Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sultan İbrahim (5 noyabr 1615, İstanbul – 18 avqust 1648, İstanbul) — 18-ci Osmanlı padşahı və 97-ci İslam xəlifəsidir. Sultan olduğunu bildirən paşalara: "Allahu təala sultan qardaşımızın ömrünü uzun etsin. Bizə sultanlıq lazım deyil. Sultan qardaşımızın ömrünə duaçıyıq" dedi. Ancaq anası və dövlət adamlarının təkidi ilə böyük qardaşı Sultan IV Muradın cəsədini gördükdən sonra taxt otağına keçdi. "Əlhəmdülillah. Ya Rəbbim! Mənim kimi zəif bir qulunu bu məqamə layiq gördün. Səltənət günlərimdə millətimi xoş hal et və bir-birimizdən məmnun et. Mən Sultan İbrahim xan! Mərhəmətli, comərd və lütifkar olub, əhaliyə ihsanlar edəcəyimə, bu dövləti ədalətlə idarə edəcəyimə və zülmə əsla əl atmayacağıma uca Rəbbim önündə and içirəm!" deyə dua edərək 9 fevral 1640 tarixində taxta oturdu. Şahzadəlik dövründə sərt bir saray həyatı yaşamış, qardaşlarının ölüm səhnələrinə şahid olmuşdur.
| İbrahim | |
|---|---|
| osman. ابراهيم اول | |
 | |
| 9 fevral 1640 – 8 avqust 1648 | |
| Əvvəlki | IV Murad |
| Sonrakı | IV Mehmed |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 5 noyabr 1615 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 18 avqust 1648(32 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | suveren[d] |
| Atası | I Əhməd |
| Anası | Kösəm sultan |
| Həyat yoldaşı | |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Osmanlı xanədanı |
| Dini | islam |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Şahzadəlik illəri
I Əhmədin taxta çıxan 3 oğlundan sonuncusu olaraq 4 noyabr 1615 tarixində dünyaya gəlmişdir. Anası Mahpeykər Kösəm Sultandır. Taxta çıxanda 25 yaşında olan Şahzadə İbrahimin şahzadəlik illəri Osmanlı sarayının ən qarışıq dönəmi idi. Atasının gənc yaşda vəfatından sonra padşah olan əmisi I Mustafanın əqlən zəif olması ilə yaranan hakimiyyət boşluğu, böyük qardaşı II Osmanın taxtdan endirilərək faciəvi şəkildə qətli, digər qardaşı IV Muradın sərt və qanlı hakimiyyəti hələ uşaq yaşlarında olan Şahzadə İbrahimin əqli inkişafına pis təsir etmişdir. Xüsusilə IV Muradın səltənəti dönəmində ögey qardaşları Şahzadə Bəyazid və Süleymanın boğularaq edamı (avqust 1632), ardından isə doğma qardaşı Şahzadə Qasımın edam olunması (1637) səbəbilə ölüm qorxusu ilə yaşamışdır. Ancaq IV Muradın şahzadələrinin uşaq yaşlarında vəfatı və padşahın ölümcül xəstəliyə tutulması səbəbilə Şahzadə İbrahim sülalənin və dövlətin aqibəti üçün yeganə ümidə çevrilmişdi.
IV Murad isə ölüm döşəyində ikən sülalənin həyatda qalan yeganə üzvü olan Şahzadə İbrahimin edamı ilə bağlı Şeyxülislam Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndidən fətva almış, ancaq saray ağaları və validə Kösəm Sultanın müdaxiləsi ilə bu edamın qarşısı alınmışdır. Hətta bəzi rəvayətlərə görə, IV Murad özündən sonra taxta yaxın adamı olan Mustafa Paşanı, bəzilərinə görə isə Krım xanını gətirmək istəyirdi.IV Muradın vəfatı və Şahzadə İbrahimin cülusu məsələlərini dəqiq olaraq əks etdirən Osmanlı tarixçiləri, ölüm xəbərini sədrəzəm Kəmankeş Qara Mustafa Paşanın verdiyini deyir. Ancaq anası və dövlət adamlarının təkidi ilə böyük qardaşı Sultan IV Muradın cəsədini gördükdən sonra taxta cülus etmiş, rəsmi cülus mərasimi isə 9 fevral 1640 tarixində cümə axşamı günü baş tutmuşdur.
