaseya yoxsa Alternativ. Bakı. 2016. 105–118.
- Kamal Abdulla. Azərbaycan Multikulturalizmi. Bakı. 2017. 47–49.
- Kamal Abdulla. Azərbaycan Multikulturalizmi. Bakı. 2017. 37–40.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Multilinqualizm ile sehv salmayin Bu meqalenin neytralligi subhe dogurur Meqalede teref tutma ve ya pislemek meqsedi dasiyan ve dogrulugu subut edilmeyen fikirlerin oldugu iddia edilir Xahis olunur bu mesele ile elaqedar istirak edesiniz Multikulturalizm Cox medenilik bir cox ferqli medeniyyetin bir arada yasadigi cemiyyeti teyin eden sozdur Multikulturalizm abidesi Toronto Multukulturalizmin sosial hadise kimi formalasmasina asagidaki faktorlar tesir edir Eyni erazide uzun dovrler birge yasayis Olkenin cografi movqeyi meselen ticaret yollari uzerinde yerlesmesi Rifah haliyla bagli kutlevi miqrasiya Tarixi kocurulme siyaseti Muharibe sesbinden mecburi koc O ayrica goturulmus olkede ve butovlukde dunyada muxtelif milletlere ve mezheblere mexsus insanlarin medeni muxtelifliklerinin qorunmasi inkisafi ve harmonizasiyasina azsayli xalqlarin dovletlerin milli medeniyyetine inteqrasiyasina yoneldilmisdir Humanist ve demokratik nezeriyye yaxud ideologiya olaraq multikulturalizm tolerantligin tecessumudur ki onsuz humanizm yuksek ferdi ve beynelxalq munasibetler medeniyyeti insanlar arasinda qarsiliqli anlasma qarsiliqli zenginlesme dostluq ve emekdasliq mumkun deyil Multikulturalizmin sivilizasiyalararasi dialoq tolerantliq movzusu ile oxsar ve ferqli cehetleriBir cox minilliklerle olculen tekamul neticesinde ruhi medeniyyet beseriyyetin sosial inkisafinin intellektual ve menevi tereqqisinin universal esasi olmusdur O informasiya ve etik qlobal cemiyyetin formalasmasi seviyyesine ve tempine istehlak senayesine xalqlarin tarixi mesuliyyetine siyasete ve idareciliye sulh ve beynelxalq munasibetler medeniyyetine boyuk tesir gosterir Medeni mubadile ve qarsiliqli zenginlesme xalqlarin sosial medeni inkisaf tecrubesini dunya medeniyyetinin tarixi qanunauygunluqlarini bilme ve yaradici sekilde istifade etme qloballasma seraitinde Azerbaycanin davamli reqabet qabiliyyetli ve tehlukesiz inkisafi ucun muhum nezeri ve praktik ehemiyyet kesb edir Multikulturalizm medeniyyetlerin ve sivilizasiyalarin dialoqunun zeruri aletidir Diger medeniyyetlerin mahiyyetini xususiyyetlerini tarixini ve nailiyyetlerini oyrenmeden onlara qarsi tolerant munasibet onlarin numayendelerine hormet mumkun deyil qarsiliqli anlasma medeniyyetlerin ve sivilizasiyalarin dialoqonu qurmaq mumkun deyil Avropa ve bezi Qerb dovletleri bu ideyadan geri cekilme sebebleriAvropa ve bezi Qerb dovletleri multikulturalizmi idare etmeyin kifayet qeder murekkeb kulturoloji vezife olmasi ile elaqedar ondan imtina etmisler Bezi xalqlarin numayendeleri bu ve ya diger dovletlerin milli medeniyyetine ne assimilyasiya ne inteqrasiya olmagi arzu etmirler Bu vezifenin helli ucun butun dunyada Homo sapiens tipli insandan tipli insana kecid beynelxalq proqraminin butun dunyada islenib hazirlanmasi ve tetbiq edilmesi zeruridir Cemiyyetde multikulturalizm ehemiyyetiMuasir multimedeni cemiyyetler kulturoloji strategiyalara esaslanan dusunulmus multukulturalizm siyaseti olmadan sabit inkisaf ede bilmezler Bunun subutlarindan biri Azerbaycan Respublikasinin inkisafidir ki burada Azerbaycanin milli medeniyyetine muveffeqiyyetle inteqrasiya olan muxtelif xalqlarin numayendelleri harmonik inkisaf edirler Multikulturalizmden imtina etmek yaxsi hec ne ved etmir cunki bu teessuf ki butun dunyada