Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Milli Faşist Partiyası (it. Partito Nazionale Fascista) — 1921-ci ildə Benito Mussolini tərəfindən yaradılmış, faşizm ideologiyasını reallaşdıran siyasi partiya. Bu partiyanın əsasını 1919-cu ildə Benito Mussolini tərəfindən yaradılan "Faşist mübarizə dəstələrinin ittifaqı" təşkil edib. Məhz bu təşkilat daha da formalaşdırılaraq 1921-ci ilin 9 noyabr tarixində Milli Faşist Partiyasına çevrilmişdi.
 | |
| Sədri | Benito Mussolini |
| Qurucu | Benito Mussolini |
| Lideri | Benito Mussolini |
| Quruluş tarixi | 9 noyabr, 1921-ci il |
| Dağılma tarixi | 27 iyul, 1943-cü il |
| Baş qərargah |  İtaliya, Roma. |
| İdeologiya | Faşizm |
| İdeoloji spektr | ifrat sağçılıq |
| Gənclər təşkilatı | Gioventù Italiana del Littorio |
| Üzv sayı | 6,000,000 (1939-cu ildə) |
| Şüar | İnan, itaət et, döyüş |
| Himn | Giovinezza |
| Mətbuat orqanı | Il Popolo d'Italia |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Milli Faşist Partiyası 1921-ci ildən etibarən parlamentdə təmsil olunmağa başlayıb. 1924-cü ildən bu partiya parlamentdə üstünlük qazanmışdı. 1928-ci ildə isə Milli Faşist Partiyası ölkənin yeganə qanuni partiyası elan olunmuşdu. Bu vəziyyət 1943-cü ilə kimi, Mussolini rejimi dağılana kimi davam etmişdi. Müasir dövrdə Milli Faşist Partiyasının yenidən yaradılması İtaliya Konstitusiyası tərəfindən qadağan olunub.
Tarix
İtaliya Birinci dünya müharibəsindən qalib dövlətlər sırasında çıxmışdı. Lakin ölkə xeyli zəifləmişdi. Çünki müharibəyə girərkən nəzərdə tutduqlarına nail olmamışdı. Müharibə başa çatdıqdan sonra ölkədə sosial ziddiyətlər daha da kəskinləşmişdi. Hakim dairələrin müəyyən hissəsi isə narazı xalqın çıxışlarının qarşını güc yolu ilə almaq təklifini irəli sürürdü. Bu məqsədlə xüsusi dəstələr yaradıldı. Bu dəstələrdən biri 1919-cu ildə Milan şəhərində Benito Mussolini tərəfindən yaradılmış "Faşist mübarizə dəstələrinin ittifaqı" idi. Bu təşkilatın bir çox şəhərlərdə yerli bölmələri yaradılmışdı. Belə bölmələrə faşio deyirdilər. Faşio sözünün italyanca mənası dəstə, birləşmə, qrup deməkdir. Təşkilatın proqramının əsasını üç başlıca ideya təşkil edirdi: əməkdaşlıq, onu təmin edən güclü dövlət hakimiyyəti, millətçilik ("Millər hər şeydən üstündür").
1921-ci ilin may ayında parlament seçkilərində Benito Mussolini Liberal partiyasının lideri Covanni Collittini dəstəkləyir. Covanni Coliitti həmin vaxt həm də İtaliyanın baş naziri idi. Məhz bu dəstək sayəsində yenidən qələbə çalan Liberallar öz arxaları ilə Mussolinini də çəkdilər. Belə ki, bu vaxt Mussolini başda olmaq 35 faşist deputatı da İtaliya parlamentində təmsil olunmaq hüququ qazandılar. Həmin ilin 9 noyabr tarixində "Faşist mübarizə dəstələrinin ittifaqı" adlı təşkilat rəsmi olaraq Milli Faşist Partiyasına çevrildi.
