Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ante Paveliç (xorv. Ante Pavelić; 14 iyul 1889[…] – 28 dekabr 1959[…], Madrid) — radikal millətçi cərəyandan olan xorvat siyasi və dövlət xadimi, Ustaş faşist təşkilatının qurucusu və lideri (1929 - 1945 ). 1941-ci ildən 1945-ci ilə qədər o, 1941-ci ilin aprelində Ox ölkələrinin hərbi və siyasi dəstəyi ilə yaradılmış Müstəqil Xorvatiya Dövlətinin (MXD) diktatoru (“Poqlavnik”) olmuşdur.
| Ante Paveliç | |
|---|---|
| xorv. Ante Pavelić | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 14 iyul 1889[…] |
| Vəfat tarixi | 28 dekabr 1959[…](70 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | güllə yarası[d] |
| Partiya |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, vəkil, hərbi qulluqçu |
| Dini | katolisizm |
| Rütbəsi | general |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | advokat[d] |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1915-1929-cu illərdə Xorvatiya Hüquq Partiyasının katibi olmuşdur. Təhsilinə və peşəsinə görə vəkildir.
Paveliçin hakimiyyəti illərində MXD ərazisində serblərə, yəhudilərə və qaraçılara qarşı soyqırım və ayrı-seçkilik siyasəti aparılıb, Ustaş rejiminin əleyhdarlarına qarşı da terror həyata keçirilib. Paveliçin rəhbərlik etdiyi rejim İkinci Dünya müharibəsinin sonuna qədər Üçüncü Reyxin sadiq müttəfiqi olaraq qalmış və öz hissələrini SSRİ-yə qarşı müharibəyə də göndərmişdir.
1945-ci ilin mayında MXD-nin dağılması zamanı Paveliç ölkədən qaçmışdır. Avstriya, İtaliya, Argentina, İspaniyada gizlənmişdir. Elə həmin il Yuqoslaviya məhkəməsi tərəfindən qiyabi olaraq ölüm cəzasına məhkum edilmişdir.
Emiqrasiyada olarkən Paveliç siyasi fəaliyyətini davam etdirmiş, o cümlədən Xorvatiya Azadlıq Hərəkatı partiyasını yaratmışdır. 28 dekabr 1959-cu ildə Madriddə vəfat edib.
Bioqrafiya
Erkən illər
Ante Paveliç o zaman Avstriya-Macarıstan İmperiyasına aid olan kəndində ( Konjiç yaxınlığında) anadan olub. Tezliklə onun valideynləri Avstriyanın Bosniya və Herseqovinadakı mülklərinə köçüb . Ali hüquq təhsilini Zaqrebdə almış, 1915-ci ildə dissertasiya müdafiə etmişdir .
Gənc yaşda Paveliç qurucusu Yosip Frank olan millətçi "Frankovići" təşkilatının üzvü oldu.
1919-cu ildə o , Xorvatiya Hüquq Partiyasının müvəqqəti katibi olub. 1922-ci il avqustun 12-də yəhudi əsilli Mariya Lovrençeviçlə evləndi. Evlilikdən Velimir adlı bir oğul, Vişnya və Mircana adlı qızlar dünyaya gəldi.
Müharibədən əvvəl
1919-cu ildə Bosniya və Dalmasiyanın ilhaqı ilə Xorvatiyanın müstəqilliyini müdafiə edən “Gənc Xorvatiya” millətçi təşkilatına qoşuldu. 1919-1927-ci illərdə Zaqreb magistratının müavini, 1927-ci ildən Yuqoslaviya Xalq Məclisinin deputatı; Assambleyada çıxış edərək Xorvatiyaya muxtariyyət verilməsini tələb etdi. Müstəqil Xorvatiya dövlətinin yaradılmasında israrlı olan Xorvat Kəndli Partiyasının ən radikal liderlərindən biri.
1928-ci ildə o, qeyri-qanuni olaraq yarıhərbiləşdirilmiş "Xorvat Domobran" təşkilatını yaratmağa başladı. 7 yanvar 1929-cu ildə Domobranın Ustaş Xorvat inqilab təşkilatına çevrildiyini elan etdi və yanvarın 20-də Avstriyaya qaçdı .