getdikce artan anlasilmazliga fobiyaya qarsiqoymaya ve qarsidurmaya milli ve dini munaqiselere aparib cixaran yoldur Guclu ve zeif multikulturalizmAzerbaycanda multikulturalizmEsas meqale Azerbaycanda multikulturalizmAzerbaycan Respublikasinin milletlerarasi multikulturalizm ve dini meseleler uzre Dovlet musaviri Kamal Abdullayevdir Baki Beynelxalq Multikulturalizm Merkezi Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 15 may 2014 cu il tarixli Fermani ile yaradilmisdir Etnik milli muxteliflik ve MultikulturalizmMultikulturalizmin ehemiyyeti Musteqillik elde etmis oz xarici ve daxili siyasetini oz milli menafelerine umumxalq menafeyine uygun olaraq qurmaq imkani qazanmis xalq birinci novbede oz dilinin milli medeniyyetinin adet enenelerinin inkisaf etmesine ozune qayitmasina calisir Ilk novbede dovletciliyi mohkemlendirmeden xarici dovletlerle munasibetleri umumbeseri deyerler ve beynelxalq qaydalar esasinda nizamlayaraq dunya birliyine beraberhuquqlu uzv kimi daxil olmadan yeni iqtisadi elaqelere kecmek yolunu mueyyen etmeden her seyden once milli medeniyyeti dili ve s inkisaf etdirmek movqeyi guclu tereqqi ucun temel ola bilmez Ozunu spesifik ferqlendirici elametlerle tesdiq etmek ozunu basqa milletlere qarsi qoymaq ve onlardan ustun oldugunu isbata yetirmek addimlari ziyanli neticelere getirib cixara biler Hem de basqa xalqlarin buna munasibeti beynelxalq siyaset mulahizeleri baximindan deyil yuksek derecede daxili siyasetin ahengdarligi insani deyerlerin duzgun seviyyede qiymetlendirilmesi ve istifade olunmasi baximindan milletcilik meyllerinin on plana kecmesi yolverilmez bir haldir Ferqli xususiyyetleri milli cehetleri de mohkem bunovre uzerinde umumbeseri dayaqlara baglanaraq inkisaf etdirmek olar Azerbaycan coxsayli miqrant axinlari qebul eden olkelerden olmasa da milletin formalasmasinin kecdiyi uzun tarixi yolda muxtelif etnik medeni ve dini qruplarla qarsilasib Elverisli cografi muhit yerli insanlarin xos davranisi bu qruplarin bezilerinin Azerbaycana uz tutmasina sebeb olub Ehalinin umumi sayinda etnik ve dini qruplarin payinin genis olmasina baxmayaraq Azerbaycan coxsayli etnik ve dini qruplarin yasadigi multikultural erazi hesab edilir Azerbaycan ehalisinin terkibi Milli azliqlar Azerbaycan ehalisinin 9 4 ni teskil edir Yuxarida verdiyimiz muxtelifliyin olculmesi indekslerinde Alesina ve basqalari terefinden hazirlanmis etnik fraqmentlesme indeksine esasen kohne informasiyaya soykense de Azerbaycandaki etnik muxteliflik Boyuk Britaniya Fransa Hollandiya Italiya kimi olkelerde olan muxteliflikden artiq zengindir Fearon indeksi de Azerbaycanda etnik zenginliyin bezi Avropa olkelerini otduyunu deyir Hazirda Azerbaycanda olkenin coxluq teskil eden hissesi azerbaycanlilarla yanasi bir sira diger millet etnik azliqlar da yasayirlar 1999 cu il ehalinin siyahiya alinmasina esasen Azerbaycanda yasayan ehalinin 90 6 ni azerbaycanlilar 9 4 ni ise milli azliqlar ve etnik qrup teskil edenler o cumleden lezgiler 2 2 ruslar 1 8 talislar 1 avarlar 0 6 turkler 0 5 tatlar 0 4 ermeniler 1 5 gurculer 0 2 kurdler 0 2 ukraynalilar 0 4 yahudiler 0 2 ve basqalari teskil edirler Azerbaycanda multikulturalizm Azerbaycanda multikulturalizmin esas ozelliyinden biri de burada yasayan dil qruplarinin dil agacina gore bir birinden uzaq olmasidir Fearon bu xususiyyetin linqvistik fraqmentlesmenin mueyyenlesdirilmesi ve siyasi teskilat daxilinde etnik munasibetlerin daha yaxsi basa dusmesi usun lazimli oldugunu qeyd edir Linqvistil dil agacin birinci