Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hanna Ardent (alm. Hannah Arendt; 14 oktyabr 1906[…] – 4 dekabr 1975[…], Yuxarı Vestsayd[d], Nyu-York[…]) — yəhudi əsilli alman-amerikan filosofu, siyasi nəzəriyyəçi və tarixçi, totalitarizm nəzəriyyəsinin banilərindən biri. Holokostdan xilas olan Ardentin töhfələri XX və XXI əsrin siyasi nəzəriyyəçilərinə böyük təsir etmişdir.
| Hanna Ardent | |
|---|---|
| ing. Hannah Arendt | |
 | |
| Doğum tarixi | 14 oktyabr 1906[…] |
| Vəfat tarixi | 4 dekabr 1975[…](69 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Dəfn yeri |
|
| Vətəndaşlığı | |
| İstiqaməti | fenomenologiya |
| Əsas maraqları | siyasi fəlsəfə, fəlsəfə, Totalitarizm |
| Təsirlənib | Edmund Husserl, Karl Yaspers, Martin Haydeqqer, Edmund Börk, Gilbert Çesterton, Şarl Lui Monteskyö, Aleksis de Tokvil, Valter Benyamin, İsa, Nikkolo Makiavelli, Platon, Karl Marks, Sokrat, Frans Kafka, Avreli Avqustin, Karl Şmitt, Həvari Pavel, İmmanuel Kant, Aristotel, Sorn Kyerkeqor |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Arendt 1906-cı ildə Hannoverin Linden rayonunda yəhudi ailəsində anadan olub. Üç yaşında ailəsi atasının sifilisini müalicə etmək üçün Şərqi Prussiyanın paytaxtı Köniqsberqə köçdü. Paul Arendt gəncliyində bu xəstəliyə tutulmuşdu və Hanna anadan olanda onun remissiyada olduğu düşünülürdü. O, yeddi yaşında olanda öldü. Arendt siyasi cəhətdən mütərəqqi, dünyəvi bir ailədə böyümüşdü. Anası sosial demokratların qızğın tərəfdarı idi. Orta təhsilini Berlində başa vurduqdan sonra o, Marburq Universitetində qısa münasibətdə olduğu Martin Haydeggerin rəhbərliyi altında təhsil alıb. O, 1929-cu ildə Heydelberq Universitetində ekzistensialist filosof Karl Yaspersin rəhbərliyi altında Sevgi və Müqəddəs Avqustin mövzusunda fəlsəfə yazıları üzrə doktorluq dərəcəsi alıb.
Hannah Arendt 1929-cu ildə Günter Şternlə evləndi, lakin tezliklə 1930-cu illərdə Nasist Almaniyasında artan anti-yəhudi ayrı-seçkiliyi ilə üzləşməyə başladı. Adolf Hitlerin hakimiyyətə gəldiyi 1933-cü ildə Arendt Nasist Almaniyasında antisemitizmlə bağlı qeyri-qanuni araşdırma apardığı üçün Gestapo tərəfindən tutuldu və qısa müddətlik həbs olundu. Sərbəst buraxıldıqdan sonra o, Almaniyadan qaçdı, Parisdə məskunlaşmazdan əvvəl Çexoslovakiya və İsveçrədə yaşaydı. Orada gənc yəhudilərə Britaniyanın Fələstinin mandatına mühacirət etməkdə köməklik edən Youth Aliyah-da işlədi. 1937-ci ildə Şterndən boşanaraq, 1940-cı ildə Henrix Blüxer ilə evləndi, lakin 1940-cı ildə Almaniya Fransanı işğal etdikdə, 1937-ci ildən alman vətəndaşlığından məhrum edilməsinə baxmayaraq, fransızlar tərəfindən yadplanetli kimi qarşılandı. Bundan sonra o, 1941-ci ildə Portuqaliya vasitəsilə qaçaraq ABŞ-yə getdi. O, həyatının sonuna qədər əsas yaşayış yeri kimi qalan Nyu-Yorkda məskunlaşdı. Burada Hanna yazıçı və redaktor oldu, 1950-ci ildə Amerika vətəndaşılığı aıdı, Yəhudi Mədəni Yenidənqurulmasında çalışdı. 1951-ci ildə "Totalitarizmin mənşəyi" kitabının nəşri ona mütəfəkkir və yazıçı kimi böyük şöhrət qazandırdı və bu şöhrət bir sıra digər əsərlərini də izlədi. Bunlara 1958-ci ildə İnsanın vəziyyəti, eləcə də 1963-cü ildə Eyxman Yerusəlimdə və İnqilabda kitabları daxildir. O, bir çox Amerika universitetlərində dərs demiş, eyni zamanda vəzifə müddətləri üzrə təyinatlar almışdı. Hanna Ardent 1975-ci ildə, 69 yaşında infarktdan qəflətən vəfat etmiş və son işi olan "Ağlın həyatı" əsəri yarımçıq qalmışdır.
