Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qara bəy Qarabəyov və ya Qarabəyli (14 yanvar 1874 və ya 1874, Şiştəpə, Yelizavetpol qəzası – 27 sentyabr 1953 və ya 1953, Səmərqənd) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü, İttihad Partiyasının və İttihad fraksiyasının sədri, ictimai xadim, həkim
| Qara bəy Qarabəyov | |
|---|---|
 | |
| 7 dekabr 1918 – 27 aprel 1920 | |
| Fraksiya | İttihad fraksiyası |
İttihad Partiyasının sədri | |
| 14 aprel 1919 – 28 aprel 1920 | |
| Əvvəlki | məlumat yoxdur |
| Sonrakı | partiya ləğv olundu |
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentində İttihad fraksiyasının sədri | |
| 7 dekabr 1918 – 27 aprel 1920 | |
| 22 sentyabr 1918 – 27 aprel 1920 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis olundu |
| Sonrakı | vəzifə ləğv olundu |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 14 yanvar 1874 və ya 1874 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 27 sentyabr 1953 və ya 1953 |
| Vəfat yeri | |
| Partiya | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Qara bəy Qarabəyov 1873-cü ilin yanvar ayının 14-də Yelizavetpol quberniyasının Yuxarı Ayıblı (indiki Şiştəpə)) kəndində İsmayıl ağa ilə Şeyda xanımın ailəsində anadan olmuşdur. Şəmkir alman-rus liseyini, daha sonra Tiflis klassik gimnaziyasını bitirmişdir. 1892-ci ildə Moskva Universitetinin Tibb fakültəsinə daxil olmuşdur. O, təhsilini H. Z. Tağıyevin hesabına alırdı. 1896-cı ildə "inqilabi" fəaliyyətinə görə bir il həbs cəzasına məhkum edilib, həbsdən sonra təhsilini Yuryev (Tartu) Universitetinin tibb fakültəsində davam etdirmişdir.
1899-cu ildə universiteti bitirdikdən sonra iki il Moskvada işləyib. 1901-ci ildə Bakıya qayıtdıqdan sonra şəhərdə ilk dəfə olaraq zöhrəvi xəstəliklərin müalicəsi üzrə kabinet açıb.
Repressiya
Aprel işğalından sonra Qara bəy Qarabəyli həbs edilərək Arxangelskdəki Solovki həbs düşərgəsinə göndərilib. Nəriman Nərimanovun xahişindən sonra Vladimir Leninin müdaxiləsi nəticəsində 1923-cü ildə həbsdən azad edilir. Moskvaya köçərək Rusiya fövqaladə komissarlığının xəstəxanasında həkim işləyib, Kreml xəstəxanasına rəhbərlik etmişdir.
Mühacirət
1924-cü ildə Qazaxıstana köçərək burada ilk mamalıq texnikumunun əsasını qoyur. 1933-cü ildə Səmərqənd xəstəxanasında baş həkimin müavini işləyib. 1934-də gizli olaraq Bakıya gəlmişdir. Burada bir erməni döydüyü üçün həbs edilib, həbsdən buraxılaraq Səmərqəndə göndərilib. 1936-cı ildə Səmərqənddə vərəm sanatoriyasının baş həkimi işləyib. Pantürkist, panislamist iddiaları ilə həbs edilərək 10 il müddətinə sürgün olunub. 1947-ci ildə Bakıya qayıtdıqdan sonra burada iş və qeydiyyat problemləri ilə üzləşdikdən sonra yenidən Səmərqəndə gedib.
Qara bəy Qarabəyov 1953-cü ildə Səmərqənddə vəfat etmişdir.
Ölümündən 13 il sonra, 1966-cı ildə Qara bəy Qarabəyov rəsmi bəraət alıb.
Siyasi-ictimai fəaliyyəti
Çar Rusiyası dövrü
Qara bəy İttifaqi-Müslimin üzvü, Difai Partiyasının rəhbərlərindən olub. Həmin dövrdən publisist fəaliyyətinə başlayıb. "Həyat", "İrşad", "Kaspi" və s. kimi nəşrlərlə əməkdaşlıq edib. 1906-cı ildə İrana mühacirət edərək inqilabi fəaliyyətini davam etdirmişdir.