Səltənət illəri
Sultan İbrahimin 8 il davam edən səltənəti böyük qardaşı IV Muradın hakimiyyəti ilə müqayisə də daha sakit keçmişdir. Xüsusilə səltənətinin ilk 4 ilində Sədrəzəm Kəmankeş Qara Mustafa Paşanın olduqca sərt və tutumlu siyasətilə sülh və bolluq içində keçmişdir.
Sultan İbrahimin taxta çıxdığı il Anadoluda Mirgünoğlu hadisəsi baş verdi. IV Muradın İrəvan səfəri dövründə İrəvan qalasının sahibi Əmirgünoğlu qala fəth edildikdən sonra bağışlanmış və Əmirganda yaşamağına icazə verilmişdi. Əmirgünoğlu IV Muradın ölümündən istifadə edərək Anadoluda təxribatlara başladı və nəticədə I İbrahim tərəfindən edam etdirildi. Bu səbəbdən Sultan İbrahim bəzi təbəqələrdə özünə düşmən qazandı.
Digər tərəfdən Malta gəmilərinin türk ticarət gəmilərinə hücum etməsindən qəzəblənən sultan, quldurların ən böyük sığınacağı olan Krit adasını fəth etmək üçün səfər elan etdi. 20 iyun 1645 tarixində Saqqız adasından dənizə açılan Osmanlı donanması 17 iyun tarixində Krit adasının Hanya limanını fəth etdi. Bu işğal Avropada böyük əks-səda doğurdu. Almaniya və İtaliya sərhəddinə bütün Avropa ölkələrindən dəstək göndərildi. Bu vaxt Hanya qalasına təyin olunan Dəli Hüseyn Paşa irəliləyərək Resmo qalasını ələ keçirdi.
1647-ci ildə Qara Musa Paşanın ölümü ilə sədrəzəm olan Həzərparə Əhməd Paşanın diqqətsiz və ədalətsiz davranışları əleyhində böyük üsyanı özü ilə gətirdi. Bu vaxt hürufilərin Sultan İbrahim əleyhinə yaydıqları böhtanlar da hədəfinə çatmışdı. Sonunda Həzərparə Əhməd Paşa əleyhinə olaraq başlayan üsyan, Sultan İbrahimin də taxtdan endirilməsiylə nəticələndi. Dönəmin güclü siyasi faktorlarından biri olan Kösəm Validə Sultanın da məsləhəti ilə üsyançılar I. İbrahimin böyük oğlu IV. Mehmedi taxta çıxardı. Üsyançılar və onların rəhbərləri olan Sofu Mehmed Paşa I. İbrahimi edam etdirdilər (18 avqust 1648). Devrilən sultan vaxtilə əmisi I Mustafanın dəfn edildiyi türbədə dəfn olundu. Sultan İbrahim dövründə dövlətin daxili suverenliyi qorunub saxlanmış, iqtisadi problemlər öz həllini tapmış, hətta xəzinə dolub daşmışdır.
Memarlıq
Sultan İbrahim dövründə tikilən memarlıq işləri : Topqapı sarayının içərisində tikilən Sünnət Otağı, Qəməriyə (İftar) yeri və sarayın arxa tərəfində dəniz sahilində tikilən Səbətçilər Köşküdür. Bu dönəmdə tikilən ən önəmli memari iş Ədirnədə Tunca çayı üzərində tikilən Səfərşah körpüsüdür.
Ailəsi
Hərəmxanası
- Turhan Xədicə Sultan
- Saliha Dilaşub Sultan
- Xədicə Müəzzəz Sultan
- Hüma Şah Sultan
- Ayşə Sultan — əslən Krım tatarlarındandır.