1929-cu ilin aprelində Macarıstan və Bolqarıstanın milli azadlıq təşkilatları ilə birgə bəyanatında o, Belqrad rejiminin devrilməsinin zəruriliyini bəyan etmiş, bundan sonra Yuqoslaviyada vətənə xəyanətdə günahlandırılaraq ölüm cəzasına məhkum edilmişdir. 1932-ci ildə Xorvatiyada üsyan təşkil etmək üçün kurs təyin etdi. 1932-ci ildə Riyekaya (İtaliya) köçdü, oradan Ustaşanın fəaliyyətinə rəhbərlik etdi. B.Mussolinin himayəsinə keçdi.
Hadjia təxəllüsü ilə o, Bovenoda (Breşiya yaxınlığında) Ustaşa düşərgəsinin komendantı olub və burada siyasi qətllər törətmək üçün terrorçulara təlim keçib. Marseldə Yuqoslaviya kralı I Aleksandrın və Fransanın xarici işlər naziri Lui Bartunun öldürülməsinin təşkilatçısı (1934) oldu. Bartounun ölümü Fransanın Almaniyaya dəstək siyasətində dönüş yaratdı və nazirin iştirakı ilə yaradılan Şərq Paktı Avropada kollektiv təhlükəsizlik sisteminin dağılmasına səbəb oldu.
İtaliyada həbs olundu və Ustaşa düşərgələri müvəqqəti olaraq ləğv edildi.
26 avqust 1939-cu ildə Yuqoslaviya hökuməti Xorvatiyaya geniş muxtariyyət haqqında Çvetkoviç-Maçek müqaviləsini imzaladı.
Müstəqil Xorvatiya dövlətinin başçısı kimi
6 aprel 1941-ci ildə ox bir neçə cəbhədə Yuqoslaviyanı işğal etdi və 11 gün sonra təslim olan Kral Yuqoslaviya Ordusunun müqavimətini tez bir zamanda darmadağın etdi. Almaniyanın əməliyyat planına daxili parçalanmaları artırmaq üçün "xorvatlara siyasi vədlər" daxil idi. Almanlar yeni Xorvatiya kukla dövləti üçün təyin etdikləri istənilən hökumətin xalq tərəfindən dəstəklənməsini istəyirdilər. Bu, işğal zonasına minimum qüvvə ilə nəzarət etmək və mövcud resurslardan dinc şəkildə istifadə etmək üçün lazım idi. Xorvat Kəndli Partiyasının lideri Vladko Maçekin rəhbərliyi ilə Xorvatiya banovinası administrasiyası xorvatlar arasında əhəmiyyətli dəstəyə malik idi. Almanlar Macekə “müstəqil Xorvatiya dövləti” elan etməyi və onun hökumətini qurmağı təklif etdilər. O, əməkdaşlıqdan imtina edəndə almanlar başa düşdülər ki, Paveliçi dəstəkləməkdən başqa çarələri yoxdur. Ancaq Ustaşların Xorvatiyanı Almaniyanın istədiyi kimi idarə edə biləcəyinə əmin deyildilər. Almanlar hesab edirdilər ki, işğal zamanı Ustaşanın Yuqoslaviyada 900-ə yaxın tərəfdarı var idi; Ustaşanın özləri bildirdilər ki, onların 40 minə yaxın tərəfdarı var. Almanlar Paveliçə həm də italyan agenti və ya “Mussolininin adamı” kimi baxırdılar və Slavko Kvaternik kimi Ustaş rəhbərliyinin daha çox almanpərəst üzvlərinə arxalanmağa üstünlük verirdilər.
Aprelin 15-də Paveliç Zaqrebə gəldi və burada aprelin 16-da MXD hökumətini qurdu, həm sədri, həm də xarici işlər naziri oldu. MXD-də qəbul edilən ilk qanun 30 aprel 1941-ci ildə Vətəndaşlıq haqqında Qanun idi, sonra qanunlar qəbul edildi ki, bütün qeyri-ari vətəndaşları (xorvatlar da arilər kimi təsnif edilirdi) qanundan kənar elan edildi, yalnız ari vətəndaşı ola bilərdi. MXD, qalanları "dövlətə məxsus" hesab edildi. Həmin gün millətlərarası nikahları qadağan edən İrq və Aryan qanının qorunması və Xorvat xalqının şərəfi haqqında qanunlar qəbul edildi. 4 iyun 1941-ci il tarixli Xorvat xalqının milli ari mədəniyyətinin mühafizəsi haqqında qanun “aryan olmayanların Xorvat xalqının ictimai, gənclər, idman və mədəniyyət təşkilatları və müəssisələrinin işində, habelə ədəbi və jurnalist fəaliyyəti, rəssamlıq, musiqi, memarlıq, teatr, kino sahəsində." Serb soyqırımı ilə müşayiət olunan MXD-də etnik təmizləmə geniş tətbiq olundu. 1942-ci ilin sentyabrında Almaniyaya səfər etdi, burada şəxsi hakimiyyət rejimini daha da gücləndirmək üçün Hitlerin icazəsini aldı, bundan sonra Kvaternikiləri işdən çıxararaq hökuməti yenidən təşkil etdi. 1941-ci il iyunun 15-də Xorvatiya Üçtərəfli pakta, 26 iyunda isə Anti-Komintern paktına qoşuldu. 14 dekabr 1941-ci ildə Böyük Britaniya və ABŞ- a müharibə elan etdi.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Ante Pavelić // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Павелич Анте // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ["USHMM (ing.)". 2003-08-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-12-04. USHMM (ing.)]