Qara bəy 1906-cı ilin fevral ayının 20-də Tiflisdə Qafqaz canişini Vorontsov-Daşkovun təşəbbüsü ilə Yaşıl zal adlı Hümayun salonda başlanan erməni-müsəlman danışıqlarında Əhməd bəy Ağayev, İsrafil Hacıyev, Əlimərdan bəy Topçubaşov, Məmməd Vəkilov, podpolkovnik İbrahim ağa Vəkilov, Ələkbər bəy Xasməmmədov, Adil xan Ziyadxanov və s. şəxslərlə bərabər Qafqazın türk əhalisini təmsil etmişdir.
1908-ci ildə İstanbula gələrərək burada "Səadət" adlı təşkilat yaradır. Həmin il hakimiyyətə gələn "Gənc türklər" Qarabəyliyə vəzifə təklif etsələr də o bundan imtina etmişdir.[] 1911-ci ildə Bakıya gələrək həkimlik və publisistik fəaliyyətini davam etdirib. "Haqq yolu" adlı jurnal buraxır. O, həmçinin Azərbaycanda ilk ikicildlik türk-rus lüğətini nəşr etdirmişdir.
Keçid dövrü
Fevral inqilabından sonra Bakıya qayıdan Qarabəyov "Kaspi" və "" qəzetlərinin baş redaktoru olub. Bu dövrdə o, Hümmət Partiyasının yaradılmasında iştirak etmişdir. Qara bəy Qarabəyov mart soyqırımından sonra Bakını tərk edərək Dağıstana getmişdir.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrü
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinə keçirilən əlavə seçkilərdə Qara bəy Qarabəyov Bakı Şəhər İdarəsi kvotasından parlament üzvü seçilmişdir. İttihad Partiyası rəhbərliyinin xahişi ilə bu partiyaya daxil olmuş və parlamentdə eyni adlı fraksiyaya rəhbərlik etmişdir. Parlamentin 15 dekabr 1918 tarixli sayca üçüncü iclasında üzvlüyünün təsdiqi üçün etibarnamə komissiyası sənədlərində problem olmadığını elan etmişdir. Daha sonra üzvlüyünün təsdiqi səsə qoyularaq yekdilliklə qəbul edilmişdir.
1918-ci ildə Bakı Şəhər Dumasının 36 üzvü tərəfindən Duma əvəzinə işə düşəcək Bakı Şəhər İctimai Özünüidarəsinin 46 yeni üzvü seçilmiş bütün 80 üzvün siyahısı 22 sentyabr 1918-ci ildə hökumət tərəfindən təsdiqlənmişdi. Yeni seçilən üzvlər arasında Qara bəy Qarabəyov da var idi.
Ana müxalifət partiyası və təşkilatlanmış güclü partiyalardan hesab olunan İttihad Partiyasının sədri olan Qara bəy Qarabəyov müxtəlif qəzaları, bölgələri və kəndləri gəzir, oralarda nitqlər söyləyəyib və yerli əhalinin şikayətlərini dinləmişdir.
Parlamentdə
Qara bəy Qarabəyov parlamentdə sağçı, islamçı olan İttihad fraksiyasına rəhbərlik etmişdir. Fəaliyyəti boyunca qanun layihəsi, müdafiə, mərkəzi seçki, nizamnamə daimi komissiyalarının, həmçinin xaricə göndəriləcək tələbələri seçmək üçün xüsusi komissiyanın və Qarabağ hadisələrini təhqiq edən komissiyanın da üzvü olmuşdur.
