Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədə yalnız ilkin və ya onunla əlaqəli mənbələrdən istifadə olunur. Məlumatlar müstəqil ikinci mənbələrə əsaslanmalıdır, əks halda məqalənin neytrallığı və ya əhəmiyyəti ilə bağlı şübhələr yarana, bunun nəticəsində də silinə bilər. Məqaləyə istinad və mənbələr əlavə etməklə onu təkmilləşdirə bilərsiniz. |
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Nestorianlıq (Nəsturilik) - Tanrı təbiətinin İsaya onun doğulmasından sonra daxil olduğunu iddia edən və buna görə əsas kilsələr tərəfindən sayılan xristian təriqəti və cərəyanı.
| Erkən xristianlıq |
 |
| Yunandilli apologetika: Yustin • Tatian • Afinoqor • Teofil Latındilli apologetika: Minusius Feliks • Arnobius • Laktansius • Tertullian Qnostiklərə qarşı olanlar: |
Xristian ehkamlarının formalaşması Rəsmi kilsəyə qarşı duran təriqətlər: Rəsmi kilsə tərəfdarları: Atanasius • İoann Xrisostom • Saxta Dionisius Xristoloji mübahisələr səbəbilə ayrılan təriqətlər: |
Latın qərbində Kilsə Ataları Boesius • Kassiodor • Avqustin Avrelius |
Nestoriusun fəaliyyəti
428-ci ildə imperator II Feodosius (Theodosius) Konstantinopol arxiyepiskopu vəzifəsinə Nestoriusu dəvət etmişdir. O isə, bu vəzifəni tutan kimi, müxtəlif "hereslərə" qarşı mübarizəyə başlamışdır. Onun birinci rəqibləri, İsada insan ruhunun deyil, əvəzində İlahi Loqosun olduğunu iddia edən Laodikiyalı Apolinariosun ardıcılları olmuşdurlar. Bu fikirləri rədd edən Nestorius, Loqosun İsaya sonra daxil olmasını və onda insani təbiətin İlahi təbiətlə qarışmamasını iddia edirdi. Ancaq bu fikir etirazlarla qarşılanmışdı. Məsələ bundadır ki, o dövrdə Həzrət Məryəmə sitayiş etmə çox geniş yayılmışdı. Onu Tanrı anası adlandırırdılar. Nestoriusun isə fikirlərindən belə çıxırdı ki, Məryəm Tanrını deyil, adi insanı doğmuşdur. Tanrı isə sonra öz Sözünü ona daxil etdi. Buna etiraz edərək, Iskəndəriyyə yepiskopu Kiril Nestoriusa onun təlimini rədd edən məktub yazmışdır. Edited and translated by P.E.Pusey, Oxford, 1872.
Edited and translated by P.E.Pusey, Oxford, 1872. Ancaq buna məhəl qoymayan Nestorius 428-ci ildə öz fikirlərini Konstantinopolun Müqəddəs Sofiya kilsəsində açıq bəyan etmişdir. Bundan sonra o, ona qarşı olanları təqib etməyə başlamışdır. Buna cavab olaraq misirli rahiblər və ilahiyyatçılar onu "heresdə" (küfrdə) ittiham etmişdir.
Daha sonra, 430-cü ildə, Nestorius imperiyanın qərbində təqiblərə məruz qalmış qəbul etmiş, Konstantinopolda yerləşmişdir. Bu xəbəri alan Kiril, bu dəfə Roma papasına şikayət məktubu yazmışdır. Bundan sonra papa həmin ildə Romada Kilsə Məclisi yığıb, Nestoriusu pisləmişdi.
Bununla kifayətlənməyən Kiril, Nestoriusa daha bir məktub ünvanlamışdı. Bu məktubda o, Nestoriusun təliminini rədd edib, onu lənətlənmişdi (Kilsədən xaric elan etmişdi).
Efes kilsə məclisi
Bu mübahisələrə son qoymaq məqsədi ilə imperator II Feodosius daha bir Ekumenik Kilsə Məclisinin yığılması üçün sərəncam vermişdir. Bu Məclis 431-ci ildə Efes şəhərində yığılmışdı. Burada Kiril Nestoriusa qarşı çıxış edib, onun tutduğu vəzifəsindən azad olunduğunu elan etmişdi. Lakin orada Nestoriusa dəstək verən antioxiyalı ilahiyyatçılar yox idi. Onların nümayəndələri bir qədər gecikərək, öz Məclislərini keçirib, Kiril və onu dəstəkləyən Efes yepispiskopu Memnonu pislədilər, və onları tutduğu vəzifələrindən azad olunduğunu elan etdilər. Getdikcə vəziyyət gərginləşirdi və keşişlər arasında qarşıdurmalar və zorakılıqlar başlandı. Vəziyyəti ələ almaq üçün, məclisdə iştirak edən imperatorun əmri ilə şəhərə, təcili surətdə, qoşun daxil edilmişdi.