merhelesine uygun gelen dillerde danisan qruplar medeniyyetce de yaxin olurlar Bu ise olke icerisinde rengareng munasibetlerin qurulmasina esas verir Azerbaycanin numunesinde gormek mumkundur ki olkenin etnik kompozisiyasi kifayet qeder zengin olmaqla bir birinden dil cehetden kifayet qeder uzaq olan etnik qruplardan formalasib Olkemizin erazisinde ve 10 milyonluq ehali arasinda alemde movcud olan 14 esas dil ailesinden 3 u movcuddur Altay Hind Avropa Qafqaz Bu o demekdir ki dovletimizdeki etno medeni qruplarin bir biri ile soyluluq elaqeleri cox uzaqdir Amma dil uzaqligi Azerbaycanda rengareng cemiyyetin yaranmasina mane olmamisdir Tarix boyu olkemizin erazisinde movcud olmus bir cox xalqlarin qarsiliqli hormet ve sulh seraitinde yasamalari fakt olaraq butun seviyyelerde tesdiq edilir Derin tarixi kokler uzerinde olan ve bu gune qeder inkisaf ederek cemiyyetin gundelik heyat terzine cevrilmis birgeyasama Azerbaycanda dovlet siyaseti kimi multikulturalizmin ictimai esasini teskil edir Ulu onder Heyder Eliyevin dediyi kimi heqiqeten de Azerbaycan onun erazisinde yasayan butun millet ve xalqlarin umumi vetenidir Erazimizde yasayan azerbaycanli da lezgi de avar da kurd de talis da udin de kumik da basqasi da butunlukde hamisi azerbaycanlidir Bu sozler bu gun son derece qiymetlidir ve bele bir melum siyasi heqiqeti aktuallasdirir Azerbaycanda yasayan butun xalqlar mehz bir yerde mehz azerbaycanli olaraq dunya ucun maraq kesb ede biler Biz ayri ayriliqda hec kim ucun maraqli deyilik Bu gun azerbaycanda formalasan yeni demokratik cemiyyet musteqil dovlet quruculugunda feal istirak edir Her bir kesin milli kimliyi onun bu gun ozunu azerbaycanli kimi hiss etmeyine mane olmur Her bir kes oz ana dilinde danisa yaza biler ve ozunun diger vacib olan medeni ehtiyaclarii odeye biler Konstitusiyamizin Milli mensubiyyet huququ adli 44 cu maddesinde gosterilir Her kesin milli mensubiyyetini qoruyub saxlamaq huququ vardir Hec kes milli mensubiyyetini deyisdirmeye mecbur edile bilmez Multikultural tehlukesizliyin Azerbaycan numunesindeki tehlili gosterir ki onun prinsiplerine meqsedyonlu sekilde riayet etdikde olkenin hem daxili potensiali oz zenginliklerini en derin qatlardan daha hevesle uze cixarir hem de oz beynelxalq nufuzuna musbet calar elave edir Bu sonuncu meqam 2016 ci ilin 25 26 aprel tarixlerinde Bakida kecirilmis Birlesmis Milletler Teskilati Sivilizasiyalar Alyansinin 7 ci Qlobal Forumunun xarici istirakcilari terefinden defelerle deyildi Bir cox xalqlarin hele de ayila bilmediyi bir qarsidurma var oz ozge qarsidurmasidir Lakin oz ve ozge qarsidurmasi bizim hemvetenlerimiz ucun oz keskin ehemiyetini hele orta esrlerde itirmisdir Bu gun bu qarsidurma uzunun en yumsaq formasini yasayir MenbeAzerbaycan multikulturalizmi Ali mektebler ucun derslik Baki BBMM 2017 Istifade tarixi 06 11 2023 K M Abdullayevin Azerbaycan Respublikasinin milletlerarasi multikulturalizm ve dini meseleler uzre Dovlet musaviri teyin edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Serencami 2021 10 22 at the Wayback Machine president az az Baki Beynelxalq Multikulturalizm Merkezinin yaradilmasi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Fermani 2021 10 18 at the Wayback Machine president az az Selaheddin Xelilov Heyder Eliyev ve Azerbaycanciliq mefkuresi Baki 2002 89 105 Nicat Memmedli Multikulturalizm Panaseya yoxsa Alternativ Baki 2016 105 118 Kamal Abdulla Azerbaycan Multikulturalizmi Baki 2017 47 49 Kamal Abdulla Azerbaycan Multikulturalizmi Baki 2017 37 40