Partiya fəaliyyəti
1919-cu ilin aprel ayının 10-da İttihad Partiyasının I qurultayı keçirilmişdir. Bakı Şəhər İdarəsinin binasında keçirilən qurultayı Qara bəy Qarabəyov açmışdır. Qurultayda 22 nəfərdən ibarət Mərkəzi Komitə üzvləri seçilmişdir. Aprel ayının 14-də yeni təşkil olunan Mərkəzi Komitənin plenar iclası keçirilmişdir. İclasda 11 nəfərdən ibarət İcraiyyə Komitəsi yaradılmışdır. Bu heyəti keçmiş müvəqqəti Mərkəzi Komitəsinin üzvlərindən Qara bəy Qarabəyov, Sultan Məcid Qənizadə və Qazı Əhməd bəy Məhəmmədbəyov daxil idi. İclasda gizli səs vermə keçirilmiş və Qara bəy Qarabəyov partiyanın sədri, Sultan Məcid Qənizadə və Qazı Əhməd bəy Məhəmmədbəyov sədr müavinləri və Hacı ağa Babayev isə xəzinədar seçilmişdir.
1920-ci ilin yanvar ayının 25-də saat 1-də Bakı İctimai Məclisinin zalında İttihad Partiyasının II Qurultayı keçirilmişdir. Qurultayda Rəyasət Heyətinin üzvü olaraq Qara bəy Qarabəyov sədr seçilmişdir. 1920-ci ilin yanvarından İttihadın II Qurultayının qərarına əsasən, partiyanın sədri Qara bəy Qarabəyli İttihad qəzetinə rəhbərlik etməyə başladı.
Ailəsi
1901-ci ildə xeyriyyəçi Nabat Aşurbəyovanın nəvəsi Məsumə xanımla evlənmişdir. Cütlüyün Tamara, Reyhanat, Arfa adlı üç qız övladları olmuşdur.
- Dayısı Lütvəli bəy Zülqədərov — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Göyçay qəzasının rəisi, Gəncə üsyanının iştirakçısı.
- Dayısı Allahyar bəy Zülqədərov — ictimai-siyasi xadim, Şəmkir qəzasının rəisi, Gəncə Şəhər Dumasının üzvü.
- Həyat yoldaşı Məsumə xanım Aşurbəyova — Qara bəy Qarabəyova 1966-cı ildə ölümündən sonra bəraətin verilməsiylə Bakıya qayıtmışdır. 1974-cü ildə vəfat edib.
Mənbə
Ədəbiyyat
- Zaqafqaziya Seyminin müsəlman fraksiyası və Azərbaycan Milli Şurası iclaslarının protokolları 1918-ci il (PDF). Bakı: Adiloğlu. 2006. səh. 216.
- Oqtay Əsədov, Rafael Cəbrayılov. Azərbaycan Respublikasının Parlamenti (PDF). Bakı. 2008.
- Yaqub Mahmudov. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası (PDF). 1 (Lider nəşriyyatı). Bakı. 2004. səh. 440. ISBN .
- Yaqub Mahmudov. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası (PDF). 2 (Lider nəşriyyatı). Bakı. 2004. səh. 472. ISBN .
- Nəsiman Yaqublu. Cümhuriyyət qurucuları (PDF). Bakı: “NURLAR” Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi. 2018. səh. 504.
- Altay Göyüşov. Azərbaycanda ittihadçılıq. Bakı. 1997.
- Lətif Şüküroğlu. Cümhuriyyət hökuməti repressiya məngənəsində. 2. Bakı. 2000.
- Solmaz Rüstəmova-Tohidi. Azərbaycan dövrü mətbuatı. Bakı. 1993.
- Mustafayev Q. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda İslam ideologiyası və onun tənqidi. 2. Bakı. 1973.
- Азербайджанская Демократическая Республика: 1918–1920: законодательные акты. Azərbaycan Nəşriyyatı. 1998. 560.
İstinadlar
- Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов - жертв политического террора в советский период (1917-1991) (rus.). СПб: Петербургское Востоковедение, 2013. 496 с. — (Социальная история отечественной науки о Востоке)
- . 2019-01-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-15.
- Qara bəy Qarabəyli // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II cild. Bakı: "Lider". 2005. 472. ISBN .
- "Şiştəpə həqiqətləri", Məhərrəm Şəmkirli, yenixəbər.org — 04.03.2019 — http://yenixeber.org/edebiyyat/69641-sstepe-heqqetler.html 2019-04-30 at the Wayback Machine
- "Sürgün həyatı yaşayan ziyalı", Rəhman Salmanlı, Azərbaycan.-2017.-16 mart.-№ 58.-S.7. — http://www.elibrary.az/docs/QAZET/qzt2017_1003.htm 2019-04-30 at the Wayback Machine
- "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920), Parlament (Stenoqrafik hesabatlar). I kitab" (PDF). 2018-02-19 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2021-08-01.