Bu hadisələr zamanı Nestorius həbs edilib Liviyaya sürgünə göndərilmişdir. Bundan sonra Efes Kilsə Məclisi öz işini davam etdi. Orada Kirilin mövqeyi dəstəkləndi və İsada həm İlahi, həm də insani mahiyyətin birləşməsi, onların vəhdət təşkil etməsi ideyası bəyənildi.
Bütün problemləri həll etmək və sakitliyə nail olmaq üçün, imperator Kirili və Memnonu da həps etmişdir, ancaq müəyyən vaxt keçdikdən sonra, onlar azad olundular.
Bütün səylərə baxmayaraq, ixtilaf həll edilməmiş qalırdı. Buna görə Kiril antioxiyalı ilahiyyatçılarla məktublaşmışdır və onları İsanın mahiyyəti haqqında ortaq və barışdırıcı fikrə dəvət etmişdi. Nəticədə antioxiyalılar barışdırıcı mövqe tutdular. Hər iki tərəf mövqelərini yumşaldaraq ortaq fikrə gəlmişdilər. Tərəflər belə qərara gəldilər ki, İsada İlahi və insani təbiət əvvəlcədən vardır, onlar vəhdət təşkil edir və Məryəm Tanrı anasıdır. Beləliklə antioxiyalıların bir hissəsi Efes Kilsə Məclisinin qərarı ilə razılaşdılar. Bu barədə 433-cü ildə Antioxiya sazişi (uniyası) imzalanmışdı.
Nestorianlığın təqib olunması
Ancaq Nestoriusun kifayət qədər çox tərəfdarları var idi. Onlar Efes kilsəsinin qərarlarını rədd etdilər. Buna görə Bizans imperiyasında onlara qarşı şiddətli təqiblər başlandı və onların çoxu İrana mühacirət edərək orada öz kilsələrini yaratmışdılar. Gələcəkdə onlar Asiyanın bir çox bölgələrində missioner fəaliyyəti ilə məşğul olmuşdular və kifayət qədər nüfuza malik idilər. Bu günə qədər onların kiçik saylı icmaları mövcuddur. Özəlliklə də nestorian kilsəsi sayılmaqdadır.
Mənbə
- Aydın Əlizadə[ölü keçid] (2007). Xristianlıq: tarix və fəlsəfə. Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar, s. 85-87. ISBN 5-87459-013-7[ölü keçid]. 2016 tarixində arxivləşdirilib. 2016-08-16 tarixində istifadə olunub.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə[ölü keçid] (2007). Xristianlıq: tarix və fəlsəfə. Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar, s. 85-87. ISBN 5-87459-013-7[ölü keçid]. 2016 tarixində arxivləşdirilib. 2016-08-16 tarixində istifadə olunub.
- "Unofficial Web Site of the "Church of the East"". Nestorian.org.
- Lieu, Sam; Parry, Ken. "Manichaean and (Nestorian) Christian Remains in Zayton (Quanzhou, South China)". Macquarie University.
- Dickens, Mark. . Oxus Communications. 1999. 2011-05-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-10.
- Голубцов Владимир. Наследники Ассирии в ХХв.[ölü keçid]
- Глава: Несторианство. 2011-05-20 at the Wayback Machine // Карташёв А. В. Вселенские соборы. — М.: Республика (издательство)|Республика, 1994. — 542с.
- Мервская метрополия 2007-09-30 at the Wayback Machine
- Л. Н. Гумилёв. Несторианство и Древняя Русь
- Несторианство и христологические споры 2009-03-26 at the Wayback Machine
- Ольга Мерёкина. Несторианство в Китае.
- Список статей Н. Н. Селезнёва по теме АЦВ — сайт РГГУ.
İstinadlar
- Eirini Artemi, Cyril of Alexandria's critique of the term THEOTOKOS by Nestorius Constantinople, Acta theol. vol.32 no.2 Bloemfontein Dec. 2012.
- "FIRST LETTER OF ST. CYRIL OF ALEXANDRIA TO NESTORIUS". 2021-09-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-11-10.