- ["Yad Vashem (ing.)". 2019-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-12-04. Yad Vashem (ing.)]
- ["Jasenovac Research Institute (ing.)". 2009-11-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-12-04. Jasenovac Research Institute (ing.)]
- Dizdar, 1997
- Fischer, 2007
- Matković, 2002
- "История второй мировой войны. 1939 - 1945". История России. Всемирная, мировая история. www.istorya.ru. 2019-06-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-06-18.
Ədəbiyyat
- Dizdar, Zdravko. . Tko je tko u NDH: Hrvatska 1941–1945. — Zagreb: Minerva, 1997. — ISBN 978-953-6377-03-9.
- Fischer, Bernd J. . Balkan Strongmen: Dictators and Authoritian Rulers of Southeast Europe. — Purdue University Press, 2007. — ISBN 978-1-55753-455-2.
- Matković, Hrvoje. . Povijest Nezavisne Države Hrvatske. — Naklada Pavičić, 2002. — ISBN 978-953-6308-39-2.
- Pavlowitch, Stevan K. . Hitler's New Disorder: The Second World War in Yugoslavia. — Columbia University Press, 2008. — ISBN 978-0-231-70050-4.
- Tomasevich Jozo . War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration. — Stanford: Stanford University Press, 2001. — ISBN 978-0-8047-3615-2.
- Phayer, Michael (англ.)рус.. The Catholic Church and the Holocaust, 1930–1965 (англ.). — Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press, 2000. — ISBN 0253214718.
- Phayer, Michael (англ.)рус.. Pius XII, the Holocaust, and the Cold War (англ.). — Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press, 2008. — ISBN 9780253349309.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ante Pavelic xorv Ante Pavelic 14 iyul 1889 28 dekabr 1959 Madrid radikal milletci cereyandan olan xorvat siyasi ve dovlet xadimi Ustas fasist teskilatinin qurucusu ve lideri 1929 1945 1941 ci ilden 1945 ci ile qeder o 1941 ci ilin aprelinde Ox olkelerinin herbi ve siyasi desteyi ile yaradilmis Musteqil Xorvatiya Dovletinin MXD diktatoru Poqlavnik olmusdur Ante Pavelicxorv Ante PavelicSexsi melumatlarDogum tarixi 14 iyul 1889 1889 07 14 Vefat tarixi 28 dekabr 1959 1959 12 28 70 yasinda Vefat yeri Madrid Madrid vilayeti d IspaniyaVefat sebebi gulle yarasi d Partiya Ustaslar 1929 Fealiyyeti siyasetci vekil herbi qulluqcuDini katolisizmRutbesi generalElmi fealiyyetiElm sahesi advokat d Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1915 1929 cu illerde Xorvatiya Huquq Partiyasinin katibi olmusdur Tehsiline ve pesesine gore vekildir Pavelicin hakimiyyeti illerinde MXD erazisinde serblere yehudilere ve qaracilara qarsi soyqirim ve ayri seckilik siyaseti aparilib Ustas rejiminin eleyhdarlarina qarsi da terror heyata kecirilib Pavelicin rehberlik etdiyi rejim Ikinci Dunya muharibesinin sonuna qeder Ucuncu Reyxin sadiq muttefiqi olaraq qalmis ve oz hisselerini SSRI ye qarsi muharibeye de gondermisdir 1945 ci ilin mayinda MXD nin dagilmasi zamani Pavelic olkeden qacmisdir Avstriya Italiya Argentina Ispaniyada gizlenmisdir Ele hemin il Yuqoslaviya mehkemesi terefinden qiyabi olaraq olum cezasina mehkum edilmisdir Emiqrasiyada olarken Pavelic siyasi fealiyyetini davam etdirmis o cumleden Xorvatiya Azadliq Herekati partiyasini yaratmisdir 28 dekabr 1959 cu ilde Madridde vefat edib BioqrafiyaErken iller Ante Pavelic o zaman Avstriya Macaristan Imperiyasina aid olan kendinde