- Mahi-ənvər Sultan — əslən albandır. Şahzadə Osman və Qaya Sultanın anasıdır.
- Şivəkar Sultan — İslamı qəbul etmiş ermənilərdəndir.
- Leyla Saçbağlı Sultan — əslən Şimali Qafqazdandır.
Oğlan uşaqları
- IV. Mehmed
- II. Süleyman
- II. Əhməd
- Şahzadə Murad (22 mart 1643 – 16 yanvar 1644) — Ayşə Sultandan doğulma.
- Şahzadə Səlim (19 mart 1644 – oktyabr 1669) — Leyla Saçbağlı Sultandan doğulma. Məzarı Sultan İbrahim türbəsindədir.
- Şahzadə Osman (Avqust 1644–1646) — Mahi-ənvər Sultandan doğulma.
- Şahzadə Bəyazid (1 may 1646 – avqust 1647) — Şivəkar Sultandan doğulma.
- Şahzadə Cahangir (14 dekabr 1646 – 1 dekabr 1648) — Şivəkar Sultandan doğulma.
- Şahzadə Orxan (oktyabr 1648 – yanvar 1650) — Hüma Şah Sultandan doğulma.
Qız uşaqları
- Ümmügülsüm Sultan
- Atikə Sultan
- Aişə Sultan
- Gövhərxan Sultan
- Fatma Sultan
- Qaya Sultan (d. 1642 — ö. ?) — Mahi-ənvər Sultandan doğulma.
- Beyhan Sultan
İstinadlar
- Ibrahim // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Ibrahim // Encyclopædia Britannica (ing.).
- http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=210274
- Voyages, s. 110; ondan naklen Zinkeisen, IV, 526
- Vanel, III, 545
Həmçinin baxın
Xarici keçidlər
İbrahim (Osmanlı imperiyası) Doğum: 5 noyabr 1615 Vəfat: 18 avqust 1648 | ||
| Hakimiyyət titulları | ||
|---|---|---|
| Sələfləri IV Murad |  Osmanlı İmperiyası (دولت عالیه عثمانی) Sultanı 9 fevral 1640-8 avqust 1648 | Xələfləri IV Mehmed |
| Sünni İslam titulları | ||
| Sələfləri IV Murad |  İslam Xəlifəsi (خلافة إسلامية) | Xələfləri IV Mehmed |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sultan Ibrahim 5 noyabr 1615 Istanbul 18 avqust 1648 Istanbul 18 ci Osmanli padsahi ve 97 ci Islam xelifesidir Sultan oldugunu bildiren pasalara Allahu teala sultan qardasimizin omrunu uzun etsin Bize sultanliq lazim deyil Sultan qardasimizin omrune duaciyiq dedi Ancaq anasi ve dovlet adamlarinin tekidi ile boyuk qardasi Sultan IV Muradin cesedini gordukden sonra taxt otagina kecdi Elhemdulillah Ya Rebbim Menim kimi zeif bir qulunu bu meqame layiq gordun Seltenet gunlerimde milletimi xos hal et ve bir birimizden memnun et Men Sultan Ibrahim xan Merhemetli comerd ve lutifkar olub ehaliye ihsanlar edeceyime bu dovleti edaletle idare edeceyime ve zulme esla el atmayacagima uca Rebbim onunde and icirem deye dua ederek 9 fevral 1640 tarixinde taxta oturdu Sahzadelik dovrunde sert bir saray heyati yasamis qardaslarinin olum sehnelerine sahid olmusdur Ibrahimosman ابراهيم اول18 ci Osmanli Sultani Padsah 9 fevral 1640 8 avqust 1648EvvelkiIV MuradSonrakiIV MehmedSexsi melumatlarDogum tarixi 5 noyabr 1615 1615 11 05 Dogum yeri KonstantinopolVefat tarixi 18 avqust 1648 1648 08 18 32 yasinda Vefat yeri KonstantinopolDefn yeri Sultan Ibrahim turbesiFealiyyeti suveren d Atasi I EhmedAnasi Kosem sultanHeyat yoldasi Huma Sah SultanUsaqlari IV Mehmed II Suleyman II Ehmed Govherxan Sultan