- "Cyril of Alexandria Second Letter to Nestorius". 2021-10-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-11-10.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede yalniz ilkin ve ya onunla elaqeli menbelerden istifade olunur Melumatlar musteqil ikinci menbelere esaslanmalidir eks halda meqalenin neytralligi ve ya ehemiyyeti ile bagli subheler yarana bunun neticesinde de siline biler Meqaleye etibarli istinad ve menbeler elave etmekle onu tekmillesdire bilersiniz Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Nestorianliq Nesturilik Tanri tebietinin Isaya onun dogulmasindan sonra daxil oldugunu iddia eden ve buna gore esas kilseler terefinden sayilan xristian teriqeti ve cereyani Erken xristianliqXristianligin yaranmasiPatristikaApologetika Yunandilli apologetika Yustin Tatian Afinoqor Teofil Latindilli apologetika Minusius Feliks Arnobius Laktansius Tertullian Qnostiklere qarsi olanlar Irineus Lionlu Ippolit Romali Iskenderiyye ilahiyyat mektebi Klement OrigenXristian ehkamlarinin formalasmasi Resmi kilseye qarsi duran teriqetler Arianliq Donatizm Resmi kilse terefdarlari Atanasius Ioann Xrisostom Saxta Dionisius Kappadokiyali kilse atalari Basil Qeyseriyyeli Qriqor Nazianzen Nissali Qriqori Xristoloji mubahiseler sebebile ayrilan teriqetler Nestorianliq Monofizitizm Monofelitlik Ikonomaxiya Ekumenik Kilse Meclisleri Latin qerbinde Kilse Atalari Boesius Kassiodor Avqustin Avrelius Iyeronim Stridonlu Ilarius PiktaviyaliXristian mistisizmi Xristian rahibliyi IsihazmSerq ve Qerb kilselerinin aralanmasiXristian simvolikasiNestoriusun fealiyyeti428 ci ilde imperator II Feodosius Theodosius Konstantinopol arxiyepiskopu vezifesine Nestoriusu devet etmisdir O ise bu vezifeni tutan kimi muxtelif hereslere qarsi mubarizeye baslamisdir Onun birinci reqibleri Isada insan ruhunun deyil evezinde Ilahi Loqosun oldugunu iddia eden Laodikiyali Apolinariosun ardicillari olmusdurlar Bu fikirleri redd eden Nestorius Loqosun Isaya sonra daxil olmasini ve onda insani tebietin Ilahi tebietle qarismamasini iddia edirdi Ancaq bu fikir etirazlarla qarsilanmisdi Mesele bundadir ki o dovrde Hezret Meryeme sitayis etme cox genis yayilmisdi Onu Tanri anasi adlandirirdilar Nestoriusun ise fikirlerinden bele cixirdi ki Meryem Tanrini deyil adi insani dogmusdur Tanri ise sonra oz Sozunu ona daxil etdi Buna etiraz ederek Iskenderiyye yepiskopu Kiril Nestoriusa onun telimini redd eden mektub yazmisdir Edited and translated by P E Pusey Oxford 1872 Edited and translated by P E Pusey Oxford 1872 Ancaq buna mehel qoymayan Nestorius 428 ci ilde oz fikirlerini Konstantinopolun Muqeddes Sofiya kilsesinde aciq beyan etmisdir Bundan sonra o ona qarsi olanlari teqib etmeye baslamisdir Buna cavab olaraq misirli rahibler ve ilahiyyatcilar onu heresde kufrde ittiham etmisdir Daha sonra 430 cu ilde Nestorius imperiyanin qerbinde teqiblere meruz qalmis qebul etmis Konstantinopolda yerlesmisdir Bu xeberi alan Kiril bu defe Roma papasina sikayet mektubu yazmisdir Bundan sonra papa hemin ilde Romada Kilse Meclisi yigib Nestoriusu pislemisdi Bununla kifayetlenmeyen Kiril Nestoriusa daha bir mektub unvanlamisdi Bu mektubda o Nestoriusun teliminini redd edib onu lenetlenmisdi Kilseden xaric elan etmisdi Efes kilse meclisiBu mubahiselere son qoymaq meqsedi ile imperator II Feodosius daha bir Ekumenik Kilse Meclisinin yigilmasi ucun serencam vermisdir Bu Meclis 431 ci ilde Efes seherinde yigilmisdi Burada Kiril Nestoriusa qarsi cixis edib onun tutdugu vezifesinden azad olundugunu elan etmisdi