Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə . |
Benito Amilkare Andrea Mussolini (29 iyul 1883[…], Predappio, İtaliya krallığı – 28 aprel 1945[…]) — İtaliya mənşəli siyasətçi, faşist partiyasının başçısı, diktator (duçe), 1922–1943-cü illərdə İtaliyanın rəhbəri.
| Benito Mussolini | |
|---|---|
| it. Benito Mussolini | |
 | |
| 31 oktyabr 1922 – 25 iyul 1943 | |
| Monarx | III Viktor Emmanuel |
| Əvvəlki | Luici Fakta |
| Sonrakı | Pyetro Badalyo |
| dekabr 1925 – 25 aprel 1945 | |
| Əvvəlki | titul təsis edilib |
| Sonrakı | titul ləğv edilib |
 | |
| 30 oktyabr 1922 – 12 sentyabr 1929 | |
| Əvvəlki | Karlo Şantser |
| Sonrakı | Dino Qrandi |
| 20 iyul 1932 – 9 iyun 1936 | |
| Əvvəlki | Dino Qrandi |
| Sonrakı | Qaleatsso Çiano |
| 5 fevral – 25 iyul 1943 | |
| Əvvəlki | Qaleatsso Çiano |
| Sonrakı | Rafaele Quarilya |
| 23 sentyabr 1943 – 25 aprel 1945 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis edilib |
| Sonrakı | vəzifə ləğv edilib |
| 23 sentyabr 1943 – 25 aprel 1945 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis edilib |
| Sonrakı | vəzifə ləğv edilib |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Benito Amilcare Andrea Mussolini |
| Doğum tarixi | 29 iyul 1883[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 28 aprel 1945[…](61 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | güllə yarası[d] |
| Partiya | İtaliya Sosialist Partiyası (1943-1945) |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | jurnalist, müəllim, siyasətçi |
| Atası | Alessandro Mussolini |
| Anası | Roza Maltoni |
| Həyat yoldaşı | (qızlıq soyadı Qvidi) |
| Uşaqları | oğulları: , və qızları: və birinci həyat yoldaşı oğlu: |
| Hərbi xidmət | |
| Xidmət illəri | 1915-1917 |
| Mənsubiyyəti |  İtaliya Krallığı |
| Qoşun növü | Qara köynəklilər |
| Döyüşlər | |
| Rütbəsi |  |
| | |
| Təltifləri |                              |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
XX əsrin ən nəhəng tiranlarından olan Benito Mussolini əslən İtaliyandır. Uşaqlığı atası dəmirçi Alessandro Mussolininin milliyətçilik ideyaları ilə keçdiyinin təsiri sonrakı həyatında kifayət qədər iz qoymuşdur.(bəzi mənbələrdə isə atası sosialist olaraq göstərilir.)
İlk və orta təhsil illəri sırasında qanunlara tabe olmaması və dalaşqan xarakteri 2 dəfə məktəbdən uzaqlaşdırmaya səbəb olmuşdur. New York Times qazeti 1922-ci il tarixində Mussolini ilə qərib bir qəzet redaktoru arasında baş verən dueli şərh edərkən Mussolininin bədənində 100-dən daha çox yara izinin olduğunu vurğulamışdır. Gənclik illərində sosializm düşüncələrinə maraq göstərdi , Nitşe, Kant, Marks və Engels kimi sosialist düşüncəli mütəfəkkirlərin görüşlərindən faydalandı. Mussolininin qəzəbinin əsas səbəbi ölkəsinin mürtəce təbiətli olmağı idi. Yeni əsrin başlamağına baxmayaraq, İtaliyadakı insanların böyük əksəriyyəti hələ də feodalizmin qanunları ilə yaşayırdı və o ölkədə hökm sürən feodal qaydalarına tabe olmayaraq 1902-ci ildə hərbiyə getməmək üçün İsveçrəyə qaçdı və burada "Əməkçilərin gələcəyi" adl; jurnalda məqalələrini yayımlamışdır. İsveçrəyə köçdükdən sonra 1903-cü ilin iyul ayında inqilab başlatmaq ittihamı ilə həbs edilir və İtaliyaya təhvil verilir.
