Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Salehə Dilaşub Sultan (Serbiya – 3 yanvar 1690, Ədirnə Sarayı, Ədirnə, Osmanlı imperiyası) — 18-ci Osmanlı sultanı Sultan İbrahimin xanımı və II Süleymanın anası, Validə sultan.
| Salehə Dilaşub Sultan | |
|---|---|
| osman. آشوب سلطان | |
| 8 noyabr 1687 – 3 yanvar 1690 | |
| Əvvəlki | Turhan Sultan |
| Sonrakı | Əmətullah Gülnuş Sultan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 3 yanvar 1690 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | qul[d] |
| Uşağı | |
| Ailəsi | Osmanlı xanədanı |
Həyatı
Əsli və doğum tarixi bilinməsə də, serb əsilli olduğu və təxminən 1627-ci ildə dünyaya gəldiyi güman edilir. Saraya necə alındığı bilinməsə də, Sultan İbrahimin taxta çıxdığı ilk günlərdə hərəminə alındığı ehtimal olunur. 15 aprel 1642-ci ildə yeganə övladı olan Şahzadə Süleymanın dünyaya gəlməsiylə Sultan İbrahimin ikinci hasəkisi oldu. Bu dövrdə 1300 axca günlük məvacib alan Dilaşub Sultana, bundan başqa Bolu sancağının da bütün gəlirləri hədiyyə edilmişdi. Bir çox tarixi mənbədə olduqca mülayim, gülərüz və sakit təbiətli olaraq xarakterizə olunur.
8 avqust 1648-ci ildə Sultan İbrahimin taxtdan endirilərək öldürülməsinin ardından onun Turhan Sultandan doğulan oğlu IV Mehmed taxta çıxarıldı. Ancaq yeni sultan hələ 7 yaşında idi və Validə sultan olan Turhan Sultan taxt naibəsi olmaq üçün çox təcrübəsiz idi. Bu səbəblə dövlət adamları və saray əyanları yeni sultanın nənəsi Mahpeykər Kösəm Sultanın taxt naibəliyinə gətirilməsini istədilər. "Valide-yi kəbir" ünvanıyla hakimiyyəti yenidən ələ alan Mahpeykər Kösəm Sultanın istəyilə, Sultan İbrahimin bütün hərəmi Köhnə saraya göndərilsə də, Şahzadə Süleymanın anası Dilaşub Sultan və Şahzadə Əhmədin anası Müəzzəz Sultan Topqapı sarayında övladlarıyla birlikdə qaldılar. Qaynanasının naibəliyi dönəmində Topqapıda nisbətən rahat həyat yaşayan Dilaşub Sultan, sarayda cərəyan edən Kösəm-Turhan sürtüşməsində qaynanasını dəstəklədi. Üstəlik, Sultan Mehmedlə aralarında cəmi 3 ay fərq olan yeganə övladı Şahzadə Süleyman Mahpeykər Kösəm Sultanın əlində Turhan Sultana qarşı ən böyük silah idi.
Nəhayət bu sürtüşmələrin sonunda Turhan Sultanı aradan götürmək və hakimiyyəti tamamilə ələ almaq istəyən Mahpeykər Kösəm Sultanın hazırladığı plana görə Halvaçıbaşı Üveys Əfəndi Sultan Mehmedə zəhərli şərbət içirtməli və yerinə Dilaşub Sultanın oğlu Şahzadə Süleyman gətirilməli idi. Şübhəsiz ki, bunda Dilaşub Sultanın üzüyola, mülayim xarakteri və Mahpeykər Kösəm Sultanın onu daha rahat idarə edə biləcəyi düşüncəsinin də rolu böyük idi. Ancaq hərəm xidmətçilərindən birinin bunu Validə Turhan Sultana xəbər verməsi bütün planları alt-üst etdi. Dərhal tədbir görən Validə Turhan Sultan başda Darüssəadə ağası Süleyman ağa və digər hərəm ağalarının dəstəyilə Mahpeykər Kösəm Sultanın yaşadığı hərəm dairəsinə basqın tərtiblədi və basqın nəticəsində qaynanasını boğduraraq qətlə yetirdi (2 sentyabr 1651). Beləliklə, saraydakı ən güclü dəstəkçisini itirən Dilaşub Sultanın bu hadisədə nə dərəcədə rolu olduğu bilinmir. Üstəlik, bu kimi hadisənin təkrarlanmaması adına Validə Turhan Sultanın istəyilə Şahzadə Süleyman və Şahzadə Əhməd sarayın Şimşirlik bölümünə həbs olundular. Anaları Dilaşub Sultan və Müəzzəz Sultan isə Köhnə saraya sürgün edildilər. 36 il boyunca Köhnə sarayda sürgün həyatı yaşayan Dilaşub Sultan bu dövrdə oğlunu yalnız ildə iki dəfə - Ramazan və Qurban bayramları ərəfəsində görə bildi.