Onun əsərləri geniş mövzuları əhatə edir, lakin o, daha çox xeyir və şərin təbiəti, həmçinin siyasət, birbaşa demokratiya, avtoritarizm və totalitarizmlə bağlı olanlarla tanınır. İctimai düşüncədə o, Adolf Eyxmanın məhkəməsi ətrafında yaranan mübahisə, sıravi insanların necə totalitar sistemlərdə aktyora çevrildiyini izah etmək cəhdi və bəziləri tərəfindən üzrxahlıq kimi qəbul edilən "şərin bayağılığı" ifadəsi ilə yadda qalıb. Onun təfəkkürünə həsr olunmuş bir sıra qurumlar və jurnallar yaradılmış, siyasi düşüncə üzrə Hanna Arendt mükafatı təsis olunmuş, habelə markalar, küçə və məktəb adları və başqa yerdə onun adı əbədiləşdirilmişdir.
Erkən həyatı və təhsili (1906–1929)
Ailəsi
Hanna Arendt 1906-cı ildə Vilhelm Almaniyasının Linden (indiki Hannoverin bir hissəsi) şəhərində, Prussiyada alman yəhudilərinin ailəsində Johanna Arendt kimi anadan olmuşdur. Onun ailəsi Şərqi Prussiyanın paytaxtı olan Köniqsberqdən rus çıxaran tacirlər olmuşdur. Arendtin babası və babası oradakı Reformist Yəhudi icmasının üzvləri idi. Hannanın ata tərəfdən babası Maks Arendt (1843–1913) görkəmli iş adamı, yerli siyasətçi, Köniqsberq yəhudi icmasının liderlərindən biri və Centralverein deutscher Staatsbürger jüdischen Glaubens (Alman Yəhudi İnanclı Vətəndaşları Mərkəzi Təşkilatı) üzvü idi. Centralverein-in digər üzvləri kimi o, ilk növbədə özünü alman kimi görürdü və sionistlərin fəaliyyətini bəyənmirdi.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Hannah Arendt // FemBio database (alm.).
- Hannah Arendt // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- http://muse.jhu.edu/journals/public_culture/v015/15.1mbembe.html.
- http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13569310701285016.
- Catalog of the German National Library (alm.).
- http://www.nytimes.com/1982/04/25/books/a-woman-of-this-century.html.
- Collinson D. Biographical Dictionary of Twentieth-Century Philosophers (ing.). 1996.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hanna Ardent alm Hannah Arendt 14 oktyabr 1906 4 dekabr 1975 Yuxari Vestsayd d Nyu York yehudi esilli alman amerikan filosofu siyasi nezeriyyeci ve tarixci totalitarizm nezeriyyesinin banilerinden biri Holokostdan xilas olan Ardentin tohfeleri XX ve XXI esrin siyasi nezeriyyecilerine boyuk tesir etmisdir Hanna Ardenting Hannah ArendtDogum tarixi 14 oktyabr 1906 1906 10 14 Vefat tarixi 4 dekabr 1975 1975 12 04 69 yasinda Vefat yeri Yuxari Vestsayd d Nyu York Vefat sebebi urek tutmasiDefn yeri Bard Kolleci qebiristanligi d Vetendasligi Almaniya Federativ Respublikasi ABSIstiqameti fenomenologiyaEsas maraqlari siyasi felsefe felsefe TotalitarizmTesirlenib Edmund Husserl Karl Yaspers Martin Haydeqqer Edmund Bork Gilbert Cesterton Sarl Lui Monteskyo Aleksis de Tokvil Valter Benyamin Isa Nikkolo Makiavelli Platon Karl Marks Sokrat Frans Kafka Avreli Avqustin Karl Smitt Hevari Pavel Immanuel Kant Aristotel Sorn Kyerkeqor Vikianbarda elaqeli mediafayllar Arendt 1906 ci ilde Hannoverin Linden rayonunda yehudi ailesinde anadan olub Uc yasinda ailesi atasinin sifilisini mualice etmek ucun Serqi Prussiyanin paytaxti Koniqsberqe kocdu Paul Arendt gencliyinde bu xesteliye tutulmusdu ve Hanna anadan olanda onun remissiyada oldugu dusunulurdu O yeddi yasinda olanda oldu Arendt siyasi cehetden mutereqqi dunyevi bir ailede boyumusdu Anasi sosial demokratlarin qizgin terefdari idi Orta tehsilini Berlinde basa vurduqdan sonra o Marburq Universitetinde qisa munasibetde oldugu Martin Haydeggerin rehberliyi altinda tehsil alib O 1929 cu ilde Heydelberq Universitetinde