Fəaliyyəti
Bu dönəmdəki yazı və nitqlərində Mussolini "Qanlı bir inqilabın ehtiyacından bəhs etmiş və Karl Marksın ideyalarının cəmiyyətin gələcəyi üçün yeganə çıxış yolu olduğunu " təkidlə iddia etmişdir. 1909-cu ildə Futurizm ideyaları Mussolinidə faşizm idealogiyanın formalaşması üçün toxum səpdi.(Futurizm 1909-cu ildə bir qrup italyan musiqiçi tərəfindən qurulan bədii, mədəni və intellektual axın idi. Futuristlər üçün bir neçə vacib qayda var idi: macəra, şiddət və müharibə. Manifestolarının əsas cümləsi isə "Müharibə dünyanın gigiyenasıdır" idi.) 1914-cü ildə başlanan I Dünya Müharibəsi Mussolininin həyatında dönüş nöqtəsi oldu və bu müharibəyə dəstək verməsi səbəbi ilə işlədiyi sosialist qəzetində digərləri ilə qarşıdurma yaşadığı səbəbi ilə oradan ayrıldı.
Bütün İtaliya Mussolinin çağırışı ilə müharibəyə qoşulmağa hazırlaşırdı. Sadəcə sosialistlər müharibənin əleyhinə idilər. Hər iki tərəfdə də işçi sinfinin savaşacağından əmin olduqları üçün müharibənin qəti şəkildə əleyhinə idilər. Faşizimlə sosializmi birləşdirən məqamlardan biri bütün siniflərə bərabər yanaşılması ,"sosial ədalət" prinsipinin tətbiqi idi. Nəzəriyyədə faşizm hansısa sinif tərəfindən dəstəklənməsinə etiraz etmir. Prinsipcə faşizm bütün siniflərə bərabər yanaşmalıdır. Həm İtaliyan faşizmi, həm də Alman nasismi bütün siniflərə ritorik jestlər etmişdi. Faşizmin açar elementi onun "milli dirçəliş", yaxud "yeni nizam" axtarışıdır. Britaniyalı siyasi nəzəriyyəçi Rocer Qriffin özünün "Faşizm" adlı əsərində bəyan edir ki, faşizm "populist ultra millətçiliyin palingenetik formasıdır". "Palingenetik" dirçəliş deməkdir, faşizmdə digər daha tipik populist və ultra-millətçi tendensiyalarla yanaşı "milli dirçəliş" ideyasına da bağlılıq var. İtaliya 1915-ci ildə Rusiya, İngiltərə və Fransanın tərəfində müharibəyə qoşuldu. Mussolini nəhayət ki, müharibə haqqında yazmaqdan daha artığını edərək, şəxsən müharibəyə qatılır, səngərlərdə əsgərləri millətçilik ideyaları ilə ruhlandırır və ən nəhayətində o millətçiliyin yeni bir çevrilişin səbəbi olacağından qəti şəkildə əmin olur. Müharibədə yaralanır və Milana qayıdır. Faşizm bütün dünyanın gördüyü yeni siyasi sistem idi. Faşistlər hərbi gücü, ölkəyə həddindən artıq bağlı olmağı və İtaliya əhalisinin üstünlüyünü qeyd edirdi. Üstəgəl, sistem bir cümlənin üzərində inşa edilmişdi: "Antik Romanın şöhrəti İtaliyanı yenidən ağuşuna alacaq". İsyankar Mussolini çıxışları və qəzeti vasitəsilə yeni ideologiyanı nəhayət ki, 35 yaşında yaymağa başlayır. Milanda və ölkənin şimalındakı digər bölgələrdə əsl inanclılardan ibarət "qara köynəklilər" adlı qrup yaradır. Bir müddət sonra bu dəstəni daha da böyüdərək əsl ordu qurmağı hədəfləmişdi. Bunun üçün isə diktatorluğun ən vacib elementi olan "düşmən yaratmaq" yolunu seçir. Mussolininin ideal düşməni