Nəhayət, 8 noyabr 1687-ci ildə Sultan Mehmedin taxtdan endirilməsinin ardından yaşca ən böyük şahzadə olan Şahzadə Süleyman taxta çıxarıldı. İlk iş olaraq o əsnada Köhnə sarayda olan anası Dilaşub Sultanın Topqapıya gətirilməsi oldu. Ertəsi gün keçirilən Validə Sultan alayı ilə Topqapı sarayına gətirilən Dilaşub Sultan rəsmən Validə sultan elan edildi və oğlu tərəfindən dəyərli hədiyyələrlə mükafatlandırıldı.
Validə sultanlıq dövründə dövlət işlərindən uzaq qalmağa çalışan Dilaşub Sultan 1688-ci ilin yayında oğlu Sultan Süleymanla birlikdə Ədirnəyə səyahət etdi və hər ikisi də ölümünədək burada yaşadılar. Bu dövrdəki fəaliyyətləriylə bağlı yetərli məlumat olmayan Dilaşub Sultan 3 yanvar 1690-cı ildə Ədirnə sarayında vəfat etdi. Cənazəsi İstanbula gətirilərək Sultan Süleyman türbəsinə dəfn olundu.
Mənbə
- Thys-Şenocak, Lucienne (2006). Ottoman Women Builders: The Architectural Patronage of Hadice Turhan Sultan. Ashgate. p. 89.
- Akalin, Esin (October 11, 2016). Staging the Ottoman Turk: British Drama, 1656Ð1792. Columbia University Press. p. 225.
- Sakaoğlu, Necdet (2008). Bu Mülkün Kadın Sultanları: Vâlide Sultanlar, Hâtunlar, Hasekiler, Kandınefendiler, Sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık.
İstinadlar
- Uluçay, M. Çağatay (2011). Padişahların kadınları ve kızları. Ötüken.
- Peirce, Leslie (1993). The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. Oxford University Press. p. 108.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Salehe Dilasub Sultan Serbiya 3 yanvar 1690 Edirne Sarayi Edirne Osmanli imperiyasi 18 ci Osmanli sultani Sultan Ibrahimin xanimi ve II Suleymanin anasi Valide sultan Salehe Dilasub Sultanosman آشوب سلطانValide sultan8 noyabr 1687 3 yanvar 1690EvvelkiTurhan SultanSonrakiEmetullah Gulnus SultanSexsi melumatlarDogum yeri SerbiyaVefat tarixi 3 yanvar 1690 1690 01 03 Vefat yeri Edirne Sarayi Edirne Osmanli imperiyasiDefn yeri Sultan Suleyman turbesiFealiyyeti qul d Usagi II SuleymanAilesi Osmanli xanedaniHeyatiEsli ve dogum tarixi bilinmese de serb esilli oldugu ve texminen 1627 ci ilde dunyaya geldiyi guman edilir Saraya nece alindigi bilinmese de Sultan Ibrahimin taxta cixdigi ilk gunlerde heremine alindigi ehtimal olunur 15 aprel 1642 ci ilde yegane ovladi olan Sahzade Suleymanin dunyaya gelmesiyle Sultan Ibrahimin ikinci hasekisi oldu Bu dovrde 1300 axca gunluk mevacib alan Dilasub Sultana bundan basqa Bolu sancaginin da butun gelirleri hediyye edilmisdi Bir cox tarixi menbede olduqca mulayim guleruz ve sakit tebietli olaraq xarakterize olunur 8 avqust 1648 ci ilde Sultan Ibrahimin taxtdan endirilerek oldurulmesinin ardindan onun Turhan Sultandan dogulan oglu IV Mehmed taxta cixarildi Ancaq yeni sultan hele 7 yasinda idi ve Valide sultan olan Turhan Sultan taxt naibesi olmaq ucun cox tecrubesiz idi Bu sebeble dovlet adamlari ve saray eyanlari yeni sultanin nenesi Mahpeyker Kosem Sultanin taxt naibeliyine getirilmesini istediler Valide yi kebir unvaniyla hakimiyyeti yeniden ele alan Mahpeyker Kosem Sultanin isteyile Sultan Ibrahimin butun heremi Kohne saraya gonderilse de Sahzade Suleymanin anasi Dilasub Sultan ve Sahzade Ehmedin anasi Muezzez Sultan Topqapi sarayinda