Ummugulsum Sultan Sultan Ibrahimin qizi Atike Sultan Sultan Ibrahimin qizi Aise Sultan Sultan Ibrahimin qizi Fatma Sultan Sultan Ibrahimin qizi Beyhan SultanAilesi Osmanli xanedaniDini islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiSahzadelik illeri I Ehmedin taxta cixan 3 oglundan sonuncusu olaraq 4 noyabr 1615 tarixinde dunyaya gelmisdir Anasi Mahpeyker Kosem Sultandir Taxta cixanda 25 yasinda olan Sahzade Ibrahimin sahzadelik illeri Osmanli sarayinin en qarisiq donemi idi Atasinin genc yasda vefatindan sonra padsah olan emisi I Mustafanin eqlen zeif olmasi ile yaranan hakimiyyet boslugu boyuk qardasi II Osmanin taxtdan endirilerek facievi sekilde qetli diger qardasi IV Muradin sert ve qanli hakimiyyeti hele usaq yaslarinda olan Sahzade Ibrahimin eqli inkisafina pis tesir etmisdir Xususile IV Muradin selteneti doneminde ogey qardaslari Sahzade Beyazid ve Suleymanin bogularaq edami avqust 1632 ardindan ise dogma qardasi Sahzade Qasimin edam olunmasi 1637 sebebile olum qorxusu ile yasamisdir Ancaq IV Muradin sahzadelerinin usaq yaslarinda vefati ve padsahin olumcul xesteliye tutulmasi sebebile Sahzade Ibrahim sulalenin ve dovletin aqibeti ucun yegane umide cevrilmisdi IV Murad ise olum doseyinde iken sulalenin heyatda qalan yegane uzvu olan Sahzade Ibrahimin edami ile bagli Seyxulislam Zekeriyazade Yehya Efendiden fetva almis ancaq saray agalari ve valide Kosem Sultanin mudaxilesi ile bu edamin qarsisi alinmisdir Hetta bezi revayetlere gore IV Murad ozunden sonra taxta yaxin adami olan Mustafa Pasani bezilerine gore ise Krim xanini getirmek isteyirdi IV Muradin vefati ve Sahzade Ibrahimin culusu meselelerini deqiq olaraq eks etdiren Osmanli tarixcileri olum xeberini sedrezem Kemankes Qara Mustafa Pasanin verdiyini deyir Ancaq anasi ve dovlet adamlarinin tekidi ile boyuk qardasi Sultan IV Muradin cesedini gordukden sonra taxta culus etmis resmi culus merasimi ise 9 fevral 1640 tarixinde cume axsami gunu bas tutmusdur Seltenet illeri Sultan Ibrahimin 8 il davam eden selteneti boyuk qardasi IV Muradin hakimiyyeti ile muqayise de daha sakit kecmisdir Xususile seltenetinin ilk 4 ilinde Sedrezem Kemankes Qara Mustafa Pasanin olduqca sert ve tutumlu siyasetile sulh ve bolluq icinde kecmisdir Sultan Ibrahimin taxta cixdigi il Anadoluda Mirgunoglu hadisesi bas verdi IV Muradin Irevan seferi dovrunde Irevan qalasinin sahibi Emirgunoglu qala feth edildikden sonra bagislanmis ve Emirganda yasamagina icaze verilmisdi Emirgunoglu IV Muradin olumunden istifade ederek Anadoluda texribatlara basladi ve neticede I Ibrahim terefinden edam etdirildi Bu sebebden Sultan Ibrahim bezi tebeqelerde ozune dusmen qazandi Diger terefden Malta gemilerinin turk ticaret gemilerine hucum etmesinden qezeblenen sultan quldurlarin en boyuk siginacagi olan Krit adasini feth etmek ucun sefer elan etdi 20 iyun 1645 tarixinde Saqqiz adasindan denize acilan