tapmaq üçün uzağa getməyə ehtiyacı yox idi. 1917-ci ilin oktyabrında Vladimir Leninin kommunist inqilabı dünyanın hər yerində hiss edilən siyasi zəlzələ yaratmışdı. Çox insanın düşüncəsinə görə bu, kapitalizmin, şəxsi əmlakın və tanrının sonu idi. Müharibənin bitməsi ilə işsizlik və aclıq var gücü ilə İtaliyaya yayılmağa başladı. Rusiya inqilabından dərhal sonra kommunist partiyası quruldu. Sosialist partiya böyüyürdü, işçilər etiraz edirdi və vətəndaş müharibəsi güclənirdi. (nəzərə alsaq ki 1920-ci ildə 2 milyondan çox italyalı 2mindən çox üsyana qoşulmuşdu və bu da həmin dövr üçün kifayət qədər ağır nəticə idi.) Demokratiya ilə hakimiyyətə gələn iqtidar baş verənlərin öhdəsindən gələ bilməyəcəkdi. İtaliya inqilabın eşiyində idi. "Hər şey məhv olur, amma mən bu gedişatı dayandıracağam" .
Diktatorların bacardığı ən gözəl işlərdən biri hadisələri xalqa faciəvi formada çatdırmaq idi. Siyasətçilərin xalqın gözü qarşısında "hamımız acından öləcəyik" deməyi səfeh düşüncə kimi görünə bilər, amma Mussolini bu fürsətdən kifayət qədər layiqincə istifadə edə bildi. Faşist hərəkatları tez-tez demokratik vasitələrlə hakimiyyətə gəlsələr də, bu onların demokratiyaya sadiq qalacağı mənasına gəlmir. Faşistlər liberalizmi vaxtı keçmiş, uğursuz ideologiya hesab edirlər. 1921-ci il, 15 may Mussolini və bəzi faşistlər seçki yolu ilə parlamentə girdi. Artıq faşizm ideologiya yox, siyasi qüvvə idi, amma Mussolini demokratiyanın qanunlarına uyğun hərəkət etməyəcəkdi. Seçkilərdə xalqın dəstəyi ilə seçilən Mussolinidən xalq uğurlu islahat gözlədiyi halda o parlamentə girməklə faşizmi sadəcə ideologiya yox siyasi qüvvəyə çevirə bildi. Daha sonra Baş nazir postunu ələ keçirmək üçün Kral (həmin dövr üçün İtaliyada nə qədər demokratik rejim olmasına baxmayaraq Kralın Baş naziri seçmək hüququ var idi.) Emmanuelə paytaxta girəcəyi və onu devirəcəyi ilə bağlı təhdidlər yağdırır. Kral isə həm hərbi qüvvələrin həm də polis qüvvələrinin komandanı olmasına baxmayaraq xalqı qırğına verməmək səbəbi ilə Mussolinini Baş nazir postu ilə mükafatlandırır. Bütün demokratik cəmiyyətlərin əsas dayağı olan azad məhkəmə və hüquq sistemini ləğv edir. Bununla da o, açıq formada parlamentdə diktatorluğunun başladığını elan edir. Mussolini növbəti iki ildə İtaliyadakı digər demokratik qurumları da sistemli şəkildə yox etdi. Mediadakı senzura artdı, bütün mənfi xəbərlər qadağan edildi. Faşizmin 10 əmrindən biri belə idi: "Mussolini hər zaman haqlıdır". Mussolinin hərəkətləri və nitqləri getdikcə daha çox yayılırdı. Xüsusilə bir nəfər sürətlə iqtidarı ələ keçirən bu şəxsi diqqətlə izləmişdi. ADOLF HİTLER …Faşist utopiyasına görə, dövlət güclü, xalq yekcinsdir və o, dövlətə sona qədər bağlıdır. Bu dövlətdə ideologiyanı və davranışları təyin etmək istəyən maşın Oruel sayağı miqyasdadır.