ovladlariyla birlikde qaldilar Qaynanasinin naibeliyi doneminde Topqapida nisbeten rahat heyat yasayan Dilasub Sultan sarayda cereyan eden Kosem Turhan surtusmesinde qaynanasini destekledi Ustelik Sultan Mehmedle aralarinda cemi 3 ay ferq olan yegane ovladi Sahzade Suleyman Mahpeyker Kosem Sultanin elinde Turhan Sultana qarsi en boyuk silah idi Defn olundugu Sultan Suleyman turbesi Istanbul Nehayet bu surtusmelerin sonunda Turhan Sultani aradan goturmek ve hakimiyyeti tamamile ele almaq isteyen Mahpeyker Kosem Sultanin hazirladigi plana gore Halvacibasi Uveys Efendi Sultan Mehmede zeherli serbet icirtmeli ve yerine Dilasub Sultanin oglu Sahzade Suleyman getirilmeli idi Subhesiz ki bunda Dilasub Sultanin uzuyola mulayim xarakteri ve Mahpeyker Kosem Sultanin onu daha rahat idare ede bileceyi dusuncesinin de rolu boyuk idi Ancaq herem xidmetcilerinden birinin bunu Valide Turhan Sultana xeber vermesi butun planlari alt ust etdi Derhal tedbir goren Valide Turhan Sultan basda Darusseade agasi Suleyman aga ve diger herem agalarinin desteyile Mahpeyker Kosem Sultanin yasadigi herem dairesine basqin tertibledi ve basqin neticesinde qaynanasini bogduraraq qetle yetirdi 2 sentyabr 1651 Belelikle saraydaki en guclu destekcisini itiren Dilasub Sultanin bu hadisede ne derecede rolu oldugu bilinmir Ustelik bu kimi hadisenin tekrarlanmamasi adina Valide Turhan Sultanin isteyile Sahzade Suleyman ve Sahzade Ehmed sarayin Simsirlik bolumune hebs olundular Analari Dilasub Sultan ve Muezzez Sultan ise Kohne saraya surgun edildiler 36 il boyunca Kohne sarayda surgun heyati yasayan Dilasub Sultan bu dovrde oglunu yalniz ilde iki defe Ramazan ve Qurban bayramlari erefesinde gore bildi Nehayet 8 noyabr 1687 ci ilde Sultan Mehmedin taxtdan endirilmesinin ardindan yasca en boyuk sahzade olan Sahzade Suleyman taxta cixarildi Ilk is olaraq o esnada Kohne sarayda olan anasi Dilasub Sultanin Topqapiya getirilmesi oldu Ertesi gun kecirilen Valide Sultan alayi ile Topqapi sarayina getirilen Dilasub Sultan resmen Valide sultan elan edildi ve oglu terefinden deyerli hediyyelerle mukafatlandirildi Valide sultanliq dovrunde dovlet islerinden uzaq qalmaga calisan Dilasub Sultan 1688 ci ilin yayinda oglu Sultan Suleymanla birlikde Edirneye seyahet etdi ve her ikisi de olumunedek burada yasadilar Bu dovrdeki fealiyyetleriyle bagli yeterli melumat olmayan Dilasub Sultan 3 yanvar 1690 ci ilde Edirne sarayinda vefat etdi Cenazesi Istanbula getirilerek Sultan Suleyman turbesine defn olundu MenbeThys Senocak Lucienne 2006 Ottoman Women Builders The Architectural Patronage of Hadice Turhan Sultan Ashgate p 89 ISBN 978 0 754 63310 5 Akalin Esin October 11 2016 Staging the Ottoman Turk British Drama 1656D1792 Columbia University Press p 225 ISBN 978 3 838 26919 1 Sakaoglu Necdet 2008 Bu Mulkun Kadin Sultanlari Valide Sultanlar Hatunlar Hasekiler Kandinefendiler Sultanefendiler Oglak Yayincilik ISBN 978 6 051 71079 2IstinadlarUlucay M Cagatay 2011 Padisahlarin kadinlari ve kizlari Otuken ISBN 978 9 754 37840 5 Peirce Leslie 1993 The Imperial Harem Women and Sovereignty in the Ottoman Empire Oxford University Press p 108 ISBN 0 19 508677 5Hemcinin baxValide sultanlar