Osmanli donanmasi 17 iyun tarixinde Krit adasinin Hanya limanini feth etdi Bu isgal Avropada boyuk eks seda dogurdu Almaniya ve Italiya serheddine butun Avropa olkelerinden destek gonderildi Bu vaxt Hanya qalasina teyin olunan Deli Huseyn Pasa irelileyerek Resmo qalasini ele kecirdi 1647 ci ilde Qara Musa Pasanin olumu ile sedrezem olan Hezerpare Ehmed Pasanin diqqetsiz ve edaletsiz davranislari eleyhinde boyuk usyani ozu ile getirdi Bu vaxt hurufilerin Sultan Ibrahim eleyhine yaydiqlari bohtanlar da hedefine catmisdi Sonunda Hezerpare Ehmed Pasa eleyhine olaraq baslayan usyan Sultan Ibrahimin de taxtdan endirilmesiyle neticelendi Donemin guclu siyasi faktorlarindan biri olan Kosem Valide Sultanin da mesleheti ile usyancilar I Ibrahimin boyuk oglu IV Mehmedi taxta cixardi Usyancilar ve onlarin rehberleri olan Sofu Mehmed Pasa I Ibrahimi edam etdirdiler 18 avqust 1648 Devrilen sultan vaxtile emisi I Mustafanin defn edildiyi turbede defn olundu Sultan Ibrahim dovrunde dovletin daxili suverenliyi qorunub saxlanmis iqtisadi problemler oz hellini tapmis hetta xezine dolub dasmisdir MemarliqSultan Ibrahim dovrunde tikilen memarliq isleri Topqapi sarayinin icerisinde tikilen Sunnet Otagi Qemeriye Iftar yeri ve sarayin arxa terefinde deniz sahilinde tikilen Sebetciler Koskudur Bu donemde tikilen en onemli memari is Edirnede Tunca cayi uzerinde tikilen Sefersah korpusudur AilesiHeremxanasi Turhan Xedice Sultan Saliha Dilasub Sultan Xedice Muezzez Sultan Huma Sah Sultan Ayse Sultan eslen Krim tatarlarindandir Mahi enver Sultan eslen albandir Sahzade Osman ve Qaya Sultanin anasidir Sivekar Sultan Islami qebul etmis ermenilerdendir Leyla Sacbagli Sultan eslen Simali Qafqazdandir Oglan usaqlari IV Mehmed II Suleyman II Ehmed Sahzade Murad 22 mart 1643 16 yanvar 1644 Ayse Sultandan dogulma Sahzade Selim 19 mart 1644 oktyabr 1669 Leyla Sacbagli Sultandan dogulma Mezari Sultan Ibrahim turbesindedir Sahzade Osman Avqust 1644 1646 Mahi enver Sultandan dogulma Sahzade Beyazid 1 may 1646 avqust 1647 Sivekar Sultandan dogulma Sahzade Cahangir 14 dekabr 1646 1 dekabr 1648 Sivekar Sultandan dogulma Sahzade Orxan oktyabr 1648 yanvar 1650 Huma Sah Sultandan dogulma Qiz usaqlari Ummugulsum Sultan Atike Sultan Aise Sultan Govherxan Sultan Fatma Sultan Qaya Sultan d 1642 o Mahi enver Sultandan dogulma Beyhan SultanIstinadlarIbrahim Brockhauz Ensiklopediyasi alm Ibrahim Encyclopaedia Britannica ing http www islamansiklopedisi info dia ayrmetin php idno 210274 Voyages s 110 ondan naklen Zinkeisen IV 526 Vanel III 545Hemcinin baxinSultan Ibrahim turbesiXarici kecidlerIbrahim Osmanli imperiyasi Osmanli sulalesiDogum 5 noyabr 1615 Vefat 18 avqust 1648Hakimiyyet titullariSelefleri IV Murad Osmanli Imperiyasi دولت عالیه عثمانی Sultani 9 fevral 1640 8 avqust 1648 Xelefleri IV MehmedSunni Islam titullariSelefleri IV Murad Islam Xelifesi خلافة إسلامية Xelefleri IV Mehmed