Mussolini bu sözləri deyərkən səmimi idi:
"Hər şey dövlət daxilində, heç nə dövlətdən xaric deyil və heç nə ona zidd getmir".
Faşist internasionalizmi — " Öz xalqı ilə əlaqəli məsələlərə köklənsə də, faşizm tərəddüd etmədən digər ölkələrin faşist hərəkatları ilə həmrəylik tapmaq qabiliyyətindədir. Xüsusilə onları ümumi bir düşmən birləşdirirsə. İttifaq Dövlətləri bunun sübutudur." (buna nümunə olaraq Mussolini hökuməti tərəfindən Almaniyada yeni çiçəklənən milli-sosializmə dəstəyini göz önündə tutmaq lazım olacaq.) Adolf Hitler Almaniyada demokratik yolla seçilən hakimiyyətini Mussolini taktikaları ilə ələ keçirdi.
İllərdir Mussoliniyə bildiyi hər şeyi Hitlerin öyrətdiyini eşidirdik. Əslində isə vəziyyət tamamilə bunun əksi idi.
Hitler hakimiyyətə gələndə Mussolini artıq iqtidarının 11-ci ilində idi. Mussolini İtaliya xalqı qarşısındakı çıxışı zamanı faşizmin əsl məqsədini yerinə yetirəcəklərini deyir və imperatorluq quracağına and içir, amma 1935-ci ildə bu cür addım atmaq heç də asan deyildi. Qərb qüvvələri son 100 ildə inkişaf etməyə başlayan dünyanın böyük hissəsini müstəmləkəsinə çevirmişdi. Sadəcə bir neçə müstəqil cəmiyyət qalmışdı. Bunlardan biri İtaliyanın XIX əsrdə işğal etməyə çalışdığı Efiopiya idi. Yarım milyon İtalyan əsgəri Efiopiyada ciddi müqavimətlə qarşılaşdılar. Ona görə də Birinci Dünya müharibəsindən sonra qadağan edilən kimyəvi silaha əl atdılar. Hətta Cenevrə müqaviləsinin bütün şərtlərini pozaraq, Qırmızı Xaç Komitəsinin maşınlarına da zəhərli qazlarla hücum etdilər. Bütün dünya Mussolinin metodlarını qınasa da, heç kim bu qətliamı dayandırmaq üçün addım atmadı. 7 ay davam edən çətin mübarizədən sonra Mussolini faşizmin qələbəsini elan etdi. Yeni Roma İmperatorluğunun doğuşunu qürarla hayqırdı. İmperatorluq quruldu.(Amma döyüşün nəticələri İtalya üçün ağır oldu.400 min Efiopiyalı və 1000 ə yaxın İtalyan əsgəri döyüşdə zərərçəkmiş və öldürülmüşdü.)
Sitatları
1) "Aslan olaraq 1 gün yaşamaq qoyun olaraq 100 il yaşamaqdan daha yaxşıdır."
2) "Azadlıq bir vəzifədir, haqq deyil."
3) "Öz adıma 50 min silahı 50 min səs haqqına dəyişərəm."
4) " İnan , itaət et , döyüş."
5) " İrəliləsəm məni izləyin, geriləsəm məni öldürün, əgər ölsəm intiqamımı alın."
6) " Faşizmin bayrağını ulduzlara* dikəcəyik."
7) "Faşizm dini bir konseptdir."
8) "Məni sinəmdən (ürəyimdən) vurun.(Son sözləri*)"
9) "Poladı olanın hər şeyi olar."