ekzistensialist filosof Karl Yaspersin rehberliyi altinda Sevgi ve Muqeddes Avqustin movzusunda felsefe yazilari uzre doktorluq derecesi alib Hannah Arendt 1929 cu ilde Gunter Sternle evlendi lakin tezlikle 1930 cu illerde Nasist Almaniyasinda artan anti yehudi ayri seckiliyi ile uzlesmeye basladi Adolf Hitlerin hakimiyyete geldiyi 1933 cu ilde Arendt Nasist Almaniyasinda antisemitizmle bagli qeyri qanuni arasdirma apardigi ucun Gestapo terefinden tutuldu ve qisa muddetlik hebs olundu Serbest buraxildiqdan sonra o Almaniyadan qacdi Parisde meskunlasmazdan evvel Cexoslovakiya ve Isvecrede yasaydi Orada genc yehudilere Britaniyanin Felestinin mandatina muhaciret etmekde komeklik eden Youth Aliyah da isledi 1937 ci ilde Sternden bosanaraq 1940 ci ilde Henrix Bluxer ile evlendi lakin 1940 ci ilde Almaniya Fransani isgal etdikde 1937 ci ilden alman vetendasligindan mehrum edilmesine baxmayaraq fransizlar terefinden yadplanetli kimi qarsilandi Bundan sonra o 1941 ci ilde Portuqaliya vasitesile qacaraq ABS ye getdi O heyatinin sonuna qeder esas yasayis yeri kimi qalan Nyu Yorkda meskunlasdi Burada Hanna yazici ve redaktor oldu 1950 ci ilde Amerika vetendasiligi aidi Yehudi Medeni Yenidenqurulmasinda calisdi 1951 ci ilde Totalitarizmin menseyi kitabinin nesri ona mutefekkir ve yazici kimi boyuk sohret qazandirdi ve bu sohret bir sira diger eserlerini de izledi Bunlara 1958 ci ilde Insanin veziyyeti elece de 1963 cu ilde Eyxman Yeruselimde ve Inqilabda kitablari daxildir O bir cox Amerika universitetlerinde ders demis eyni zamanda vezife muddetleri uzre teyinatlar almisdi Hanna Ardent 1975 ci ilde 69 yasinda infarktdan qefleten vefat etmis ve son isi olan Aglin heyati eseri yarimciq qalmisdir Onun eserleri genis movzulari ehate edir lakin o daha cox xeyir ve serin tebieti hemcinin siyaset birbasa demokratiya avtoritarizm ve totalitarizmle bagli olanlarla taninir Ictimai dusuncede o Adolf Eyxmanin mehkemesi etrafinda yaranan mubahise siravi insanlarin nece totalitar sistemlerde aktyora cevrildiyini izah etmek cehdi ve bezileri terefinden uzrxahliq kimi qebul edilen serin bayagiligi ifadesi ile yadda qalib Onun tefekkurune hesr olunmus bir sira qurumlar ve jurnallar yaradilmis siyasi dusunce uzre Hanna Arendt mukafati tesis olunmus habele markalar kuce ve mekteb adlari ve basqa yerde onun adi ebedilesdirilmisdir Erken heyati ve tehsili 1906 1929 Ailesi Hanna Arendt 1906 ci ilde Vilhelm Almaniyasinin Linden indiki Hannoverin bir hissesi seherinde Prussiyada alman yehudilerinin ailesinde Johanna Arendt kimi anadan olmusdur Onun ailesi Serqi Prussiyanin paytaxti olan Koniqsberqden rus cixaran tacirler olmusdur Arendtin babasi ve babasi oradaki Reformist Yehudi icmasinin uzvleri idi Hannanin ata terefden babasi Maks Arendt 1843 1913 gorkemli is adami yerli siyasetci Koniqsberq yehudi icmasinin liderlerinden biri ve Centralverein deutscher Staatsburger judischen Glaubens Alman Yehudi Inancli Vetendaslari Merkezi Teskilati uzvu idi Centralverein in diger uzvleri kimi o ilk novbede ozunu alman kimi gorurdu ve sionistlerin fealiyyetini beyenmirdi IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Hannah Arendt FemBio database alm Hannah Arendt Brockhauz Ensiklopediyasi alm http muse jhu edu journals public culture v015 15 1mbembe html http www tandfonline com doi pdf 10 1080 13569310701285016 Catalog of the German National Library alm http www nytimes com 1982 04 25 books a woman of this century html Collinson D Biographical Dictionary of Twentieth Century Philosophers ing 1996 ISBN 978 0 415 06043 1