Bu vaxt ölkədə sağ və sol yönümlü partiyalar arasında gedən siyasi mübarizə bəzən silahlı toqquşmalara gətirib çıxarırdı. Faşistlərin anti-demokratik, terrorçu hərəkətlərinə qarşı 1921-ci ilin yayında İtaliyanın bir çox şəhərlərində "Xalq cəsurları" adlı təşkilatlar yaranmağa başladı. Bu təşkilatlar faşist dəstələrinə qarşı çıxır, zəhmətkeşlərin nümayiş və tətillərini onlardan müdafiə edirdilər.
1921-ci ilin avqustunda Milli Faşist Partiyası və İtaliya Sosialist Partiyasının rəhbərləri arasında "sakitləşdirmə paktı" imzalandı. Hər iki tərəf öz üzərinə bir-birinə münasibətdə düşmənçilik hərəkətlərindən çəkinmək öhdəliyini götürürdü. Bu səbəbdən İtaliyada anti-faşist birliyinin yaradılması ideyası baş tutmadı.
Ölkə əhalisinin böyük bir hissəsi İtaliyanın müharibə nəticəsində niyyətlərinə çatmamasından narazı idi. Buna görə də 1922-ci ilin oktyabr ayında Neapolda faşistlərin toplanışında Romaya yürüş elan olundu. Mussolini hökümətə başçılıq etmək üçün kral III Viktor Emmanuil tərəfindən Romaya dəvət edildi. O, öz silahdaşları ilə birgə qatarla Romaya gəldi. Beləliklə ölkədə qansız inqilab faşistlərin tam olaraq hakimiyyətə keçməsi ilə sona yetdi.
 Əlaqəli mövzular İstiqamətlər Doktrinalar Təşkilatlar Faşist liderlər Faşist dövlətlər |
Faşistlər hakimiyyətə gələn kimi Konstitusiya azadlıqlarını ləğv etməyə başladılar. 1922-ci ilin dekabr ayında Mussolini başda olmaqla "Böyük Faşist Şurasl" (BFŞ) yaradıldı. Bu şura, İtaliya faşist dairələrinin ali hakimiyyət orqanı idi. BFŞ qanunvericilik və icraedicilik funksiyalarını yerinə yetirirdi.
1923-cü ildə parlamentdə Açerbo qanunu qəbul olundu. Bu qanun seçki sistemini tamamilə dəyişdirdi. Açerbo qanununa görə seçkidə faizdən aslı olmayaraq hamıdan çox səs qazanan partiya avtomatik olaraq parlamentdə 66% yerin sahibi olurdu. 1924-cü ilin aprel ayında keçirilən seçkilərdə Milli Faşist Partiyası 63% səs toplayaraq parlamentdə olan yerlərin 66% göstəricisinə sahib oldu. 1924-cü ilin iyul ayında sosialist deputat Cakomo Matteotti faşist partiyasının gizli üzvləri tərəfindən oğurlanaraq qətlə yetirildi. Bu hadisə ölkədə dərhal böhran yaratdı. Xalq parlamenti baykot etməyə başlayaraq Mussolini rejiminin devrilməsini tələb etməyə başladı. 1925-ci ilin 3 yanvar tarixində Mussolini öz çıxışında hakimiyyətdə olan partiya əleyhinə çıxışlar edənlərə qarşı yeni sərt kursun icra ediləcəyini bildirdi. Bununla da XX əsrin 20-ci illərində İtaliyada avtoritar rejim yarandı. Bu sistemin əsas elementi birpartiyalı rejimə keçid idi. Partiya strukturları dövlət səlahiyyətləri qazandılar. Bu ilk olaraq partiyanın silahlı birləşməsinin səlahiyyətlərinin artması ilə nəticələndi. Belə ki, Milli Faşist Partiyasının rəsmi silahlı birləşməsi həm də rəsmi olaraq milli polis funksiyasını daşımağa başladı. 1922-ci ildə yaradılan Böyük Faşist Şurası 1928-ci ildə əldə etdiyi yeni səlahiyyətlər ilə dövlətin ən ali orqanına çevrildi. 1928-ci ildə Milli Faşist Partiyasından başqa digər partiyaların fəaliyyəti rəsmi olaraq qadağan olundu. Seçkilərdə ancaq Böyük Faşist Şurasının seçdiyi namizədlər iştirak edə bilərdilər.