10) " Stalinin başını Faşizmin baltası ilə qoparacam."
"Bolonya"nın azarkeşi
İtaliyalı Mussolininin "Bolonya"ya sevgisi bitib-tükənməz idi. Təsadüfi deyil ki, adıçəkilən komanda A seriyasında qazandığı 6 çempion titulundan 4-nə Mussolinin hakimiyyəti dövründə yiyələnib. Güman ki, bu uğurun əldə olunmasında meydandan kənar amillərin də təsiri az deyil.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Benito Mussolini // filmportal.de. 2005.
1) Negel Kavtern-Tiranlar
2) www. Britannica.com
3) www.factor.az
5) http://bilge.az/article/18374
6) https://wwtürkiye.org/
7) История Италии
8) Rocer Qriff-Faşizm
9) National Geographic- Dictators Rulesbook
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Benito Amilkare Andrea Mussolini 29 iyul 1883 Predappio Italiya kralligi 28 aprel 1945 Italiya menseli siyasetci fasist partiyasinin bascisi diktator duce 1922 1943 cu illerde Italiyanin rehberi Benito Mussoliniit Benito MussoliniItaliya31 oktyabr 1922 25 iyul 1943MonarxIII Viktor EmmanuelEvvelkiLuici FaktaSonrakiPyetro Badalyodekabr 1925 25 aprel 1945Evvelkititul tesis edilibSonrakititul legv edilib30 oktyabr 1922 12 sentyabr 1929EvvelkiKarlo SantserSonrakiDino Qrandi20 iyul 1932 9 iyun 1936EvvelkiDino QrandiSonrakiQaleatsso Ciano5 fevral 25 iyul 1943EvvelkiQaleatsso CianoSonrakiRafaele QuarilyaItaliya Sosial Respublikasinin Ducesi23 sentyabr 1943 25 aprel 1945Evvelkivezife tesis edilibSonrakivezife legv edilibItaliya Sosial Respublikasinin xarici isler naziri23 sentyabr 1943 25 aprel 1945Evvelkivezife tesis edilibSonrakivezife legv edilibSexsi melumatlarDogum adi Benito Amilcare Andrea MussoliniDogum tarixi 29 iyul 1883 1883 07 29 Dogum yeri Predappio Italiya kralligiVefat tarixi 28 aprel 1945 1945 04 28 61 yasinda Vefat sebebi gulle yarasi d Partiya Italiya Sosialist Partiyasi 1901 1914 1919 1921 Milli Fasist Partiyasi 1921 1943 1943 1945 Tehsili Lozanna Universiteti 1904 1904 Fealiyyeti jurnalist muellim siyasetciAtasi Alessandro MussoliniAnasi Roza MaltoniHeyat yoldasi qizliq soyadi Qvidi Usaqlari ogullari ve qizlari ve birinci heyat yoldasi oglu Herbi xidmetXidmet illeri 1915 1917Mensubiyyeti Italiya KralligiQosun novu Qara koyneklilerDoyusler Birinci dunya muharibesiRutbesiTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiXX esrin en neheng tiranlarindan olan Benito Mussolini eslen Italiyandir Usaqligi atasi demirci Alessandro Mussolininin milliyetcilik ideyalari ile kecdiyinin tesiri sonraki heyatinda kifayet qeder iz qoymusdur bezi menbelerde ise atasi sosialist olaraq gosterilir Ilk ve orta tehsil illeri sirasinda qanunlara tabe olmamasi ve dalasqan xarakteri 2 defe mektebden uzaqlasdirmaya sebeb olmusdur New York Times qazeti 1922 ci il tarixinde Mussolini ile qerib bir qezet redaktoru arasinda bas veren dueli serh ederken Mussolininin bedeninde 100 den daha cox yara izinin oldugunu vurgulamisdir Genclik illerinde sosializm dusuncelerine maraq gosterdi Nitse Kant Marks ve Engels kimi sosialist dusunceli