- Qanunverici aktlar, 1998. səh. 677
- "Qarabəy Qarabəyov". 2019-01-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-15.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qara bey Qarabeyov ve ya Qarabeyli 14 yanvar 1874 ve ya 1874 Sistepe Yelizavetpol qezasi 27 sentyabr 1953 ve ya 1953 Semerqend Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinin uzvu Ittihad Partiyasinin ve Ittihad fraksiyasinin sedri ictimai xadim hekimQara bey QarabeyovAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinin uzvu7 dekabr 1918 27 aprel 1920FraksiyaIttihad fraksiyasiIttihad Partiyasinin sedri14 aprel 1919 28 aprel 1920Evvelkimelumat yoxdurSonrakipartiya legv olunduAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinde Ittihad fraksiyasinin sedri7 dekabr 1918 27 aprel 1920Baki Seher Ictimai Ozunuidaresinin uzvu22 sentyabr 1918 27 aprel 1920Evvelkivezife tesis olunduSonrakivezife legv olunduSexsi melumatlarDogum tarixi 14 yanvar 1874 1874 01 14 ve ya 1874Dogum yeri Sistepe Yelizavetpol qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 27 sentyabr 1953 1953 09 27 ve ya 1953Vefat yeri Semerqend Semerqend vilayeti Ozbekistan SSR SSRIPartiya Ittihad Partiyasi Hummet Partiyasi Difai PartiyasiTehsili Moskva Dovlet UniversitetiFealiyyeti siyasetci Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiQara bey Qarabeyov Isa bey Hacinski ve Eli bey Asurbeyov Qara bey Qarabeyov 1873 cu ilin yanvar ayinin 14 de Yelizavetpol quberniyasinin Yuxari Ayibli indiki Sistepe kendinde Ismayil aga ile Seyda xanimin ailesinde anadan olmusdur Semkir alman rus liseyini daha sonra Tiflis klassik gimnaziyasini bitirmisdir 1892 ci ilde Moskva Universitetinin Tibb fakultesine daxil olmusdur O tehsilini H Z Tagiyevin hesabina alirdi 1896 ci ilde inqilabi fealiyyetine gore bir il hebs cezasina mehkum edilib hebsden sonra tehsilini Yuryev Tartu Universitetinin tibb fakultesinde davam etdirmisdir 1899 cu ilde universiteti bitirdikden sonra iki il Moskvada isleyib 1901 ci ilde Bakiya qayitdiqdan sonra seherde ilk defe olaraq zohrevi xesteliklerin mualicesi uzre kabinet acib Repressiya Aprel isgalindan sonra Qara bey Qarabeyli hebs edilerek Arxangelskdeki Solovki hebs dusergesine gonderilib Neriman Nerimanovun xahisinden sonra Vladimir Leninin mudaxilesi neticesinde 1923 cu ilde hebsden azad edilir Moskvaya kocerek Rusiya fovqalade komissarliginin xestexanasinda hekim isleyib Kreml xestexanasina rehberlik etmisdir Muhaciret 1924 cu ilde Qazaxistana kocerek burada ilk mamaliq texnikumunun esasini qoyur 1933 cu ilde Semerqend xestexanasinda bas hekimin muavini isleyib 1934 de gizli olaraq Bakiya gelmisdir Burada bir ermeni doyduyu ucun hebs edilib hebsden buraxilaraq Semerqende gonderilib 1936 ci ilde Semerqendde verem sanatoriyasinin bas hekimi isleyib Panturkist panislamist iddialari ile hebs edilerek 10 il muddetine surgun olunub 1947 ci ilde Bakiya qayitdiqdan sonra burada is ve qeydiyyat problemleri ile uzlesdikden sonra yeniden Semerqende gedib Qara bey Qarabeyov 1953 cu ilde Semerqendde vefat etmisdir Olumunden 13 il sonra 1966 ci ilde Qara bey Qarabeyov resmi beraet alib Siyasi ictimai fealiyyetiCar Rusiyasi dovru Qara bey Ittifaqi