1943-cü ildə müttəfiqlərin Siciliya adasına qoşun çıxartması İtaliyada olan faşist rejimi üçün həyəcan siqnalı oldu və onun gec-tez dağılacağının labüdlüyünü nümayiş etdirdi. Bu zaman böyük dairələrdə Mussolini rejimini devirmək üçün planlar cızılmağa başlandı. 24 iyuldan 25-nə keçən gecə BFŞ-nin əksər üzvləri Mussolininin hakimiyyətdən uzaqlaşması barədə qərar qəbul etdilər. Bununla da kralın əmri ilə Mussolini həbs edilir. Bu vaxt onu əvəz edən yeni baş nazir marşal Pietro Badoglio rəsmi olaraq Milli Faşist Partiyasının fəaliyyətini qadağan edir.
Mussolini 12 sentyabr 1943-cü ildə alman desant dəstələrinin köməyi ilə həbsdən azad olur. Dərhal Almaniyaya göndərilən Mussolini şəxsən Hitler ilə görüşür. Bundan sonra Hitler Mussolinini Almaniyanın İtaliyada işğal etdiyi ərazidə yaradılmış İtaliya Sosialist Respublikasının başçısı vəzifəsinə qoyur. Bu vaxt Milli Faşist Partiyası adını dəyişərək Respublika Faşist Partiyası adı ilə fəaliyyət göstərməyə başlayır. İtaliya Sosialist Respublikasının ömrü az olur. 1945-ci ilin 25 aprel tarixində bu dövlət süquta uğrayır. Beləliklə Respublika Faşist Partiyası da öz fəaliyyətini dayandırır.
İdeologiya
Milli Faşist Partiyasının ideologiyası vaxt keçdikcə müxtəlif dəyişikliklərə məruz qalıb. Bu birbaşa olaraq Mussolininin siyasi baxışlarının və ölkədə olan siyasi vəziyyətin dəyişməsinə görə baş verirdi. Yarandığı zamanlardan etibarən ilk vaxtlarda partiyanın ideologiyasında sosialist və sindikalist ideyalar var idi. Buna baxmayaraq partiyanın əsasını millətçilik və faşizm təşkil edirdi və partiya aktiv şəkildə kommunist və sosialistlərə qarşı mübarizə aparırdı. Partiya ölkədə nüfuz qazandıqdan sonra ekstremist sağ yönümlü ideyalar onun əsasını təşkil etməyə başladı. Bundan başqa Milli Faşist Partiyası dinə müsbət şəkildə yanaşırdı. 1929-cu ildə Katolik kilsəsi ilə imzalanan Lateran müqaviləsini buna misal çəkmək olar. Mussolini və Roma papası XI Piy ilə bağlanmış bu müqaviləyə əsasən İtaliyada Vatikan dövləti yaradılmışdı. Bununla da Milli Faşist Partiyası Vatikanın dəstəyini qazanmışdı. Partiyanın əsas ideyalarından biri korporativizm idi. Bu ideya bir-biri ilə müttəfiq olan müxtəlif sosial qrupların dövlət çərçivəsində, hakimiyyət naminə birləşməsini nəzərdə tuturdu.
MFP-nin katibləri
- Mikele Bianki (noyabr 1921 — yanvar 1923);
- Triumvirat (yanvar 1923 — oktyabr 1923): Mikele Bianki, Nikola Sansanelli, Cüzeppe Bastianini;
- Françesko Cunta (15 oktyabr 1923 — 22 aprel 1924);
- Kvadrumvirat (23 aprel 1924 — 15 fevral 1925): Roberto Forces Davantsati, Çezare Rossi, Covanno Marinelli, Alessandro Melkiorri;
- Roberto Farinaççi (15 fevral 1925 — 30 mart 1926);
- Auqusto Turati (30 mart 1926 — 7 oktyabr 1930);
- Covanni Curiati (oktyabr 1930 — dekabr 1931);
- Akille Staraçe (dekabr 1931 — 31 oktyabr 1939);
- Ettore Muti (31 oktyabr — 30 oktyabr 1940);
- Adelki Serena (30 oktyabr — 26 dekabr 1941);
- Aldo Vidussoni (26 dekabr 1941 — 19 aprel 1943);
- Karlo Skorza (19 aprel 1943 — 27 iyul 1943).