mutefekkirlerin goruslerinden faydalandi Mussolininin qezebinin esas sebebi olkesinin murtece tebietli olmagi idi Yeni esrin baslamagina baxmayaraq Italiyadaki insanlarin boyuk ekseriyyeti hele de feodalizmin qanunlari ile yasayirdi ve o olkede hokm suren feodal qaydalarina tabe olmayaraq 1902 ci ilde herbiye getmemek ucun Isvecreye qacdi ve burada Emekcilerin geleceyi adl jurnalda meqalelerini yayimlamisdir Isvecreye kocdukden sonra 1903 cu ilin iyul ayinda inqilab baslatmaq ittihami ile hebs edilir ve Italiyaya tehvil verilir FealiyyetiBu donemdeki yazi ve nitqlerinde Mussolini Qanli bir inqilabin ehtiyacindan behs etmis ve Karl Marksin ideyalarinin cemiyyetin geleceyi ucun yegane cixis yolu oldugunu tekidle iddia etmisdir 1909 cu ilde Futurizm ideyalari Mussolinide fasizm idealogiyanin formalasmasi ucun toxum sepdi Futurizm 1909 cu ilde bir qrup italyan musiqici terefinden qurulan bedii medeni ve intellektual axin idi Futuristler ucun bir nece vacib qayda var idi macera siddet ve muharibe Manifestolarinin esas cumlesi ise Muharibe dunyanin gigiyenasidir idi 1914 cu ilde baslanan I Dunya Muharibesi Mussolininin heyatinda donus noqtesi oldu ve bu muharibeye destek vermesi sebebi ile islediyi sosialist qezetinde digerleri ile qarsidurma yasadigi sebebi ile oradan ayrildi Butun Italiya Mussolinin cagirisi ile muharibeye qosulmaga hazirlasirdi Sadece sosialistler muharibenin eleyhine idiler Her iki terefde de isci sinfinin savasacagindan emin olduqlari ucun muharibenin qeti sekilde eleyhine idiler Fasizimle sosializmi birlesdiren meqamlardan biri butun siniflere beraber yanasilmasi sosial edalet prinsipinin tetbiqi idi Nezeriyyede fasizm hansisa sinif terefinden desteklenmesine etiraz etmir Prinsipce fasizm butun siniflere beraber yanasmalidir Hem Italiyan fasizmi hem de Alman nasismi butun siniflere ritorik jestler etmisdi Fasizmin acar elementi onun milli dircelis yaxud yeni nizam axtarisidir Britaniyali siyasi nezeriyyeci Rocer Qriffin ozunun Fasizm adli eserinde beyan edir ki fasizm populist ultra milletciliyin palingenetik formasidir Palingenetik dircelis demekdir fasizmde diger daha tipik populist ve ultra milletci tendensiyalarla yanasi milli dircelis ideyasina da bagliliq var Italiya 1915 ci ilde Rusiya Ingiltere ve Fransanin terefinde muharibeye qosuldu Mussolini nehayet ki muharibe haqqinda yazmaqdan daha artigini ederek sexsen muharibeye qatilir sengerlerde esgerleri milletcilik ideyalari ile ruhlandirir ve en nehayetinde o milletciliyin yeni bir cevrilisin sebebi olacagindan qeti sekilde emin olur Muharibede yaralanir ve Milana qayidir Fasizm butun dunyanin gorduyu yeni siyasi sistem idi Fasistler herbi gucu olkeye heddinden artiq bagli olmagi ve Italiya ehalisinin ustunluyunu qeyd edirdi Ustegel sistem bir cumlenin uzerinde insa edilmisdi Antik Romanin sohreti Italiyani yeniden agusuna alacaq Isyankar Mussolini cixislari ve qezeti vasitesile yeni ideologiyani nehayet ki 35 yasinda yaymaga baslayir Milanda ve