Konjic yaxinliginda anadan olub Tezlikle onun valideynleri Avstriyanin Bosniya ve Herseqovinadaki mulklerine kocub Ali huquq tehsilini Zaqrebde almis 1915 ci ilde dissertasiya mudafie etmisdir Genc yasda Pavelic qurucusu Yosip Frank olan milletci Frankovici teskilatinin uzvu oldu 1919 cu ilde o Xorvatiya Huquq Partiyasinin muveqqeti katibi olub 1922 ci il avqustun 12 de yehudi esilli Mariya Lovrencevicle evlendi Evlilikden Velimir adli bir ogul Visnya ve Mircana adli qizlar dunyaya geldi Muharibeden evvel 1919 cu ilde Bosniya ve Dalmasiyanin ilhaqi ile Xorvatiyanin musteqilliyini mudafie eden Genc Xorvatiya milletci teskilatina qosuldu 1919 1927 ci illerde Zaqreb magistratinin muavini 1927 ci ilden Yuqoslaviya Xalq Meclisinin deputati Assambleyada cixis ederek Xorvatiyaya muxtariyyet verilmesini teleb etdi Musteqil Xorvatiya dovletinin yaradilmasinda israrli olan Xorvat Kendli Partiyasinin en radikal liderlerinden biri 1928 ci ilde o qeyri qanuni olaraq yariherbilesdirilmis Xorvat Domobran teskilatini yaratmaga basladi 7 yanvar 1929 cu ilde Domobranin Ustas Xorvat inqilab teskilatina cevrildiyini elan etdi ve yanvarin 20 de Avstriyaya qacdi 1929 cu ilin aprelinde Macaristan ve Bolqaristanin milli azadliq teskilatlari ile birge beyanatinda o Belqrad rejiminin devrilmesinin zeruriliyini beyan etmis bundan sonra Yuqoslaviyada vetene xeyanetde gunahlandirilaraq olum cezasina mehkum edilmisdir 1932 ci ilde Xorvatiyada usyan teskil etmek ucun kurs teyin etdi 1932 ci ilde Riyekaya Italiya kocdu oradan Ustasanin fealiyyetine rehberlik etdi B Mussolinin himayesine kecdi Hadjia texellusu ile o Bovenoda Bresiya yaxinliginda Ustasa dusergesinin komendanti olub ve burada siyasi qetller toretmek ucun terrorculara telim kecib Marselde Yuqoslaviya krali I Aleksandrin ve Fransanin xarici isler naziri Lui Bartunun oldurulmesinin teskilatcisi 1934 oldu Bartounun olumu Fransanin Almaniyaya destek siyasetinde donus yaratdi ve nazirin istiraki ile yaradilan Serq Pakti Avropada kollektiv tehlukesizlik sisteminin dagilmasina sebeb oldu Italiyada hebs olundu ve Ustasa dusergeleri muveqqeti olaraq legv edildi 26 avqust 1939 cu ilde Yuqoslaviya hokumeti Xorvatiyaya genis muxtariyyet haqqinda Cvetkovic Macek muqavilesini imzaladi Musteqil Xorvatiya dovletinin bascisi kimi Ante Pavelic solda ve Ribbentrop Salzburqda 6 iyun 1941 ci ilAnte Pavelic Adolf Hitler ile gorusde 9 iyun 1941 ci il 6 aprel 1941 ci ilde ox bir nece cebhede Yuqoslaviyani isgal etdi ve 11 gun sonra teslim olan Kral Yuqoslaviya Ordusunun muqavimetini tez bir zamanda darmadagin etdi Almaniyanin emeliyyat planina daxili parcalanmalari artirmaq ucun xorvatlara siyasi vedler daxil idi Almanlar yeni Xorvatiya kukla dovleti ucun teyin etdikleri istenilen hokumetin xalq terefinden desteklenmesini isteyirdiler Bu isgal zonasina minimum quvve ile nezaret etmek ve movcud resurslardan dinc sekilde istifade etmek ucun lazim idi Xorvat Kendli Partiyasinin lideri Vladko Macekin rehberliyi ile Xorvatiya banovinasi administrasiyasi xorvatlar arasinda ehemiyyetli desteye malik idi Almanlar Maceke musteqil Xorvatiya dovleti elan etmeyi ve onun hokumetini qurmagi teklif etdiler O emekdasliqdan imtina edende almanlar basa dusduler ki Pavelici desteklemekden basqa careleri