Faşist Pariyasının müxtəlif dövrlərdə topladığı səslər
 MFP-nin seçkilərdəki vəziyyəti | |||||
| Tarix | Səs | Faiz | Parlamentdə təmsil olunan deputat sayı | ||
| 1921 | 31.000 | % 0.5 | 2 | ||
| 1924 | 4.305.936 | % 61.3 | 356 | ||
| 1929 | 8.517.838 | % 98.33 | 535 | ||
| 1934 | 10.026.513 | % 99.84 | 535 | ||
Mənbə
- İtaliya Konstitusiyası. Paraqraf 12.
- 1922-ci ildə İtaliyada faşist inqilabı. 1919-1922-ci illərdə hadisələrin xronologiyası. (rusca)
- Ustryalov N.V. Faşist diktaturasının hökuməti. Sindikatlar, hakimiyyət, başçı, partiya.//İtaliya faşizmi. — Moskva. 1999. - 192 səh. (rusca)
- Ən yeni tarix. Ümumtəhsil məktəblərinin 11-ci sinfi üçün dərslik. Bakı: Çaşıoğlu, 2010. - 128 səh.
- [https://web.archive.org/web/20120209092952/http://www.fondazionedegasperi.it/Inglese/page.asp?IDCategoria=782&IDSezione=4511&ID=91749 Arxivləşdirilib 2012-02-09 at the Wayback Machine The war, the founding of the DC, the liberation of Rome (1941—1944), Alcide De Gasperi Foudation (ingiliscə)]
Həmçinin bax
Qeydlər
İstinadlar
Ədəbiyyat
- Zeev Sternhell, Mario Sznajder, David Maisel, Maia Ashéri The birth of fascist ideology: from cultural rebellion to political revolution — Princeton University Press, 1995. — 348 səh. (ingiliscə)
- Ustryalov N.V. İtaliya faşizmi. — Мoskva: 1999. — 192 səh. (rusca)
- Qaleaçço Çiano. Faşist gündəliyi. 1939-1943ş Moskva. 2010. - 676 səh. (rusca)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Milli Fasist Partiyasi it Partito Nazionale Fascista 1921 ci ilde Benito Mussolini terefinden yaradilmis fasizm ideologiyasini reallasdiran siyasi partiya Bu partiyanin esasini 1919 cu ilde Benito Mussolini terefinden yaradilan Fasist mubarize destelerinin ittifaqi teskil edib Mehz bu teskilat daha da formalasdirilaraq 1921 ci ilin 9 noyabr tarixinde Milli Fasist Partiyasina cevrilmisdi Milli Fasist Partiyasi it Partito Nazionale FascistaSedri Benito MussoliniQurucu Benito MussoliniLideri Benito MussoliniQurulus tarixi 9 noyabr 1921 ci ilDagilma tarixi 27 iyul 1943 cu ilBas qerargah Italiya Roma Ideologiya Fasizm Milletcilik Intervensionizm Milli Sosializm Korporativizm Orqanisizm Anti kommunizm Anti kapitalizm Ucuncu yolIdeoloji spektr ifrat sagciliqGencler teskilati Gioventu Italiana del LittorioUzv sayi 6 000 000 1939 cu ilde Suar Inan itaet et doyusHimn GiovinezzaMetbuat orqani Il Popolo d Italia Vikianbarda elaqeli mediafayllar Milli Fasist Partiyasi 1921 ci ilden etibaren parlamentde temsil olunmaga baslayib 1924 cu ilden bu partiya parlamentde ustunluk qazanmisdi 1928 ci ilde ise Milli Fasist Partiyasi olkenin yegane qanuni partiyasi elan olunmusdu Bu veziyyet 1943 cu ile kimi Mussolini rejimi dagilana kimi davam etmisdi Muasir dovrde Milli Fasist Partiyasinin yeniden yaradilmasi Italiya Konstitusiyasi terefinden qadagan olunub TarixItaliya Birinci dunya muharibesinden qalib dovletler sirasinda cixmisdi Lakin olke xeyli zeiflemisdi Cunki muharibeye girerken nezerde tutduqlarina nail olmamisdi Muharibe basa catdiqdan sonra olkede sosial ziddiyetler