Muslimin uzvu Difai Partiyasinin rehberlerinden olub Hemin dovrden publisist fealiyyetine baslayib Heyat Irsad Kaspi ve s kimi nesrlerle emekdasliq edib 1906 ci ilde Irana muhaciret ederek inqilabi fealiyyetini davam etdirmisdir Qara bey 1906 ci ilin fevral ayinin 20 de Tiflisde Qafqaz canisini Vorontsov Daskovun tesebbusu ile Yasil zal adli Humayun salonda baslanan ermeni muselman danisiqlarinda Ehmed bey Agayev Israfil Haciyev Elimerdan bey Topcubasov Memmed Vekilov podpolkovnik Ibrahim aga Vekilov Elekber bey Xasmemmedov Adil xan Ziyadxanov ve s sexslerle beraber Qafqazin turk ehalisini temsil etmisdir 1908 ci ilde Istanbula gelererek burada Seadet adli teskilat yaradir Hemin il hakimiyyete gelen Genc turkler Qarabeyliye vezife teklif etseler de o bundan imtina etmisdir menbe gosterin 1911 ci ilde Bakiya gelerek hekimlik ve publisistik fealiyyetini davam etdirib Haqq yolu adli jurnal buraxir O hemcinin Azerbaycanda ilk ikicildlik turk rus lugetini nesr etdirmisdir Kecid dovru Fevral inqilabindan sonra Bakiya qayidan Qarabeyov Kaspi ve qezetlerinin bas redaktoru olub Bu dovrde o Hummet Partiyasinin yaradilmasinda istirak etmisdir Qara bey Qarabeyov mart soyqirimindan sonra Bakini terk ederek Dagistana getmisdir Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovru Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentine kecirilen elave seckilerde Qara bey Qarabeyov Baki Seher Idaresi kvotasindan parlament uzvu secilmisdir Ittihad Partiyasi rehberliyinin xahisi ile bu partiyaya daxil olmus ve parlamentde eyni adli fraksiyaya rehberlik etmisdir Parlamentin 15 dekabr 1918 tarixli sayca ucuncu iclasinda uzvluyunun tesdiqi ucun etibarname komissiyasi senedlerinde problem olmadigini elan etmisdir Daha sonra uzvluyunun tesdiqi sese qoyularaq yekdillikle qebul edilmisdir 1918 ci ilde Baki Seher Dumasinin 36 uzvu terefinden Duma evezine ise dusecek Baki Seher Ictimai Ozunuidaresinin 46 yeni uzvu secilmis butun 80 uzvun siyahisi 22 sentyabr 1918 ci ilde hokumet terefinden tesdiqlenmisdi Yeni secilen uzvler arasinda Qara bey Qarabeyov da var idi Ana muxalifet partiyasi ve teskilatlanmis guclu partiyalardan hesab olunan Ittihad Partiyasinin sedri olan Qara bey Qarabeyov muxtelif qezalari bolgeleri ve kendleri gezir oralarda nitqler soyleyeyib ve yerli ehalinin sikayetlerini dinlemisdir Parlamentde Qara bey Qarabeyov ailesiyle Qara bey Qarabeyov parlamentde sagci islamci olan Ittihad fraksiyasina rehberlik etmisdir Fealiyyeti boyunca qanun layihesi mudafie merkezi secki nizamname daimi komissiyalarinin hemcinin xarice gonderilecek telebeleri secmek ucun xususi komissiyanin ve Qarabag hadiselerini tehqiq eden komissiyanin da uzvu olmusdur Partiya fealiyyeti 1919 cu ilin aprel ayinin 10 da Ittihad Partiyasinin I qurultayi kecirilmisdir Baki Seher Idaresinin binasinda kecirilen qurultayi Qara bey Qarabeyov acmisdir Qurultayda 22 neferden ibaret Merkezi Komite uzvleri secilmisdir Aprel ayinin 14 de yeni teskil olunan Merkezi Komitenin plenar iclasi kecirilmisdir Iclasda 11 neferden ibaret Icraiyye Komitesi yaradilmisdir Bu heyeti kecmis muveqqeti Merkezi Komitesinin uzvlerinden Qara bey Qarabeyov Sultan Mecid Qenizade