yoxdur Ancaq Ustaslarin Xorvatiyani Almaniyanin istediyi kimi idare ede bileceyine emin deyildiler Almanlar hesab edirdiler ki isgal zamani Ustasanin Yuqoslaviyada 900 e yaxin terefdari var idi Ustasanin ozleri bildirdiler ki onlarin 40 mine yaxin terefdari var Almanlar Pavelice hem de italyan agenti ve ya Mussolininin adami kimi baxirdilar ve Slavko Kvaternik kimi Ustas rehberliyinin daha cox almanperest uzvlerine arxalanmaga ustunluk verirdiler Aprelin 15 de Pavelic Zaqrebe geldi ve burada aprelin 16 da MXD hokumetini qurdu hem sedri hem de xarici isler naziri oldu MXD de qebul edilen ilk qanun 30 aprel 1941 ci ilde Vetendasliq haqqinda Qanun idi sonra qanunlar qebul edildi ki butun qeyri ari vetendaslari xorvatlar da ariler kimi tesnif edilirdi qanundan kenar elan edildi yalniz ari vetendasi ola bilerdi MXD qalanlari dovlete mexsus hesab edildi Hemin gun milletlerarasi nikahlari qadagan eden Irq ve Aryan qaninin qorunmasi ve Xorvat xalqinin serefi haqqinda qanunlar qebul edildi 4 iyun 1941 ci il tarixli Xorvat xalqinin milli ari medeniyyetinin muhafizesi haqqinda qanun aryan olmayanlarin Xorvat xalqinin ictimai gencler idman ve medeniyyet teskilatlari ve muessiselerinin isinde habele edebi ve jurnalist fealiyyeti ressamliq musiqi memarliq teatr kino sahesinde Serb soyqirimi ile musayiet olunan MXD de etnik temizleme genis tetbiq olundu 1942 ci ilin sentyabrinda Almaniyaya sefer etdi burada sexsi hakimiyyet rejimini daha da guclendirmek ucun Hitlerin icazesini aldi bundan sonra Kvaternikileri isden cixararaq hokumeti yeniden teskil etdi 1941 ci il iyunun 15 de Xorvatiya Ucterefli pakta 26 iyunda ise Anti Komintern paktina qosuldu 14 dekabr 1941 ci ilde Boyuk Britaniya ve ABS a muharibe elan etdi IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Ante Pavelic Brockhauz Ensiklopediyasi alm Pavelich Ante Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 USHMM ing 2003 08 02 tarixinde Istifade tarixi 2009 12 04 USHMM ing Yad Vashem ing 2019 01 16 tarixinde Istifade tarixi 2009 12 04 Yad Vashem ing Jasenovac Research Institute ing 2009 11 27 tarixinde Istifade tarixi 2009 12 04 Jasenovac Research Institute ing Dizdar 1997 Fischer 2007 Matkovic 2002 Istoriya vtoroj mirovoj vojny 1939 1945 Istoriya Rossii Vsemirnaya mirovaya istoriya www istorya ru 2019 06 18 tarixinde Istifade tarixi 2019 06 18 EdebiyyatDizdar Zdravko Tko je tko u NDH Hrvatska 1941 1945 Zagreb Minerva 1997 ISBN 978 953 6377 03 9 Fischer Bernd J Balkan Strongmen Dictators and Authoritian Rulers of Southeast Europe Purdue University Press 2007 ISBN 978 1 55753 455 2 Matkovic Hrvoje Povijest Nezavisne Drzave Hrvatske Naklada Pavicic 2002 ISBN 978 953 6308 39 2 Pavlowitch Stevan K Hitler s New Disorder The Second World War in Yugoslavia Columbia University Press 2008 ISBN 978 0 231 70050 4 Tomasevich Jozo War and Revolution in Yugoslavia 1941 1945 Occupation and Collaboration Stanford Stanford University Press 2001 ISBN 978 0 8047 3615 2 Phayer Michael angl rus The Catholic Church and the Holocaust 1930 1965 angl Bloomington and Indianapolis Indiana University Press 2000 ISBN 0253214718 Phayer Michael angl rus Pius XII the Holocaust and the Cold War angl Bloomington and Indianapolis Indiana University Press 2008 ISBN 9780253349309