daha da keskinlesmisdi Hakim dairelerin mueyyen hissesi ise narazi xalqin cixislarinin qarsini guc yolu ile almaq teklifini ireli sururdu Bu meqsedle xususi desteler yaradildi Bu destelerden biri 1919 cu ilde Milan seherinde Benito Mussolini terefinden yaradilmis Fasist mubarize destelerinin ittifaqi idi Bu teskilatin bir cox seherlerde yerli bolmeleri yaradilmisdi Bele bolmelere fasio deyirdiler Fasio sozunun italyanca menasi deste birlesme qrup demekdir Teskilatin proqraminin esasini uc baslica ideya teskil edirdi emekdasliq onu temin eden guclu dovlet hakimiyyeti milletcilik Miller her seyden ustundur 1921 ci ilin may ayinda parlament seckilerinde Benito Mussolini Liberal partiyasinin lideri Covanni Collittini destekleyir Covanni Coliitti hemin vaxt hem de Italiyanin bas naziri idi Mehz bu destek sayesinde yeniden qelebe calan Liberallar oz arxalari ile Mussolinini de cekdiler Bele ki bu vaxt Mussolini basda olmaq 35 fasist deputati da Italiya parlamentinde temsil olunmaq huququ qazandilar Hemin ilin 9 noyabr tarixinde Fasist mubarize destelerinin ittifaqi adli teskilat resmi olaraq Milli Fasist Partiyasina cevrildi Bu vaxt olkede sag ve sol yonumlu partiyalar arasinda geden siyasi mubarize bezen silahli toqqusmalara getirib cixarirdi Fasistlerin anti demokratik terrorcu hereketlerine qarsi 1921 ci ilin yayinda Italiyanin bir cox seherlerinde Xalq cesurlari adli teskilatlar yaranmaga basladi Bu teskilatlar fasist destelerine qarsi cixir zehmetkeslerin numayis ve tetillerini onlardan mudafie edirdiler 1921 ci ilin avqustunda Milli Fasist Partiyasi ve Italiya Sosialist Partiyasinin rehberleri arasinda sakitlesdirme pakti imzalandi Her iki teref oz uzerine bir birine munasibetde dusmencilik hereketlerinden cekinmek ohdeliyini gotururdu Bu sebebden Italiyada anti fasist birliyinin yaradilmasi ideyasi bas tutmadi Benito Mussolini ve terefdaslari 1922 ci ilde tebligat yurusu zamani Olke ehalisinin boyuk bir hissesi Italiyanin muharibe neticesinde niyyetlerine catmamasindan narazi idi Buna gore de 1922 ci ilin oktyabr ayinda Neapolda fasistlerin toplanisinda Romaya yurus elan olundu Mussolini hokumete basciliq etmek ucun kral III Viktor Emmanuil terefinden Romaya devet edildi O oz silahdaslari ile birge qatarla Romaya geldi Belelikle olkede qansiz inqilab fasistlerin tam olaraq hakimiyyete kecmesi ile sona yetdi Fasizm Fasizmin simvolu sayilan fassiyali qartal motivi Elaqeli movzular Milletcilik Vetenperverlik Totalitarizm Militarizm Sovinizm Rasizm Antikommunizm Populizm Korporatizm Irredentizm Sosial darvinizm Istiqametler Italyan fasizmi Nasizm Peronizm Neofasizm Neonasizm Doktrinalar Mein Kampf Teskilatlar Partiyalar Milli Fasist Partiyasi Cumhuriyyetci Fasist Partiyasi Nasional Sosialist Alman Fehle Partiyasi Ustaslar Demir Qvardiya Silahli birlesmeler Qara koynekliler Sturmabteilung Schutzstaffel Hitlerjugend Gestapo Metbuat yayim orqanlari Il Popolo d Italia Fasist liderler Benito Mussolini Adolf Hitler Fransisko Franko Yon Antonesku Antoniu Salazar Xuan