Lakin orada Nestoriusa destek veren antioxiyali ilahiyyatcilar yox idi Onlarin numayendeleri bir qeder gecikerek oz Meclislerini kecirib Kiril ve onu destekleyen Efes yepispiskopu Memnonu pislediler ve onlari tutdugu vezifelerinden azad olundugunu elan etdiler Getdikce veziyyet gerginlesirdi ve kesisler arasinda qarsidurmalar ve zorakiliqlar baslandi Veziyyeti ele almaq ucun meclisde istirak eden imperatorun emri ile sehere tecili suretde qosun daxil edilmisdi Bu hadiseler zamani Nestorius hebs edilib Liviyaya surgune gonderilmisdir Bundan sonra Efes Kilse Meclisi oz isini davam etdi Orada Kirilin movqeyi desteklendi ve Isada hem Ilahi hem de insani mahiyyetin birlesmesi onlarin vehdet teskil etmesi ideyasi beyenildi Butun problemleri hell etmek ve sakitliye nail olmaq ucun imperator Kirili ve Memnonu da heps etmisdir ancaq mueyyen vaxt kecdikden sonra onlar azad olundular Butun seylere baxmayaraq ixtilaf hell edilmemis qalirdi Buna gore Kiril antioxiyali ilahiyyatcilarla mektublasmisdir ve onlari Isanin mahiyyeti haqqinda ortaq ve barisdirici fikre devet etmisdi Neticede antioxiyalilar barisdirici movqe tutdular Her iki teref movqelerini yumsaldaraq ortaq fikre gelmisdiler Terefler bele qerara geldiler ki Isada Ilahi ve insani tebiet evvelceden vardir onlar vehdet teskil edir ve Meryem Tanri anasidir Belelikle antioxiyalilarin bir hissesi Efes Kilse Meclisinin qerari ile razilasdilar Bu barede 433 cu ilde Antioxiya sazisi uniyasi imzalanmisdi Nestorianligin teqib olunmasiAncaq Nestoriusun kifayet qeder cox terefdarlari var idi Onlar Efes kilsesinin qerarlarini redd etdiler Buna gore Bizans imperiyasinda onlara qarsi siddetli teqibler baslandi ve onlarin coxu Irana muhaciret ederek orada oz kilselerini yaratmisdilar Gelecekde onlar Asiyanin bir cox bolgelerinde missioner fealiyyeti ile mesgul olmusdular ve kifayet qeder nufuza malik idiler Bu gune qeder onlarin kicik sayli icmalari movcuddur Ozellikle de nestorian kilsesi sayilmaqdadir MenbeAydin Elizade olu kecid 2007 Xristianliq tarix ve felsefe Baki Ebilov Zeynalov ve qardaslar s 85 87 ISBN 5 87459 013 7 olu kecid 2016 tarixinde arxivlesdirilib 2016 08 16 tarixinde istifade olunub EdebiyyatAydin Elizade olu kecid 2007 Xristianliq tarix ve felsefe Baki Ebilov Zeynalov ve qardaslar s 85 87 ISBN 5 87459 013 7 olu kecid 2016 tarixinde arxivlesdirilib 2016 08 16 tarixinde istifade olunub Unofficial Web Site of the Church of the East Nestorian org Lieu Sam Parry Ken Manichaean and Nestorian Christian Remains in Zayton Quanzhou South China Macquarie University Dickens Mark Oxus Communications 1999 2011 05 14 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 11 10 Golubcov Vladimir Nasledniki Assirii v HHv olu kecid Glava Nestorianstvo 2011 05 20 at the Wayback Machine Kartashyov A V Vselenskie sobory M Respublika izdatelstvo Respublika 1994 542s Mervskaya metropoliya 2007 09 30 at the Wayback Machine L N Gumilyov Nestorianstvo i Drevnyaya Rus Nestorianstvo i hristologicheskie spory 2009 03 26 at the Wayback Machine Olga Meryokina Nestorianstvo v Kitae Spisok statej N N Seleznyova po teme ACV sajt RGGU IstinadlarEirini Artemi Cyril of Alexandria s critique of the term THEOTOKOS by Nestorius Constantinople Acta theol vol 32 no 2 Bloemfontein Dec 2012 FIRST LETTER OF ST CYRIL OF ALEXANDRIA TO NESTORIUS 2021 09 23 tarixinde Istifade tarixi 2014 11 10 Cyril of Alexandria Second Letter to Nestorius 2021 10 24 tarixinde Istifade tarixi 2014 11 10 Hemcinin baxXristologiya Arianliq Monofizitizm Monofelitlik Ikonomaxiya