olkenin simalindaki diger bolgelerde esl inanclilardan ibaret qara koynekliler adli qrup yaradir Bir muddet sonra bu desteni daha da boyuderek esl ordu qurmagi hedeflemisdi Bunun ucun ise diktatorlugun en vacib elementi olan dusmen yaratmaq yolunu secir Mussolininin ideal dusmeni tapmaq ucun uzaga getmeye ehtiyaci yox idi 1917 ci ilin oktyabrinda Vladimir Leninin kommunist inqilabi dunyanin her yerinde hiss edilen siyasi zelzele yaratmisdi Cox insanin dusuncesine gore bu kapitalizmin sexsi emlakin ve tanrinin sonu idi Muharibenin bitmesi ile issizlik ve acliq var gucu ile Italiyaya yayilmaga basladi Rusiya inqilabindan derhal sonra kommunist partiyasi quruldu Sosialist partiya boyuyurdu isciler etiraz edirdi ve vetendas muharibesi guclenirdi nezere alsaq ki 1920 ci ilde 2 milyondan cox italyali 2minden cox usyana qosulmusdu ve bu da hemin dovr ucun kifayet qeder agir netice idi Demokratiya ile hakimiyyete gelen iqtidar bas verenlerin ohdesinden gele bilmeyecekdi Italiya inqilabin esiyinde idi Her sey mehv olur amma men bu gedisati dayandiracagam Diktatorlarin bacardigi en gozel islerden biri hadiseleri xalqa facievi formada catdirmaq idi Siyasetcilerin xalqin gozu qarsisinda hamimiz acindan oleceyik demeyi sefeh dusunce kimi gorune biler amma Mussolini bu fursetden kifayet qeder layiqince istifade ede bildi Fasist herekatlari tez tez demokratik vasitelerle hakimiyyete gelseler de bu onlarin demokratiyaya sadiq qalacagi menasina gelmir Fasistler liberalizmi vaxti kecmis ugursuz ideologiya hesab edirler 1921 ci il 15 may Mussolini ve bezi fasistler secki yolu ile parlamente girdi Artiq fasizm ideologiya yox siyasi quvve idi amma Mussolini demokratiyanin qanunlarina uygun hereket etmeyecekdi Seckilerde xalqin desteyi ile secilen Mussoliniden xalq ugurlu islahat gozlediyi halda o parlamente girmekle fasizmi sadece ideologiya yox siyasi quvveye cevire bildi Daha sonra Bas nazir postunu ele kecirmek ucun Kral hemin dovr ucun Italiyada ne qeder demokratik rejim olmasina baxmayaraq Kralin Bas naziri secmek huququ var idi Emmanuele paytaxta gireceyi ve onu devireceyi ile bagli tehdidler yagdirir Kral ise hem herbi quvvelerin hem de polis quvvelerinin komandani olmasina baxmayaraq xalqi qirgina vermemek sebebi ile Mussolinini Bas nazir postu ile mukafatlandirir Butun demokratik cemiyyetlerin esas dayagi olan azad mehkeme ve huquq sistemini legv edir Bununla da o aciq formada parlamentde diktatorlugunun basladigini elan edir Mussolini novbeti iki ilde Italiyadaki diger demokratik qurumlari da sistemli sekilde yox etdi Mediadaki senzura artdi butun menfi xeberler qadagan edildi Fasizmin 10 emrinden biri bele idi Mussolini her zaman haqlidir Mussolinin hereketleri ve nitqleri getdikce daha cox yayilirdi Xususile bir nefer suretle iqtidari ele keciren bu sexsi diqqetle izlemisdi ADOLF HITLER Fasist utopiyasina gore dovlet guclu xalq yekcinsdir ve o dovlete sona qeder baglidir Bu dovletde ideologiyani ve davranislari teyin etmek isteyen