Peron Ante Pavelic Fasist dovletler Ucuncu Reyx Italiya Sosial Respublikasi Franko Ispaniyasi Antonesku Ruminiyasi Boyuk Albaniya Musteqil Xorvatiya Dovleti baxredakte Fasistler hakimiyyete gelen kimi Konstitusiya azadliqlarini legv etmeye basladilar 1922 ci ilin dekabr ayinda Mussolini basda olmaqla Boyuk Fasist Surasl BFS yaradildi Bu sura Italiya fasist dairelerinin ali hakimiyyet orqani idi BFS qanunvericilik ve icraedicilik funksiyalarini yerine yetirirdi 1923 cu ilde parlamentde Acerbo qanunu qebul olundu Bu qanun secki sistemini tamamile deyisdirdi Acerbo qanununa gore seckide faizden asli olmayaraq hamidan cox ses qazanan partiya avtomatik olaraq parlamentde 66 yerin sahibi olurdu 1924 cu ilin aprel ayinda kecirilen seckilerde Milli Fasist Partiyasi 63 ses toplayaraq parlamentde olan yerlerin 66 gostericisine sahib oldu 1924 cu ilin iyul ayinda sosialist deputat Cakomo Matteotti fasist partiyasinin gizli uzvleri terefinden ogurlanaraq qetle yetirildi Bu hadise olkede derhal bohran yaratdi Xalq parlamenti baykot etmeye baslayaraq Mussolini rejiminin devrilmesini teleb etmeye basladi 1925 ci ilin 3 yanvar tarixinde Mussolini oz cixisinda hakimiyyetde olan partiya eleyhine cixislar edenlere qarsi yeni sert kursun icra edileceyini bildirdi Bununla da XX esrin 20 ci illerinde Italiyada avtoritar rejim yarandi Bu sistemin esas elementi birpartiyali rejime kecid idi Partiya strukturlari dovlet selahiyyetleri qazandilar Bu ilk olaraq partiyanin silahli birlesmesinin selahiyyetlerinin artmasi ile neticelendi Bele ki Milli Fasist Partiyasinin resmi silahli birlesmesi hem de resmi olaraq milli polis funksiyasini dasimaga basladi 1922 ci ilde yaradilan Boyuk Fasist Surasi 1928 ci ilde elde etdiyi yeni selahiyyetler ile dovletin en ali orqanina cevrildi 1928 ci ilde Milli Fasist Partiyasindan basqa diger partiyalarin fealiyyeti resmi olaraq qadagan olundu Seckilerde ancaq Boyuk Fasist Surasinin secdiyi namizedler istirak ede bilerdiler 1943 cu ilde muttefiqlerin Siciliya adasina qosun cixartmasi Italiyada olan fasist rejimi ucun heyecan siqnali oldu ve onun gec tez dagilacaginin labudluyunu numayis etdirdi Bu zaman boyuk dairelerde Mussolini rejimini devirmek ucun planlar cizilmaga baslandi 24 iyuldan 25 ne kecen gece BFS nin ekser uzvleri Mussolininin hakimiyyetden uzaqlasmasi barede qerar qebul etdiler Bununla da kralin emri ile Mussolini hebs edilir Bu vaxt onu evez eden yeni bas nazir marsal Pietro Badoglio resmi olaraq Milli Fasist Partiyasinin fealiyyetini qadagan edir Mussolini 12 sentyabr 1943 cu ilde alman desant destelerinin komeyi ile hebsden azad olur Derhal Almaniyaya gonderilen Mussolini sexsen Hitler ile gorusur Bundan sonra Hitler Mussolinini Almaniyanin Italiyada isgal etdiyi erazide yaradilmis Italiya Sosialist Respublikasinin bascisi vezifesine qoyur Bu vaxt Milli Fasist Partiyasi adini deyiserek Respublika Fasist Partiyasi adi ile fealiyyet gostermeye baslayir Italiya Sosialist Respublikasinin omru az olur 1945 ci ilin 25 aprel tarixinde bu dovlet