ve Qazi Ehmed bey Mehemmedbeyov daxil idi Iclasda gizli ses verme kecirilmis ve Qara bey Qarabeyov partiyanin sedri Sultan Mecid Qenizade ve Qazi Ehmed bey Mehemmedbeyov sedr muavinleri ve Haci aga Babayev ise xezinedar secilmisdir 1920 ci ilin yanvar ayinin 25 de saat 1 de Baki Ictimai Meclisinin zalinda Ittihad Partiyasinin II Qurultayi kecirilmisdir Qurultayda Reyaset Heyetinin uzvu olaraq Qara bey Qarabeyov sedr secilmisdir 1920 ci ilin yanvarindan Ittihadin II Qurultayinin qerarina esasen partiyanin sedri Qara bey Qarabeyli Ittihad qezetine rehberlik etmeye basladi Ailesi1901 ci ilde xeyriyyeci Nabat Asurbeyovanin nevesi Mesume xanimla evlenmisdir Cutluyun Tamara Reyhanat Arfa adli uc qiz ovladlari olmusdur Dayisi Lutveli bey Zulqederov Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde Goycay qezasinin reisi Gence usyaninin istirakcisi Dayisi Allahyar bey Zulqederov ictimai siyasi xadim Semkir qezasinin reisi Gence Seher Dumasinin uzvu Heyat yoldasi Mesume xanim Asurbeyova Qara bey Qarabeyova 1966 ci ilde olumunden sonra beraetin verilmesiyle Bakiya qayitmisdir 1974 cu ilde vefat edib MenbeEdebiyyat Zaqafqaziya Seyminin muselman fraksiyasi ve Azerbaycan Milli Surasi iclaslarinin protokollari 1918 ci il PDF Baki Adiloglu 2006 seh 216 Oqtay Esedov Rafael Cebrayilov Azerbaycan Respublikasinin Parlamenti PDF Baki 2008 Yaqub Mahmudov Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi PDF 1 Lider nesriyyati Baki 2004 seh 440 ISBN 9952 417 14 2 Yaqub Mahmudov Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi PDF 2 Lider nesriyyati Baki 2004 seh 472 ISBN 9952 417 44 4 Nesiman Yaqublu Cumhuriyyet quruculari PDF Baki NURLAR Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2018 seh 504 Altay Goyusov Azerbaycanda ittihadciliq Baki 1997 Letif Sukuroglu Cumhuriyyet hokumeti repressiya mengenesinde 2 Baki 2000 Solmaz Rustemova Tohidi Azerbaycan dovru metbuati Baki 1993 Mustafayev Q XX esrin evvellerinde Azerbaycanda Islam ideologiyasi ve onun tenqidi 2 Baki 1973 Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 zakonodatelnye akty Azerbaycan Nesriyyati 1998 560 Istinadlar Lyudi i sudby Biobibliograficheskij slovar vostokovedov zhertv politicheskogo terrora v sovetskij period 1917 1991 rus SPb Peterburgskoe Vostokovedenie 2013 496 s Socialnaya istoriya otechestvennoj nauki o Vostoke ISBN 978 5 85803 225 0 2019 01 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 01 15 Qara bey Qarabeyli Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II cild Baki Lider 2005 472 ISBN 9952 417 44 4 Sistepe heqiqetleri Meherrem Semkirli yenixeber org 04 03 2019 http yenixeber org edebiyyat 69641 sstepe heqqetler html 2019 04 30 at the Wayback Machine Surgun heyati yasayan ziyali Rehman Salmanli Azerbaycan 2017 16 mart 58 S 7 http www elibrary az docs QAZET qzt2017 1003 htm 2019 04 30 at the Wayback Machine Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti 1918 1920 Parlament Stenoqrafik hesabatlar I kitab PDF 2018 02 19 tarixinde PDF Istifade tarixi 2021 08 01 Qanunverici aktlar 1998 seh 677 Qarabey Qarabeyov 2019 01 01 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 15 Hemcinin baxIttihad Partiyasi