masin Oruel sayagi miqyasdadir Mussolini bu sozleri deyerken semimi idi Her sey dovlet daxilinde hec ne dovletden xaric deyil ve hec ne ona zidd getmir Fasist internasionalizmi Oz xalqi ile elaqeli meselelere koklense de fasizm tereddud etmeden diger olkelerin fasist herekatlari ile hemreylik tapmaq qabiliyyetindedir Xususile onlari umumi bir dusmen birlesdirirse Ittifaq Dovletleri bunun subutudur buna numune olaraq Mussolini hokumeti terefinden Almaniyada yeni ciceklenen milli sosializme desteyini goz onunde tutmaq lazim olacaq Adolf Hitler Almaniyada demokratik yolla secilen hakimiyyetini Mussolini taktikalari ile ele kecirdi Illerdir Mussoliniye bildiyi her seyi Hitlerin oyretdiyini esidirdik Eslinde ise veziyyet tamamile bunun eksi idi Benito Mussolini ve Adolf Hitler Hitler hakimiyyete gelende Mussolini artiq iqtidarinin 11 ci ilinde idi Mussolini Italiya xalqi qarsisindaki cixisi zamani fasizmin esl meqsedini yerine yetireceklerini deyir ve imperatorluq quracagina and icir amma 1935 ci ilde bu cur addim atmaq hec de asan deyildi Qerb quvveleri son 100 ilde inkisaf etmeye baslayan dunyanin boyuk hissesini mustemlekesine cevirmisdi Sadece bir nece musteqil cemiyyet qalmisdi Bunlardan biri Italiyanin XIX esrde isgal etmeye calisdigi Efiopiya idi Yarim milyon Italyan esgeri Efiopiyada ciddi muqavimetle qarsilasdilar Ona gore de Birinci Dunya muharibesinden sonra qadagan edilen kimyevi silaha el atdilar Hetta Cenevre muqavilesinin butun sertlerini pozaraq Qirmizi Xac Komitesinin masinlarina da zeherli qazlarla hucum etdiler Butun dunya Mussolinin metodlarini qinasa da hec kim bu qetliami dayandirmaq ucun addim atmadi 7 ay davam eden cetin mubarizeden sonra Mussolini fasizmin qelebesini elan etdi Yeni Roma Imperatorlugunun dogusunu qurarla hayqirdi Imperatorluq quruldu Amma doyusun neticeleri Italya ucun agir oldu 400 min Efiopiyali ve 1000 e yaxin Italyan esgeri doyusde zerercekmis ve oldurulmusdu Sitatlari1 Aslan olaraq 1 gun yasamaq qoyun olaraq 100 il yasamaqdan daha yaxsidir 2 Azadliq bir vezifedir haqq deyil 3 Oz adima 50 min silahi 50 min ses haqqina deyiserem 4 Inan itaet et doyus 5 Irelilesem meni izleyin gerilesem meni oldurun eger olsem intiqamimi alin 6 Fasizmin bayragini ulduzlara dikeceyik 7 Fasizm dini bir konseptdir 8 Meni sinemden ureyimden vurun Son sozleri 9 Poladi olanin her seyi olar 10 Stalinin basini Fasizmin baltasi ile qoparacam Bolonya nin azarkesiItaliyali Mussolininin Bolonya ya sevgisi bitib tukenmez idi Tesadufi deyil ki adicekilen komanda A seriyasinda qazandigi 6 cempion titulundan 4 ne Mussolinin hakimiyyeti dovrunde yiyelenib Guman ki bu ugurun elde olunmasinda meydandan kenar amillerin de tesiri az deyil IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Benito Mussolini filmportal de 2005 1 Negel Kavtern Tiranlar 2 www Britannica com 3 www factor az 5 http bilge az article 18374 6 https wwturkiye org 7 Istoriya Italii 8 Rocer Qriff Fasizm 9 National Geographic Dictators Rulesbook