suquta ugrayir Belelikle Respublika Fasist Partiyasi da oz fealiyyetini dayandirir IdeologiyaMilli Fasist Partiyasinin ideologiyasi vaxt kecdikce muxtelif deyisikliklere meruz qalib Bu birbasa olaraq Mussolininin siyasi baxislarinin ve olkede olan siyasi veziyyetin deyismesine gore bas verirdi Yarandigi zamanlardan etibaren ilk vaxtlarda partiyanin ideologiyasinda sosialist ve sindikalist ideyalar var idi Buna baxmayaraq partiyanin esasini milletcilik ve fasizm teskil edirdi ve partiya aktiv sekilde kommunist ve sosialistlere qarsi mubarize aparirdi Partiya olkede nufuz qazandiqdan sonra ekstremist sag yonumlu ideyalar onun esasini teskil etmeye basladi Bundan basqa Milli Fasist Partiyasi dine musbet sekilde yanasirdi 1929 cu ilde Katolik kilsesi ile imzalanan Lateran muqavilesini buna misal cekmek olar Mussolini ve Roma papasi XI Piy ile baglanmis bu muqavileye esasen Italiyada Vatikan dovleti yaradilmisdi Bununla da Milli Fasist Partiyasi Vatikanin desteyini qazanmisdi Partiyanin esas ideyalarindan biri korporativizm idi Bu ideya bir biri ile muttefiq olan muxtelif sosial qruplarin dovlet cercivesinde hakimiyyet namine birlesmesini nezerde tuturdu MFP nin katibleriMikele Bianki noyabr 1921 yanvar 1923 Triumvirat yanvar 1923 oktyabr 1923 Mikele Bianki Nikola Sansanelli Cuzeppe Bastianini Francesko Cunta 15 oktyabr 1923 22 aprel 1924 Kvadrumvirat 23 aprel 1924 15 fevral 1925 Roberto Forces Davantsati Cezare Rossi Covanno Marinelli Alessandro Melkiorri Roberto Farinacci 15 fevral 1925 30 mart 1926 Auqusto Turati 30 mart 1926 7 oktyabr 1930 Covanni Curiati oktyabr 1930 dekabr 1931 Akille Starace dekabr 1931 31 oktyabr 1939 Ettore Muti 31 oktyabr 30 oktyabr 1940 Adelki Serena 30 oktyabr 26 dekabr 1941 Aldo Vidussoni 26 dekabr 1941 19 aprel 1943 Karlo Skorza 19 aprel 1943 27 iyul 1943 Fasist Pariyasinin muxtelif dovrlerde topladigi seslerMFP nin seckilerdeki veziyyetiTarix Ses Faiz Parlamentde temsil olunan deputat sayi1921 31 000 0 5 21924 4 305 936 61 3 3561929 8 517 838 98 33 5351934 10 026 513 99 84 535MenbeItaliya Konstitusiyasi Paraqraf 12 1922 ci ilde Italiyada fasist inqilabi 1919 1922 ci illerde hadiselerin xronologiyasi rusca Ustryalov N V Fasist diktaturasinin hokumeti Sindikatlar hakimiyyet basci partiya Italiya fasizmi Moskva 1999 192 seh rusca En yeni tarix Umumtehsil mekteblerinin 11 ci sinfi ucun derslik Baki Casioglu 2010 128 seh https web archive org web 20120209092952 http www fondazionedegasperi it Inglese page asp IDCategoria 782 amp IDSezione 4511 amp ID 91749 Arxivlesdirilib 2012 02 09 at the Wayback Machine The war the founding of the DC the liberation of Rome 1941 1944 Alcide De Gasperi Foudation ingilisce Hemcinin baxQeydlerIstinadlarEdebiyyatZeev Sternhell Mario Sznajder David Maisel Maia Asheri The birth of fascist ideology from cultural rebellion to political revolution Princeton University Press 1995 348 seh ingilisce Ustryalov N V Italiya fasizmi Moskva 1999 192 seh rusca Qaleacco Ciano Fasist gundeliyi 1939 1943s Moskva 2010 676 seh rusca